Scholengemeenschap Bladergroen heeft de gezondste schoolkantine

Dames en heren, jongens en meisjes,

Restaurant Fifteen; daar zou ik wel eens een hapje willen eten! Ik vind het erg leuk om de heer Taus hier te ontmoeten en hem zo enthousiast te horen vertellen over zijn restaurant, waar ik natuurlijk al veel over gehoord heb. Fifteen is een prachtig concept.

We mogen er trots op zijn dat er niet alleen in Engeland en in Australië zo’n speciaal en succesvol restaurant is, maar ook in ons eigen Amsterdam! Met dank aan Jamie Oliver!

 

Ook doet het mij natuurlijk goed om te horen dat er in restaurant Fifteen aan gezonde voeding wordt gedacht. En dat er zoveel jongeren enthousiast over zijn en worden opgeleid tot kok.

 

Jongeren en gezond eten. Dat kan dus heel goed samengaan. Daar ging het interview met Sarriel Taus over en dat is natuurlijk ook het onderwerp waar ik voor gekomen ben. Want mij is gevraagd om hier op het Aloysius College te onthullen welke drie scholen dit jaar de stimuleringsprijs van De Gezonde Schoolkantine hebben gewonnen.

Deze prijs is door het Voedingscentrum in het leven geroepen en de overheid ondersteunt dit. Het is de eerste keer dat ik de prijzen ga uitreiken. Dit komt op een mooi moment, want zoals u weet ben ik op dit moment niet alleen (demissionair) minister van Jeugd en Gezin, maar ook minister van Onderwijs.

Vele uren breng ik wekelijks door in vergadering in de Tweede Kamer en in het kabinet; vele uren breng ik door in mijn werkkamer op het ministerie en op mijn werkkamer thuis.

Maar wat ik misschien wel het liefst doe, is op pad gaan als minister. De jeugd, jullie ontmoeten, met hen spreken, want alleen zo krijg ik een goed beeld van wat jullie bezig houdt.

 

Daarom wil ik straks graag ook leerlingen spreken over de schoolkantine. Ik wil weten of jullie het net zo belangrijk vinden als ik dat de keuze voor gezond eten, zoals fruit en volkorenbrood met gezond beleg, aantrekkelijk wordt gemaakt en volop aanwezig is. Betaalbaar, beschikbaar en lekker!

En dat je niet alleen aan je eigen gezondheid denkt, maar ook aan waar het vandaan komt, hoe het wordt geproduceerd en dat er geen voedsel wordt verspild. Fruit van het seizoen is bijvoorbeeld lekker en gezond en weinig milieubelastend.

 

Het motto van de school waar we nu zijn is: een gezonde geest in een gezond lichaam. Een motto dat ook op het Varendonck-College, de Dr. De Graafschool, het Karel de Grote College, Scholengemeenschap Bladergroen en het Norbertuscollege van toepassing is.

Alle vijf zijn jullie genomineerd voor de stimuleringsprijs en het kan niet anders of de gezondheid van de leerlingen staat op jullie scholen hoog in het vaandel. Dat is nog lang niet zo op iedere school. Tot mijn verbazing, tot mijn teleurstelling, bezoek ik soms scholen waar de frietgeur mij al in de hal tegemoet komt. Waar grote frisdrankautomaten prominent aan de muren hangen.

Op deze scholen vindt men blijkbaar lucratieve contracten met de cola-, de sinas- en de frietleverancier belangrijker dan de gezondheid van de leerlingen. Voor mij is dit onbegrijpelijk.

 

Ik doe er daarom van alles aan, met hulp van het Voedingscentrum, om alle scholen te stimuleren om gezonde scholen te worden. En ik vind het belangrijk dat scholen hierbij geholpen worden door de GGD. Ik verwacht ook dat de leveranciers van levensmiddelen en automaten zich verantwoordelijk voelen en een gezond aanbod willen leveren op scholen. Later vanmiddag zal de heer Verheij van de Vereniging Nederlandse Cateringorganisaties vertellen hoe we dit samen via het Convenant Gezond Gewicht concreet voor elkaar krijgen.

 

Een gezonde school is een school met een gezonde kantine. Maar het is ook een school waar aandacht in de lessen is voor gezondheid. Voor het hele pakket: voor niet-roken, niet-drinken, geen alcohol en drugs én voor voldoende bewegen.

Leerlingen die gezond leven, voelen zich beter en presteren ook beter. Zelfs dat lastige proefwerk leren gaat beter als je lekker in je lijf zit.

Natuurlijk is een vette hap af en toe heel aantrekkelijk. Ook ik moet die verleiding regelmatig weerstaan. Er gaat geen receptie voorbij of er worden schalen met hapjes onder mij neus gehouden die niet allemaal uit de Schijf van Vijf komen….

Ook op drukke dagen, als ik bijna geen tijd heb om te eten, moet ik soms flink wat discipline opbrengen om niet voor een snelle snack te kiezen. Mij lukt het meestal wel.

Maar die discipline opbrengen is veel moeilijker voor tieners. Zeker omdat zij de leeftijd hebben waarop ze bijna de hele dag trek hebben. Dat is tenminste wat ik mij herinner van toen ik een jaar of vijftien was. Scholen, en natuurlijk ook de ouders, horen er daarom rekening mee te houden dat tieners in het maken van keuzes soms goede voorbeelden nodig hebben. Juist als het om hun eet- en drinkgewoonten gaat.

 

Biedt een leerling een frikadel aan en hij zal hem zeker niet afslaan. Maar de kans is groot dat er een innerlijk stemmetje bij de leerling roept dat hij die frikadel eigenlijk liever niet wilt. Dat is wat onlangs uit een onderzoek is gebleken. Het aanbod van ongezonde voeding op school vinden leerlingen een barrière om gezond te eten. Zij geven zélf aan dat het weghalen van ongezonde voeding uit de school voor hen het beste werkt. Ik ben benieuwd hoe jullie dat zien.

Op de website lekkerbelangrijk.nl stond onlangs een poll over vette happen. 46% van de 8.000 respondenten gaf aan dat de vette happen wat hen betreft uit de schoolkantine mogen verdwijnen.

Geen gekke uitslag, vind ik zelf. Een duidelijk signaal naar de schooldirecties, lijkt mij!

 

Maar hoe pak je dit aan als school? Als geen ander weet u dat het niet zo simpel is om dit goed te organiseren. Om scholen op weg te helpen, kunnen zij daarom gebruik maken van het programma De Gezonde Schoolkantine. Via het Voedingscentrum krijgen zij concrete hulpmiddelen om van de kantine een gezonde schoolkantine te maken.

Sommige scholen kunnen nog wat mèèr hulp gebruiken. Daarom bestaat sinds september vorig jaar de mogelijkheid om de Gezonde Schoolkantine Brigade in te schakelen. Deze brigade helpt scholen en GGD-en bij het opstellen van het stappenplan en komen langs op school om mee te denken en tips te geven.

 

Dames en heren, jongens en meisjes,

 

Er is nog een belangrijke reden waarom ik zo hamer op een gezonde schoolkantine. Een reden die jullie allemaal vast weten, maar die ik zo belangrijk vind dat ik er toch nog iets over wil zeggen. Dat is het voorkomen van overgewicht.

 

Hoewel we langzamerhand allemaal wel weten hoeveel risico’s overgewicht met zich meebrengt, toch neemt dit nog steeds toe in Nederland. De helft van de Nederlanders is te zwaar. Soms gaat het om een paar kilootjes, soms om véél meer.

Ook jongeren worden steeds zwaarder. In een klas met 25 leerlingen zijn er gemiddeld 4 te zwaar. Wie te zwaar is, loopt veel meer risico op problemen met de gezondheid dan degene met een gezond gewicht. Bekend zijn de verhoogde kans om een hoge bloeddruk en een te hoog cholesterol. Maar ook bijvoorbeeld de kans op suikerziekte is groter bij mensen met overgewicht.

 

Daarnaast mogen we zeker de psychologische gevolgen niet onderschatten. Wie te dik is, heeft vaak minder zelfvertrouwen, een negatief zelfbeeld en voelt zich vaker depressief of wordt zelfs gepest. Mijn oproep is om gezonder te eten, meer te bewegen en daar vooral ook van te genieten. Een ingewikkeld dieet is vaak helemaal niet nodig. Vraag dat maar aan het Voedingscentrum!

 

Gelukkig zijn er velen met mij die zich ook zorgen maken over het grote aantal leerlingen met overgewicht. De heer Vendrik bijvoorbeeld. Hij heeft als lid van de Tweede Kamer een motie heeft ingediend die is aangenomen. Zijn verzoek aan de regering is om beleid te ontwikkelen dat erop gericht is om in 2015 in elke middelbare school een gezonde schoolkantine te hebben. Na de prijsuitreiking geef ik hem graag het woord om zijn motie hier ook aan u toe te lichten.

 

……..

 

JURYRAPPORT bij de uitreiking van de Stimuleringsprijs De Gezonde Schoolkantine

 

Derde prijs:

 

De winnaar van de derde prijs heeft een kantine waar vers bereide producten gekocht kunnen worden, zoals een broodje gezond, verse soep en fruit. Het grote assortiment aan snoep en koeken is grotendeels verdwenen of de portiegrootte is verkleind. Er is een wisselend weekmenu waarbij leerlingen ’s ochtends kunnen bestellen wat ze ’s middags willen eten. Dit menu wordt ook thuis gestuurd, zodat ouders weten wat hun kinderen kunnen eten.
De gezonde keus is goedkoper gemaakt. Zo wordt fruit onder de inkoopprijs verkocht. De school wil het assortiment in de toekomst nog verder verbeteren door ook het kleine snoep uiteindelijk niet meer aan te bieden.

De leerlingen zijn goed betrokken door een film te laten zien over de plannen voor de kantine. Daarnaast is er een wedstrijd voor ze uitgeschreven getiteld: ‘Hoe moet jullie gezonde kantine eruit zien?’ Leerlingen werken mee in de kantine bij het bereiden van gezonde lunches. Voor hen zijn vrolijke shirts gemaakt.

De school heeft een duidelijke visie en missie gedefinieerd voor hun gezonde kantine, dit vindt de jury positief ook met het oog op de toekomst en de inbedding van het programma binnen de school. De school onderstreept het belang van gezonde voeding en ziet het ook als taak om leerlingen te stimuleren gezond te eten. Deze visie is ook gedeeld met de medewerkers.

Kortom: Deze school is goed op weg en heeft goede plannen voor toekomstige verankering.

 

Dames en heren, de derde prijs gaat naar:

De Dr. J. de Graafschool uit Groningen

 

Tweede prijs:

 

Deze school is pas een aantal maanden bezig met De Gezonde Schoolkantine en heeft al veel bereikt. De school is overgestapt naar een gevarieerd assortiment met voornamelijk basisproducten uit de Schijf van Vijf. Daarnaast gebruiken ze zoveel mogelijk biologische producten. Hiervoor is een samenwerking aangegaan met een biologische winkel in de buurt van de school. De school werkt zo aan de integratie van een gezond en duurzaam assortiment.

Om de leerlingen te laten wennen aan het nieuwe assortiment heeft de school een proeverij georganiseerd. De kantine biedt een ruim aanbod met gezonde broodjes, wraps, verse soep en bruine tosti’s. Verder is er keus uit zuivelproducten, sappen en gratis thee.

In de lessen wordt er op verschillende manieren aandacht besteed aan een gezonde leefstijl, zo is er een blok met voeding als hoofdthema. Tijdens de lessen Engels worden afleveringen van Jamie Oliver vertoond, waarna een luistertoets wordt afgenomen. Dit vond de jury een origineel idee.

De leerlingen en ouders mogen ideeën aandragen voor de kantine, zo was er voor de leerlingen een prijsvraag voor een gezonde warme snack.

Met het prijzengeld wil de school een spellenuitleenservice starten voor de leerlingen in de kantine en het buitenterrein verder aankleden, zodat het voor de leerlingen aantrekkelijker wordt om tijdens de pauzes op het schoolterrein te blijven. Dit is volgens de jury een goede manier om de omgeving van de leerling positief te beïnvloeden.

 

De winnaar van de tweede prijs is:

Het Karel de Grote College uit Nijmegen

 

 

Eerste prijs:

 

Deze school is al een aantal jaren bezig met De Gezonde Schoolkantine en heeft elk jaar weer stappen in de goede richting gezet. In de kantine worden ondermeer vers afgebakken bruine broodjes met gevarieerd gezond beleg en smoothies verkocht die door de leerlingen zelf worden bereid.

 

Het programma wordt breed gedragen, rust niet op één persoon en is opgenomen in het schoolbeleid. De jury vindt deze verankering erg belangrijk. De directie geeft aan dat de gezonde kantine onderdeel uitmaakt van een structureel onderwijsconcept. Er is aandacht voor gezonde leefstijl tijdens een jaarlijks schoolbreed blok over voeding, daarnaast wordt er bij de lessen verzorging en gymnastiek aandacht aan besteed.

Door aandacht te besteden aan gezonde leefstijl in de lessen aan de ene kant en de praktijkstage in de kantine aan de andere kant worden theorie en praktijk met elkaar in verbinding gebracht.

De school kijkt verder dan haar eigen kantine, ze catert ook gezonde broodjes voor bijeenkomsten op andere scholen. Zo wordt het goede voorbeeld voor de omgeving gegeven en laat de school zien wat de meerwaarde van een gezonde schoolkantine is. Het geld dat daarmee wordt verdiend wordt in de eigen kantine gestoken.

De jury vindt de voorbeeldfunctie die W.J. Bladergroen uitdraagt voor de scholen in de omgeving en de enthousiasmerende werking die daarvan uitgaat van grote waarde.

 

De hoofdprijs gaat dan ook naar:

W.J. Bladergroen uit Purmerend