Speech opening KNRM Reddersgala, Huis ter Duin, 18 november 2023

Toespraak | 20-11-2023

Als het golft dan golft het goed... 

Dat ervaarde ik zelf toen ik afgelopen zomer een werkbezoek bracht aan het reddingsstation in Hoek van Holland. Het was een mooie warme dag, maar op de reddingsboot Jeanine Parqui merkte ik direct het effect van de wind en de golven. En ook al was het maar een ‘vaartochtje’ om mij het een en ander te laten zien, op zee sta je direct op scherp. 

Stefan Scholtes, redder in hart en nieren, kan dit beamen. In een gesprek met een medewerker van IenW vertelt hij over zijn motivatie en gevoelens. Al op zijn dertiende werkte hij als vrijwilliger bij de Reddingsbrigade. Maar na een paar jaar wilde hij meer. De KNRM lonkte. Binnen twee jaar had hij alle opleidingen voor opstapper gevolgd. Schipper leek hem ook wel wat en na nog eens twee jaar had hij ook die papieren op zak. Sinds 2019 is hij nu plaatsvervangend schipper bij het reddingstation Hoek van Holland. Zijn eerste grote redding was het surfdrama in Scheveningen. Een gebeurtenis die een gigantische indruk op hem maakte en waarvan hij nog weleens vol schiet als hij erover praat. ‘Die tranen mogen er zijn hoor’, zegt hij er achteraan. ‘Het betekent niet dat ik er nog mee rondloop of zo. ‘Maar het blijft gewoon ongelooflijk verdrietig dat vijf jonge surfers er niet meer zijn. Dat we ze niet konden redden.’ 

Als het golft dan golft het goed…

Gelukkig heeft hij ook veel reddingen gedaan die wel goed aflopen. Wat hem als eerste te binnen schiet zijn twee medische evacuaties een week na elkaar vanaf hetzelfde cruisechip. Dat op zich is al bijzonder, maar wat er daarna gebeurde dat hadden Stefan en zijn collega’s nog niet eerder meegemaakt. 

Als Stefans pieper gaat, vaart het cruiseschip Aïda voor de kust van Hoek van Holland met bestemming de Cruise Terminal Rotterdam. Een passagier moet zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Er kan niet gewacht tot ze zijn afgemeerd aan de Wilheminakade. Na 10 minuten vaart Stefan met de andere vrijwilligers die zijn opgepiept het reddingstation in Hoek van Holland uit. Terwijl hij de Nieuwe Waterweg afscheurt, komt er over de portofoon steeds meer informatie binnen. De patiënt is een man met ernstige hartproblemen. Hij is in het hospitaal, dat zich onderin het schip op zeeniveau bevindt, onderzocht en de medische staf besluit dat hij geëvacueerd moet worden. Nadat Stefan zijn reddingsboot langszij legt van die gigantische ‘drijvende stad’, gaat de boegdeur open en stappen twee vrijwilligers met een brancard aan boord van het cruiseschip. Ondertussen vaart het langzaam door. Stefan volgt op veilige afstand. Als schipper blijft hij altijd op zijn reddingsboot. 

Na een half uur krijgt hij een seintje dat alles gereed is voor de evacuatie. Zodra hij weer langszij ligt, stappen zijn collega’s met de patiënt over op de reddingsboot. Er gaan ook twee artsen mee. Want, zo vertelt Stefan: ‘Zij hebben de medische kennis, wij de handjes. Als vrijwilliger heb je natuurlijk wel een EHBO-diploma, maar we zijn geen medisch specialisten. Toen ik de patiënt zag, dacht ik ‘die gaat het niet redden’. Hij was geen cent meer waard.’ Als Stefan de wal van de Berghaven bereikt, staat de ambulance al klaar. 
Vanaf de Nieuwe Waterweg volgen de vrijwilligers zijn zwaailicht. Dat de man het gaat redden, weten ze dan nog niet… 

Niet te stuiten, niet te sturen
Duurt het dagen, duurt het uren

Een week later komt er van hetzelfde cruiseschip opnieuw een verzoek voor een medische evacuatie binnen. Dit keer is het heel erg mistig. Als Stefan op de radar ziet dat hij vlakbij is, doemt de Aïda plotseling op in de mist. Hij voelt zich in zijn reddingsboot nog nietiger dan anders. Zijn collega’s treffen dezelfde twee artsen aan boord. Ook nu gaan ze mee naar de vaste wal om de patiënt bij te staan. De samenwerking verloopt net als de vorige keer heel goed en ook deze patiënt redt het. 

Als Stefan en zijn collega’s een paar weken later door de cruisemaatschappij worden uitgenodigd voor een rondleiding op de Aïda als dank voor de prettige samenwerking, zijn ze aangenaam verrast. Ze worden hartelijk ontvangen en voor het eerst stappen ze niet vanaf zee aan boord, maar gewoon vanaf de wal. Ze mogen overal een kijkje nemen. Op de brug voelt Stefan zich de koning te rijk. Het bezoek zorgt voor nog meer begrip en inlevingsvermogen voor elkaars werk en dat vindt Stefan heel waardevol. 

Op de vraag wat hij nou zo mooi vindt aan zijn werk bij de KNRM, antwoordt hij dat dit naast het redden vooral de samenwerking met de andere vrijwilligers is. Het is alsof hij elke keer in een soort ‘escaperoom’ stapt. Een escaperoom op zee, waarin hij en zijn collega’s volledig op zichzelf zijn aangewezen. Hij zegt: ‘Het mooie is dat je met elkaar een klus klaart. Je weet nooit met wie je aan boord stapt en de informatie komt meestal mondjesmaat binnen. 
‘Maar zodra we uitvaren staan we allemaal op scherp. Geen reddingsactie is hetzelfde. Als mensen ons een held noemen, vind ik dat niet erg, maar ik zie mezelf absoluut niet zo.’

Die laatste uitspraak typeert alle redders van de KNRM. Ze vinden het vanzelfsprekend om hulp te verlenen. Ze voelen zich geen helden, ze doen gewoon hun werk. Soms zelfs met gevaar voor eigen leven. Bij elke redding is hun vakkundigheid, gedrevenheid, empathie, hun saamhorigheid en hun samenwerking van onschatbare waarde! Als dank hiervoor, dames en heren, laat u op dit Reddersgala elk jaar weer zien dat de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij voor Nederland van onschatbare waarde is. Al bijna 200 jaar! Dat ‘bijna’ duurt nog wel een jaar, want de officiële verjaardag van de KNRM is pas op 11 november 2024. Maar wat zijn 365 dagen op 200 jaar? Helemaal als je die benut voor allerlei feestelijke activiteiten. Vorige week is dan ook het jubileumprogramma gestart met als thema ‘Omringd door het verleden, op weg naar de toekomst'. 

Bij die toekomst hoort niet alleen de aanwas van nieuwe vrijwilligers, maar ook van nieuwe reddingsboten en ander materiaal. En vanavond mag ik namens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat alvast verklappen dat wij de KNRM volgend jaar een nieuwe reddingsboot willen schenken. Zo’n boot is gebouwd voor maar één doel: mensen helpen en redden. Daar dragen we graag ons steentje aan bij. Of het nu gaat om reddingen zoals het surfdrama, medische evacuaties, het ongeluk met het schip van de bruine vloot, dieren die in het water zijn belandt, de brand op de Fremantle Highway of een zeiler die in problemen is geraakt. Het draait altijd om levens. Levens die gered moeten worden. Want als het golft, dan golft het goed.

Ik wens u nog een mooie avond.