Toespraak minister-president Rutte tijdens Veteranendag 2023

Toespraak | 24-06-2023

Dames en heren,

Ik zou hier vandaag kunnen staan met een verhaal vol onweerlegbare argumenten.
Over het belang van defensie in een tijd van oorlog op het Europese continent.
Over hoe noodzakelijk het is dat we opkomen voor vrede, vrijheid en veiligheid.
En over hoe dat onze voortdurende inzet vraagt.
Het is allemaal waar.
En u weet: het is ook allemaal actueel.

Maar na de verhalen van Jaap, Stèphanie, Marc en Angelo past eigenlijk alleen bescheidenheid.
Omdat zij hebben meegemaakt waar ik alleen over kan vertellen.
Omdat zij de sporen van die ervaringen voor de rest van hun leven met zich meedragen.
Omdat zij de dreiging van oorlog en gevaar hebben gevoeld.
En niet alleen zijzelf, maar ook hun naasten.
Zoals Nathalie, de vriendin van Angelo, zo goed weet.
Veel mensen zouden na zulke ervaringen denken: waar ben ik mee bezig?
Ik stop ermee, laat een ander het maar doen.
Maar dat is buiten de aard van militairen gerekend.

‘Mijn linkerhand functioneert nog, dus ik ben inzetbaar’, zei Stèphanie een dag na de raketaanval die haar bijna het leven kostte.
Na haar operatie telde ze op een kalender de weken af dat ze in het gips zat, omdat ze de missie in Afghanistan wilde afmaken.
Haar missie.
Die betrokkenheid, dat enorme gevoel van verantwoordelijkheid, loopt als een rode draad door de verhalen van veteranen.
Het tekent de mensen van de krijgsmacht.
En niet voor niets zijn het precies die eigenschappen, die nodig zijn op een missie.
Onder moeilijke omstandigheden, voor burgers vaak zelfs ondenkbare omstandigheden, doen wat nodig is.
In een split-second een beslissing nemen waarvan je de gevolgen maar ten dele kunt overzien, maar je moet.
Want de situatie vraagt om acuut handelen.

Dat pakket aan eigenschappen is niet iedereen gegeven.
Waarschijnlijk zelfs de meeste mensen niet.
Maar jullie hebben bewezen die eigenschappen wel te hebben.
En dat laten zien op tal van missies, overal ter wereld.
En helaas blijft dat nodig, meer dan we lang hebben gedacht.

Lange tijd leek het ondenkbaar dat we een oorlog op ons continent zouden meemaken.
We voelden ons als samenleving zelfs zo veilig, dat we dachten dat het misschien wel wat minder kon, met Defensie.
We hadden het mis.
Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft vrede in Europa nooit meer onder druk gestaan, dan nu.
En niet eerder werd het belang van een goed toegeruste krijgsmacht zo duidelijk.
Maar ook: niet eerder was iedereen het daar zo over eens.
In de politiek en in de samenleving.
En ik kan alleen maar zeggen: die waardering, die herwaardering, is terecht.

Ik hoor nog weleens van veteranen dat zij die waardering uit de samenleving hebben gemist.
Dat er kritiek was op een missie.
Wat doen we daar?
Waarom gaan we daarheen?
Hoe kunnen wapens ooit vrede brengen?
Allemaal vragen die je op zichzelf natuurlijk best mag stellen.
Maar ze staan los van de inzet die militairen hebben geleverd.
Zij zijn gegaan in opdracht van Nederland.
Hebben hun eigen leven gewaagd omdat iemand anders dat van hen vroeg.
En zij verdienen daarvoor het grootste respect, dat wil ik hier uitspreken.
Want het is makkelijk om vanuit je eigen veilige huis, door het vizier van de afstand, naar een missie te kijken.
Het wordt heel anders als je ter plaatse door het vizier van je wapen moet kijken. 
‘Je was er niet bij’, zei een veteraan die kritisch werd aangesproken op zijn werk in Uruzgan.
‘Oorlog is kiezen tussen vreselijk tot de macht zes of verschrikkelijk tot de macht zes.’
Hij heeft gelijk.
En de enige mensen die dat echt weten, zijn jullie.

Dames en heren, terwijl wij hier zitten, leveren Nederlandse militairen in tal van landen een belangrijke bijdrage aan vrede, vrijheid en veiligheid.
Bijvoorbeeld door Oekraïense collega’s te trainen en op te leiden.
Zo helpen zij het verschil te maken in deze afschuwelijke oorlog die maar één uitkomst mag hebben:
Dat Oekraïne wint.
Dat jullie Oekraïense collega’s zullen slagen.
Jullie weten wat dit betekent.
Jullie weten welke inzet dit van mensen vraagt.
En jullie weten ook dat het zonder die inzet niet gaat.
Ik weet dat militairen altijd zullen doen wat nodig is.
Dank jullie wel daarvoor.