VN-klimaattop The Challenge of Climate Change

De toespraak is in het Engels uitgesproken.

Dames en heren,

Het klimaat zal de komende eeuwen ingrijpend veranderen. Dat heeft grote gevolgen voor ons allemaal.

Overal ter wereld zijn de effecten zichtbaar en voelbaar. In veel Afrikaanse landen mislukt de oogst steeds vaker door hitte en droogte. Bangladesh heeft een groot probleem met het verzilten van waterputten aan de kust. In Bolivia loopt de voedselvoorziening van de mensen in de mountain regions gevaar. Indonesië kampt in steeds heviger mate met grote overstromingen. En zo kan ik doorgaan.

Het is nodig dat we de oorzaak aanpakken en de uitstoot van broeikasgassen drastisch beperken. Alle industrielanden zullen daarbij het voortouw moeten nemen. Nederland wil op dit gebied het uiterste doen. We hebben als doel gesteld onze uitstoot met 30 procent te verminderen in 2020. Niemand kan weglopen voor zijn verantwoordelijkheid. Ook van de snel groeiende economieën wordt gevraagd zich te committeren aan afspraken om schoner en zuiniger te produceren.

Maar dit is niet genoeg. Met minder emissies kunnen we de klimaatverandering wel afremmen, maar niet stoppen. Er is dus méér nodig. We zullen ons ook moeten aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering: adaptatie. Het is verstandig de verandering van het klimaat mee te wegen in alle investeringsbeslissingen die we nemen.

Ik kom uit een land vol rivieren, dat voor meer dan de helft onder zeeniveau ligt. De zeespiegel stijgt en de neerslag in onze streken neemt toe. Voor ons heeft klimaatverandering dus grote gevolgen, onder meer voor het water management.

Al vóór het einde van het eerste Millennium waren er boeren in Nederland bezig sloten te graven om de kletsnatte aarde bruikbaar te maken. In feite is mijn land al meer dan 1000 jaar één groot innovatief pilot-project om het water te temmen. Het water beïnvloedt alles. Het landschap. De steden. Handel en economie. Transport. Onze technologie. Onze manier van recreëren. Zelfs het bestuur. De oudste bestuurslichamen in Nederland zijn waterschappen, die zorgen voor een goede afwatering en bescherming tegen overstromingen.

Deze traditie geeft ons een bepaalde kijk op de uitdagingen waar we vandaag over praten.
Voor ons is adaptatie geen 'nieuw' thema. Het is het oudste thema uit onze geschiedenis. Altijd actueel.

In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zuidwest-Nederland. Grote gebieden liepen onder. Meer dan 1800 mensen kwamen om, onder wie een aantal leden van mijn familie.

Bijna vijftig jaar hebben we gewerkt aan een geavanceerd verdedigingssysteem tegen hoogwater uit zee: dijk- en duinversterkingen, afsluiting van zee-armen en de aanleg van een grote waterkering die het getij doorlaat.

Mede dankzij die 'Deltawerken' heeft West-Nederland zich kunnen ontwikkelen tot een van de meest dynamische regio's in Europa.

Ook op kleinere schaal spelen we in op de eisen die het water stelt. In Nederland verrijzen bijvoorbeeld steeds meer woonwijken met drijvende huizen. Enkele jaren terug hadden we in Nederland ook de eerste drijvende kas ter wereld.

We hebben in onze geschiedenis geleerd dat aanpassing aan het water ons sterker kan maken. Dat het loont om creatief en innovatief te zijn.

Als we het goed doen, kunnen we met adaptatie het levenspeil van mensen verhogen en tegelijkertijd zorgen voor meer veiligheid en meer kwaliteit van de leefomgeving.

Climate change laat overal eigen sporen na. Overal is maatwerk nodig. Het is van belang de regionale gevolgen van klimaatverandering tijdig in kaart te brengen. Alleen dan kunnen landen een goede adaptatie-strategie ontwikkelen en uitvoeren om de Millenniumdoelen te halen. 'De vervuiler betaalt' is een belangrijk principe. Daarom vind ik dat extra kosten voor adaptatie niet louter uit ontwikkelingsbudgetten kunnen komen.

Daarbij loont het om samen te werken. Niemand heeft alle antwoorden. Wij allemaal kunnen leren van de ervaringen van anderen.

Daarom geeft Nederland in zijn ontwikkelingssamenwerking met andere landen veel aandacht aan dit onderwerp. Met onze Indonesische partners leggen we bijvoorbeeld een polder aan bij Semarang, om de binnenstad beter tegen overstromingen te beschermen. Onze eigen ervaringen hebben ons geleerd dat aanpassing aan klimaatverandering volledig moet worden meegewogen bij alle beleidsbeslissingen. Samen met onze partners willen we een goed fundament onder adaptatieprogramma's leggen. Ontwikkeling en adaptatie gaan gelijk op.

Dames en heren, eind dit jaar vindt in Bali de United Nations Climate Change Conference plaats. Nederland maakt zich sterk voor een gezamenlijke aanpak van klimaatverandering in het kader van het VN-klimaatverdrag.

'Bali' geeft ons een unieke kans om alle elementen in de strijd tegen klimaatverandering in samenhang te bezien: vermindering van schadelijke emissies, adaptatie, technologie en de financiering. Het is van het grootste belang dat in Bali onderhandelingen beginnen over een vervolg op Kyoto. En dat de meest kwetsbare ontwikkelingslanden meer steun krijgen bij het nemen van de noodzakelijke adaptatiemaatregelen.

Dames en heren, zonder voortdurende adaptatie aan de veranderende natuur was Nederland allang verzonken in de modder. We hebben van onze kwetsbaarheid onze kracht gemaakt. Voor ons allemaal geldt dat we bij al onze investeringen rekening moeten houden met de natuur en met het klimaat. Wij willen onze kennis en ervaring graag delen met anderen. Samen kunnen we klimaatverandering de baas worden.