Speech door de minister voor Rechtsbescherming, Franc Weerwind, bij boekpresentatie AVG

Toespraak | 24-06-2024

Geachte aanwezigen en in het bijzonder professor Kranenborg en professor Verhey,

Door de bomen het bos niet meer zien. Varen in dichte mist. Dolen door de woestijn.

Zo kan je je voelen als je te maken krijgt met de bescherming van persoonsgegevens. Als burger, als gegevensverwerker, als toezichthouder, als overheid.

Maar vanaf nu hoeft dat niet meer. Dankzij dit boek, dit kompas, raak je het spoor wat minder bijster. Ik had natuurlijk het liefst gezegd dat we dankzij deze heldere monografie nóóit meer in de wereld van de gegevensbescherming zouden verdwalen, maar daarvoor gaat de ontwikkeling van informatietechnologie gewoonweg te hard.

Laat ik beginnen met de vraag waarom straks iedereen die de Algemene Verordening Gegevensbescherming, de AVG, toepast, dit boek op zijn of haar bureau moet hebben liggen.

Als geen ander weten de heren Kranenborg en Verhey inzicht te geven in het complexe systeem van het gegevensbeschermingsrecht.

Met concrete voorbeelden weten zij de ontwikkelingen in Europese context te schetsen en de reikwijdte van de AVG te duiden.  

Dit kan natuurlijk niet zonder eerst het huidige en, waar mogelijk, het toekomstige speelveld te beschrijven.

Persoonsgegevens spelen een centrale rol in deze wereld. Big-techbedrijven kunnen miljoenen, zo niet miljarden euro’s verdienen aan uw en mijn persoonsgegevens.

Tegelijkertijd laten bijvoorbeeld jongeren of ouderen hun persoonsgegevens met het grootste gemak op websites achter als daarnaar wordt gevraagd.

Daarnaast zien overheden op steeds meer plekken de voordelen van gegevensverwerking en gegevensdeling.

Ik denk bijvoorbeeld aan samenwerkingsverbanden om daders te kunnen opsporen.

Kortom: genoeg redenen om helder te willen krijgen hoe we het meest veilig om kunnen gaan met deze vaak tegenstrijdige belangen en welke regels er allemaal gelden.

De auteurs plaatsen aan het begin van het boek wel een disclaimer: het is een boek op hoofdlijnen, zo benadrukken zij. Zij doen dit nog net niet met een uitroepteken erachter.

En ik begrijp dat wel, want er wordt misschien wel iedere dag ergens op de wereld een nieuwe technologie ontwikkeld die linksom of rechtsom met persoonsgegevens te maken heeft. Ook is steeds vaker onduidelijk waar die persoonsgegevens worden verzameld en opgeslagen. Ga er maar aan staan.

Is de AVG als internationale standaard wel in staat de juridische, technologische en maatschappelijke complexiteit van het toenemende internationale gegevensverkeer het hoofd te bieden?

Professioneel kritisch als de auteurs zijn, is hun antwoord op deze vraag - let op: spoiler alert! - dat de AVG en welke regelgeving dan ook deze complicaties slechts beperkt het hoofd bieden. En ik begon dit verhaal nog zo positief...

Alle mist die de AVG in nevelen hult zorgt ervoor dat de regels vaak strenger worden toegepast dan nodig. Bang om achteraf door de rechter te worden teruggefloten, delen bijvoorbeeld banken en opsporingsdiensten bepaalde gegevens niet met elkaar, terwijl dat juridisch wel had gemogen.

Dit is zorgwekkend, want het schaadt de rechtsbescherming. Ik ben blij dat dit averechtse effect zo duidelijk naar voren komt in het boek.

Er is werk aan de winkel, zoveel is mij nu wel duidelijk. Ook al zit mijn ministerschap er bijna op, ik durf wel te zeggen dat alle hierna volgende kabinetten samen met de praktijk én de wetenschap kritisch naar de AVG moeten blijven kijken. Dit moeten zij doen met oog voor het maatschappelijk debat en praktische uitvoerbaarheid.

Tegenstanders van de AVG zien de verordening als een onding dat onze welvaart, innovatie en samenwerken in de weg staat. Voorstanders wijzen op de bescherming van de rechten die u en ik allemaal hebben.

Wat mij betreft hoeven dit geen twee kampen te zijn. En dit boek bewijst dat.

Méér kennis maakt van de AVG geen onding, maar “slechts” buitengewoon ingewikkelde regelgeving die een haat-liefdeverhouding oproept en waar we niet zonder kunnen.

Beste mensen, verdwaal na vandaag wat minder in de wereld van de gegevensbescherming en benut de ruimte die de AVG in de dagelijkse praktijk biedt.