Toelichting Balkenende op situatie financiële markten
Minister-president Balkenende heeft in de Tweede Kamer een toelichting gegeven op de huidige situatie op de financiële markten.
Inbreng minister-president Balkenende tijdens het debat over de situatie op de financiële markten in de Tweede Kamer op 30 september 2008:
Mevrouw de voorzitter,
Ik wil uw Kamer dankzeggen voor de uitnodiging om heden samen met minister Bos een toelichting te geven op de huidige situatie op de financiële markten.
Ik denk dat het goed is om hierover met elkaar van gedachten te wisselen.
De turbulente situatie op de financiële markten houdt een ieder van ons bezig.
Het kabinet kan de omstandigheden op de beurzen niet beslissend beïnvloeden.
Wat we wél kunnen is bijdragen aan oplossingen die het vertrouwen vergroten en het geld van klanten van banken beschermen.
Hierop is het kabinet dan ook aanspreekbaar en draagt het haar verantwoordelijkheid.
Deze verantwoordelijkheid hebben de minister van Financiën en ik - in nauwe samenwerking met de President van de Nederlandse Bank en andere hoofdrolspelers - de afgelopen dagen dan ook genomen.
Op dit handelen geeft het kabinet vandaag in hoofdlijnen een toelichting. En we leggen verantwoording af over de beslissingen die zijn genomen.
Het is goed te melden dat uw Kamer voor aanvang van de Algemene Financiële beschouwingen een zal brief bereiken met daarin de details van de maatregelen die de Nederlandse regering heeft genomen ten behoeve van de ondersteuning van Fortis.
Het is duidelijk dat de financiële crisis bij uitstek ook een internationaal vraagstuk is, dat deels ook internationale oplossingen behoeft.
Allereerst op mondiaal niveau. Vorige week in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heb ik gepleit voor snelle actie. De financiële sector en de regelgevende instanties moeten de aanbevelingen van het Financiële Stabiliteitsforum snel implementeren: strikter toezicht, betere risicobeheersing, grotere transparantie en een strengere verantwoordingsplicht. Ook het IMF heeft een centrale rol.
En uiteraard volgen wij met grote aandacht de ontwikkelingen in de Verenigde Staten. Zoals Minister Bos in de media al aangaf, hoopt het Kabinet dat het congres toch overeenstemming weet te bereiken over een financieel reddingsplan. Uit de reacties van de markten in de afgelopen dagen op de verwikkelingen rondom het plan, blijkt het grote belang van de stabiliseringinspanningen die de Amerikaanse overheid voor ogen heeft.
Op Europees niveau zal ook extra tempo moeten worden gemaakt met versterking van de samenwerking op het gebied van financieel toezicht en financiële stabiliteit. Concrete voorbeelden zijn de versterking van de rol van de toezichthouders in het bijzonder bij grensoverschrijdende bedrijven. Ook zal gekeken worden naar additionele leningen van Europese Investering Bank (EIB) voor het MKB. Het is ook van groot belang dat de lidstaten bij de crisismanagementmaatregelen die zij treffen rekening houden met de effecten in de andere lidstaten. Volgende week komen de Ministers van Financiën bij elkaar, gevolgd door de regeringsleiders op 15 en 16 oktober.
Het Kabinet houdt nauw contact met de regeringen van de overige EU-landen en met de Europese instellingen. Het afgelopen weekend lag het accent op de contacten met België en Luxemburg, de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank. Dezer dagen zal ik ook contact hebben met EU-voorzitter Sarkozy en een aantal andere regeringsleiders.
Het afgelopen jaar, en de afgelopen weken in het bijzonder, is Fortis onder druk komen te staan, mede als gevolg van de bredere problemen op dit moment binnen de financiële sector. Dat is een ontwikkeling geweest die de regering nauwlettend in de gaten heeft gehouden en waar wij intensief contact over hebben gehouden met alle betrokkenen.
Eind vorige week is op de beurs duidelijk geworden dat het vertrouwen in Fortis steeds verder onder druk kwam te staan. Dit probleem moest worden opgelost. Een faillissement van Fortis zou onevenredige schade hebben toegebracht aan het Nederlandse financiële stelsel en daarmee ook de Nederlandse economie als geheel.
Voorkomen moest worden dat de belangen van spaarders en klanten van Fortis of ABN AMRO in gevaar zouden komen. De Nederlandse overheid staat voor de stabiliteit en de continuïteit van het Nederlandse bankwezen. Daar kan op worden vertrouwd. Veel Nederlanders, consumenten en bedrijven, bankieren bij Fortis en ABN AMRO. Wij konden en wilden ons daarom niet afzijdig houden, met het oog op het vertrouwen bij de spaarders van Fortis en ABN AMRO en het vertrouwen op de financiële markten.
Er is gesproken over verschillende manieren waarop er weer rust in deze situatie zou kunnen worden gebracht. Gedurende het weekeinde bleek daarbij ook dat er op heel korte termijn geen solide private oplossing voorhanden was in de vorm van een overname door een strategische partner. Daarbij speelde ook een grote rol dat een problematische situatie bij Fortis mondiale gevolgen zou kunnen hebben op de toch al zeer zorgelijke situatie op de financiële markten. De president van de Europese Centrale Bank heeft dit onder meer onder de aandacht gebracht.
In overleg met alle betrokkenen is de regering tot de conclusie gekomen dat overheidsingrijpen op dit moment de enige manier was om dat zo belangrijke vertrouwen te herstellen. Er is immers door de kredietcrisis een buitengewone situatie ontstaan. En in een dergelijke buitengewone situatie moeten alle middelen worden overwogen, die een bijdrage kunnen leveren aan het ondersteunen en herstellen van het vertrouwen in Fortis.
Voordat de minister van Financiën verder zal ingaan op de afspraken die met Fortis zijn gemaakt hecht ik eraan hier in uw midden uit te spreken dat we met elkaar moeten werken aan stabiliteit, de problematiek waar we nu mee te kampen hebben gaat partij politieke grenzen te boven.