Kabinet en provincies investeren in gebiedsgerichte oplossingen en de aanpak piekbelasting

Nieuwsbericht | 23-01-2024 | 18:11

Ondanks de demissionaire status van dit kabinet blijft de noodzaak voor investeringen in de natuur en het landelijk gebied onverminderd groot. Ook de knellende situatie van PAS-melders en andere maatschappelijke problemen zoals het tekort aan woningen en de voortgang van de energietransitie vereisen een voortvarende aanpak. De minister voor Natuur en Stikstof, Christianne van der Wal, beschrijft in twee Kamerbrieven hoe ze met de aanpak piekbelasting en gebiedsgerichte oplossingen blijft werken aan stikstofreductie en natuurherstel.

Gebiedsgerichte oplossingen voor de korte termijn

In nauwe samenwerking met provincies, sectorpartijen en betrokken inwoners en ondernemers werken we gebiedsgericht aan oplossingen om het landelijk gebied toekomstbestendig te krijgen. De provincies hebben op 1 juli 2023 een eerste versie van hun Provinciale Programma’s Landelijk Gebied (PPLGs) ingediend waarin ze hebben uitgewerkt hoe ze dat willen gaan doen. Bij deze programma’s hebben de provincies maatregelpakketten uitgewerkt waarmee ze op korte termijn van start kunnen gaan. Deze pakketten bevatten maatregelen gericht op de meest urgente gebieden zoals veenweide en beekdalen of dragen bij aan meerdere NPLG-doelen. Het kabinet wil een belangrijk deel van deze eerste maatregelpakketten mogelijk maken zodat de provincies door kunnen met de gebiedsgerichte aanpak. Om tot een verantwoorde besteding van middelen te komen, is Wageningen Economic Research (WEcR) gevraagd advies uit te brengen over de ingediende maatregelpakketten. WecR heeft geconstateerd dat een aanzienlijk deel van de beoordeelde maatregelen een aannemelijk doelbereik heeft. Dat betekent dat de uitvoering van deze plannen bijdraagt aan het behalen van de water-, natuur- en klimaatdoelen. WecR geeft in het rapport verbeterpunten mee voor de maatregelen zodat het potentiële effect daadwerkelijk gerealiseerd kan worden.

Het kabinet stuurt vandaag een voorstel naar de Tweede Kamer om 1,28 miljard euro aan de LNV-begroting toe te voegen. Dit bedrag is gebaseerd op de adviezen van WecR. De reservering van de middelen is een tussenstap. Provincies dienen binnenkort verbeterde maatregelpakketten in die vervolgens integraal worden beoordeeld door het Rijk. Na de verbetering van de pakketten door de provincies én de goedkeuring door het Rijk kunnen de middelen worden overgemaakt naar de provincies. Naar verwachting ontvangen de provincies voor de zomer budget voor de door hen ingediende maatregelen, indien ook beide Kamers instemmen met dit voorstel. Ondertussen worden ook de gebiedsprogramma’s verder uitgewerkt. Een volgend kabinet zal besluiten over de volledige financiering van de PPLG’s.

Voortgang aanpak piekbelasting

Om de natuur snel te herstellen, adviseerde de heer Remkes eind 2022 een gerichte aanpak voor reductie van de stikstofuitstoot op korte termijn. Naar aanleiding hiervan is het kabinet afgelopen zomer gestart met de aanpak piekbelasting, als voorloper op de gebiedsgerichte aanpak. Deze aanpak is belangrijk voor natuurherstel waarna de beschikbare ruimte als eerst wordt ingezet om PAS-melders te legaliseren.

De circa 3000 agrarische bedrijven die vallen onder de doelgroep van de aanpak, krijgen de mogelijkheid om hun bedrijf (verder) te verduurzamen of om hun bedrijf met een gunstige regeling vrijwillig te beëindigen. Het gaat om impactvolle besluiten waar het kabinet, onder andere met de inzet van zaakbegeleiders, zo goed mogelijk bij wil ondersteunen. Om verduurzaming mogelijk te maken is er een omschakelfonds beschikbaar en is eerder al de regeling voor extensiveren gepubliceerd. Ook wordt met twee pilots de mogelijkheid ontwikkeld om een agrarische ondernemer zelf met een voorstel te laten komen in de vorm van een ondernemingsplan.

Aan de regeling om bedrijfsverplaatsing financieel mogelijk te maken, wordt nog gewerkt. Het kabinet wil de verplaatsingsregeling voor de zomer publiceren, maar dit hangt onder meer af van de staatssteuntoets die bij de Europese Commissie wordt doorlopen. De regeling om investeringen in emissiearme stalsystemen en technieken te ondersteunen, de innovatieregeling, is nog niet gepubliceerd aangezien deze systemen onvoldoende doen wat ze beloven. Het kabinet wil eerst meer duidelijkheid over de daadwerkelijke reductie en de technische en juridische borging van innovaties. Want alleen zo kunnen ondernemers verzekerd zijn dat innovaties daadwerkelijk bijdragen aan een duurzamere bedrijfsvoering. Het kabinet werkt aan die borging, onder andere door de ontwikkeling van een handreiking over de vergunningverlening voor innovaties (middels een passende beoordeling).

Het kabinet hecht er grote waarde aan dat ondernemers die onder de aanpak vallen, in staat zijn om weloverwogen keuzes te maken. Daartoe is het van belang dat er voldoende ruimte en tijd beschikbaar is om de diverse opties binnen de aanpak van piekbelasting goed te overwegen. Aangezien de regelingen voor verplaatsing en innovatie op korte termijn nog niet beschikbaar zijn, wil het kabinet de openstelling van vrijwillige beëindigingsregeling, de Lbv-plus, verlengen tot eind 2024. De regeling is en blijft eenmalig.

De interesse voor de vrijwillige beëindigingsregelingen (Lbv en Lbv-plus) is groot. Het kabinet wil zorgen dat elke ondernemer die het ingrijpende besluit heeft genomen om een aanvraag voor een beëindigingsregeling in te dienen (en voldoet aan de voorwaarden), ook echt deel kan nemen aan de regeling. Daarmee zitten ondernemers niet onnodig in onzekerheid, en het draagt ook bij aan de grote opgave op het gebied van stikstof. Het kabinet wil daarom 1,45 miljard euro extra reserveren, bovenop de reeds beschikbare middelen, waarmee aanvragen voor vrijwillige bedrijfsbeëindiging kunnen worden toegekend.