Rouvoet: 'Er is vaak meer mogelijk dan mensen denken'

Dames en heren,

Graag wil ik u iets vertellen over Sophie, een werkende moeder van 34 jaar, die dacht dat ze het allemaal goed geregeld had. Die dacht dat zij haar ‘spagaat’ onder controle had.
Sophie en haar man werken beiden 4 dagen per week. Allebei zijn ze 1 dag per week thuis om voor hun zoontjes te zorgen. De andere dagen springt de moeder van Sophie bij.

Maar vorig jaar zat Sophie met de handen in het haar. Ze kon niet langer een beroep doen op haar moeder als het om de opvang van haar kinderen ging.
Haar moeder, die de kinderen drie dagen per week van school haalde. Haar moeder, die direct kwam als een van haar kinderen ziek was. Haar moeder, die in de schoolvakantie haar kinderen ’s ochtends kwam halen en leuke dingen met ze deed. De moeder van Sophie kreeg problemen met haar gezondheid. De verantwoordelijk voor de opvang van haar kleinkinderen kon zij daarom niet langer aan.

Sophie ging zich in allemaal bochten wringen om het allemaal toch goed te regelen. Gelukkig waren er veel mensen op wie ze een beroep kon doen: haar zus, haar schoonzus, een buurmeisje. Dat was steeds weer een heleboel geregel. Dat kostte veel energie. Steeds moest ze anderen om een gunst vragen omdat zij zonodig moest werken. Anderen, die ook een druk leven hebben. Dat bezorgde haar vaak een vervelend gevoel. Als iemand rust en regelmaat voor haar kinderen belangrijk vindt, is dat Sophie wel. Dat was juist wat haar kinderen nu niet meer hadden. Ze lag er ’s nachts vaak wakker van.

Sophie heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Ze is uiterst zorgvuldig in haar werk en laat nooit een steekje vallen. Maar in één ding is Sophie minder goed: ze communiceert te weinig. Ze had geen van haar collega’s verteld over haar opvangproblemen. In haar functioneringsgesprek kwam haar privéleven niet eens aan de orde. Omgekeerd had haar leidinggevende verzuimd om te informeren of het allemaal goed ging met de combinatie werk en privé. Als haar baas iets sensitiever was geweest, dan had hij wel gemerkt aan Sophie dat er iets aan de hand was.

Gelukkig was Sophie na een paar maanden uiteindelijk toch zo verstandig om aan de bel trekken. Ze ging in gesprek met haar leidinggevende. Tot haar grote verrassing vond die het geen enkel probleem als Sophie regelmatig thuis ging werken. Voor Sophie was dit de ideale oplossing.

Met dit voorbeeld wil ik mijn boodschap aan alle werkgevers illustreren. Die boodschap is dat werknemers steun nodig hebben van hun leidinggevende als het gaat om de combinatie werk en privé. Leidinggevenden kunnen deze steun bieden door vragen en problemen bespreekbaar te maken. Door te helpen bij het zoeken naar oplossingen voor iedere individuele medewerker. Deze boodschap breng ik u specifiek onder de aandacht, omdat het ook een van de aanbevelingen is uit het onderzoek In Spagaat. Daar staat ook in dat we werknemers moeten stimuleren om zelf steun te vragen. Dat ze ook zelf met voorstellen moeten komen. Ik sluit me daar helemaal bij aan. Want er is vaak veel meer mogelijk dan mensen denken. Maar daar kom je alléén achter, door er over te praten. Dat is in ieders belang: van de werknemer, van de werkgever die baat heeft bij personeel dat goed in balans is en geen kopzorgen heeft. En – dat wordt vaak niet genoemd- het is in het belang van kinderen die wel varen bij contact en aandacht van hun ouders.

ABN AMRO liet het onderzoek uitvoeren om aan de weet te komen hoe zijn werknemers omgaan met de combinatie werk en privé. De vraagstelling was uitgebreid. Maar liefst 2700 medewerkers gaven antwoord op de vragen. De ABN AMRO heeft zo een concreet beeld gekregen van de manier hoe zijn medewerkers hun huishouden organiseren. Een beeld in welke mate dat spanning geeft met hun werk.

Ik vind dit onderzoek een lovenswaardig initiatief van deze bank. Hieruit blijkt hoe serieus de ABN AMRO de dagelijkse keuze tussen werk en privé van zijn medewerkers neemt. Ook ben ik verheugd over de manier waarop zij vervolg geeft aan dit onderzoek. Door mij hier uit te nodigen, door publiciteit aan dit onderzoek te geven en door het organiseren van een paneldiscussie stimuleert u de discussie over werkende gezinnen. Terecht zijn de aanbevelingen niet alleen bedoeld voor de ABN AMRO zelf, maar ook voor andere bedrijven en voor werkgevers- en werknemersorganisaties. De aanbevelingen zijn ook bedoeld voor de overheid. Voor mij als minister voor Jeugd en Gezin. Prima, want de overheid heeft ook zeker een belangrijke rol als het gaat om werk en gezin.

Daarom heb ik dit jaar een conferentie georganiseerd, samen met minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, en minister Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Centraal stond de vraag hoe de combinatie van werk en gezin verbeterd kan worden. Het was een praktische conferentie die geleid heeft tot een gemeenschappelijke werkagenda. De aanwezigen hebben deze samen opgesteld. Hier staan alle activiteiten voor 2009 in op het gebied van combineren van werk en gezinnen. Het gesprek over de combinatie werk en -privé moet niet beperkt blijven tot de keukentafel. Dit was voor mij misschien wel de belangrijkste uitkomst van de conferentie in maart. Want dit gesprek moet ook worden gevoerd aan de vergadertafels van bedrijven.

De conferentie had ook een netwerkfunctie: professionals met elkaar in contact brengen die zich met werk & gezin bezighouden. Werkgevers, werknemers, beleidsmakers, politici en andere geïnteresseerden. Om de netwerkfunctie van de conferentie voort te zetten zijn de gegevens van deze organisaties samengebracht in een netwerkgids. In deze gids staan onder andere voorbeelden van werkgevers die een gezinsvriendelijk beleid voeren. Wij hebben een aantal van die gidsen meegenomen zodat u een kijkje kunt nemen. De gids is uiteraard ook op de website van Jeugd en Gezin te vinden.

Het kabinet – en in het bijzonder ik als minister voor Jeugd en Gezin – maakt zich hard voor sterke werkende gezinnen. Maar om echt resultaten te bereiken, moeten we het gezamenlijk, met álle betrokken partijen oppakken. Ik wil dat maatregelen om werken en zorg voor het gezin beter te combineren, standaard op de agenda komen te staan. Ik wil dat voor werkende gezinnen relevante onderwerpen op de agenda komen van het voor- en najaarsoverleg dat werkgevers, de vakbonden en de overheid met elkaar voeren.

Dames en heren,

Het kabinet zet zich in voor gezinsvriendelijk beleid dat de combinatie van arbeid en zorg ondersteunt. Sinds 2007 investeren we fors in regelingen die de combinatie arbeid en zorg gemakkelijker maken. Als voorbeeld noem ik de wettelijke taak die basisscholen nu hebben om de aansluiting met de kinderopvang te regelen. Ander voorbeeld is het uitbreiden van het ouderschapsverlof. Sinds 1 januari 2009 is het voor ouders aantrekkelijker geworden om ouderschapsverlof op te nemen voor de zorg van hun kinderen. Ouders hoeven niet meer verplicht zelf voor verlof te sparen in de levensloopregeling om van de overheid een uitkering te krijgen. Bovendien is in 2009 het ouderschapsverlof verdubbeld van 13 naar 26 weken.
In de nota Gezinsbeleid 2008 staan nog meer maatregelen die het kabinet neemt om Nederland gezinsvriendelijker te maken. Maatregelen die de kracht van gezinnen versterken. Die nota bundelt de initiatieven van het kabinet rond het gezin. Zoals de extra investeringen in kinderopvang, het kindgebonden budget bovenop de kinderbijslag en het tegengaan van armoede.

In overleg met werkgevers en werknemers spant het kabinet zich voor gezinsvriendelijke bedrijven. Bedrijven met flexibele werktijden; bedrijven waar werknemers kunnen telewerken; bedrijven met schooltijdbanen.

Dames en heren, beste werkgevers,

Werknemers hebben behoefte aan gunstige werktijden. Ze willen graag zélf zeggenschap hebben over de werktijden. Daar staat tegenover dat veel werkgevers graag flexibele werknemers willen hebben. Toch hoeft dit elkaar niet in de weg te zitten. Wel belangrijk is dat werknemers inspraak hebben. Daarom verzoek ik werkgevers aan deze behoefte tegemoet te komen. Geef uw werknemers die zeggenschap. Als uw werknemer de spagaat tussen werk en privé onder controle heeft, dan plukt u daar de vruchten van. Want een gelukkige werknemer gaat met meer plezier naar zijn werk. Een gelukkige werknemer zal zijn of haar werk ook beter doen. En nogmaals: daar worden ook de kinderen beter van: als minister voor Jeugd en Gezin ben ik doordrongen van het besef dat een goede en stabiele thuissituatie de beste start is voor een gezonde toekomst.

Dames en heren,

Wie lang in een spagaat leeft, houdt dat niet vol. Beter is het om in balans te leven. Ik wens u succes bij de beweging die nodig is om uit de spagaat weer in een goede balans te komen. Ik dank u voor uw aandacht!