Toespraak minister Brekelmans bij perspresentatie Defensienota 2024 op 5 september
Goedemiddag allemaal,
Er is toch echt maar 1 ministerie waar je een beleidsnota op zo’n manier in ontvangst mag nemen. Het onderstreept het belang van deze nieuwe Defensienota 2024. Fijn dat u daarom vanmiddag hier bij ons bent.
We hebben vandaag een serieuze boodschap: Nederland moet opstaan om onze veiligheid te beschermen. We moeten stevig aan de bak om onze vijanden af te schrikken, de buitengrenzen van de NAVO te bewaken en meer oorlog in Europa te voorkomen.
U zag het in de video: geweld komt steeds dichterbij. Met de grootschalige invasie in Oekraïne is Rusland nog maar 1 stap verwijderd van de bedreiging van NAVO-landen, het bondgenootschap dat ons land zo veilig houdt. En dan zijn er nog China, Iran, terrorisme, cyberaanvallen: de dreigingen voor onze veiligheid stapelen zich op.
We lijken in Nederland in vrede te leven, maar in feite is dat niet meer zo. Helaas bevinden we ons in de zogenoemde ‘grijze zone’. Er is geen oorlog, maar ook geen vrede.
We wórden aangevallen. Dagelijks. Onze digitale systemen. Onze universiteiten. Onze bedrijven. Onze havens, onze elektriciteitsnetwerken. We wórden bespioneerd. En de aanvallen nemen toe.
Defensie heeft niet langer de keuze in welke conflictgebieden we de wereld kunnen helpen. Defensie moet Nederland beschermen.
En dat betekent een scherpe koers voor Defensie. De krijgsmacht moet groeien – in menskracht, middelen, wapensystemen. We moeten innoveren – om onze tegenstanders een stap voor te blijven. En we moeten samenwerken – binnen Nederland én internationaal.
‘Sterk, slim, samen’ – dat is de titel van de nieuwe Defensienota 2024. Gedwongen door de omstandigheden gaat Defensie terug naar de kern. En dat is: Nederland beschermen – onze mensen, onze infrastructuur, onze vrije manier van leven.
Met deze nieuwe Defensienota bouwen we aan een sterke en slimme krijgsmacht, die samen met onze partners zorgt voor de noodzakelijke afschrikking om Rusland en andere tegenstanders op afstand te houden. En mocht die afschrikking niet werken, dan moeten we paraat staan om te vechten en dat vol te houden. De oorlog in Oekraïne heeft ons op scherp gezet.
Onze bijdrage aan de NAVO gaat daarom omhoog. Een sterke NAVO schrikt onze tegenstanders af en houdt oorlog buiten de deur.
Daarnaast blijft Defensie ook in de toekomst actief in regio’s die belangrijk zijn voor onze veiligheid en welvaart, zoals onze militairen dit jaar zijn ingezet in Irak, Bosnië en de Rode Zee. En tegelijkertijd blijven we Oekraïne onverminderd steunen, zolang als dat nodig is.
Want zonder wapensteun verwoest Rusland Oekraïne. Zonder wapensteun stoot Poetin door en staat hij aan de poort van de NAVO. Waar mogelijk versnellen we de militaire steun aan Oekraïne en jagen we die internationaal verder aan. Nederland blijft waar mogelijk een voortrekkersrol vervullen.
Niet voor niets waren de minister van Buitenlandse Zaken en ik in ons eerste weekend in Oekraïne. Niet voor niets wijdde minister-president Schoof zijn eerste buitenlandse reis deze week aan Oekraïne. Wij hebben Oekraïne beloofd op Nederland te kunnen rekenen. En wij zullen dat nakomen.
Sterk. Slim. Samen.
Met de Defensienota 2024 krijgt Defensie structureel 2,4 miljard euro per jaar extra te besteden. Hiermee gaat Nederland structureel voldoen aan de NAVO-norm van 2%.
Ik begin bij de factor: ‘Sterk’. Voor versterking van de krijgsmacht investeren we 1,5 miljard euro extra in onze gevechtskracht. U weet, de NAVO vraagt Nederland met prioriteit te investeren in zwaardere gevechtscapaciteiten voor het landoptreden. Dat doen we.
Vandaag is voor onze krijgsmacht een historische dag. De tank komt terug naar Nederland. Voor het eerst in 13 jaar krijgt de Nederlandse landmacht weer een volwaardig eigen tankbataljon.
Omdat deze reus op het slagveld het verschil maakt. Tanks zijn, en blijven, een essentieel onderdeel van de moderne oorlogsvoering. Het is het grootste, zwaarste en meest effectieve wapensysteem op land. Moderne tanks bieden een unieke combinatie van bescherming, mobiliteit en vuurkracht. Met geavanceerde technologie: warmtebeeldcamera’s, lasers, computergestuurde richtsystemen, waardoor ze met precisie kunnen schieten, ook in moeilijke omstandigheden. Door te investeren in innovatie en de meest moderne tanks zetten we niet een stap terug in de tijd, maar juist een stap vooruit.
We zijn trots dat we dit vandaag kunnen aankondigen. Ik weet dat de verkoop van de tanks het symbool was voor de jaren van bezuinigingen, voor de periode waarin op basis van het dreigingsbeeld werd gedacht dat het lichter en efficiënter kon. Laat deze investering dan vandaag het symbool zijn van de nieuwe periode, van investeren en versterken. Van opstaan voor onze veiligheid.
Daarnaast investeren we ook in vuurkracht bij de middelzware infanteriebrigade. Ook die versterken we. De Boxer-pantservoertuigen krijgen kanonnen en antitankmiddelen.
Dan kom ik bij de marine. Om vaker en langer inzetbaar te zijn hebben we meer schepen en maritieme helikopters nodig. De dreigingen manifesteren zich in toenemende mate ook onder water, dus kiezen we voor onderzeebootbestrijding en betere bescherming van onze onderzeese infrastructuur. Concreet gaat het om de aanschaf van 2 anti-submarine warfare (ASW-) fregatten, extra NH-90 helikopters en onbemenste vaartuigen.
Ook in de luchtmacht doen we extra investeringen. Om voorbereid te zijn op een grootschalig conflict breiden we de bestaande drie F-35 squadrons uit met 6 extra jachtvliegtuigen. Hierdoor kunnen meer F35’s klaarstaan voor inzet, kunnen we de inzet langer volhouden en hebben de eenheden meer slagkracht.
Zoals gezegd wordt ook het cyberdomein alsmaar belangrijker. Het Defensie Cyber Commando kan daarom op nieuwe investeringen rekenen. Dat geldt ook voor de militaire politie, die zowel in Nederland als daarbuiten essentiële taken voor onze veiligheid uitvoert.
Het is niet alleen cruciaal dat we meer gevechtskracht op de mat kunnen leggen, maar ook dat we het gevecht langer kunnen volhouden. Dat is een belangrijke les uit de oorlog in Oekraïne, die nu al 2,5 jaar duurt, en waarvan het einde nog niet in zicht is. Poetin wordt pas ontmoedigd als hij weet dat hij niet alleen de eerste slag verliest, maar ook de hele oorlog.
Daarom investeren we niet alleen in nieuw materieel, maar ook in voorraden en ondersteuning. We trekken extra geld uit voor munitie, reserve-onderdelen, transport, logistieke en geneeskundige ondersteuning en inlichtingen. Zo vergroten we ons uithoudingsvermogen.
We bouwen aan een sterke krijgsmacht, maar ook aan een slimme krijgsmacht. Bij alle investeringen in materieel die ik zojuist noemde, maken we niet alleen budget vrij voor aanschaf, maar ook voor technologische vernieuwing. Om de oorlog van morgen te winnen moeten we vandaag innoveren.
Want het beeld vertekent soms. In Oekraïne zien we een oorlog met loopgraven, zoals in de Eerste Wereldoorlog; we zien artillerie en tanks, als in de Tweede Wereldoorlog. Maar we zien ook drones, onder water en in de lucht, nieuwe artillerie en informatiegestuurde systemen. En we zien innovatiesnelheden die we niet eerder hebben meegemaakt. Het is en-en: kwantiteit én kwaliteit.
In het versterken van onze krijgsmacht lopen we tegen grenzen aan. Een belangrijke beperking is de snelheid waarmee materieel en wapens geleverd kunnen worden. Om onze gevechtskracht te kunnen uitbreiden moet daarom ook de capaciteit van defensiebedrijven worden uitgebreid. Zowel op het terrein van productie als innovatie.
Afschrikking van Rusland is niet alleen wat we nu in huis hebben, maar ook wat we in de toekomst kunnen produceren. Nu en in de toekomst moeten onze mannen en vrouwen immers over genoeg van de juiste wapens, voertuigen, technologieën en systemen beschikken.
Daarom investeren we met deze Defensienota voor een ongekend bedrag in industrie en innovatie. Over meerdere jaren gaat het in totaal om een bedrag van circa 1 miljard extra. Allemaal bedoeld om innovatie aan te jagen en de industrie te stimuleren. Zo laten we zien dat het verhogen van de productiecapaciteit in de defensie-industrie voor ons een absolute prioriteit is.
Dat zorgt niet alleen voor meer veiligheid, maar levert tegelijkertijd ook nog eens meer technologische vernieuwing en meer werk en banen op in Nederland. Een win-win situatie.
En dat brengt mij bij ‘samen’. Samenwerking binnen de NAVO is en blijft de basis van onze veiligheid. Als het komt tot een grootschalig conflict, moet de alliantie als een goed ingespeeld team, zij-aan-zij opereren.
Dat betekent óók dat we met elkaars wapens moeten kunnen werken. Gezamenlijke aankoop en onderhoud van materieel is sneller, goedkoper en effectiever. Ook de EU speelt een belangrijke rol, bijvoorbeeld in het stimuleren van de industrie en innovatie.
Binnen Nederland gaat de krijgsmacht intensiever samenwerken met defensiebedrijven en kennisinstellingen. We moeten structureel ook anders gaan samenwerken. Niet als een klant die materieel koopt van een leverancier, maar als partners die samen leveren wat nodig is om ons land veilig te houden.
In Brabant gebeurt dat al, in het partnerschap BITS, Brainport Innovation and Technology for Security. Dat gaan we in meer regio’s doen.
Sterk. Slim. En samen. Samen, dat is: met de defensie-industrie – in Nederland en internationaal. Dat is: met onze bondgenoten en partners binnen de NAVO en de EU. Maar ook – en dat is mijn laatste punt – met de hele samenleving.
Nu de dreiging toeneemt, heeft Defensie steun nodig van allerlei partners. Logistieke bedrijven bijvoorbeeld die kunnen helpen bij militair transport; lokale bestuurders die Defensie ruimte geven voor uitbreiding; banken en pensioenfondsen die in defensiebedrijven investeren.
We halen daarvoor de banden aan met alle betrokkenen: van bedrijven en investeerders tot kennisinstituten, van de NCTV en ministeries in Den Haag tot provincies en gemeenten door heel het land. Van grote maatschappelijke organisaties tot individuele burgers. Het is daarom dat we hier naast media ook vele anderen hebben uitgenodigd vandaag aanwezig te zijn: zoals vertegenwoordigers van NS en ProRail, defensiebedrijven, banken, pensioenfondsen.
U, genodigden, bent de eersten die de officiële presentatie ziet van een Defensienota. En dat is niet toevallig. U bent nodig voor een veilig Nederland. Ik ben daarom heel blij dat u hier naar toe gekomen bent. Het onderstreept uw betrokkenheid bij Defensie en uw verantwoordelijkheidsgevoel.
Dames en heren,
Defensie beschermt onze vrije manier van leven, waardoor u en ik gelukkig kunnen zijn.
Waardoor onze kinderen ook zo kunnen opgroeien. Defensie is niet zomaar een kostenpost, maar een investering in onze vrijheid, onze welvaart en onze toekomst.
Nederland moet opstaan om onze veiligheid te beschermen. We moeten stevig aan de bak om onze vijanden af te schrikken, de buitengrenzen van de NAVO te bewaken en meer oorlog te voorkomen. We hebben geen tijd te verliezen.
Dank u wel.