Toespraak staatssecretaris Gunay Uslu bij het Monumentencongres

Toespraak | 09-11-2023

[het gesproken woord geldt]

Goedemiddag allemaal!

Kennen jullie toevallig Koen Langedijk? Hij is negentien jaar, studeert Cultureel Erfgoed en heeft sinds kort een vriendin, Dianne. Een paar maanden geleden hadden ze hun eerste date in het Kattenkabinet, het kunstmuseum in Amsterdam dat helemaal gewijd is aan katten. Opgericht door Wendela Scheltema, die ons helaas veel te vroeg heeft verlaten. En tijdens die eerste date, tussen de katten, ontstond een plan. Een plan om het niet bij dat ene museum te houden.  

Maar om alles uit hun Museumkaart te halen, en daarmee alle ruim 500 Nederlandse musea te bezoeken. Een wild plan, geven ze zelf toe. Maar ze zijn gedreven. Ze willen alle musea zien, en delen met anderen. Dat doen ze via hun Instagram-account ‘Museumpjes’, waar ze laten zien hoe rijk ons museale landschap is.

Want dat is het. Dat laat alleen al deze zaal zien. Heel veel mensen, van vrijwilligers tot directeuren, curators en beveiligers, zorgen met elkaar voor heel veel musea. Van het Rijksmuseum in Amsterdam, tot het Nationaal Gevangenismuseum en Paleis het Loo. Of van het TextielMuseum tot Bakkerijmuseum De Oude Bakkerij en het Hunebedcentrum.

Musea zijn de meest inspirerende plekken. Je kunt er een tijdlang gefascineerd staren naar een schilderij, oog in oog komen met een metershoog dinosaurusskelet of je verwonderen om het topje van de Mont Blanc.

Dat is wat musea met je doen. Het zijn plekken om je te verwonderen, te reflecteren. Maar ook om te discussiëren, meningen te delen en op nieuwe manieren naar de wereld om ons heen te kijken.

Musea tonen ons verschillende perspectieven, betekenissen, invalshoeken. Ze laten zien dat onze geschiedenis meerstemmig is. Maar lang niet al die stemmen zijn even goed hoorbaar.

Daar ligt ook een belangrijke taak voor musea. Want zij spelen een belangrijke rol in de vorming van ons collectieve geheugen. Daardoor zijn musea plekken van verbinding.

En die verbondenheid is ontzettend belangrijk. Vooral nu, in onze snel veranderende samenleving, waar bepaalde geluiden de rest lijken te overstemmen. En dan zijn musea bij uitstek plekken, podia, om die gelaagdheid te laten horen en te zien.

Dat doen musea ook. Ik denk dan aan de tentoonstelling ‘Roofkunst’ in het Mauritshuis, die tien verhalen toont van geroofde objecten. Of ‘Revolusi!’ in het Rijksmuseum in Amsterdam, waar de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië in de jaren veertig werd verteld met verhalen van ooggetuigen.

Indrukwekkende exposities, die het maatschappelijk debat aanzwengelen. Waarbij nieuwe, innovatieve manieren worden gebruikt om vergeten of onbekende verhalen te vertellen.

Ik zie niet alleen hoe divers en inclusief het museale landschap is, maar ook hoe sterk en veerkrachtig. Zelfs in lastige tijden.

Maar die sterkte, die veerkracht, moet wel gevoed worden. Ik ben blij dat we bijvoorbeeld via het Mondriaan Fonds extra konden investeren in musea, zodat meer jonge medewerkers aangetrokken konden worden. Of dat er meer ruimte was voor nieuwe, innovatieve samenwerkingen en tentoonstellingen.

Ook ben ik blij dat we met de gemeente Amsterdam bouwen aan het Slavernijmuseum.

En natuurlijk de herkomstonderzoeken die plaatsvinden. Daarbij wordt onderzocht of de objecten die in onze musea staan, daar wel thuishoren.

Beste mensen,

Ik weet nog dat ik op mijn 8^ste of 9^de voor het eerst een museum binnenliep. Dat was het Teylers Museum, in Haarlem. En daar voelde ik die  historische sensatie, zoals historicus Johan Huizinga dat ooit zo mooi omschreef. Alsof ik ter plekke versmolt met het verleden. En zo’n moment gun ik iedereen.

Jullie helpen zoveel bezoekers van musea aan zo’n moment. Door jullie gedrevenheid en harde werk zijn onze musea veerkrachtig. Sterk. Meerstemmig. En daarvoor wil ik jullie bedanken!

En nog een ding: kijk uit naar Koen en Dianne. Zij hebben nu 34 musea bekeken, dus ergens de komende jaren staan ze ook bij jullie op de stoep.

Dank u wel!