Toespraak minister Harbers bij ondertekening Bestuursovereenkomst Start Planuitwerkingsfase Gebiedsontwikkeling Groene Rivier Well

Toespraak | 08-05-2023

Wat een feest om in dit kasteel van Well te mogen spreken. Ik spreek helaas te vaak op ongezellige vergaderlocaties, soms zelfs in zalen zonder ramen, laat staan op plekken met zo’n rijke historische achtergrond zoals hier: een prachtig middeleeuwse waterburcht, parel van het dorp Well en omgeving.

Maar ik kom u vandaag vanzelfsprekend niet toespreken als toerist maar als minister van waterveiligheid over een bijzonder nieuw project in deze regio: de Groene Rivier Well.

Meer dan 500 jaar geleden beschermde het water kasteel Well. Water was in dit geval een vriend.

In al die eeuwen hebben we helaas vaak genoeg kennisgemaakt met de verwoestende werking van het wassende water.

Dan is het water dus óók onze vijand.

Hier in Limburg weet u daar helaas over mee te praten. Zoals in de zomer van 2021.
Die indrukwekkende beelden staan nog heel scherp op ons collectieve netvlies.

Het veranderende klimaat zet alles op scherp. Nederland is één van de landen waar de gevolgen van klimaatverandering heel goed voelbaar zijn.

Gelukkig is ons land al eeuwenlang beschermd door een ingenieus systeem van dijken, kanalen, sloten en sluizen.

Echter, door klimaatverandering vragen we nu het uiterste van onze dijken, van onze kust, rivieren en uiterwaarden. Dat heeft consequenties. Want waterveiligheid heeft simpelweg ruimte nodig. Óók in het stroomgebied van de Maas.

Kortom, ruimte voor de prachtige Maas is nodig, willen we veilig achter onze dijken blijven wonen. Het gaat om een balans tussen water tegenhouden, met bijvoorbeeld versterkte dijken. Maar ook water de ruimte geven nu het klimaat verandert.
 
De dreiging van hoog water neemt elk jaar  toe. Bijvoorbeeld door extreem weer. Dat is geen toekomstscenario, dat is nu!
We kunnen de oplossingen voor de problemen en opgaven niet op de toekomst afwentelen. Het dwingt ons nú te handelen.

Die noodzaak en onze eeuwenlange ervaring leidt ertoe dat we niet als konijnen in koplampen wachten op het opkomende water maar samen oplossingen bedenken.
Door samen te werken, door innovaties te ontwikkelen en deze toe te passen.
 
Ik ben er dan ook van overtuigd dat wij de kennis en kunde in huis hebben om die donkere wolken uit toekomstige klimaatscenario’s het hoofd te bieden.

Dames en heren,
Onze rijke kennis en kunde zie je mooi terug in dit project, in mijn optiek hét voorbeeld  van modern watermanagement.

Natuurlijk, ik weet dat de gevolgen van dit plan ingrijpend zijn voor de leefomgeving van de bewoners. Bewoners die straks mogelijk een waterkering door hun tuin hebben lopen.

Zo meteen hoor ik graag welke zorgen er bij u in de zaal leven. Draagvlak begint met luisteren en bijtijds informeren. Ik begreep dat er binnenkort ook bewonersbijeenkomsten georganiseerd worden. Dat juich ik van harte toe.

Een goed samenspel van inspraak, transparantie en betrokkenheid is een essentieel element bij de totstandkoming van dit plan; van tekentafel tot de uitvoering van de plannen.   

In dit project gaan veel onderwerpen hand in hand: van rivierverruiming, dijkversterking, tot beekherstel en gebiedsinrichting.
Dat is het meest bijzondere aspect aan dit project, de integrale aanpak.

Kortom, als we de waterveiligheid aanpakken, nemen we alles in één keer mee, doen we het in één keer goed.

Het is daarmee een mooi voorbeeld van integraal riviermanagement en Water en Bodem Sturend avant la lettre.

Het kabinet besloot november vorig jaar met die aanpak van ‘water en bodem sturend’ een eigen stem te geven bij de ruimtelijke inrichting van ons land.

Zo is er bijvoorbeeld meer ruimte nodig voor het afvoeren van water bij wateroverlast. En voor het opvangen van water voor droge periodes.

Waarom is Groene Rivier Well nu zo’n goed voorbeeld hiervan, voordat ‘water en bodem sturend’ überhaupt op papier stond?

Ik geef u een paar voorbeelden:

• Door de integrale benadering pakken we meerdere opgaven aan die alleenstaand niet hadden gekund, dan wel financieel niet van de grond waren gekomen;
• Door dit plan creëren we ook meer ruimte voor de rivier gecombineerd met een forse waterstandsdaling voor flessenhalzen; en ten slotte
• Het benutten van de dijkversterking fungeert als vliegwiel voor alle ontwikkelingen, van landschapsbeheer tot natuur en een gezonde bodem.

Dit zijn voorbeelden die ook prominent aan bod komen in ‘Water en bodem sturend’. Bovendien zorgen we met dit plan dat de dijken voldoen aan de nieuwe normen voor 2050 zoals vastgelegd in het Hoogwaterbeschermingsprogramma.

Met de versterkte dijken en meer ruimte voor de Maas houden tienduizenden mensen droge voeten door lagere waterstanden, ook bijvoorbeeld in Venlo en Roermond.

Maar ook daarna blijft het gebied bijdragen aan een gezond klimaat.
Het wordt een natuurrijk gebied waar groene landbouw en voedselproductie gecombineerd wordt met landschapsbeheer, een gezonde bodem en een hoge biodiversiteit. Kortom: waterveiligheid en een aantrekkelijke omgeving gaan hier hand in hand.
Zeker hier in en rond het prachtige dorp Well met haar karakteristieke kasteel is dat van grote waarde.

Tot slot. Het hoge water afgelopen zomer confronteerde ons met het feit dat we hier echt aan de slag moeten. Uiteraard rekening houdend met alle facetten: van droge voeten tot een mooi landschap, van de belangen van de bewoners tot de kansen voor ondernemers en recreatie.

Dat gaat ons lukken, want we weten waarvoor we het doen: een veilige en mooie toekomst hier in het prachtige Limburg.

Vandaag zijn we zo ver om de volgende fase in te gaan, het verder uitwerken van het plan. Voorlopig is het dus nog even werk in uitvoering voor alle betrokken partijen die straks hun handtekening zetten.

Maar een ding staat boven water.

Groene rivier Well is in mijn optiek een noodzakelijk en een parel van een project dat straks hopelijk gaat schitteren. En waar hopelijk iedereen straks met recht trots op mag zijn. Net zo trots als op dit prachtige dorp. Daar gaan we nu verder mee aan de slag, in gezamenlijkheid, voor een mooi en veilig Limburg en Well!

Dank u wel.