Toespraak staatssecretaris Tuinman bij evenement Innovation in Defence

Toespraak | 16-10-2024

Beste bestuurders, ondernemers, onderzoekers, militairen, collega’s,

Wat goed om u hier allemaal te zien! En wat mooi om al uw stands, alle producten en nieuwe concepten hier te zien. En ook alles wat ik níet kan zien, maar wat hier op deze mooie locatie wél aanwezig is – de ideeën in uw hoofd, uw netwerk, uw kennis en ervaring. Ontzettend goed dat u er allemaal bent.

Mag ik vragen, wie van u werkt bij een operationeel onderdeel van Defensie?

Er is hier vandaag een innovatie aanwezig, waar we in mijn tijd alleen maar van hadden kunnen dromen: Mainiac AI. Destijds in Afghanistan ging er op elke 4 commando’s 1 medic mee, met een loodzware tas vol medische apparatuur. Met Mainiac AI, dames en heren, kan een gewonde militair in het veld straks zichzelf helpen, zónder dat er een medic aan te pas komt. Bij een botbreuk bijvoorbeeld. Met hulp van AI kan de militair zijn wond beoordelen. Met een 3D-printer kan hij een spalk printen, zichzelf behandelen en doorgaan met het gevecht. Volgende maand testen we Mainiac AI in het veld en ik heb er grote verwachtingen van.

Dát is waarvoor we hier vandaag zijn. In de Werkspoorkathedraal in Utrecht. Want we hebben een missie met z’n allen. We zien hoe het geweld om ons heen toeneemt, hoe oorlogen steeds dichterbij komen. En we zien ook hoe dat geweld en die oorlogen steeds technischer worden, steeds innovatiever: drones, die de dienst uitmaken in de oorlog in Oekraïne; cyberwapens, waarmee Israël de communicatie van Hezbollah onderschept, schuilplaatsen opspoort en zo leider Nasrallah weet uit te schakelen; cyberaanvallen en elektronische oorlogsvoering, waarin China wereldleider is.

Ik weet nog goed dat ik in mijn tijd bij de special forces overal GPS ging gebruiken. Eerst een groot bakbeest, later geïntegreerd in elk uitrustingsstuk. Maar nu vechten ze in Oekraïne juist in een GPS-denied omgeving. Nu zit de innovatie in het omzeilen van het GPS-signaal.

De ontwikkelingen gaan razendsnel, ook bij onze tegenstanders. En dat is bedreigend, ook voor ons hier in Nederland. Voor onze politiemensen bijvoorbeeld. Een vijandig land zat achter het enorme data-lek bij de politie 2 weken geleden. Op Nederlandse defensiecomputers troffen we al eens Chinese spionagesoftware aan. Omgekeerd zien we hoe onze eigen technische trots ASML een rol speelt in de geopolitieke rivaliteit tussen de VS en China. Lastig voor ASML, maar het zet Nederland op de kaart en technologie is een strategisch wapen in de strijd.

Innovatie is geen luxe, maar bittere noodzaak. De keuzes die we vandaag maken, bepalen morgen onze veiligheid. Veel conflicten draaien om innovatie. Altijd al. Neem de snelle, wendbare driemaster die de watergeuzen de overwinning bracht in de Slag om de Zuiderzee. Of de stille kracht van big data en de onzichtbare stealth-helikopters, waarmee de Amerikanen Osama bin Laden te pakken kregen. En vandaag, de ‘varende gereedschapskisten’ die de luchtverdedigings- en commandofregatten gaan ondersteunen.

Wie zich het snelst aanpast en de kracht van innovatie het best benut, wint het gevecht.

Het is de sleutel tot succes in een steeds gevaarlijkere wereld.

En dat brengt me bij u, dames en heren. Want u heeft die sleutel in handen. U bent nodig om Nederland veilig te houden. U: ondernemers, kennisinstellingen, overheden – de Gouden Driehoek waarin Defensie nog meer wil investeren. We willen onze tegenstanders een stap vóór blijven. Met onze partners in de NAVO willen we hen afschrikken door voorbereid te zijn op het conflict.

Daarom investeert dit kabinet fors in de krijgsmacht: nóg eens 2,4 miljard extra, oplopend naar een totaal van 24 miljard euro per jaar. Onderdeel van het pakket is 1 miljard euro voor industrie en innovatie. Geld voor u, om samen nieuwe producten en toepassingen te ontwikkelen en nieuwe vormen van samenwerking te starten. Met bedrijven, maar ook met start-ups en scale-ups, om onze productiecapaciteit te verhogen. We hebben snel méér wapens nodig.

Zoals de Amerikanen zeggen:

It takes bucks, balls, and brains.

En laat ik op al die punten wat zeggen, te beginnen met de ‘bucks’, het geld.

Vanuit het kabinet zeg ik: geld is het probleem niet meer. Maar ik zie óók dat velen van u niet aan financiering kunnen komen. Banken en pensioenfondsen zijn huiverig om in de defensie-industrie te investeren. We zijn daarover met die partijen in gesprek, maar ondertussen zoek ik ook andere oplossingen om het gat te overbruggen.

En ik sta hier vandaag niet met lege handen. Samen met de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen en het ministerie van Economische Zaken richt Defensie nog dit jaar het Security Fund op, korter: het SecFund. Een fonds met een startkapitaal van 100 miljoen euro om dual-use technologieën te ondersteunen in hun groei van startup naar scale-up. Ofwel: 100 miljoen euro om innovaties een dikke boost te geven: de ontbrekende schakel voor financiering van innovatieve bedrijven.

Het gaat om een maximale investering van 5 miljoen euro per onderneming, waarbij we medefinanciering zoeken bij private partijen. Nog vóór het einde van dit jaar kunt u zich bij de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen aanmelden. En ik wil u meegeven: doe dat niet in uw eentje. Bundel de krachten in uw regio en bied ons een totaalpakket dat we niet kunnen weigeren.

Bucks, balls and brains.

Over de brains kan ik kort zijn: Nederland behoort op tal van hoogtechnologische terreinen tot de wereldtop. Onze kennisinstellingen zijn uitstekend. Als we nog beter samenwerken, kunnen we met onze brains dagelijks het verschil maken.

En dan, dames en heren, u weet wat overblijft: de balls… Vandaag en ook de komende jaren wil ik u stimuleren de balls, het lef, te hebben om het anders te doen en een stap verder te gaan. Dat geldt twee kanten op: intern en extern.

Intern gaan wij innovatie beter verweven in de defensieorganisatie. We gaan beter observeren en leren van de huidige conflicten en van onze mensen in het veld. We gaan onderzoek en innovatie in een vroeg stadium inzetten en experimenteren in de operatie. En ja, we gaan ook de inkoopprocessen en aanbestedingsregels verbeteren, actief gebruikmaken van uitzonderingsgronden en de regels ruimer interpreteren.

Het gaat erom: hoe krijgen we de innovatie van de tekentafel naar het slagveld? Dat lukt niet door alles altijd braaf en netjes te doen. Van mij mag er best eens een rafelrandje aan zitten. Durven experimenteren, daar gaat het om.

En dan heb ik het niet alleen over technische innovaties. Het gaat ook om sociale innovaties: nieuwe manieren van samenwerken. We moeten naar een ‘groeimindset’, waarin we anders leren kijken, denken en werken. Waarin we meer risico durven te nemen en ook binnen de organisatie wendbaar en ondernemend zoeken naar nieuwe kansen.

En dat vraagt óók iets van ons leiderschap. Ik wil bij Defensie een cultuur creëren van vertrouwen en veiligheid, een cultuur waarin mensen fouten durven maken. We moeten durven loslaten en met volle overtuiging openstaan voor het onbekende.

Ziet u dat zitten?

Mooi. Ik hou u eraan!

Om uit die comfortzone te komen richten we extern op dit moment de NLD_Gebieden in. Door regionale samenwerkingsverbanden worden we toegankelijker en beter met elkaar verbonden. Met dank aan de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen, die hebben bewezen dit goed te kunnen. De focus ligt op intelligente (onbemande) systemen, op sensoren en slimme materialen, op ruimtevaart en quantumtechnologie. Daarbij blijft de maritieme sector een speerpunt: Nederland loopt hier van oudsher in voorop en dat willen we zo houden. Observeren, leren, innoveren.

Dames en heren,

Als ik niet aan het werk ben, sta ik graag op een surfplank. En we kunnen een voorbeeld nemen aan de Amerikaanse surfer Kai Lenny. Die stond er al om bekend meerdere surfdisciplines te combineren: golfsurfen, big wave surfen, foil surfen. Maar op een dag besloot hij een heel seizoen te gaan snowboarden.

En dat heeft de sport geweten. ‘Carven’, op de rand van het board staan om scherpe bochten te maken, is nu helemaal hot in het golfsurfen. Evenals de draaien en backflips die snowboarders in de lucht maken. Kai Lenny verlegde zo de grenzen van het golfsurfen. Het gaf hem bij wedstrijden twee jaar voorsprong op zijn concurrenten.

Over de grenzen van je eigen vakgebied heen kijken en ideeën en oplossingen uit verschillende markten samenbrengen – dat is wat we willen.

En Defensie heeft op dat punt een rijke geschiedenis: de krijgsmacht was bij uitstek een broedplaats voor nieuwe producten en toepassingen. Veel innovaties die later ook hun weg vonden naar de samenleving: zoals het internet en GPS, die grijze ducttape en de pilotenbril van Ray-Ban.

In de nieuwe samenwerkingen van vandaag ligt de nadruk op dual-use, maar ik sta ook zeker open voor toevallige ontdekkingen en flexibel gebruik van innovaties. Het is win-win: militair én economisch. Goed voor onze veiligheid, maar ook voor de inkomsten van de BV Nederland: meer werk en banen, goed voor de regio.

BITS in Brabant is een mooi voorbeeld: Brainport Innovation & Technology for Security. Daar is inmiddels de eerste samenwerking gestart: de Optical Communication Alliance tussen Signify, FSO, TNO en Brainport. Samen gaan zij aan de slag met innovaties op het gebied van optische communicatie. Veelbelovend! Op die manier willen we een landelijk dekkend netwerk van innovatieregio’s. Elke regio telt.

Dames en heren, ik kom tot een einde.

De wereld wordt onveiliger en het is daarom belangrijk dat Nederland en Europa onafhankelijker worden van het buitenland. Zeker óók als het gaat om wapenproductie. Nederland kan als kennisland écht een grotere rol pakken als producent van defensiematerieel. Dat komt niet alleen ons eigen land ten goede, maar versterkt ook de veiligheid in Europa.

Het is vandaag de 12^e editie van Innovation in Defence. En om het bot te zeggen: we hebben niet de luxe om nog eens tien jaar te blijven worstelen. Laten we samen versnellen, opschalen, groter worden. En aarzel niet mij erop aan te spreken als wij bij Defensie onnodige administratieve obstakels opwerpen. Het is aan mij om die drempels te slechten.

Ik wil FRONT bedanken voor de organisatie van deze dag, evenals S&T en de NLDA. Van buiten Defensie dank ik TNO, MARIN & NLR voor hun grote bijdrage vandaag.

Om met Sir Winston Churchill te besluiten:

Wars are won by the science and skill of the few, not by the good of the many.

Ik wens u een inspirerende dag, waardevolle nieuwe contacten en veel wijsheid.

Dank u.