Toespraak door minister Weerwind bij de slavernijherdenking Keti Koti, 1 juli 2022
Keti Koti, de naam van het jaarlijks terugkerende Surinaamse feest op 1 juli, betekent 'Ketenen Gebroken'. Op deze dag wordt de afschaffing van de Nederlandse slavernij in Suriname en op de Antillen herdacht.
Beste mensen, vrienden!
Hoe vaak was ik al niet hier op Keti Koti en dacht ik aan mijn voorouders, die tot slaaf gemaakten waren op suikerplantage De Eendragt in Suriname?
Maar vandaag sta ik hier anders. Vandaag sta ik hier namens het kabinet. Vandaag voel ik dat er verandering in de lucht hangt.
Zoals Sam Cooke zong:
A change is gonna come
Maar laten we bij het begin beginnen.
Mijn ouders kwamen eind jaren vijftig uit het nog koloniale Suriname naar Nederland om te studeren. Ze werden verliefd en kregen twee zoons, van wie ik de jongste ben. Al jong las ik over de wreedheid van de slavernij in Anton de Koms boek ‘Wij slaven van Suriname’.
En ik leerde de namen kennen van andere helden die zich daartegen hadden verzet: Baron, Boni, Jolicoeur en die van de Curaçaose verzetsstrijder Tula.
Hun verhalen sterkten mij als ik zelf te maken kreeg met discriminatie en vooroordelen. Toen de rector van mijn school weinig vertrouwen in mij toonde, stimuleerde mij dat juist om goede cijfers te halen. Zo leerde ik door te zetten en te geloven in verandering.
A change is gonna come
Het is pakweg anderhalve eeuw geleden dat er een nieuw tijdperk aanbrak, met een gedeelde toekomst. Om samen aan die toekomst te kunnen bouwen, moeten we eerst het gedeelde verleden kennen. Dat is onze gezamenlijke ondergrond.
Maar die kennis is gebrekkig. Op scholen komt het Nederlandse slavernijverleden hooguit mondjesmaat ter sprake. Terwijl voor ons allemaal herkenning en erkenning de enige weg vormen om het gewicht van het verleden, dragelijk te maken in het heden.
Ik zie dat naast elkaar leven en elkaar ruimte gunnen, vaak nog moeizaam gaat. De maatschappelijke discussie over Zwarte Piet duurt al jaren en de gemoederen lopen vaak hoog op. De documentaire ‘De Blauwe Familie’ over discriminatie bij de politie bracht veel in beweging. De toeslagenaffaire en de manier waarop mensen zijn verdrukt, waren een schok voor iedereen.
In zulke gevallen van ongelijke behandeling, discriminatie en anti-zwart racisme klinkt nog altijd de echo van het koloniale verleden door. Daar schuurt het en je voelt de spanning. Die spanning vraagt, of beter gezegd: roept, om een open dialoog.
Gelukkig zie ik daartoe steeds meer de bereidheid. Ik zie hoe de verontwaardiging over ongelijkheid toeneemt. Ik zie dat steeds meer mensen steeds vaker beseffen hoe pijnlijk het is als anderen worden weggezet om hun uiterlijk, hun seksuele geaardheid, of hun geloof.
Beste mensen, we staan aan de vooravond van een symbolisch herdenkingsjaar. 2023 zal niet alleen het jaar zijn waarin we vieren dat de slavernij 160 jaar geleden wettelijk en 150 jaar geleden feitelijk ten einde kwam. Het zal ook het jaar zijn waarin we de verandering waar we al zolang mee bezig zijn, duurzaam verankeren. Iedereen in het Koninkrijk krijgt de kans ons gedeelde verleden beter te leren kennen en nader tot elkaar te komen.
Daar moet alle ruimte voor zijn. Wat hiervoor in de weg staat, moet weg. Wat gezegd moet worden, moet gezegd. Wat gedaan moet worden, moet gedaan.
Daarom komt het kabinet nog voor 2023 met een reactie op het advies ‘Ketenen van het Verleden’ van de Dialooggroep Slavernijverleden.
Mijn voorouders waren tot slaaf gemaakten in Suriname. Vandaag sta ik hier als Nederlander, als lid van het kabinet, als dienaar van onze rechtsstaat.
En ik sta hier met hoop. Met de hoop dat het gaat lukken om met respect voor elkaar in vrijheid samen te bouwen aan de geschiedenis en de toekomst van Nederland.
Ik geloof in dit land. Ik geloof in verandering ten goede. Ik geloof in een gedeelde toekomst.
It’s been a long time coming
But I know
A change is gonna come!