Toespraak bij het havendiner van Zeeland Seaports
De minister-president heeft een toespraak gehouden bij het havendiner van Zeeland Seaports in Vlissingen. Zeeland Seaports is de havenautoriteit, die de Zeeuwse havens beheert en ontwikkelt.
Dames en heren,
De beroemde dichter P.C. Boutens, geboren in Middelburg, noemde zichzelf ooit 'Van huis een Zeeuwsche jongen / Die mint zijn Schelde als 't eigen bloed'. Ik zou het zelf iets minder poëtisch formuleren, maar ik herken het sentiment. Eens een Zeeuw, altijd een Zeeuw. Dank dus voor uw uitnodiging, want het is altijd weer een feest om een bezoek te brengen aan de mooiste provincie van Nederland. Ik ben ook blij verrast door het thema van deze avond: 'De sterkste schakel'. Dat klinkt positief en ambitieus en daar hou ik van, zoals de meeste Zeeuwen.
Dit is overigens al mijn tweede Zeeuwse diner in korte tijd. De vorige keer was eind november, nota bene in Den Haag. Een soort 'Zeeland komt naar je toe'-actie van Karla Peijs. Dat was een knap staaltje Zeelandpromotie, want het thema van die avond was de Zeeuwse schelpdiercultuur. U begrijpt dat daar een prachtig menu bij hoorde van platte oesters, gerookte Oosterscheldepaling en Stellendamse garnalen. Ik verzeker u: daar maak je vrienden mee. En voor de niet-visliefhebbers was er altijd nog een prachtig dessert van ijsmousse gemaakt van Zeeuwse bolussen. Om je vingers bij af te likken. Er is bijna geen Haagse politicus die weerstand kan bieden aan zoveel zilte Zeeuwse zaligheden. Het kabinet heeft net 4 miljoen euro vrijgemaakt voor duurzaamheidsprojecten in de visserijsector en een groot deel daarvan komt naar Zeeland.
Ook dit diner bewijst weer dat het clichébeeld van 'ons bin zunig' niet klopt. Zeeuwen houden wel degelijk van het goede leven. Maar dat kan ook bijna niet anders als het bij wijze van spreken zo je bord op zwemt. Het is zoals de mannen van Bløf zingen in dat prachtige lied over de Zeeuwse kust als de plek 'waar de mensen onbewust zin in mosselfeesten krijgen'. Dat is in ieder geval één punt waarop Vlaanderen en Zeeland elkaar altijd zullen blijven vinden.
En daarmee, dames en heren, kom ik via een culinaire omweg meteen bij de kern van mijn boodschap voor vanavond. Want met alles wat er speelt, bijvoorbeeld rond de uitwerking van de Scheldeverdragen en het sluizencomplex bij Terneuzen, is het zaak dat deze havenregio blijft investeren in samenwerking. Dat zeg ik niet uit beleefdheid, omdat het zo hoort, want er zijn keiharde economische en andere belangen mee gemoeid aan beide kanten van de grens.
Stelt u zich eens voor dat u een grote exporteur bent in Shanghai, Bombay of Rio de Janeiro en u zoekt naar distributiemogelijkheden in Europa. Knijp uw ogen dicht en kijk in gedachten maar eens tussen uw oogharen naar de plek van deze delta op de wereldkaart. Wat ziet u dan? Niet een aparte haven in Terneuzen, Vlissingen, Gent, Antwerpen of Rotterdam. U ziet ook niet een gesloten rood-wit geblokte landsgrens tussen Zeeland en Vlaanderen. Wat u wel ziet is één grote zwarte vlek van mogelijkheden. Een gebied met een geweldige haveninfrastructuur, uitstekende verbindingen naar de rest van Europa en logistieke dienstverleners die tot de wereldtop behoren.
In dat grote internationale perspectief ligt precies ons gedeelde belang voor de langere termijn. Daar hoort natuurlijk een stuk gezonde concurrentie bij. Daar is niets mis mee. Integendeel. Concurrentie houdt ons scherp en opkomen voor het eigen belang mag. Maar altijd in het besef dat de kracht van de één voor een deel ook de kracht is van de ander. Een kwestie van geven en nemen en elkaar wat gunnen. Tegen die achtergrond kijk ik met tevredenheid naar de Scheldeverdragen en naar de ontwikkelingen rond het sluizencomplex bij Terneuzen.
De Scheldeverdragen zijn niet vanzelf tot stand gekomen, maar het resultaat telt. Sinds de verdragen in oktober in werking traden, is er veel gebeurd. Er ligt een tracébesluit voor de verruiming van de Westerschelde, er zijn ontwerp-vergunningen uitgebracht en de samenwerking rond de veiligheid op de Westerschelde heeft een stevige impuls gekregen. Dat is de winst van de afgelopen maanden.
Tegelijkertijd besef ik natuurlijk heel goed, net als u, dat we er nog niet zijn. De bal ligt nu bij de Raad van State en aan Nederlandse kant moeten we ook nog keuzes maken over de toekomst van de Hedwigepolder. De kernvraag is: ontpolderen of niet? De Nederlandse regering wil en kan niet anders dan daar heel zorgvuldig mee omgaan. Het gaat hier om ingrijpende beslissingen die mensen diep raken. De wortels voor die emotie liggen in de bewogen Zeeuwse geschiedenis en in de haat-liefdeverhouding met het water. Dat is géén reden voor nodeloos uitstel, maar het verdient wel respect en ook een weloverwogen, goed gemotiveerd besluit. Dat besluit gaan we nemen, want duidelijkheid is geboden.
En dan de discussie over het sluizencomplex bij Terneuzen. Die raakt in een stroomversnelling. Ik ben daar heel positief over - en ik niet alleen, want de Vlaams-Nederlandse samenwerking rond dit project is gewoon heel goed. Maar dat is ook logisch als je bedenkt dat we aan een oplossing werken waar we allebei profijt van hebben. Het Gentse belang voor de zeescheepvaart is evident. Het Nederlandse belang is vooral een binnenvaartbelang. Als de Seine-Nord verbinding er straks ligt en het kanaal Gent-Terneuzen is optimaal toegankelijk, ligt er als het ware een nieuwe snelweg over water naar Parijs. Dat is een aanlokkelijk idee voor de grote Nederlandse binnenvaartsector en voor de industrie in deze regio. En tegen de Vlamingen in de zaal zeg ik op voorhand: op deze snelweg varen alleen Hollanders zonder caravan.
U kent de laatste stand van zaken net zo goed als ik. Het zogeheten Vlaams-Nederlandse Stakeholders Advies Forum heeft een paar weken geleden een eensluidend advies uitgebracht. Dat advies is positief over een grote nieuwe zeesluis, maar houdt ook de oplossing van een combisluis voor zee- en binnenvaartschepen in het vizier. Wat het wordt, is afhankelijk van de vraag of aan de randvoorwaarden kan worden voldaan. Die liggen op het gebied van milieu, de verbindingen over weg en spoor en de verbetering van het kanaal Gent-Terneuzen. Het advies van het Forum is, om daar serieus onderzoek naar te doen. Natuurlijk moeten we het ook eens worden over de financiën. De vraag die nu dus op tafel ligt, is wat haalbaar is? Als we dat weten, kunnen we een samenhangend besluit nemen.
Ik geloof dat we het er allemaal over eens zijn dat het goed is om zo snel mogelijk knopen door te hakken. Wat mij betreft doen we dat in de geest van de commissie-Elverding, die het kabinet vorig jaar adviseerde over snellere procedures voor de aanleg van infrastructuurprojecten. De kern van dit advies is dat investeren in een breed gedragen besluit loont. Door vroeg in het proces - nu dus - alle partijen te betrekken en mee te laten denken over de beste manier om een project uit te voeren, voorkom je vertraging en ellenlange bezwaarprocedures achteraf. Meespraak vermijdt tegenspraak, dat is het idee. Laten we dus het tempo erin houden, zonder in de val te trappen van een overhaast proces waardoor we in een volgende fase weer op de rem moeten trappen. Dat is de Nederlandse inzet.
Tot slot, dames en heren, kan en wil ik vanavond niet om de economische crisis heen. Het beeld is niet goed. Bedrijven hebben het moeilijk en banen staan op het spel. Ook hier in Zeeland. Denkt u alleen maar aan het banenverlies bij Dow Chemical. Daar hebben we allemaal grote zorgen over en logischerwijs kijken de Zeeuwen vooral met argusogen naar dit gebied. De havenregio Vlissingen-Terneuzen is immers goed voor zo'n 15.000 directe banen. Dat is een serieus deel van de totale Zeeuwse werkgelegenheid. Het is dus alle hens aan dek om deze banenmotor draaiende te houden.
Mijn boodschap aan u is tegelijkertijd dat we moeten waken voor al te grote somberheid. Vorig jaar was het beste jaar ooit voor Zeeland Seaports, dus uw startpositie is goed. Dit jaar wordt ongetwijfeld moeilijk, maar volgend jaar staat de opening van de Scaldia Container Terminal alweer op de agenda. Alles wijst erop dat dit de groei van Zeeland Seaports geweldig zal stimuleren. En dan zit ook het besluit over de Westerschelde Containerterminal nog in het vat. Dat type investeringen is in de huidige economische omstandigheden geweldig belangrijk. Het zou goed zijn daar snel een knoop over door te hakken.
Nog veel belangrijker vind ik dat Zeeland Seaports, samen met de Vlaamse havens en de overheden in deze regio, grote duurzaamheidsambities uitstraalt voor de toekomst. Ik doel natuurlijk op Bio Base Europe, dat van de kanaalzone hét kennis- en innovatiecentrum in Europa gaat maken op het gebied van bio-energie.
Juist nu is het cruciaal om aan die ambitie vast te houden, want het gaat om de lange termijn. Er komt een tijd dat de crisis over is en wie dan in de starblokken staat, heeft meteen een voorsprong. Bio Base Europe voegt enorm veel kwaliteit toe aan de kanaalzone. Het kan niet anders of dat gaat als een magneet werken op allerlei vormen van bedrijvigheid in en rond de havens.
Het is mijn vaste overtuiging dat een crisis als deze ook kansen biedt om doorbraken te bereiken op het gebied van duurzaamheid. Dat vertel ik ook overal en daarom vind ik het zo geweldig om te zien dat Zeeland die kansen grijpt. Dat zeg ik als minister-president, maar natuurlijk ook als trotse Zeeuw.
Dames en heren,
Het Zeeuwse volkslied - u kent het vast uit uw hoofd - bevat een strofe die ik voor de gelegenheid graag van toepassing zou willen verklaren op de hele Nederlandse economie. 'Waar klinkt des Leeuwen forse stem / Ik worstel moedig en ontzwem', zegt de tekst. Een variant op het aloude 'Luctor et emergo'. Dat lijkt me een prachtmotto voor de moeilijke economische tijd die ons wacht.
Aan u, als Vlaamse en Zeeuwse havenvertegenwoordigers, zou ik tot slot ook nog die ene zin willen meegeven over het land 'waar steeds d'aloude eendracht woont'. Tegenwoordig noemen we dat samenwerkingsgericht. In die mentaliteit ligt naar mijn vaste overtuiging een van de sterkste schakels van Zeeland Seaports en de hele kanaalzone. Een schakel die vertrouwen geeft voor de toekomst.
Dank u wel