Speech minister Harbers Dag van de Bouw, 18 juni 2022

Toespraak | 20-06-2022

Beste Maxime, bestuurders, bouwers, 

Ook vanuit mij van harte welkom op de Afsluitdijk, welkom op de Dag van de Bouw! 
Een dag waarop mijn jongenshart sneller gaat kloppen. En ik ben natuurlijk niet de enige. Wie heeft vroeger niet met zijn vader of moeder naar al die machtige machines staan kijken? Laat ik het ook niet beperken tot jongensharten. Zeker ook meisjesharten gaan er sneller van kloppen.
Vandaag is de dag dat bouwers laten zien wat ze kunnen. De mógelijkheden, de kansen, de ambitie. Want jongens, wat kunnen we veel! Met een dubbel-laagse tunnel en een stadspark erop herenigen we Maastricht. Bruggen en sluizen wekken hun eigen energie op. We hebben elektrische bouwmachines, sensoren, duurzaam beton, stil asfalt, biologische verkeersborden, een circulair viaduct… 

Ik noem natuurlijk de paradepaardjes. Het gebeurt nog niet overal. Maar ál die 144 bouwlocaties waar het publiek vandaag mag binnenkijken, vervullen een belangrijke maatschappelijke functie. Voor woningbouw, een betere infrastructuur, de energietransitie en klimaatbestendigheid van ons land. We zijn bezig met een grote verbouwing van Nederland en op al die plekken is de bouw de sleutel naar de toekomst…

We staan hier vandaag op de Afsluitdijk, het toonbeeld van de Nederlandse waterwerken. 28 mei stonden we stil bij zijn 90ste verjaardag. En we staan hier niet voor niets. Want dit icoon is op dit moment een van de grootste bouwplaatsen van Nederland. In 90 jaar is de wereld veranderd, is het klimaat veranderd. We maken de dijk klaar voor de toekomst: twee meter hoger en meer afvoercapaciteit. 

En dat doen we zoals we dat in 1932 ook deden: door een intensieve samenwerking tussen overheden en bouwers. Rijkswaterstaat,  de provincies Noord-Holland en Fryslân, de gemeenten Súdwest-Fryslân en Hollands Kroon en de bedrijven van Levvel: BAM, Van Oord, Rebel en Invesis. 
Dudok zei het al: ‘Een volk dat leeft, bouwt aan zijn toekomst.’ Die toekomst betekent hier niet alleen een veiligere dijk. Die toekomst betekent ook een dijk die de economische, ecologische en toeristische belangen van de regio behartigt. 

Hier achter ons ligt het grootste zoetwaterreservoir van Europa. 1 miljoen mensen halen hier hun drinkwater vandaan. Zeker met de huidige droogte ontzettend belangrijk. Er komt een vismigratierivier voor het nodige natuurherstel. Bredere bruggen, diepere vaargeulen, een ruimere sluis bij Kornwerderzand. Aan de kant van de Waddenzee een mooi fiets- en wandelpad. 
We doen het met behoud van de cultuurhistorische waarden. De Afsluitdijk blijft zoals Lely hem tekende en zoals André Kuipers hem vanuit de ruimte zag: een dijk van een dijk, 32km spectaculaire eenvoud. 

Een kolossaal bouwproject, waarbij niet alles goed gaat. Er zijn extra kosten, het werk is later klaar, er is verkeershinder. Niet iets om trots op te zijn. Ook Rijkswaterstaat leert hier veel van. We moeten dit in de toekomst beter doen. Bijvoorbeeld door de kennis in huis te hebben om voor bouwers een professioneel aanspreekpunt te zijn, en nieuwe vormen van aanbesteding.
We gaan hier samen goed uitkomen. Hopelijk zal het later een rimpeling zijn. Want al 90 jaar zijn we trots op deze Afsluitdijk. Na de versterking is hij klaar voor de toekomst. We zullen altijd trots blijven op dit geweldige bouwwerk. 

Opdrachtgever en opdrachtnemer staan hier vandaag naast elkaar. En laat ik daar nóg iets over zeggen. Ik denk dat ik voor beide partijen spreek, als ik zeg dat Rijkswaterstaat en de markt elkaar de laatste jaren beter weten te vinden. Er is meer verbinding. Gaandeweg gaan we anders met elkaar om. Corona was een fikse crisis, maar heeft ons met de Taskforce Infra ook dichter bij elkaar gebracht. Samen hielden we de bouw tijdens corona aan het werk. 

Die samenwerking betaalt zich uit in concrete oplossingen, nu nog steeds. We oefenen met nieuwe contractvormen voor een financieel gezondere sector en meer innovatie. Als een nieuwe crisis zich aandient, is nu de eerste reactie dat we elkaar opzoeken. Want de oorlog in Oekraïne is zo’n crisis. Naast de stikstof- en coronacrisis een nieuwe, heftige crisis met prijsstijgingen, schaarste en onzekerheid voor ons allemaal. 

Eind mei tekenden we samen een verklaring om door te bouwen in onzekere tijden. Om te zorgen dat we de risico’s verdelen en een diepe en langdurige terugval zoveel mogelijk voorkomen. Samen in plaats van ieder voor zich. 

Beste mensen, 

Nederland staat bekend om zijn goede infrastructuur. Volgens het World Economic Forum zijn we dit jaar gestegen naar plaats 2 in de wereld. 
Het komt er nu op aan dit mooie netwerk te onderhouden, te verjongen en te verduurzamen. Niet alleen deze machtige dijk die ons al 90 jaar beschermt tegen de kracht van het water. Ook de vele andere tunnels, bruggen en wegen uit de bouwhausse na de Tweede Wereldoorlog. Die komen nu allemaal tegelijk op leeftijd.

Het komt aan op innovatie, digitalisering en een goede planning, maar zeker ook op méér handen. De krapte op de arbeidsmarkt is enorm; we willen dat méér mensen kiezen voor dit mooie vak. 
En, Maxime zei het al, dat is óók waar de Dag van de Bouw om draait. Iedereen wiens jongens- of meisjeshart op de bouwplaats sneller gaat kloppen, willen we hebben. Techniek, ecologie, ICT: de bouw is de plek voor jou! 

Ik wens alle betrokkenen ontzettend veel succes vandaag. Evenals de bouwers aan deze prachtige dijk. 

Dank jullie wel.