Toespraak minister Harbers bij opening Geocentrifuce, Deltares, 9 juni 2022

Toespraak | 10-06-2022

Dames en heren,

Toen ik een al wat oudere medewerker op mijn ministerie vertelde dat ik naar een opening bij Deltares ging, lachte hij en zei: Neem voor de zekerheid een regenpak mee! 
Velen van u, en zeker directeur Ron Thiemann, weten vast waar ik het nu over heb: de opening van de Deltagoot in 2015. 

Verschillende hoogwaardigheidsbekleders dachten hoog en droog te staan. 
Helaas, de golven sloegen over het podium en onder andere de ministers Henk Kamp en mijn voorganger Melanie Schultz van Haegen liepen een nat pak op. 

Kortom, ik ben gewaarschuwd.

Al hebben we het vandaag uiteraard wel over een heel andere nieuwe onderzoeksfaciliteit zonder waterbak. 
Maar wél eentje die net zo uniek, innovatief en noodzakelijk is als de Deltagoot: de Geocentrifuge. 

Uniek in schaalgrootte, uniek voor de wereld, Europa en voor Nederland. 

Innovatief omdat we hiermee investeren in de internationaal vooraanstaande positie van Nederland op het terrein van water en bodem. 
Met Deltares als ons juweel van een kennisinstituut. 
Deze onderzoeksfaciliteit is echter niet alleen uniek en innovatief, maar óók noodzakelijk. 

Noodzakelijk om kennis en data te verzamelen voor de opgaven waarvoor wij staan de komende decennia, zoals waterveiligheid, de energietransitie en klimaatbestendig bouwen. 
Overheden, bedrijfsleven, kennisinstituten, en vanzelfsprekend Deltares zelf, gaan profiteren van de nieuwe kennis die deze faciliteit gaat opleveren. Niet alleen nationaal, maar ook internationaal. 
Ook in het buitenland is veel behoefte aan kennis over waterveiligheid en klimaatbestendig bouwen, boven- en in de ondergrond.

In ons laaggelegen land zijn dit uiteraard twee thema’s die al decennia van groot belang zijn. 
Met onze bodem en een land dat voor groot deel onder zeeniveau ligt en de toenemende gevolgen van klimaatverandering met een stijgende zeespiegel, extreme droogte en buien niet zo vreemd natuurlijk. 
Dát is ook de belangrijkste reden waarom het Rijk de totstandkoming van deze onderzoeksfaciliteit voor bijna 50% financieel ondersteunde.

Dames en heren,
Ik wil bij de opening vandaag van de Geocentrifuge niet voorbijgaan aan oud-directeur van Deltares: Maarten Smits. 
Helaas ontving Deltares begin vorige maand het bericht dat hij is overleden na een ernstige ziekte. 
Mede door zijn grote denkkracht, zijn kennis en grote inzet voor uw instituut is de positie van Deltares als gerenommeerd kennisinstituut de afgelopen jaren tot verdere hoogte gebracht. 
Hij was in dit verband vanzelfsprekend ook betrokken bij de Geocentrifuge. 
Mijn gedachten en steun zijn bij de nabestaanden van Maarten Smits en de medewerkers van Deltares.

Dames en heren,
Onderzoek naar het gedrag van onze bodem is cruciaal voor onze opgaven. 
Denk aan dijkversterkingen, kustbescherming, offshore infrastructuur.
Denk aan aardbevingen, droge en natte infrastructuur.
Maar denk óók aan onze gigantische woningbouwopgave. 

Deze onderzoeksfaciliteit draagt in belangrijke mate bij aan het kosteneffectief bouwen van grotere windmolens, bouwen in aardbevingsgevoelige gebieden, klimaatbestendige infrastructuur zoals bruggen, sluizen, spoor, wegen en tunnels.

Ik geef u een aantal voorbeelden waar de centrifuge een rol speelt.
Bijvoorbeeld bij het onderhoud en versterken van dijken in relatie tot de gevolgen van klimaatverandering. 
Deltares gaat dijken op schaal nabouwen die in de centrifuge worden getest op extreme condities, zoals hoge waterstanden of droogte. 
Ik hoef u niet uit te tekenen waarom dit nu en in de nabije toekomst steeds belangrijker wordt. 
Kijk naar de recente overstromingen in Limburg of de extreme droogte waar we nu al meerdere jaren mee geconfronteerd worden. 

De Geocentrifuge levert straks óók een belangrijke bijdrage aan de ambitie van het kabinet: water én bodem éérder en dwingender betrokken moeten worden bij ruimtelijke plannen. 
Bijvoorbeeld in dit geval aan onze natte polders en aan bodemdaling in veen- en kleigebieden. 

Bovendien kan deze onderzoeksfaciliteit een positieve rol spelen bij het terugdringen van kostenoverschrijdingen bij infrastructurele projecten. 
Hoe kunnen we bijvoorbeeld het verzakken van woningen voorkomen bij de aanleg van een metrolijn? 

Deze installatie geeft eveneens inzicht in de mogelijkheden én onmogelijkheden van het bodem- watersysteem. 
En brengt technische oplossingen voor knelpunten dichterbij. 
Zoals Warmte-Koude-Opslag in de bodem voor woningen. 

En zo zijn er nog tal van andere voorbeelden te noemen hoe wij kunnen profiteren van deze onderzoeksfaciliteit. 

Kortom, u begrijpt wel waarom ik hier sta en waarom ik zo enthousiast ben over deze Geocentrifuge en de enorm strategische waarde hiervan voor ons land én internationaal.  

Wat ik overigens erg indrukwekkend en intrigerend vind is dat deze centrifuge als een soort van tijdmachine werkt als ik het goed begrijp. 
Processen in de grond die jaren duren, brengt u terug naar uren. 
Kortom, een soort variant op het beroemde verhaal van H.G. Wells: The Time Machine. 
Ik hoor hier graag straks meer over hoe dat precies in zijn werk gaat.

Dames en heren,
Deze installatie kan 150 g-kracht opwekken zo las ik. 
In een looping van een achtbaan voel je kortstondig 5g, 5 keer je eigen lichaamsgewicht. 
Dit apparaat maakt kortom enorme krachten los. 
Ik hoop dat u met deze kennis in uw achterhoofd bij deze opening wat voorzichtiger omgaat als bij de opening van die andere unieke Deltares onderzoeksfaciliteit.
Aan het begin van mijn toespraak had ik het er al over. 

Ik wil tot slot graag alle medewerkers van Deltares en andere betrokken partijen feliciteren en veel succes toewensen met deze unieke, innovatieve en noodzakelijke state-of-the-art onderzoeksfaciliteit. 

Dank u wel.