Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 8 september 2023

Mediatekst | 08-09-2023

Controversiële onderwerpen (1)

VAN GENNIP

Zoals minister-president Rutte vorige week al aankondigde, is hij op weg naar India voor de G20, gevolgd door een handelsmissie o.a. naar Bangalore. Ook minister Kaag is aanwezig bij de G20 top en door het recente vertrek van minister Hoekstra treffen jullie mij hier vandaag. Het parlementaire jaar is weer begonnen. Dat staat in het teken van o.a. controversieelverklaringen en deze week hebben 15 Tweede Kamercommissies aangegeven welke onderwerpen zij de komende periode nog juist wel of juist niet willen behandelen. Dinsdag, volgende week, zijn natuurlijk de definitieve stemmingen en dan, weet ik niet zeker, maar het lijkt erop dat de Tweede Kamer relatief veel onderwerpen wil blijven bespreken. Dat is belangrijk. Niet omdat wij als kabinet perse op die oude voet verder willen gaan maar wel omdat een aantal grote thema’s, die veel gezinnen, veel bedrijven, veel organisaties raken, geen uitstel kunnen verdragen. Wij zullen in nauw overleg met de Kamer blijven moeten bekijken welke stappen wij nog samen kunnen zetten, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat, van asielbeleid, stikstof en in mijn geval ook de hervorming van de arbeidsmarkt, misstanden rond arbeidsmigranten. Dat zijn allemaal zaken die permanent aandacht vragen.

Vandaag hebben wij een Ministerraad gehad en mensen verwachten ook in het land dat het land gewoon bestuurd blijft worden, dat er gewerkt blijft worden aan goede wetgeving, aan beleid en in dat kader hebben wij bijvoorbeeld vandaag ingestemd met een aantal voorstellen die vanaf 2024 en 2025 moeten zorgen voor verbetering van de kwaliteit in de kinderopvang, gastouderopvang en BSO’s.

Internetconsultatie box 3

Daarnaast is het ook belangrijk dat wij een aantal zaken in gang blijven zetten, voorbereiden voor een volgend kabinet. Dat zijn zaken die ook na onze termijn nog jaren zullen blijven doorlopen en in dat kader hebben wij vandaag besloten dat er een voorstel in consultatie gaat, internetconsultatie voor een nieuw rechtvaardiger box 3 stelsel waarmee werkend rendement op het inkomen uit vermogen wordt belast. Het voorstel en de reacties uit de consultatie kunnen bouwstenen zijn, hulpmiddelen bij de invoering van een nieuw stelsel en daarmee kan een nieuw kabinet aan de slag gaan. Dat is natuurlijk de keuze van dat nieuwe kabinet.

Oekraïne

Dan tot slot de Oekraïne. We zagen deze week weer een brute Russische aanval in Oekraïne, in dit geval een raketbeschieting op een markt in de regio Donetsk. Tientallen doden en gewonden, mensen die gewoon boodschappen aan het doen waren, kinderen en daarnaast werd helaas ook de graaninfrastructuur weer diverse keren bestookt. Dat betekent ook iets voor Afrika, voor voedselzekerheid en dat zijn gruweldaden, die ons elke keer weer sterken in de overtuiging dat het de enige juiste beslissing is om de Oekraïne te blijven helpen in hun strijd. Het gaat hier tenslotte ook om onze waarden, dus we gaan hier, ook als demissionair kabinet, onverminderd mee door. En het zal dit weekend, neem ik aan, ook onderwerp van gesprek zijn op de G20 top in India. Maar ik neem aan dat mijn collega Rutte, de minister-president, uw collega’s daar, daarover zal informeren.

Controversiële onderwerpen (2)

BREEDVELD (NOS)

Vicepremier Van Gennip, u begon er zelf al over, de controversieelverklaringen. Het lijkt erop dat het kabinet geen onwillige Kamer gaat treffen. Op vrijwel de meeste onderwerpen kunt u gewoon doorgaan. Maar wat betekent dat voor het kabinet?

VAN GENNIP

Ik denk dat het voor het hele land betekent dat een aantal onderwerpen die echt nodig zijn, dat we daarmee doorgaan, dat dat door kan gaan. En soms is dat wetgeving die nog in de Kamer behandeld gaat worden in de komende anderhalve maand. En soms is het voorbereiding van wetgeving voor een volgend kabinet, en soms is het gewoon het besturen van het land zoals bijvoorbeeld de kwaliteit van de kinderopvang, waar gewoon doorgeregeerd moet worden. Dat betekent het voor het kabinet en dat betekent het ook voor de Kamer. Maar het kan natuurlijk elke week, in een procedurevergadering kan er weer een ander besluit genomen worden.

BREEDVELD

Ja want het gaat over flink wat onderwerpen. U noemde er zelf al een paar. Heeft u het vandaag er over gehad van: welke prioriteiten gaan we nou stellen als kabinet?

VAN GENNIP

Ja ik denk dat daar zowel voor het kabinet als voor de Kamer natuurlijk een rol ligt: wat vind je belangrijk dat er doorgaat. En het is ook aan de Tweede Kamer natuurlijk om daar wat van te vinden. Ik weet dat er bijvoorbeeld 21 september gestemd gaat worden over of het nodig is een aantal begrotingen nog voor het verkiezingsreces te behandelen, omdat daar koopkrachtmaatregelen in staan.

BREEDVELD

En bijvoorbeeld meer omstreden punten zoals het stikstofbeleid, asiel, zijn dat dingen waarvan u zegt: daar willen we nog echt wat bereiken, want de nood is daar zo hoog? Of zegt u: dat laten we afhangen van de Kamer?

VAN GENNIP

Nee wij zijn natuurlijk voortdurend in gesprek met de Kamer, individuele bewindslieden spreken met verschillende fracties uit de Kamer. En u noemde net zelf al asiel, de opvang van asielzoekers is natuurlijk zo'n traject dat niet stil kan staan. En waar staatssecretaris van der Burg, collega van der Burg, zijn benen uit zijn lijf loopt om genoeg plekken te vinden voor alle asielzoekers. Dus dat is zo'n discussie waarvan je graag wil dat die doorgaat.

BREEDVELD

En als het specifiek gaat over de spreidingswet, daarvan heeft bijvoorbeeld de VVD gezegd: nee hoor dat is niet omstreden, maar we gaan wel tegen stemmen. Ja, wat heb je er dan aan?

VAN GENNIP

Dat kan natuurlijk. Elke partij heeft natuurlijk het eigen goed recht om een partijstandpunt te hebben en ergens voor of ergens tegen te zijn. Het kabinet is in ieder geval voor de spreidingswet, daarom hebben we hem ook ingediend. Ja maar goed, dan lijkt het net of het kabinet groen licht krijgt om overal maar mee door te gaan. Maar het is natuurlijk een beetje een wassen neus omdat een hoop partijen bij al die onderwerpen hebben gezegd: prima, we behandelen het wel, maar als puntje bij paaltje komt stemmen we tegen. Ja, dat kan natuurlijk. Dat is het goed recht van een Tweede Kamer. Maar het betekent wel op het moment dat het niet controversieel is dat wij die wet kunnen indienen, dat de Kamer ook kan amenderen, dat er een gesprek over een debat over gevoerd kan worden en dat er dan hopelijk iets uitkomt wat goed is voor Nederland.

BREEDVELD

Maar is het dan niet een beetje tegenstrijdig? Aan de ene kant ontstaat het beeld: niets is controversieel, alles mag. Maar aan de andere kant gaat iedereen zijn goddelijke gang.

VAN GENNIP

Nou Ik denk dat dat wel meevalt. Wat ik zie is een verantwoordelijke Tweede Kamer die op een aantal grote trajecten bereid is om de verantwoordelijkheid te nemen en zegt: laten we dat debat dan hebben. En niet controversieel verklaren betekent als de Tweede Kamer niet per se dat je het met elkaar eens bent. Het betekent dat je het debat wil voeren en dat je het belangrijk genoeg vindt dat dat debat, dat gesprek op dit moment doorgang kan vinden.

BREEDVELD

En wat hoopt u dan zelf nog te bereiken in die anderhalve maand?

VAN GENNIP

Wat voor mij persoonlijk als minister van Sociale Zaken heel belangrijk is, is dat ik de maatregelen van het arbeidspakket kan doorvoeren, dat ik die kan doorontwikkelen. Dat betekent de internetconsultatie, Raad van State, en dat ik op het gebied van omstandigheden van arbeidsmigranten, woon- en werkomstandigheden, dat ik daar alle maatregelen die we klaar hebben staan onverkort kan uitvoeren. Dat is de agenda Roemer, toelating van de uitzendbureaus, noem maar op. Heel veel maatregelen om te zorgen dat die vaak Nederland-onwaardige situaties, dat we die blijven aanpakken.

HOEDEMAN (AD)

Mevrouw Van Gennip, het kabinet heeft ontslag ingediend bij de Koning. Was het nou een kabinetsbreuk, een kabinetsval of een schwalbe?

VAN GENNIP

Een Schwalbe?

HOEDEMAN

Een schwalbe. Dat je je laat vallen terwijl er eigenlijk niet heel veel aan de hand is, want alles gaat gewoon door op een handvol onderwerpen na.

VAN GENNIP

Nou we zaten natuurlijk anderhalf jaar, dus elke collega was heel erg hard bezig met zijn beleid voor te bereiden, stond heel veel in de steigers. We zijn uiteindelijk gevallen over het migratiebeleid, daar konden we geen overeenstemming over vinden. Daar kunnen we allerlei kwalificaties voor gebruiken, die zijn toen ook gebruikt, maar vandaag staan we op het moment dat we demissionair zijn, dat we ons voorbereiden op verkiezingen en dat we tegelijkertijd willen dat die grote opgaven van Nederland, dat we daarmee door kunnen blijven gaan.

HOEDEMAN

Maar als die opgaven zo groot zijn en alles moet doorgaan, was het dan niet onverantwoordelijk om het kabinet te laten vallen?

VAN GENNIP

Volgens mij hebben we die discussie voor de zomer gehad en heeft u mij dat toen ook als minister horen zeggen, ik sta er nu als vicepremier om te zorgen dat we het land zo goed mogelijk besturen.

Klimaatdemonstratie 

WESTER (RTL)

Mevrouw Van Gennip, heeft het kabinet nog gesproken over het voornemen van de actiegroep Extinction Rebellion om de A12 vanaf morgen maar even op slot te zetten?

VAN GENNIP

Ja daar hebben we over gesproken. Demonstreren is een groot goed in Nederland, is een grondrecht. Het is ook belangrijk dat, of het nou Extinction Rebellion is of andere groepen, dat mensen van dat recht gebruik kunnen maken. Maar daarbij heb je je wel te houden aan de aanwijzing van de burgemeester, van de veiligheidsdriehoek. En in dit geval heeft de burgemeester gezegd: niet op de A12, wel op het Malieveld. En als demonstrant heb je je aan die aanwijzingen te houden.

WESTER

Maar dat lijken ze niet van plan?

VAN GENNIP

Dat klopt en daarom is er ook zoveel politieinzet nodig die dus niet ergens anders ingezet kan worden.

WESTER

Is dat acceptabel? Dat het halve land leeggetrokken moet worden als het om politieagenten gaat om allemaal naar Den Haag te komen, waardoor heel veel andere dingen, misdrijven, zedenzaken, noem alles maar op, blijven liggen en niet behandeld kunnen worden?

VAN GENNIP

Ik kan me voorstellen als dit vaker voorkomt, dan krijg je inderdaad een discussie structureel over wat dit met de capaciteit doet. Voor dit weekend gaat het er vooral over: wat vindt de burgemeester acceptabel aan wat er wel of niet kan. En hij heeft heel erg duidelijk gezegd: ga op het Malieveld demonstreren.

WESTER

De burgemeester heeft ook heel duidelijk gezegd: ik heb ook hulp nodig van het Rijk, van de overheid, de nationale overheid. Demonstreren natuurlijk is dat een grondrecht, een heel belangrijk grondrecht. Maar wanneer wordt die grens overschreden? Wanneer kan de samenleving dit gewoon niet meer accepteren?

VAN GENNIP

Nou ik denk dat dat de discussie is die hier echt uitkomt. Op het moment dat dit vaker gebeurt en op grote schaal gebeurt, zul je die discussie gaan hebben. Voor dit weekend is het volgens mij heel erg belangrijk, je hebt een grondrecht om te demonstreren, daar mag je gebruik van maken, maar doe het op het Malieveld, doe het niet op de A12. Zorg dat die ambulance erdoor kan, zorg dat de politie gewoon zijn werk kan doen, dat mensen van de A12 gebruik kunnen maken. Het Malieveld is groot genoeg.

WESTER

En zo niet, gewoon schoonvegen?

VAN GENNIP

Dat is dus ook weer aan de veiligheidsdriehoek, aan de lokale veiligheidsdriehoek hier in Den Haag, hoe ze dan gaan optreden. Op het moment dat je je niet aan die aanwijzingen houdt, dan kan de politie je aanhouden en is het uiteindelijk de keuze van het OM om te vervolgen.

WESTER

Maar dit is nu de zoveelste keer en iedere keer wordt gezegd: we moeten een discussie met elkaar voeren waar de grenzen liggen als het gaat om dit soort demonstraties, grootschalig. Of het nou gaat om boeren, of milieuactivisten, of wie dan ook. Er komt steeds niets uit die discussies en die burgemeesters blijven er maar mee zitten. Vooral die van Den Haag.

VAN GENNIP

Ja of soms is dat natuurlijk ook in andere steden. En het klopt dat het om verschillende groepen demonstranten gaat voor wie allemaal geldt: je hebt je te houden aan de aanwijzing van de burgemeester. Je hebt een grondrecht om te demonstreren. En ik kan me goed voorstellen dat er een discussie voortkomt uit wat de capaciteit is die dit allemaal kost. Die is natuurlijk ook al begonnen. Als demissionair kabinet sta je er natuurlijk iets anders in, maar die discussie gaat plaatsvinden.

WESTER

Maar kunt u zich voorstellen dat het bij heel veel Nederlanders toch een beetje wonderlijk overkomt? Dan wordt er een waterkanon ingezet. Dan krijgen ze daarna een handdoek en een dekentje om warm te blijven.

VAN GENNIP

Ja dat is dan ook weer de menselijkheid van Nederland.

500 miljoen voor Stedin

BREEDVELD

Ik zie net het persbericht over dat het kabinet heeft ingestemd met 500 miljoen te steken in Stedin, de energieleverancier, het netwerk. Waarom heeft het kabinet dat gedaan?

VAN GENNIP

Het kabinet heeft dat gedaan omdat de energietransitie natuurlijk heel belangrijk is en op dit moment het elektriciteitsnetwerk steeds voller wordt. En dus is het belangrijk dat Stedin zijn capaciteit kan verhogen en daarom hebben we daar een half miljard in gestoken.

BREEDVELD

Ze hebben er ook om verzocht. Zou anders die energietransitie ook in gevaar komen als het kabinet hier niet fors in investeert? En gaan we dit vaker zien?

VAN GENNIP

Stedin heeft er inderdaad zelf om verzocht, maar het is ook echt heel erg nodig. Want er vragen natuurlijk heel veel ondernemers om aansluiting op dat elektriciteitsnetwerk en hebben moeite om dat te krijgen. Dat is een van de redenen om het te doen. En we zullen zien wat dat met andere netwerken gaat doen, maar dat we die energietransitie plaats moeten laten vinden en dat we daar een rol als overheid hebben, is duidelijk. Het is overigens wel belangrijk, een project dat al langer loopt. Dus dit is de invulling van bestaand beleid.