Speech Minister van Defensie Kajsa Ollongren Luchtmachtherdenking bij het monument voor gevallen vliegers, Soesterberg
Geachte aanwezigen,
We staan aan de vooravond van 80 jaar vrijheid.
In een wereld die ons leert dat vrijheid nooit af is.
Geen statisch gegeven, maar een opdracht, een missie.
We denken aan de moed van onze bevrijders,
Dankbaar voor de offers die zij brachten
En tegelijkertijd het besef
dat naast waardig herdenken vandaag,
Wij met elkaar verantwoordelijk zijn
voor de vrede van morgen.
Want wat voor ons, voor Nederland, de laatste oorlog is,
Zal ook de laatste oorlog moeten blijven.
Daarom herdenken we, hier vandaag.
De verschrikking die oorlog heet.
De lege stoelen, de jonge mensen die niet ouder werden.
De gevolgen van uitsluiting en stigmatisering,
In de vooroorlogse jaren.
Alsook de mensen die opstonden
om het verschil te maken.
Ik neem jullie mee naar 1944, de nacht van 14 op 15 juli.
Door de Franse stad Fontainebleau rijdt een trein met zestig Duitse brandstofwagens.
Plots doorkruist een Britse t Mosquito de donkere hemel
De bommenwerper deelt in drie kwartier vele venijnige steken uit.
Zijn volledige lading gooit hij op de wagons.
De vlammen bereiken een hoogte van meer dan 30 meter.
In die bommenwerper: de 21-jarige Robbert Cohen, een joodse Nederlander.
Drie jaar eerder is Robbert samen met verzetsstrijder Coen de Iongh, de Noordzee overgestoken.
Ze gaan op reis in een opvouwbare kano en een zeil, met kompas, verrekijker, wat eten, water.
Én een kaartje van Robberts jongere broertje Ernst, waarop staat: “Houdt [sic] je taai!!!!”
Coen en Robbert bereiken in hun gammele kano na 50 uur de kust van Engeland.
Als reserve 2e luitenant-vlieger, start Robbert bij 613 Squadron.
En als enige Nederlander is hij betrokken bij de aanval op het Centraal Bevolkingsregister in huize Kleykamp te Den Haag.
Een zeer risicovolle operatie die indruk maakt.
Robbert heeft in totaal 51 operationele vluchten voltooid, 126 uren gevlogen en meer dan 22.000 kilo aan bommen afgeworpen.
Zijn broertje zou trots op hem zijn geweest – hij hield zich meer dan taai.
In augustus ’44 begon Robbert aan zijn laatste gevechtsvlucht vóór een verplichte rustperiode.
Hij heeft dan 126 vlieguren op zijn naam staan en meer dan 22.000 kilo aan bommen afgeworpen.
Boven Frankrijk haalt de Duitse luchtafweer zijn vliegtuig neer.
Robbert Simon Cohen werd nooit ouder dan 22 jaar.
Zijn vader, moeder en broertje hebben nooit afscheid van hem kunnen nemen.
Vermoord in concentratiekampen.
Maar wij zorgen ervoor dat Robberts verhaal niet sneuvelt in de tijd.
We herdenken Robbert, en alle mannen en vrouwen die niet ouder werden; die we alleen kennen van zwart wit-foto’s.
Telkens opnieuw kleuren we met elkaar die foto’s in, door hen te herinneren, door hun verhalen te vertellen.
Robbert werd door vrienden beschreven als rustig en bescheiden.
Als Engelandvaarder en vlieger vloog hij recht op zijn doel af.
Hij vocht voor vrijheid.
En daarmee voor de toekomst van Europa, van Nederland.
Zoals de Oekraïense militairen dat nu ook doen.
Vechten voor vrijheid,
tegen een land dat 28 keer zo groot is.
Militairen, maar ook leraren, advocaten en boswachters .
Gewone mensen in buitengewone omstandigheden.
Vechtend voor hun vrijheid;
En voor de toekomst van Europa, van Nederland.
Dagelijks worden Oekraïense steden aangevallen door Russische drones en raketten.
Die huizen, scholen, ziekenhuizen, dromen en levens vernielen.
De roep om een sterke luchtverdediging is luider dan ooit.
Die is onmisbaar voor het beschermen van de bevolking; en voor het winnen van de strijd op de grond.
Alleen met voldoende capaciteiten om de vijandelijke luchtafweer uit te schakelen kan de eigen troepen de nodige luchtsteun worden geboden.
Alleen met een effectief luchtwapen kan de vijand in de diepte worden aangevallen en teruggedreven.
En met voldoende jachtvliegtuigen kan de vijand uit het luchtdomein worden geweerd.
Zoals de Amerikaanse Generaal Frank Gorenc, Commander NATO Allied Air Command zei:
“Airpower is like oxygen. When you have enough, you don’t think about it. If you don’t have it, it’s all you can think about”.
Ik herken deze woorden, telkens als ik in de Oekraïne ben en met de Oekraïense militairen en regeringsleiders spreek.
Zonder onze steun komen de Oekraïners in ademnood.
En komt de benauwende bezetting van Rusland dichterbij.
Want Oekraïne zal niet het laatste, maar het eerste land zijn.
Ik ben trots op het werk van militairen en burgermedewerkers bij Defensie die zich inzetten voor de vrijheidsstrijd van Oekraïners.
En ik zie dat onze Koninklijke Luchtmacht keihard werkt om zo snel als mogelijk de droom van de omgekomen Oekraïense MiG-vlieger ‘Juice’ waar te maken: in onze F-16’s vliegen om zo de strijd voor vrijheid voort te kunnen zetten.
Want een modern luchtwapen heeft een enorme impact, en de ontwikkelingen in het luchtdomein gaan razendsnel.
80 jaar geleden vloog Robbert Cohen in een toestel dat grotendeels uit hout bestond.
In deze eeuw vliegt onze luchtmacht in de hoogtechnologische F-35, en voert NATO Air Policing uit, samen met België en Luxemburg.
Onze vanuit Leeuwarden gevlogen verkenningsvliegtuigen MQ-9’s stijgen op vanuit Roemenië om bij te dragen aan NATO Air Shielding.
En onze gemoderniseerde Chinook transporthelikopters zijn begonnen aan hun NAVO-missie in Irak.
De Koninklijke Luchtmacht staat nooit stil; is gering in aantal, en groot in daden.
De komende jaren zal de wereld waarin wij leven er niet veiliger op worden.
Het beschermen van vrijheid is de opdracht die wij hebben gekregen van allen die daarvoor het leven hebben gegeven.
Defensie voert die opdracht uit, maar doet dat niet alleen.
Reservisten draaien volwaardig mee, jongeren melden zich in groten getale voor het dienjaar.
In onze samenleving groeit het besef dat vrijheid een opdracht voor iedereen is. Met en zonder uniform.
Beste mensen,
In onze opmaat naar 80 jaar vrijheid staan we stil bij de mensen die op de meest donkere momenten van onze geschiedenis de hoop bleven voeden.
“Kijk hoe slechts een kaars de duisternis zowel kan trotseren als definiëren” schreef Anne Frank.
Het is onze plicht om de duisternis te blijven trotseren.
Het licht van jonge mensen als Anne, Robbert en ‘Juice’ is door anderen gedoofd.
Het is aan ons om telkens opnieuw niet alleen de duisternis te definiëren, maar ook te trotseren.
En zo de hoop op langdurige vrijheid te voeden.
Vandaag herdenken wij de collega’s die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid.
En voeren we hun nagelaten opdracht uit: het beschermen van onze vrijheid.
Met de woorden van Robberts broertje: we houden ons taai!
Dank u wel.