Drie varianten voor toekomst Nederlandse Loterij haalbaar
De afgelopen periode heeft er een verkenning plaatsgevonden naar mogelijke toekomstvarianten voor de staatdeelneming Nederlandse Loterij. Deze verkenning is een vervolg op de eerder dit jaar uitgevoerde evaluatie van het staatsaandeelhouderschap in Nederlandse Loterij. Drie van de vier uitgewerkte toekomstvarianten zijn haalbaar. Het gaat om de volgende varianten: volledig privatiseren met behoud van monopolievergunningen, afsplitsen van alleen de online kansspelen of het behouden van de huidige situatie. Een besluit over de toekomst van Nederlandse Loterij is aan de nieuwe Tweede Kamer en een nieuw kabinet.
Drie haalbare varianten
Uit de verkenning komt naar voren dat drie van de vier onderzochte varianten haalbaar zijn: volledig privatiseren met behoud van monopolievergunningen, alleen privatiseren van de online kansspelen en het behouden van Nederlandse Loterij als staatsdeelneming.
Het volledig privatiseren waarbij het monopolie voor prijzenloterijen vervalt – en er een open stelsel ontstaat - is geen haalbare variant. Deze variant brengt namelijk ingrijpende veranderingen in de marktordening met zich mee en zorgt voor grote financiële en niet-financiële onzekerheden voor de publieke belangen, voor Nederlandse Loterij, de staat en de medeaandeelhouder, vertegenwoordigd in Stichting Kansspelbelangen NOC*NSF/ALN (STAK).
Aan de varianten die wel haalbaar zijn, zitten zowel voor- als nadelen. Bij het volledig privatiseren van Nederlandse Loterij verandert er weinig aan de huidige marktordening, wel moeten hiervoor de wet- en regelgeving en de vergunningsvoorwaarden worden aangepast. Hierbij moet rekening worden gehouden met zogenoemde restrisico’s. Deze variant past bij het staatsdeelnemingenbeleid, dat ervan uitgaat dat aandeelhouderschap niet nodig is als de publieke belangen geborgd kunnen worden door wet- en regelgeving. Deze variant is daarnaast voor de aandeelhouders en de onderneming potentieel financieel het meest interessant.
Alleen privatiseren van de online kansspelen is eenvoudiger uitvoerbaar in vergelijking met de hierboven genoemde variant omdat minder wijzigingen nodig zijn in wet- en regelgeving. Voor deze variant is wel een organisatorische splitsing van Nederlandse Loterij nodig, die voor de onderneming nadelig is door verlies aan efficiency. Ook het behouden van Nederlandse Loterij als staatsdeelneming is een haalbare variant. Deze variant heeft als voordeel dat de staat maximaal invloed blijft houden op het borgen van de publieke belangen. Een nadeel kan zijn dat de onderneming mogelijk niet de innovatie en (buitenlandse) groei kan nastreven die zij wenselijk acht om een vooraanstaande speler te blijven in de kansspelsector.
Bij de verschillende varianten moeten daarnaast de mogelijke financiële gevolgen voor de medeaandeelhouders meegewogen worden in een uiteindelijke keuze.
Proces
Uit de eerdere evaluatie van het staatsaandeelhouderschap is gebleken dat wet- en regelgeving mogelijkheden biedt voor het beschermen van consumenten, het voorkomen van kansspelverslaving en het tegengaan van aan kansspel gerelateerde criminaliteit en fraude. Hierdoor is staatsaandeelhouderschap van Nederlandse Loterij niet noodzakelijk. De daarop volgende verkenning in opdracht van het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Justitie en Veiligheid is uitgevoerd om een helderder beeld te krijgen of het potentieel afstoten van de onderneming rechtmatig, proportioneel en uitvoerbaar is.
In de verkenning is daarom specifiek gekeken naar de borging van de publieke belangen, de juridische houdbaarheid, de verwachte opbrengsten en de complexiteit en tijdigheid van de uitvoering bij de verschillende varianten. Medeaandeelhouder STAK en Nederlandse Loterij hebben ook informatie aangeleverd en hun zienswijze gedeeld.
Vervolg
De komende periode gaan de ministeries verder met het uitwerken van de drie aanbevelingen uit het rapport. Zo wordt opnieuw nut en noodzaak van de monopolievergunningen in kaart gebracht. Ook worden de aanpassingen in de wet- en regelgeving die nodig zijn bij privatisering in detail verder uitgewerkt. Daarnaast wordt er met STAK gesproken over hoe er binnen de verschillende toekomstvarianten een optimale balans gevonden kan worden tussen enerzijds de verkoopbaarheid van Nederlandse Loterij en anderzijds de belangen van STAK.