Toespraak door minister Harbers bij oplevering overnachtingshaven Spijk voor binnenvaart

Toespraak | 14-03-2024

Welkom op deze feestelijke bijeenkomst.
Und ein besonderes Willkommen für unseren deutschen Gäste,

Beste mensen,
“Und so weiter”.
Dat is de titel van een kunstwerk op de Spijksedijk, hier even verderop.
Exact op de plek waar de Rijn voor het eerst Nederland binnenstroomt. 
Ja, u hoort het goed.
In tegenstelling tot hetgeen wij allemaal op school hebben geleerd, stroomt de Rijn bij Spijk het land in. 
En niet bij Lobith. 
Een stukje historische geschiedvervalsing? 
Uiteraard wil ik de inwoners van Lobith niet in het harnas jagen, maar toch…

Het cirkelvormige kunstwerk is een verwijzing naar oude grenspalen. 
De cirkelvorm verbeeldt - zo las ik - “de eeuwige kringlopen van het water en het leven.”
Kortom: “und so weiter.” 
Nu we vandaag deze prachtige nieuwe overnachtingshaven in gebruik nemen, ben ik zo brutaal om wellicht een toepasselijker titel te suggereren: Und so weiter … aber erst mal gut schlafen! 
Dames en heren,
Ik zet mij in voor een veilige en vlotte afwikkeling van het scheepvaartverkeer op de Rijksvaarwegen. 
Met investeringen in goede vaarwegen en sluizen.

Maar ook door financiële steun voor bijvoorbeeld de aanleg van een overnachtingshaven zoals hier in Spijk. 

Schippers moeten namelijk volgens Europese en nationale wetgeving om de 30 kilometer de mogelijkheid hebben te kunnen rusten. 
Zo kunnen zij zich aan de voorgeschreven vaar- en rusttijden houden.
Het is dan ook mooi dat ‘Brussel’ het belang van de haven bij Spijk heeft ingezien door Europese subsidie aan dit project toe te kennen. 
Eveneens bedank ik de provincie Gelderland en gemeente Zevenaar voor hun bijdrage aan dit project. 

Samen met de recent gerenoveerde haven Tuindorp bij Lobith zijn er nu 70 ligplaatsen voor de binnenvaart op een van de belangrijkste vaarwegen van Europa.
Zo zorgen we voor een veilige scheepvaart én gezonde schippers en bemanningen.
Ook zijn er 75 parkeerplaatsen, ruimte voor campers en voorzieningen, zoals verlichting en walstroom aangelegd. 
Vanzelfsprekend is ook aan de natuur gedacht, onder andere met het plaatsen van zogeheten vleermuiskast. 
Want ook vleermuizen hebben behoefte aan een goede nachtrust ;). 
Kortom, deze nieuwe haven is meer dan alleen een haven.
Deze plek is naar mijn overtuiging niet alleen goed voor de binnenvaart, maar ook voor Spijk en bezoekers van dit mooie stukje Nederland.

Dames en heren,
Het belang van een sterke en gezonde binnenvaart is groot voor ons land. 
Goederenvervoer over water is van vitaal belang voor onze economische welvaart en werkgelegenheid. 
Het aandeel van de binnenvaart in ons goederenvervoer bevestigen dat. De binnenvaart zorgt voor 80% van binnenlands bulk goederenvervoer en 35% van het containervervoer. 
En om dit alles veilig en goed te kunnen doen, zijn voldoende ligplaatsen essentieel.
Vervoer over water is ook belangrijk voor de bereikbaarheid en duurzaamheid in ons land.

Door goederen met binnenvaartschepen te vervoeren in plaats van over de weg ontlasten we onze drukke wegen. 
Op één schip past bijvoorbeeld de lading van circa 100 tot 120 vrachtwagens. 

We hebben kortom geen modal shift nodig, maar een mental shift!
Ik ben trots op onze sterke en veelzijdige binnenvaartvloot en alle schippers en bemanningen die dagelijks onze vaarwegen bevaren.
En zorgen dat onze bedrijven en winkels worden bevoorraad.
Ik vind het altijd weer geweldig om al die grote schepen te zien, varend door ons prachtige rivierenlandschap. 
Maar dit alles gaat allemaal niet vanzelf.
Onze toppositie als binnenvaartland is nooit vanzelfsprekend.
Los van al die professionele schippers en bemanningen is er nog veel meer nodig.
Er liggen veel uitdagingen voor morgen en de nabije toekomst.
Denk alleen al aan de klimaatverandering waarvan u in Spijk al in 2018 en 2022 heeft kunnen zien welke impact de droogte heeft gehad van de bevaarbaarheid van de Rijn.
De binnenvaart moet bijvoorbeeld verduurzamen.
Met schonere motoren.
En tegelijkertijd moeten schepen dusdanig worden ontworpen dat zij in staat zijn om ook in periodes van droogte nog voldoende lading te vervoeren.

Ook zijn er opgaven op het terrein van de beschikbaarheid van biobrandstoffen, 
de aanleg van walstroom, 
de bouw van waterstofschepen en 
bunkerinfrastructuur voor alternatieve brandstoffen. 
Uiteraard realiseer ik mij dat de investeringen die nodig zijn voor de verduurzaming van de binnenvaartvloot groot zijn. 
Zeker als de vloot straks helemaal zero-emissie moet zijn. 

Behalve een schonere binnenvaart zijn er nog meer uitdagingen.
Veel infrastructuur in ons land is gebouwd in de vorige eeuw en toe aan een opknapbeurt.  

Ook al omdat het verkeer over de weg, het spoor en op het water alleen maar intensiever, groter en zwaarder is geworden.
We werken nu aan de grootste onderhoudsopgave ooit voor ons land. 
Voor onze wegen, tunnels, bruggen en sluizen.
Ook vergen onze waterwegen veel onderhoud en aanpassing aan het steeds extremere weer, met hele natte en langdurige droge periodes.
Beste mensen,
Terug naar de reden voor ons feestje.
Terug naar deze nieuwe overnachtingshaven. 
Terug naar Spijk. 

Ik heb zelfs begrepen dat bij de aanleg zelfs een reuze sprong terug in de tijd is gemaakt. 
Namelijk naar een omgevingslinie uit de Tachtigjarige oorlog. 
Uit circa 1635!
Archeologen troffen tijdens de werkzaamheden duizenden vondsten aan: van munten en musketkogels tot kookgerei en militaire uitrustingen. 
Zelfs de overblijfselen van een soldaat.
Kortom, de schippers slapen straks op historische grond.
Ik hoop niet dat dit gegeven de slaaprust verstoort ;).
Tot slot.
Mijn felicitaties aan alle partijen die deze nieuwe slaapplaats voor onze binnenvaartschippers en bemanningen tot stand hebben gebracht: Boskalis, provincie, gemeente en Rijkswaterstaat.
En vanzelfsprekend ben ik blij voor alle binnenvaartschippers, bemanningen en meevarende families die er een mooie en noodzakelijke overnachtingsplek bij hebben…
Und so weiter, und so weiter…;), maar eerst wil ik graag zo meteen deze nieuwe overnachtingshaven met veel plezier openen!

Dank u wel!