Speech staatssecretaris Heijnen Schone Lucht Jaarcongres Almere, Floriade terrein, 30 mei 2022
‘Vandaag is de eerste dag waarop we verder werken aan een gezond land met frisse lucht. We doen dat door ideeën en kennis met elkaar te delen. Door klimaat- en stikstofbeleid te combineren met ons werk aan schone lucht. Door goede voorbeelden in de etalage te zetten en door gezamenlijk meer werk te maken van een ambitieus internationaal luchtbeleid.’
Dat zei staatssecretaris Heijnen tijdens het Schone Lucht Jaarcongres in Almere, op maandag 30 mei.
Speech staatssecretaris Heijnen
Schone Lucht Jaarcongres
Almere, Floriade terrein, 30 mei 2022
Dank Ruud!
En dank gedeputeerde Cora Smelik (GL) van provincie Flevoland en wethouder Roelie Bosch (CU) van de gemeente Almere voor de gastvrije ontvangst op dit indrukwekkende Floriade-park!
En goed dat ook de ‘toekomst’ aan boord is. [1] Want inderdaad: het gaat vandaag over jullie toekomst! Terecht dat jullie het podium bestormden om dat luid en duidelijk aan de agenda van vandaag toe te voegen!
De presentatie van kinder/longarts Ismé de Kleer zojuist liet heel duidelijk zien hoe ongelooflijk belangrijk schone lucht is, juist voor kinderen!
Wij zijn hier nu in de Flevopolder, een meter of 3, 4 onder zeeniveau, op de bodem van de voormalige Zuiderzee. Water en bodem zijn hier sterk met elkaar verbonden. Heb je het over het één, dan heb je het ook over het ander. En daarom is het goed om het over het derde element te hebben: lucht. Want dat zijn de drie elementen die we elke dag nodig hebben voor een goed en gezond leven.
Heel mooi dus dat dit Schone Lucht Jaarcongres vandaag hier plaatsvindt, op deze epische Expo vol ‘groene oplossingen van innovators uit binnen- en buitenland die onze steden leuker, mooier en duurzamer maken’ – ik citeer nu uit de brochure van de Floriade J.
Beste mensen,
Praten over lucht gebeurt vaak en veel. J
Maar vandaag hebben we het over een heel specifiek soort lucht: over schone lucht. Over onze gezondheid, over de effecten van luchtvervuiling op jonge kinderen, over aandacht voor onderwijs en de volgende generaties.
Op 13 januari 2020 sloten wij het Schone Lucht Akkoord. We begonnen met 46 overheden, en inmiddels hebben rond de honderd overheden, waaronder alle provincies, hun handtekening onder het akkoord gezet.
In dat Schone Lucht Akkoord hebben we een aantal doelen gesteld, zoals:
- Een permanente verbetering van de luchtkwaliteit om gezondheidswinst voor iedereen in Nederland te realiseren.
- Steeds minder stikstofoxide en fijnstof in de lucht;
- 50% gezondheidswinst ten opzichte van 2016 door schonere lucht in 2030.
We maken die doelen zo concreet mogelijk. En het RIVM meet elke twee jaar de effecten van maatregelen die de lucht schoner moeten maken. In maart heb ik de eerste bevindingen van het RIVM met de Kamer gedeeld.
Ik begin met het goede nieuws: de lucht wordt steeds schoner, mensen leven daardoor langer én in een betere gezondheid. Het Schone Lucht Akkoord heeft effect: We liggen op koers om 50% gezondheidswinst te halen in 2030.
En u voelt gelijk al een ‘maar’ aankomen. Inderdaad: we zijn er nog niet. Het gaat nu om de uitvoering en dat gaat nog niet op alle fronten snel genoeg. In het huidige tempo halen nog niet alle gestelde doelen. U begrijpt dat ik daar nog geen genoegen mee neem.
Ja, de luchtvervuiling door het wegverkeer en mobiele werktuigen daalt substantieel, maar daar moet zeker nog een tandje bij om in 2030 echt de doelen te halen [2].
Met onderzoek en pilot projecten werken we ook aan aanvullende maatregelen voor houtstook.
En door gezondheidsdoelen slim te combineren met stikstof en klimaatbeleid. Zo werken we aan akkoord over Schoon en Emissieloos Bouwen met overheden en bedrijven. Vanuit de rijksoverheid investeren we daar fors in.
Maar het gaat vandaag niet over percentages, over cijfers achter de komma. Het gaat hier om de gezondheid van ons allemaal, over een primaire levensbehoefte.
En het is belangrijk. Want jaarlijks overlijden in Nederland 11 duizend mensen voortijdig door het inademen van vervuilde lucht. En een veelvoud aan gezondheidsklachten. Dat mogen en kunnen we niet accepteren. We weten waar die vervuiling uit bestaat. We weten wat ons te doen staat.
De ideeën hebben we, de plannen liggen er. En nu komt het op de uitvoering aan. En dat is een kwestie van samenwerking.
En dus maken we het zo concreet mogelijk. Met concrete maatregelen. En met de subsidieregeling SPUK – de Specifieke Uitkering Schone Lucht Akkoord – waarvoor gemeenten en provincies projecten kunnen indienen voor schonere lucht en gezondheidswinst.
We zijn natuurlijk niet bij nul begonnen. Gemeenten zijn al veel langer bezig. De maatregelen zijn ook niet altijd makkelijk.
- Oude auto’s weren uit binnensteden. Het is niet bij iedereen populair populair, maar het werkt.
- En in veel steden zoals Heerlen, Utrecht, Rotterdam en Maastricht is ook de houtrook aangepakt.
- In Nijmegen is er een sloopregeling van brommers en snorfietsen
en in Gelderland loopt een project met schonere mobiele werktuigen – zoals graafmachines.
Ook bij houtstook zien we felle discussies tussen voor- en tegenstanders. Ik vind het belangrijk om ze allemaal te horen. Maar vooral ook om te luisteren naar de ideeën en ervaringen van anderen, zoals vandaag jongeren.
De meeste deelnemers laten het niet bij de maatregelen uit het akkoord, maar gaan een stap verder om de luchtkwaliteit te verbeteren. Vorig jaar hadden we 772 extra maatregelen naast de maatregelen uit ons akkoord. Dat juich ik natuurlijk van harte toe!
Maar – zoals ik al zei – er moet nog een schepje bovenop. Want om onze leefomgeving, en die van toekomstige generaties écht gezonder te maken, is het belangrijk dat we elkaar nog veel meer opzoeken en samenwerken.
Want lucht stopt niet met stromen bij de gemeentegrens. En onze samenwerking dus ook niet. Samen zorgen we ervoor dat alle maatregelen, pilots en plannen voortvarend worden uitgevoerd. Gemeenten, provincies en het Rijk.
Luchtbeleid staat niet op zichzelf. Het is verweven met tal van andere thema’s. Bijvoorbeeld in de integrale aanpak van de klimaat- en stikstofopgaven. En ook de overstap op duurzame energie.
- Met elektrische auto’s en vergroening van scheepvaart en industrie wordt de lucht in Nederland merkbaar schoner.
- Door onze steden met meer water, meer groen en ruimte voor de fiets in te richten, bereiden we ons voor op het veranderende klimaat. Steden koelen af, en de luchtkwaliteit verbetert.
Er zijn veel voorbeelden. En er kunnen nog heel veel nieuwe bij. Hoe meer gemeenten meedoen, hoe meer effect. De deuren van het Akkoord blijven wijd open staan voor alle gemeenten die mee willen doen. En ook voor alle organisaties en individuen die mee willen denken hoe we de lucht nog schoner en gezonder kunnen maken.
Beste mensen,
Vandaag is de eerste dag waarop we verder werken aan een gezond land met frisse lucht. We doen dat door ideeën en kennis met elkaar te delen. Door klimaat- en stikstofbeleid te combineren met ons werk aan schone lucht. Door al die goede voorbeelden van praktische maatregelen in de etalage te zetten en door gezamenlijk meer werk te maken van een ambitieus internationaal luchtbeleid.
En daarom gaan we aan het werk.
We hebben een bomvol programma vandaag. En ik brand van nieuwsgierigheid:
- Wat is bijvoorbeeld een snuffelfiets?
- Hoe kunnen we onze industrie sneller laten vergroenen?
- Hoe ziet een emissieloze bouwplaats eruit?
- Wat deed Maaike Vollebrecht om de Nederlandse Young scientist award te winnen?
Ik geef het woord weer aan moderator Ruud Koornstra om ons deskundig naar de antwoorden te dirigeren.
En ik wens jullie allemaal een heel inspirerende dag!
Dank u wel.
[1] Aan het begin van het programma stormt een groep scholieren het podium op. Ze roepen daarbij: ‘Het gaan om ónze toekomst!’
[2] TK brief 14 maart 2022