NOS, Gesprek met de minister-president, Nederland 2

VRAAG
Weet u wat een total freak is?

BALKENENDE
Nou dat is een geen vleiende benaming zal ik maar zeggen.

VRAAG
Een volstrekte gek zouden wij in het Nederlands zeggen. Geert Wilders was begin deze maand in Londen op bezoek en noemde toen de Turkse premier Erdogan een volstrekte gek. Wat vindt u daarvan?

BALKENENDE
Ik vind dat volstrekt onverantwoord om dat zo te zeggen. Je mag het oneens zijn met een beleid, een premier, maar om in het internationaal verkeer dit soort termen te gebruiken, is echt onbestaanbaar. Ik vind het echt onverantwoord om je zo uit te laten over anderen. Ik geloof niet dat de heer Wilders zelf ook dat soort commentaar zou willen krijgen, maar het zegt ook iets over hoe je internationaal wil opereren. En als dit de stijl van opereren van Nederland is, dan krijgen we grote problemen.

VRAAG
Hij afficheerde zichzelf als misschien wel de volgende premier en in de internationale pers kwamen om die reden zijn uitspraken ook nog eens extra hard aan.

BALKENENDE
Ja het is zo dat er in de internationale pers ook grote bezorgdheid was over dit type opstelling. Omdat men natuurlijk heel goed aanvoelt dat als je zo je uitlaat, u heeft nu het voorbeeld genoemd van zijn commentaar op premier Erdogan, maar er zijn veel meer dingen gezegd. Over de islam. Ik hoef ook niet te herhalen wat er is gezegd. Maar men schrikt daar buitengewoon van. Omdat ook men in het buitenland wel ziet dat dit soort opmerkingen zo fnuikend kunnen zijn voor onderling vertrouwen en respect. Het kan ook zeer ten koste gaan van de positie van Nederland. En het is ook opvallend, vorige week zaterdag, dat de werkgeversvoorzitter de heer Wientjes, in een uitgebreid interview in de Volkskrant nadrukkelijk zei van dit gaat ons schade opleveren. En het feit dat iemand als Wientjes die het internationale veld goed kent, die weet hoe het zit met concurrentieverhouding, hoe het zit met investeringen in andere landen. Ja als hij met deze zorg naar voren komt, dat doet hij niet zomaar.

VRAAG
De heer Wientjes is nou druk bezig om met de Turkse vereniging van werkgevers of iets van dien aard om de schade te repareren. Is dit nu aanleiding voor u, of is dat al aanleiding geweest om met de Turkse regering contact op te nemen om dit een beetje uit te leggen?

BALKENENDE
Kijk het is natuurlijk zo dat wij de afgelopen jaren wel meer contact hebben gehad toen het ging over de heer Wilders. De film Fitna bijvoorbeeld heeft ons een hele tijd gekost om aan te geven dat dat een opvatting was van de heer Wilders en zijn partij en niet van het Nederlandse parlement, of dé Nederlandse regering. Nu hebben we dit ook weer. Kijk we zitten in een tijd met economische moeilijkheden en als er nu één ding is die nu nodig is, dan is dat Nederland mondiaal goed op de kaart wordt gezet. En dat betekent zorgen dat andere landen hier willen investeren. Dat onze bedrijven elders zaken kunnen doen. Maar als je het op deze manier de toon gaat zetten, ja dat is gewoon schadelijk. Schadelijk voor Nederland. En als je dan ook nog zegt ja ik ben mogelijk de volgende premier, dan kunt u zich voorstellen dat nou uw collega's in andere landen denken van wat is daar aan de hand?

VRAAG
Vindt u dat de heer Wilders zich hiermee diskwalificeert als mogelijk premier?

BALKENENDE
Men moet oppassen, want het woord is altijd aan de kiezer.

VRAAG
Maar u zelf? U weet hoe internationaal gevoelig dit soort zaken liggen.

BALKENENDE
U weet ikzelf hecht er zeer aan dat de positie van Nederland internationaal sterk is. We zijn aan het knokken om bij de G20-bijeenkomsten te zijn. Daarom hebben wij nauw contact met het bedrijfsleven om te kijken hoe kun je zorgen dat de BV Nederland goed in elkaar wordt gezet. En dit soort signalen zijn niet verantwoord omdat het echt ten koste kan gaan ook van onze eigen werkgelegenheid, onze bedrijven. Iedereen heeft de vrijheid in dit land, gelukkig, om te zeggen wat hij of zij wil. Maar ik vind wel dat je je ook bewust moet zijn wat jouw woorden teweeg kunnen brengen. En dat is zijn verantwoordelijkheid.

VRAAG
Is het zo dat wij in Nederland eigenlijk al een beetje wennen aan dit soort uitlatingen, dan denk je nou ja dat is Wilders, zo kennen we hem. Dat we misschien daardoor iets te gemakkelijk reageren als hij in het buitenland dit soort dingen zegt?

BALKENENDE
Het is natuurlijk waar wat u zegt. In Nederland zijn we gewend aan een bepaald type debat, een type uitlatingen. Ik merk overigens wel dat steeds meer mensen zeggen van hoe is nu eigenlijk de toon in Nederland in het debat? Mensen worden voor rotte vis uitgescholden. Een verharding ook in de bejegening van elkaar. In een democratie past het dat je verschillende opvattingen hebt. Je mag keihard opkomen voor je standpunten. Je mag het vierkant zeggen dat je het oneens bent met je opponent. Maar dat is iets anders dan wanneer je bewoordingen kiest die soms echt ten koste gaan van respect voor de ander. En als we dat loslaten, dan krijgen we een verharding die echt te ver kan gaan. In Nederland zijn we wel wat gewend in het debat, maar we hebben ons wel af te vragen of we op de goede weg zitten. En ik merk dat heel veel Nederlanders zeggen, de debatten die we soms zien, het gaat te ver. En dan is uw waarneming natuurlijk heel terecht van wij mogen misschien aan sommige dingen gewend, maar in het buitenland zijn ze daar niet aan gewend. En als dat ten koste zou gaan van Nederland, dan heb je dus wel een probleem.

VRAAG
Is het nou geloofwaardig dat toch het CDA en u samenwerking met een man die in elk geval internationaal zo opereert, dat u die samenwerking toch openhoudt?

BALKENENDE
Ik zit hier natuurlijk als eerste man van het CDA, als kandidaat-lijsttrekker. Ik zit hier als een minister-president.

VRAAG
Maar ook voor het buitenland. U zit hier inderdaad als minister-president. De minister-president van Nederland. U zegt: een man die in Londen dit soort uitlatingen doet, die schadelijk zijn voor de Nederlandse economie: daar sluit ik samenwerking toch niet mee uit.

BALKENENDE
Ik ga helemaal niet praten over hoe het zit met verhoudingen na verkiezingen. Ik heb aangegeven, ook in debatten, dat ik soms fundamenteel van mening verschil met de heer Wilders. Ik vind de bejegening van sommige groepen in Nederland, alleen vanwege hun geloof, daarmee doe je mensen onrecht. Ook die mensen van goede wil. Er zijn tal van mensen met een niet-Nederlandse komaf die het heel goed doen als ondernemer. Die gewoon belasting betalen, die werk creëren. Pas nu op dat je de mensen van goede wil in de hoek zet. Dat moet je niet willen.

VRAAG
Je kan beter de boel bij elkaar houden?

BALKENENDE
Ik vind dat je moet zorgen dat mensen respectvol met elkaar omgaan. Ik heb het wel eens eerder genoemd van fatsoen moet je doen. En dat moet je ook doen in de onderlinge relaties. Dat is de reden.

VRAAG
Klinkt een beetje als de nieuwe lijsttrekker van de PvdA, de heer Cohen.

BALKENENDE
Als ik destijds heb gezegd fatsoen moet je doen. Hij heeft een fatsoenlijke samenleving, dat ligt dan mooi in elkaars verlengde.

VRAAG
Haast al een koppel zou je zo zeggen.

BALKENENDE
Nou er is veel gebeurd de afgelopen tijd, maar ik moet zeggen dat de discussie die we gaan krijgen de komende tijd, die gaan we absoluut ook krijgen. Maar dit is niet het moment van deze discussie.

VRAAG
Nee, maar ik kan me voorstellen dat u toch iets meer verwantschap voelt met de heer Cohen dan met de heer Wilders.

BALKENENDE
Ach weet u. Ik snap uw vraag wel. Die heeft ook een bepaalde lading. Wat mij bezighoudt, ik zit hier als minister-president, dat is hoe krijgen we Nederland tot een land waarin mensen respect hebben voor elkaar. Een land waarin wij die economische keuzes maken die nodig zijn, want er is behoorlijk veel aan de hand op het ogenblik. Financieel-economische moeilijkheden. We hebben hervormingen nodig. Hoe kun je zorgen dat Nederland internationaal excelleert? Dat zijn de zaken die mij bezighouden. En wanneer er dan uitlatingen zijn die ten koste gaan van die positie dan zeg ik dan heb je er alles aan te doen om dat soort signalen tegen te gaan.

• DE CRISIS- EN HERSTELWET

VRAAG
Vanuit werkgeversstandpunt gezien zijn er deze week twee dingen gebeurd, een positief en een negatief punt. Het positieve punt is de Eerste Kamer heeft de door u zo bepleitte Crisis- en Herstelwet goed gekeurd, waardoor sneller bouwprojecten, infrastructuur mogelijk is. Dat is een opsteker.

BALKENENDE
Dat is ontzettend fijn want ik heb het idee een jaar geleden naar voren gebracht en waarom? Omdat het erg lang duurt in Nederland voordat we zaken gerealiseerd hebben. We zijn heel lang bezig met allerlei procedures. Rechtsbescherming moet er altijd zijn voor mensen. Alleen wanneer het soms jaren duurt voordat je eens een keer een gebouw, een woning, een project hebt gerealiseerd, windmolenparken, dan zeg ik dat kan sneller in Nederland. En juist nu bedrijven het moeilijk hebben. Nu bedrijven zitten te wachten op projecten en mensen willen graag hun baan behouden, ja dan moet je er alles aan doen om die procedures te versnellen. Nou dat was het kenmerk van de Crisis- en Herstelwet en ik ben dus erg blij dat na een ruime meerderheid in de Tweede Kamer, na veel debat, er nu ook een ruime meerderheid was in de Eerste Kamer om te zeggen: wij steunen de wet.

• KILOMETERHEFFING

VRAAG
Onder andere de werkgevers zijn er ook blij mee. Nou ja minder blij zullen ze zijn met het feit dat uw eigen CDA de kilometerheffing, die door de werkgevers ook zeer bepleit is om de files op te lossen, dat die kilometerheffing nu de nek om is gedraaid.

BALKENENDE
Nou ik denk dat die conclusie zeker te vroeg is. In de eerste plaats is het zo dat wij in Nederland een nadrukkelijk rekening hebben te houden met de capaciteit van de weg. We moeten wat doen, want als we niets doen, dan loopt de zaak gewoon vast.

VRAAG
Dan had het CDA toch definitief de kilometerheffing kunnen blijven steunen?

BALKENENDE
Het is zo dat partijen zullen straks moeten aangeven in hun programma's, dat geldt voor elke partij, ook de partij waartoe ik behoor, om aan te geven hoe je aankijkt tegen de verkeersproblematiek. En het kan wel zijn dat als je zegt ik heb een beter systeem dan de kilometerprijs, dan moet je dat vooral aangeven.

VRAAG
Maar u kent uw eigen partij toch ook goed? U weet toch dat er geen ander systeem is? Of wel?

BALKENENDE
Het is zo, ik heb nog geen beter systeem gezien. En dat is ook exact de reden waarom minister Eurlings gisteren nog eens heeft aangegeven hoe de stand van zaken is. Maar we zitten nu al een beetje in de fase van wat gaan partijen zeggen.

VRAAG
Ik vraag me gewoon af wat u als CDA-premier voor invloed in uw eigen partij heeft dat die eigen partij zo'n belangrijk plan van u en de voormalige kroonprins Eurlings zomaar kan afschieten.

BALKENENDE
Maar laten we nu de zaken wel in goede proporties zien. Als u ziet wat er in de Tweede Kamer op het ogenblik gebeurt, dan hebben we zo'n stapel papier liggen van voorstellen die niet meer behandeld mogen worden. We moeten ook oppassen om er één dingetje uit te lichten.

VRAAG
Maar dat gaat verder dan niet meer behandelen. Het CDA wil er vanaf. Dat is toch een verschil.

BALKENENDE
Maar dat zal ook nog moeten blijken in het programma.

VRAAG
Wilt u ten slotte nog de groeten doen aan mevrouw Schreijer-Pierik, een bekende fan van u?

BALKENENDE
Ik moet zeggen uw creativiteit is grenzeloos. Ik heb eerder gezegd deze week van het zijn geluiden van een vertrekkend Kamerlid en ach het doet misschien een beetje pijn, maar dat doet er verder niets toe. Maar als u mij toch de gelegenheid geeft dan zou ik iedereen in Nederland graag een goed weekend willen wensen. Er vindt een fantastisch wereldkampioenschap schaatsen plaats in het Thialf in Heerenveen. Nou dat is ook echt iets wat bij Nederland hoort. Kortom, het wordt een mooi weekend.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, PS)