Gesprek met de minister-president na de ministerraad (NOS, Nederland 1)

Mediatekst | 05-11-2009

HAGENS
Meneer Balkenende, vindt u uw werk nog leuk?

BALKENENDE
Merkwaardige vraag. Ik vind mijn werk erg leuk ja.

HAGENS
Ja?

BALKENENDE
Ja.

HAGENS
Ik dacht eraan omdat u de laatste tijd steeds maar moet uitleggen, ik denk wel een paar keer per dag, dat u geen kandidaat bent voor het presidentschap van de Europese Unie en dan is ook nog de Tweede Kamer ontzettend boos op u vanwege dat AOW-debat dat gisterenavond had moeten plaatsvinden waar u niet bij was. Had u dat niet kunnen voorzien dat de Kamer daar boos over zou worden?

BALKENENDE
Eerst wat betreft die bekende vragen. U helpt mij door die vragen niet te stellen. Dat zal ook al uitmaken.

HAGENS
Nog niet althans.

BALKENENDE
Wat betreft de Tweede Kamer. Er wordt heel wat gedebatteerd. En over de AOW heb ik al diverse keren met de Tweede Kamer gesproken. Waarom het noodzakelijk is om de AOW-leeftijd te verhogen. Dat hangt samen met de overheidsfinanciën, met de hogere levensverwachtingen, dat mensen ook langer kunnen participeren, de situatie van de pensioenfondsen. Allemaal uitgelegd. Als je zo'n debat al een aantal keren hebt gevoerd, dan is de vraag moet je het dan opnieuw doen. En wat speelde nu? Er was een brief geschreven door minister Donner en staatssecretaris Klijnsma, de bewindslieden van Sociale Zaken, en daarin staan alle plannen heel concreet beschreven. Dan is de vraag moet je dan daar opnieuw bij zijn. Gold niet alleen voor mij, gold evenzeer voor de minister van Financiën.

HAGENS
De heer Bos?

BALKENENDE
Ja.

HAGENS
Toch is de Kamer dat niet met u eens want die had heel graag u bij dat debat gehad en de Kamer zegt ook: dit is een van de belangrijkste onderwerpen, misschien wel het belangrijkste besluit, dat dit kabinet neemt. Daar kunt u toch niet bij ontbreken?

BALKENENDE
Dat heeft me wat verbaasd, want in de eerste plaats is het zo dat het kabinet veel meer belangrijke besluiten neemt en het tweede punt - ook toen ik premier werd in 2002 toen hebben we vanaf dat jaar en met name vanaf Balkenende-II een heleboel hervormingen gehad. Toen hadden we het over de aanpassing van de WAO, de prepensioenfaciliteiten, de bijstand, de gezondheidszorg. Al die hervormingen, dat waren ook even grote zaken. Het is een beetje merkwaardig nu ineens dat zo naar voren te brengen.

HAGENS
U zult wel heel erg geschrokken zijn van de kwalificaties die u toegedicht krijgt? Laf en minachting voor de Tweede Kamer, arrogant, wordt er gezegd, werkweigering zei mevrouw Halsema.

BALKENENDE
Het kan niet op he?

HAGENS
U vindt het overdreven?

BALKENENDE
Het is natuurlijk waanzin om het zo te zeggen. Ik heb vorige week tijdens een speech in mijn werk als politiek leider van het CDA heb ik aangegeven hoe het debat soms is. Er worden met het grootste gemak heel grote woorden gebruikt en het ging hier helemaal niet om minachting van het parlement. Dat wordt gesuggereerd. Het gaat om iets anders. Het gaat om de vraag hoe vaak moet je niet in een parlement komen om te debatteren. Soms schiet het gewoon door. Ik heb ook wel meer dingen te doen. Ik heb het er ook met de Kamervoorzitter over gehad. Ik heb meegemaakt dat bij de Regeling van Werkzaamheden op een dag werd gevraagd om drie debatten met mij. Als je een debat wilt heb je een meerderheid nodig. Er was geen meerderheid voor en toen zei de Kamer: weet u wat, maak er maar een spoeddebat van, want daar heb je maar 30 Kamerleden voor nodig en dat gaat dan weer door. Het gaat mij erom. Debatteren met de Kamer is ontzettend belangrijk. Daar doe ik niets aan af. Alleen, je moet oppassen dat je niet drie, vier, vijf keer hetzelfde hoeft te vertellen en als het dan ook nog eens gaat om een stuk van twee bewindslieden, die hebben hun handtekening eronder gezet, dan horen zij de verantwoordelijkheid te dragen.

HAGENS
Met andere woorden, u vindt dat u te vaak te pas en te onpas naar de Kamer wordt geroepen.

BALKENENDE
Ik vind het een risico, en dat geldt niet alleen voor mij ook, dat bewindslieden soms heel vaak in de Kamer moeten zijn.

HAGENS
Maar is het niet de Kamer die daarover gaat? Dat is toch ongeveer heilig? Dat de Kamer een bewindsman of vrouw vraagt om verantwoording af te leggen om daar dan aan te gehoorzamen.

BALKENENDE
Het is zo de Kamer gaat over het organiseren van debatten. Dat erken ik ten volle. En een kabinet gaat over de vraag wie wordt afgevaardigd. Zo zijn de spelregels in de verhouding Kamer-regering. Er zijn bewindslieden bij die soms 26 uur in de Kamer zijn voor debatten. 26 uur per week in de Kamer… bereid je debat dan maar eens voor.

HAGENS
Wat opmerkelijk is, u kiest nu de aanval. De Kamer heeft de aanval gekozen op u. Dat is al eerder gebeurd eigenlijk bij de Algemene Beschouwingen. Toen was de aanval van de Kamer buitengewoon persoonlijk in uw richting. Speelt dat mee bij uw felle toon nu richting de Kamer?

BALKENENDE
Het gaat mij alleen om ordentelijk werken. Ik respecteer het werk van de Kamer ten volle. De democratie gaat direct gepaard met een functionerend parlement en het is zeer terecht dat een parlement erbovenop zit. Dat is een taak van het parlement. Alleen op mijn beurt zeg ik: als je bijvoorbeeld bewindspersoon bent, minister of staatssecretaris, dan heb je voor een deel te maken met debatten, maar evenzeer heb je te maken met contacten in het maatschappelijk veld. Je hebt contacten nodig met andere bewindslieden. Je hebt internationale contacten.

HAGENS
U heeft het uitgelegd. Dat moet je dus allemaal kunnen doen. Ik herinner me nu ook uw speech bij het CDA-congres. U zei: het klimaat in de politiek, in de Kamer wordt steeds grimmiger, overmoedig, ongenuanceerd, je afzetten tegen een ander om er zelf beter van te worden. Dat is wat u zelf zei over het politieke klimaat van nu.

BALKENENDE
Ik heb een paar dingen gezegd over het debat. Dat dat soms ongenuanceerder wordt met meer polarisatie en ik heb ook gezegd over het maatschappelijk klimaat, toen ik het had over dat gewoon soms mensen worden weggezet. Dat zijn zaken die mij zeer bezighouden.

HAGENS
Voelt u zich nog wel thuis in het debat zoals dat op dit moment gevoerd wordt in de Tweede Kamer, wat veel harder is, wat veel persoonlijker is. Voelt u zich daar nog thuis?

BALKENENDE
Ik voel me altijd thuis in het parlement. Ik ben een democraat en ook als je minister bent, je hoort ook in het parlement te zijn, als er aanleiding is om bij een debat te zijn, omdat daarin belangrijke zaken besproken moeten worden. Alleen, ik zeg wel: wij zullen in dit land op een goede manier met elkaar om moeten gaan en als dat debat op een gegeven moment te veel iets wordt van een persoonlijke aanval, dan denk je dat gaat ten koste van de inhoud.

HAGENS
En u zult zelf bepalen wanneer u wel en wanneer u niet komt in de Tweede Kamer. Aanstaande donderdag zal dat debat zijn. We zijn benieuwd of u kunt, want misschien gebeuren er op dat moment ook nog andere belangrijke dingen. Je weet het niet. Het woord kandidaat, kunt u dat woord nog horen?

BALKENENDE
U begint er weer over he? Ik snap het allemaal wel.

HAGENS
Het is een belangrijke kwestie.

BALKENENDE
Ja, we hebben het in Europa nu over twee belangrijke functies. Voorzitter van de Europese Raad en de Hoge Vertegenwoordiger, een soort minister van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie. Hoe is de stand van zaken op dit moment? U weet ik heb zelf gezegd van ik ben geen kandidaat. Nou dat heb ik ook al heel wat keren gezegd en ik ben nog niet benaderd. Wat betreft is dat een makkelijke. Wat is er nu voor? Het Zweeds voorzitterschap onder leiding van premier Reinfeldt van Zweden gaat nu contacten hebben met regeringsleiders over de vraag hoe gaan we met de functie om.

HAGENS
Die gaat u ook bellen?

BALKENENDE
Ongetwijfeld.

HAGENS
En wat gaat u dan zeggen?

BALKENENDE
Dat zeg ik niet tegen u.

HAGENS
Flauw.

BALKENENDE
Zo gaat dat. Ik geloof ook dat ik, het zou ook een heel gekke toestand zijn, als premier. Stel je voor dat ze met premier Reinfeldt hebben gesproken en daar in de media over zouden gaan spreken.

HAGENS
Maar een ding is duidelijk: u bent geen kandidaat.

BALKENENDE
Ik ben geen kandidaat.

HAGENS
Absoluut niet?

BALKENENDE
Nee dat weet u.

HAGENS
Wel gek dan dat collega-ministers van u al overleggen over wat te doen als u vertrekt naar Brussel. Sterker nog, ze doen een beroep op u om te blijven. Dat zal u toch wel heel erg verbaasd hebben.

BALKENENDE
Ik vond het wel mooi. Ik ben natuurlijk een week weggeweest naar Singapore en Japan. Een heel goede reis over innovatie, nieuwe technologie, politieke contacten. En dan kom je terug in Nederland en dan is iedereen aan het speculeren en dan [onverstaanbaar, red.] dat je blijft. Dat is echt een warm bad als je thuis komt.

HAGENS
Maar meneer Balkenende, hoe lang kunt u dat nu nog volhouden? Dat u niet in de race bent voor die functie?

BALKENENDE
Ik ben niet in de race voor die functie en ik heb precies aangegeven waarom. Ik heb zoveel te doen in Nederland. Ik wil van deze periode een succes maken. Bovendien is het ook nog zo dat de economische, financiële crisis van dit moment die vraagt ook alle inzet en daar zet ik me ook voor in.

HAGENS
Er is een meneer die heet Tombinski. We hadden allemaal tot vandaag nog nooit van hem gehoord maar hij is de Poolse ambassadeur bij de Europese Unie. Dat is natuurlijk wel een onverdachte bron. En deze meneer zegt: er is een actieve lobby van de medewerkers van de heer Balkenende voor zijn functie als president van de Europese Unie. Klopt dat?

BALKENENDE
Er is geen lobby. Ik ben natuurlijk helemaal verbaasd over deze publiciteit.

HAGENS
Hij liegt?

BALKENENDE
Mwah… liegen. Tegen een diplomaat van een land dat bevriend is zijn dat niet de termen die je gebruikt. Als u aan mij vraagt is er sprake van een lobby? Er is geen sprake van lobby.

HAGENS
Waar haalt die man dat dan vandaan?

BALKENENDE
Wat ik dus niet begrijp ook bij deze uitlatingen van deze ambassadeur bij de Europese Unie dat is dat er natuurlijk wel tal van contacten zijn tussen diplomaten. Iedereen heeft het over de vraag van wanneer zou die extra Europese Raad kunnen plaatsvinden, wie zijn er in beeld. Dat soort gesprekken vinden wel plaats, maar dat is geen lobby.

HAGENS
Geen actieve lobby van uw kant?

BALKENENDE
Nee.

HAGENS
De meneer liegt. Nou ja als hij geen ambassadeur was van een bevriende natie dan zou je zeggen hij liegt.

BALKENENDE
Ik kies mijn eigen woorden: er is geen lobby.

HAGENS
Wanneer weten we of u blijft? Wanneer worden we uit ons lijden verlost?

BALKENENDE
Ik zal me niet zoveel zorgen maken hoor. Het is zo, we zijn nu echt afhankelijk van wat het voorzitterschap doet, wat Zweden nu gaat doen. Er zullen telefoongesprekken plaatsvinden. Op enig moment horen wij wanneer die extra Europese Raad plaatsvindt en tot dat besluit is genomen moeten we maar even afwachten.

HAGENS
Hartelijk dank.

BALKENENDE
Graag gedaan.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd)