Toespraak minister Van Middelkoop bij presentatie Verkenningen

Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Dames en heren,

Stelt u zich eens voor. Nederland zonder waterkeringen. Nederland zonder poldergemalen.
Nederland zonder dijken.

De basis onder ons land zou wegvallen. Het is niet voor niets dat de overheid zorgt voor betrouwbare
waterwerken. Zodat we hier vandaag met droge voeten in Nieuwspoort staan.

Dames en heren,

Stelt u zich eens voor. Nederland zonder een goed uitgeruste krijgsmacht. Nederland zonder parate
eenheden, schepen en vliegtuigen. Nederland zonder zijn militairen.

De basis onder onze veiligheid en daarmee onze welvaart zou wegvallen. Het is niet voor niets dat we
een Nederlandse krijgsmacht hebben. Die over onze veiligheid waakt. Die stabiliteit brengt in
gebieden die er voor ons toe doen. Die helpt bij rechtshandhaving en rampen. Die in actie komt
tegen piraten die Nederlandse koopvaardijschepen enteren.

We hebben die taken van de krijgsmacht in de Grondwet vastgelegd.

Niet voor niets. Want een ding is zeker: veiligheid ver weg, is veiligheid dichtbij. Of: zoals de
Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt het zei: Als vrede ergens verbroken is, dan is de
vrede overal in gevaar.

Dames en heren,

Sinds het einde van de Koude Oorlog zijn de Defensiebudgetten met vijftien procent gekrompen.
Vanuit de gedachte dat de wereld veiliger zou worden. We hebben de krijgsmacht in die vijftien jaar
omgevormd. Tot een kleinere, expeditionaire, professionele krijgsmacht die de Nederlandse
belangen op topniveau verdedigt. In onzekere omstandigheden. Over de hele wereld. Op de Balkan,
in Afghanistan, voor de kust van Somalie, bij rampen als de aardbeving in Haiti. Maar ook in
Nederland. Waar we bommen en mijnen op zee ruimen. Waar we politie en justitie bijstaan met
onze gespecialiseerde kennis en materieel.

De multifunctionele krijgsmacht heeft haar waarde voor Nederland meer dan bewezen.

Maar de wereld is sinds de val van de Muur niet stabieler geworden en de krijgsmacht is vaker dan
ooit ingezet. Nederland leeft daarmee al vijftien jaar in een paradox. Aan de ene kant minder geld
voor de krijgsmacht. Aan de andere kant vragen we topprestaties van onze militairen.

Dames en heren,

Die paradox is eindig.
De bescherming van onze veiligheid, welvaart en rechtsstaat vergt onderhoud. Zorgvuldig
onderhoud. Anders eroderen de dijken.

Daarom heeft het kabinet de opdracht gegeven voor de Verkenningen. Hiermee wordt ook een oude
wens van mij gehonoreerd: Een fundamentele visie ontwikkelen op de krijgsmacht. Een brede visie
die financieel en politiek houvast geeft voor meer dan een kabinetsperiode. Die wens leeft al bij mij
sinds de jaren negentig.

Deze Verkenningen zijn uitgevoerd door vijf departementen. Talloze deskundigen uit binnen] en
buitenland zijn erbij betrokken geweest. Niet voor niets. De Nederlandse krijgsmacht verdient een
doordachte en breed gedragen keuze voor de toekomst.

Hoe ziet die toekomst eruit? Welke stormen kunnen we verwachten . of blijft het bij een briesje?
Hoe kan onze krijgsmacht de Nederlandse belangen in de meest brede zin van het woord het beste
dienen in de toekomst?

De Verkenningen concluderen: de onzekerheid over de toekomst van onze veiligheid en daarmee
onze welvaart en rechtsstaat is groter dan ooit sinds de val van de Muur. Niemand had twintig jaar
geleden kunnen voorspellen dat we begin 21ste eeuw duizenden Nederlandse militairen zouden
uitzenden naar Afghanistan. Zo zal ook niemand kunnen voorspellen welke uitdagingen ons de
komende twintig jaar wachten. Een ding is zeker: Het potentieel voor conflicten groeit. Ik noem u
alleen al toenemende schaarste van water, grondstoffen, klimaatverandering, bevolkingsgroei en het
verschuiven van de geopolitieke verhoudingen.

Het water zal dus in ieder geval niet dalen. We moeten de Defensie-inspanningen op peil houden.

De Verkenningen reiken de politiek vier beleidsopties aan. Kernvraag daarbij is: Waarmee is onze
veiligheid het best gediend? Bij de bescherming van het eigen grondgebied en dat van onze
bondgenoten? Of bij de aanpak van problemen bij de bron in de conflicthaarden van deze wereld?
De Verkenningen maken duidelijk dat een combinatie het meeste effect sorteert. Onderhoud de
dijken, maar kijk ook stroomopwaarts.

Dames en heren,

Een van de belangrijkste functies in de krijgsmacht is die van Verkenner. [Hij staat hier voor me.] De
verkenner kijkt vooruit. Opdat de mannen na hem weten wat er komt. Een bergpas, een hinderlaag,
een moeras. De commandant maakt daarop zijn beslissing. Trekken we terug? Of vallen we aan?
Vijf departementen hebben de afgelopen twee jaar eenzelfde Verkenningsopdracht uitgevoerd. Het
resultaat ligt hier vandaag voor ons. Het woord is nu aan de Nederlandse politiek. Aan de politieke
partijen, die momenteel hun verkiezingsprogramma's schrijven. Aan de partijen aan de formatietafel.
Aan het nieuwe kabinet.

Het is aan hen om op basis van deze gedegen analyse te beslissen over de toekomst van de
Nederlandse krijgsmacht. Te beslissen over onze bondgenootschappelijke betrouwbaarheid en onze
internationale reputatie.

Als minister van Defensie kan ik u een ding zeggen: wij hebben een uitstekende krijgsmacht. Na drie
intensieve jaren meen ik te weten waarover ik praat.

In mijn lange politieke loopbaan heb ik ook de kwetsbaarheid van de krijgsmacht gezien. De
krijgsmacht heeft houvast nodig voor de lange termijn. De krijgsmacht heeft recht op dit houvast.
Het is de plicht van de politiek dit houvast te bieden. Houvast dat recht doet aan wat Nederland
nodig heeft: een moderne krijgsmacht die is uitgerust voor wat de onzekere 21ste eeuw ons zal
brengen.

Ik vertrouw erop, dat de politiek deze Verkenningen in dat licht zal gebruiken.

Dank u wel.