VWS blijft financiële huishouding verbeteren
Ondanks de inspanningen die zijn verricht in 2022 meldt VWS opnieuw onrechtmatigheden in zijn jaarverslag. Na controle worden € 1,4 miljard van de verplichtingen en € 0,9 miljard van de uitgaven als fout of onzeker aangemerkt. Deze cijfers tonen progressie ten opzichte van 2021, maar verdere verbetering is nodig. Van de voorschotten die VWS tijdens de coronapandemie in 2020 en 2021 is aangegaan, is ondanks grote inspanningen bij de afhandeling in 2022 gebleken dat van € 5,1 miljard niet volledig kan worden vastgesteld of is voldaan aan de geldende regels. Hiervan is € 4,7 miljard specifiek gerelateerd aan corona-dossiers. Dit heeft het ministerie bekendgemaakt op Verantwoordingsdag.
De onrechtmatigheden (fouten en onzekerheden) die het ministerie constateert, betekenen niet dat de verstrekte gelden niet goed terecht zijn gekomen of dat er fraude is gepleegd. Onrechtmatigheid is het niet volgen van de geldende wet- en regelgeving die de Rijksoverheid hanteert. De Rijksoverheid stelt hoge eisen kijkend naar het rechtmatig uitgeven en verantwoorden van de financiële middelen. Voorbeelden hiervan zijn het te laat informeren van het parlement of onvoldoende onderbouwing over geleverde prestaties bij het verrichten van een betaling.
Snelle en complexe beslissingen tijdens pandemie
De omvang van de onrechtmatigheden is grotendeels terug te voeren op de maatregelen die het ministerie tijdens de coronapandemie heeft moeten nemen. Maatregelen om de GGD’en en Veiligheidsregio’s financieel te ondersteunen of om hulpmiddelen aan te schaffen moesten onder grote druk en snel tot stand komen, om zo de crisis te beheersen. De snelheid en de complexiteit van de daarmee gemoeide uitgaven zorgden dat achteraf niet altijd de gewenste mate van zekerheid met betrekking tot de rechtmatigheid is vastgesteld. VWS heeft gekozen om veel van de corona-dossiers uit 2020 en 2021 (zogeheten voorschotten) in 2022 af te ronden. Dit heeft gezorgd dat het ministerie in zijn jaarverslag over 2022 € 5,1 miljard aan fouten en onzekerheden in de afgerekende voorschotten rapporteert, waarvan € 4,7 miljard gerelateerd aan corona-dossiers. Ondanks grote inspanningen van VWS kon niet volledig worden vastgesteld of deze uitgaven zijn besteed volgens de geldende regels.
Zorgbonus
Een voorbeeld van een groot dossier waar ondanks de snelheid van invoering, het wel goed is gegaan, is de Bonus zorgprofessionals COVID-19 voor een bedrag van € 2,1 miljard. Het was de wens van de Kamer om de administratieve lasten bij de zorginstellingen zo laag mogelijk te houden bij de verantwoording van de zogenoemde Zorgbonus. Tegelijk moest wel met een zo hoog mogelijke mate van zekerheid aangetoond worden dat de middelen goed zijn besteed. Door middel van een uitgebreide steekproef is dit gerealiseerd.
Verbetering is ingezet
Het ministerie erkent dat er structurele verbetering nodig is. Daaraan heeft VWS in 2022 gewerkt met een verbeterprogramma om processen, o.a. met betrekking tot inkoop, materieel beheer en subsidiebeheer verder op orde te brengen. Dit heeft geleid tot andere instructieformulieren en vernieuwing van de handboeken die worden gebruikt, zowel voor medewerkers bij beleidsdirecties als die bij de financiële afdeling. Ook is de financiële functie versterkt met extra personeel, voorbeeld hiervan is de directie Financieel Economische Zaken (FEZ) waar 20 extra medewerkers zijn aangenomen. Daarnaast wordt nu ook gekeken naar een gedegen inrichting van de financiële functie binnen VWS en is er aandacht voor de culturele aspecten die horen bij dit verandertraject.