NOS, Gesprek met de minister-president, Nederland 1

VRAAG:
De Hoge Raad heeft vandaag uitgesproken dat de SGP vrouwen discrimineert door ze niet op de kieslijst te zetten bijvoorbeeld en dat de staat daar wat aan moet doen. Bent u daartoe bereid?

BALKENENDE:
Als ons hoogste gerechtelijke college, de Hoge Raad, in een arrest zegt dat zaken anders behoren te zijn en wanneer dat arrest zich richt tot de regering, dan heb je uiteraard zo’n arrest te volgen, en dat zullen we ook doen.

VRAAG:
Wat gaat u doen?

BALKENENDE:
Dat weten we nog niet. En ik zal u ook uitleggen waarom. We hebben nu sinds een paar uur kennis van de uitspraak van de Hoge Raad. Het is nu aan de bewindslieden van Binnenlandse Zaken om dat zorgvuldig te gaan bestuderen om te kijken wat dat zou kunnen betekenen voor regelgeving. Dat zullen we moeten zien. En dan wordt die zaak in het kabinet besproken. Het is een gevoelig onderwerp, dat weten we. Tegelijkertijd is het nu het einde van een lange procedure, want de zaak is hiervoor bij het Hof geweest. Dat was in 2007 nog. Er is dus nu een laatste uitspraak gedaan en die hoort nu te worden opgevolgd.

VRAAG:
Ja, maar de Hoge Raad zegt eigenlijk: de SGP discrimineert. Dat moet stoppen. U zegt: ik heb tijd nodig om dat te regelen?

BALKENENDE:
Ja, omdat de vraag is van: wat is nu nodig bijvoorbeeld wat betreft wet- en regelgeving in Nederland. En dat moet je zorgvuldig bekijken. Dus de uitspraak ligt er, maar het is nu aan het kabinet om te kijken van: wat betekent dat dan voor de regels die gelden voor onze politieke partijen.

VRAAG:
Hoeveel tijd heeft u daar voor nodig denkt u?

BALKENENDE:
Dat is nu nog niet aan te geven. Kijk, wat ons betreft: hoe sneller, hoe liever natuurlijk, want je wil niet dat zo’n uitspraak geen snel vervolg zou kunnen krijgen. Je wil juist dat er tempo wordt gemaakt. Dat is ons doel. Alleen, zorgvuldigheid gaat natuurlijk nu voorop. Om die reden wachten we nu eerst af wat de bewindslieden van Binnenlandse Zaken naar voren zullen brengen. Dat zullen we de zaken gaan bespreken binnen het kabinet. En mogelijk zullen we ons moeten richten tot de Kamer. Dat is afhankelijk van de bevindingen die nu op het ministerie van BZK naar voren zullen komen.

VRAAG:
Minister Hirsch Ballin van Justitie die heeft al gereageerd en die zei: ik hoop dat de SGP zelf conclusies trekt. Dat lijkt erop dat hij de bal eerst daar neer legt in plaats van dat hij zelf verantwoordelijkheid neemt.

BALKENENDE:
Kijk, het is heel goed om te zien wat nu de Hoge Raad heeft gezegd. De Hoge Raad richt zich in feite tot de Nederlandse regering.

VRAAG:
Dan is de opmerking van Hirsch Ballin een beetje vreemd.

BALKENENDE:
Nou ja, ik begrijp de opmerking wel omdat zo’n uitspraak iets zegt over wat is de positie van mannen en vrouwen. Hirsch Ballin heeft ook gezegd, terecht, van: wij kiezen voor een samenleving waar mannen en vrouwen kunnen participeren. Nou, natuurlijk is het ook zo dat hoewel zo’n uitspraak zich tot de regering richt, maar natuurlijk hebben politieke partijen ook evenzeer zelf een verantwoordelijkheid. Alleen dat is de verantwoordelijkheid van de partij zelf.

VRAAG:
U zegt: de regering gaat daar niet op wachten?

BALKENENDE:
Nee, want kijk. Nee, nee, want dat zou ook niet kunnen. Je moet nu kijken wat de betekenis is van dit arrest voor regelgeving. Dat is onze taak. Wat de SGP zelf doet met zo’n uitspraak is natuurlijk de verantwoordelijkheid van de partij zelf.

VRAAG:
Kan dit nog consequenties hebben voor de komende verkiezingen op 9 juni?

BALKENENDE:
Die vraag kan ik op dit moment nog niet beantwoorden om de simpele reden dat we nu afhankelijk zijn van wat wordt bediscussieerd op het ministerie van BZK. Wat komt er in het kabinet naar voren.

VRAAG:
Het is nu 9 april. Het is twee maanden tot de verkiezingen. Kunt u iets doen tot die tijd of zegt u: dat gaan we nooit halen.

BALKENENDE:
Als we nu zien hoe de zaak tot nu toe is geweest. Ik noemde zo-even ook de uitspraak, het arrest van het Hof, een lagere instantie. Dat is in 2007 is die uitspraak gedaan. We zitten nu in april 2010. Dat is het tijdsverschil. Wij zullen uiteraard ons best doen om de zaak zo snel mogelijk te bezien. Maar ik vind het nu nog - een paar uur na die uitspraak - nog te vroeg om nu te speculeren van wanneer we bepaalde zaken zouden kunnen doen.

VRAAG:
Maar als het hoger beroep drie jaar heeft geduurd, dan zou je kunnen zeggen: twee maanden is gewoon te kort. Of zegt u: dat mag je niet vergelijken.

BALKENENDE:
Nee, dat kun je niet zomaar vergelijken. Ik geef alleen aan: het is een ingewikkeld vraagstuk, maar wij zullen er alles aan doen om het arrest zo snel mogelijk uiteraard een vervolg te gaan geven.

VRAAG:
Wat vind u er inhoudelijk van eigenlijk?

BALKENENDE:
Nou ja, ik doe eigenlijk nooit uitspraken over gerechtelijke instanties. Het gaat hier om een ingewikkeld vraagstuk want het raakt de vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid, vrijheid van vereniging in dit land. En dan is het ook zo dat wij de uitspraken van de rechter hebben te eerbiedigen, en dat doen we ook. En ik denk ook dat dat de goede weg is want wij kennen in Nederland de machtenscheiding. Je hebt de rechtsprekende macht, de wetgevende macht, de uitvoerende macht. Ja, en dan respecteren wij de uitspraak van de Hoge Raad.

VRAAG:
Tot nu toe was de staat het niet eens met deze opvatting. Daarom bent u ook in hoger beroep gegaan tegen de eerdere uitspraak.

BALKENENDE:
Het belangrijkste was - nog even los van de uitspraak van lagere rechters - het belangrijkste was dat, wij vinden het een heel belangrijk onderwerp en we willen ook graag dat de hoogste rechterlijke instantie in Nederland hier uitspraak over doet. Nou, dat is ook gebeurd vandaag.

VRAAG:
Ander onderwerp. Allerlei partijen presenteren hun verkiezingsprogramma’s met allemaal verschillende bedragen over hoeveel er bezuinigd moet worden. De PvdA was deze week, kwam met een bedrag van 10 miljard naar buiten. De vraag is: is dat genoeg?

BALKENENDE:
Ik moet even… Ik doe nu geen politieke uitspraken want ik ga natuurlijk niet commentaar geven op politieke programma’s. Maar wanneer we het puur financieel bekijken - dat is even het punt - die verantwoordelijkheid heb ik wel. Als we het puur financieel bekijken, dan is het zo dat wij over enkele jaren het financieringstekort dat nu 6% is, dat moet terug naar 3, in ieder geval. En je moet daarna zo snel mogelijk terug naar begrotingsevenwicht. Een balans, nul, of zelfs naar een plus. Want, waarom? De staatsschuld moet omlaag in Nederland. Dat hangt samen met de vergrijzing. We willen ook in de toekomst zorgen dat er geld is voor veiligheid, voor onderwijs en voor zorg.

VRAAG:
Mijn vraag was: is 10 miljard dan genoeg?

BALKENENDE:
En wanneer je kiest voor een bedrag van 10 miljard - welke partij dat dan ook doet - en je zou zeggen: dat moet worden bereikt in 2015, dan bereik je niet het belangrijke doel om dat begrotingsevenwicht te realiseren. En wat is de consequentie daar dan van? Dat betekent dat je dan de staatsschuld elk jaar weer verder laat oplopen. Dat is een groot risico.

VRAAG:
Maar begrotingsevenwicht, is dat een eis van Brussel, of is dat een eis die u zichzelf oplegt?

BALKENENDE:
Het is én een eis van Brussel, want Brussel zelf in ieder geval 3% op de korte termijn en daarna door naar begrotingsevenwicht. Maar ik vind nog los van wat Brussel zegt: het gaat om onze eigen verantwoordelijkheid. Want als we niet tijdig de overheidsfinanciën op orde krijgen, dan gaan we zaken doorschuiven naar komende generaties en dat is een enorm risico. Want een hogere staatsschuld betekent simpel hogere rente en aflossingsverplichtingen en dat is riskant.

VRAAG:
U zegt als demissionair premier van dit kabinet: 10 miljard is te weinig.

BALKENENDE:
Ik vind, als je kiest voor het doel begrotingsevenwicht, dan is 10 miljard te weinig. Maar zoals gezegd, het is aan partijen om aan te geven wat men wil. Kijk, vorig met minister Bos hierover gesproken.

VRAAG:
Toen was hij nog minister van Financiën.

BALKENENDE:
Ja, en toen zeiden we ook: we moeten echt wel werken aan verbetering van de financiële positie van Nederland. Om die reden zijn we ook begonnen met de heroverwegingsoperatie.

VRAAG:
Maar je mag van Brussel wel een tekort hebben. Van Brussel mag het -3 zijn.

BALKENENDE:
Nee, Brussel zegt: je moet eigenlijk -3 hebben. Als je daar boven komt dan moet je maatregelen gaan nemen, en die -3 mag alleen als het echt tegen zit. Maar het uitgangspunt van Brussel is - en daar ben ik het volstrekt mee eens, en daar is de Nederlandse regering het mee eens - het uitgangspunt van Brussel is: je moet altijd werken aan de situatie wat men noemt: close to balance, or in surplus. Dat betekent: je moet begrotingsevenwicht hebben. En als het even kan een overschot. En waarom is deze afspraak nu gemaakt in Europa: om te zorgen dat de overheidsfinanciën van de Europese landen op orde zijn. En we praten nu over Griekenland, maar die hebben een probleem. En dat betekent dus, je moet die spelregels die er zijn in Europa, die moet je ook serieus nemen.

VRAAG:
U zegt, de PvdA neemt die spelregels niet serieus?

BALKENENDE:
Dat is een politiek oordeel. Zo scherp zeg ik het zeker niet.

VRAAG:
Ik probeer te begrijpen wat u zegt.

BALKENENDE:
Ik zeg: als je er uit wilt komen - wat ik nodig vind - op begrotingsevenwicht zo snel mogelijk, dan is 10 miljard gewoon echt onvoldoende.

VRAAG:
Ok. Er is vandaag een evaluatie van de gemeenteraadsverkiezingen besproken. De vraag is even: gaan we weer stemmen met de computer?

BALKENENDE:
Niet op de korte termijn omdat er problemen zijn ontstaan in het verleden. Dat hing samen met de beveiliging, met allerlei technische problemen. Toen is gezegd: we kiezen weer voor het stembiljet en het rode potlood. Dat is geen pretje.

VRAAG:
En dat is ook niet een heel groot succes gebleken.

BALKENENDE:
Nee, maar goed, we zitten voorlopig even met het technische probleem dat de computers nu even niet gebruikt kunnen worden. We hebben een wettelijke regeling dat we met het potlood stemmen. Het is wel zo dat je toch even heel goed stil moet staan bij de ervaringen die zijn opgedaan bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen.

VRAAG:
Wat is de belangrijkste les?

BALKENENDE:
Nou, laat ik beginnen met oudere mensen. Er zijn nogal wat ouderen die niet hebben gestemd, puur vanwege het feit dat er iets mis ging met de identiteitsbewijzen. Daarvan heeft de staatssecretaris vandaag gezegd: je moet wel een bewijs meenemen want daartoe ben je wettelijk verplicht, maar zo’n identiteitsbewijs mag ook vijf jaar verlopen zijn.

VRAAG:
Ok, dus je mag met een oud paspoort stemmen de volgende keer?

BALKENENDE:
Ja, maximaal vijf jaar. Dan mag je met een oud paspoort of een ander bewijs mag je stemmen.

VRAAG:
Dat is de belangrijkste wijziging ten opzichte…

BALKENENDE:
Dat is één. Het tweede is, we hebben ook gezegd: het is absoluut noodzakelijk dat de mensen die op de stembureaus zitten en ook de gemeenten, dat die goed zijn geïnformeerd.

VRAAG:
Krijgen die een extra cursus of zo?

BALKENENDE:
Ja, cursus, of er is genoeg materiaal. Kijk de afgelopen keer, we hebben gezorgd dat er heel veel DVDs gebruikt konden worden. Maar een groot gedeelte is gewoon niet gebruikt. Nou, waarom verspreid je die DVDs, dat is nu juist om informatie te geven over het goed organiseren van verkiezingen. Nou, en dan is er nog een derde punt, dat heeft te maken met de kwaliteit van stembiljetten. Die kan ook nog worden verbeterd.

VRAAG:
Allerlaatste vraag, volgende week is er een nucleaire top in Washington. Waarom mag u daar eigenlijk bij zijn? Is dat omdat wij kernwapens hebben?

BALKENENDE:
Nou, wij hebben een kerncentrale bijvoorbeeld. Wij hebben nucleaire kennis. Ook het Nederlandse Forensische Instituut is wereldwijd wel een voorloper op het gebied van onderzoek doen naar nucleair materiaal.

VRAAG:
Het heeft niks te maken met onze kernwapens die in Volkel zouden liggen?

BALKENENDE:
Nee, dat staat er helemaal los van.

VRAAG:
En wat is de belangrijkste uitkomst wat u betreft?

BALKENENDE:
De belangrijkste uitkomst is dat we afspraken kunnen maken over het tegengaan van het bezit van kernwapens. Dat we kennis met elkaar delen. En vooral: hoe kun je zorgen dat dat vreselijke tuig, dat dat niet in handen komt van terroristen.

VRAAG:
En bent u bereid om alle kernwapens uit Europa weg te doen dan?

BALKENENDE:
Kernwapens om die te gaan verwijderen is een goed doel, alleen daar heb je niet alleen Europa voor nodig, dat zul je op een bredere schaal moeten doen.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd)