Aanbevelingen Wientjes voor succesvollere versterkingsaanpak
“Nu er zicht is op definitieve sluiting van het Groningenveld, zal ik al mijn energie richten op een betere schade-afhandeling en versterking”, aldus staatssecretaris Vijlbrief (Mijnbouw, EZK) bij de presentatie van het advies van Bernard Wientjes over de dorpenaanpak. In Loppersum geeft Wientjes vier aanbevelingen om de versterking van huizen in de dorpenaanpak en het gehele aardbevingsgebied succesvol te maken. Vijlbrief: “Het rapport van Wientjes laat zien wat er beter moet en hoe dat kan. We gaan met deze crisisaanpak aan de slag. ”
Wientjes concludeert dat de problemen die overal rondom de versterking optreden, ook bij de dorpenaanpak naar voren komen. De voorbereiding van de dorpenaanpak is volgens hem nog onvoldoende op stoom gekomen, waardoor er bij de start in oktober vertraging optreedt.
Staatssecretaris Vijlbrief: “De dorpenaanpak heeft vorige maand niet de start gemaakt die we als Nationaal Coördinator Groningen, gemeente en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in juni hebben beloofd. Dat maakt me boos, want ik had verwacht dat er nu al veel aannemers druk bezig zouden zijn. Dankzij het goede werk van Wientjes weten we nu wel vroeg in het proces wat we kunnen doen om verbeteringen aan te brengen. Dat zijn lessen die we niet alleen voor de dorpenaanpak kunnen gebruiken, maar voor de gehele versterkingsoperatie.”
Programmaregisseur
Bernard Wientjes adviseert om een paar veranderingen door te voeren in de aansturing van de dorpenaanpak. Hier heeft de staatssecretaris inmiddels afspraken over gemaakt met de Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Zo wordt de dorpenaanpak ondergebracht in een apart uitvoeringsprogramma onder leiding van een programmaregisseur. Deze regisseur voert regie op de uitvoering en verbetering van de dorpenaanpak. Daarnaast kijkt de NCG grondig hoe processen en procedures eenvoudiger en mensgerichter kunnen worden gemaakt. Dit moet zorgen voor snellere beslissingen. Er is bewust gekozen om niet de gehele structuur overhoop te gooien, omdat dit tot vertraging zou leiden.
Dorpsvertegenwoordiging
Ook adviseert Wientjes om bewoners centraal te zetten via de dorpsvertegenwoordiging. Zij worden sturend voor de uitvoering van de versterking van hun dorp. Dat helpt om de sociale banden te versterken en draagt bij aan het herstel van vertrouwen, aldus Wientjes. De dorpsvertegenwoordigingen in Garrelsweer, Zeerijp, Leermens en Wirdum kunnen zwaarwegende adviezen uitbrengen, bijvoorbeeld over planning en fasering versterking, tijdelijke huisvesting, verduurzaming en communicatie. Vijlbrief omarmt dit advies; nog dit jaar moeten de vier dorpsvertegenwoordigingen betrokken worden.
Aardgasvrij
Daarnaast wil Wientjes woningeigenaren in de vier dorpen de keuze bieden alle (ook al versterkte) gebouwen in het dorp volledig aardgasvrij te maken. Dat scheelt voor hen een verbouwing op een later moment. Staatssecretaris Vijlbrief kan zich vinden in dit advies maar laat, voordat hij een beslissing neemt, de NCG een quick scan maken om in kaart te brengen wat de praktische gevolgen zijn van dit voorstel. Zo wil hij weten wat het effect is op de planning van de dorpen nu, hoe een nadere onderbouwing van de kosten er uitziet, hoe het zit met de beschikbaarheid van materialen en wat de eventuele gevolgen zijn voor het elektriciteitsnet.
Staatssecretaris Vijlbrief: “Ik ben het met Wientjes eens dat het passend is om bewoners te compenseren voor het leed dat zij hebben geleden door de vertraging van de versterkingsoperatie. Maar de verduurzaming mag de versterking niet hinderen”.
Verschillen wegnemen
Het laatste advies gaat over het wegnemen van verschillen en wordt eveneens door de staatssecretaris overgenomen. Om verschillen in aanpak tussen bewoners in vergelijkbare situaties weg te nemen als deze niet uitlegbaar zijn, is meer inzicht in de verschillen nodig. Daarom gaat de NCG eerder versterkingsadviezen opleveren, zodat er meer tijd is om deze te beoordelen en vergelijken. Ook kan het wenselijk zijn extra maatwerk te leveren. Bijvoorbeeld door op verzoek van bewoners extra versterkingsmaatregelen te nemen; niet vanuit veiligheid, maar om ontstane moeilijk uitlegbare verschillen weg te nemen. NCG past dit maatwerk in de dorpen al in uitzonderingsgevallen toe, maar gaat dit breder toepassen.
Daarnaast zal de staatssecretaris, zoals Wientjes adviseert, een externe commissie de opdracht geven om een nadere analyse te maken naar moeilijk uitlegbare verschillen binnen de hele versterkingsoperatie en de schadeafhandeling. Deze externe commissie moet uiterlijk het tweede kwartaal van volgend jaar een advies uitbrengen over het vereenvoudigen van het wegnemen van verschillen.
Planning
De planning is klaar voor een van de dorpen, Garrelsweer. De tijdelijke huisvesting is in december beschikbaar. In maart wordt gestart met de versterking van de woningen. Dat maakt het ook mogelijk om de uitkomst van de quickscan rondom het aardgasvrij maken van de woningen af te wachten.
Advies Wientjes
Wientjes is in augustus benoemd als ‘verbinder’ van de dorpenaanpak. In deze aanpak worden voor de dorpen Garrelsweer, Zeerijp, Leermens en Wirdum ieder één plan gemaakt om alle panden in het gehele dorp te versterken, in plaats van huis voor huis. Voor het opstellen van zijn advies heeft Wientjes tientallen gesprekken gevoerd met betrokkenen bij de dorpenaanpak en de versterkingsoperatie. Van maatschappelijke organisaties, vertegenwoordiging uit de dorpen zelf, onderzoekers en kennisinstellingen, de NCG, het ACVG, het SodM, de Rijksbouwmeester, de betrokken en omliggende gemeenten tot het Nationaal Programma Groningen.