Toespraak vicepremier Kaag bij herdenking koningin Elizabeth II in de Tweede Kamer

Toespraak | 13-09-2022

Mevrouw de Voorzitter,

‘ I have in sincerity pledged myself to your service, as so many of you are pledged to mine.
Throughout all my life and with all my heart I shall strive to be worthy of your trust.’

Het zijn de woorden van de op dat moment 27-jarige Elizabeth op de dag van haar Kroning.
De belofte - om haar hele leven en met heel haar hart het in haar gestelde vertrouwen waar te maken – die kwam ze na.

Vandaag herdenken wij koningin Elizabeth II, die als jonge vrouw al ten volle was doordrongen van plichtsbesef, en dat gedurende haar 70-jarig Koningschap zou blijven.

Met haar overlijden komt een tijdperk ten einde.

Haar koningschap leest als een geschiedenisboek en dat is het in feite ook.
Als 25-jarige Koningin werd ze ontvangen door een hoogbejaarde premier Churchill, terwijl ze vlak voor haar overlijden kennismaakte met de nieuwe premier Liz Truss – de vijftiende tijdens haar Koningschap.

Een boek dat aanvangt tijdens de wederopbouw en dat de roerige jaren zestig, de terreurdreigingen van de IRA, de Falklandoorlog, de opkomst van Labour en het Thatcherisme beslaat.

Een boek waarin de Britten onderdeel zijn van de Europese eenwording, maar in 2020 ervoor kiezen de Unie te verlaten.

Waarin het Britse Rijk transformeert in een Gemenebest, waardoor de verbondenheid met de door haar zo geliefde oud-koloniën in stand blijft.

In die veranderende wereld bleef Koningin Elizabeth een baken.

Zij voer mee op de golven van de tijd, terwijl ze standvastig haar eigen koers bepaalde.
Ze wist zich aan te passen, zonder aan de eeuwenoude tradities van het ambt te tornen.
Zij liet moderniseringen toe, maar bleef rolvast – met zeker in haar laatste jaren steeds meer ruimte voor die subtiele Britse humor.

Elizabeth zei ooit: ‘een koningin moet gezien worden’. En zij liet zichzelf zien – als koningin, in talloze werkbezoeken, tijdens de jaarlijkse kersttoespraak en op buitenlandse reizen.

Maar de vrouw achter het ambt, die hoefde zich niet te laten kennen.
Koningin Elizabeth bleef gedurende die 70 jaar ook altijd mysterieus en ongenaakbaar.

Met een pers die niet meer op afstand bleef en flinke stormen in haar privéleven, wist zij toch het instituut en het ambt te beschermen.

Zij leefde haar leven letterlijk in dienst van het Koninkrijk.
Alleen op Eerste Kerstdag en Eerste Paasdag bleven de aktemappen gesloten.
24 en 48 uur na de geboortes van haar kinderen boog ze zich weer over de eerste te tekenen stukken, ze werkte door tijdens een coronabesmetting en twee dagen voor haar overlijden ontving ze premier Truss. Gestorven in het harnas is een bekend begrip, dat zij een bijzondere lading heeft gegeven.

Die ongeëvenaarde werklust maakte ook dat zij talloze staatsbezoeken bracht aan de Gemenebest en daarbuiten.
Het bracht haar vier keer in Nederland, waar ze blijk gaf van grote interesse voor de langdurige historische band die tussen onze landen bestaat.

Tijdens haar bezoek aan ons land in 2008 zei ze over de vriendschap tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk: ‘Over the many hundreds of years of our shared history, there are few nations who are able to claim a closer bond.’

Ze sprak ook over de veranderende rol van het Verenigd Koninkrijk in Europa en de rol van Nederland daarin:

‘As we look toward a new partnership with Europe, it is our shared values and commitment to each other, that are our greatest asset, and demonstrate that even through change, our enduring alliance remains strong.’   

Die gemeenschappelijke waarden en warme vriendschap verbinden ons nu, in het verleden en zullen dat doen in de toekomst.
Dat Koningin Elizabeth daarin een belangrijke rol speelde, toont ook de bloemenzee dezer dagen voor de Britse ambassade in Den Haag.

Mevrouw de Voorzitter,

Koningin Elizabeth is het gezicht van een tijdperk. Zeven decennia zorgde zij voor houvast in een woelige wereld.
De moderne Elizabethaanse tijd begon met het bouwen aan duurzame Europese vrede en eindigt op een ongewis moment.
Haar evenwichtigheid zal gemist worden.

Namens het kabinet herdenk ik haar met groot respect. Onze gedachten zijn bij haar kinderen, kleinkinderen, familie en vrienden die haar zeer zullen missen
– en bij de Britse bevolking, die door moet zonder hun Koningin.
Hopelijk bieden de massale steunbetuigingen van over de gehele wereld troost in deze moeilijke tijd.

Dank u wel.