Opvang van vluchtelingen uit Oekraïne krijgt verder vorm

Nieuwsbericht | 30-03-2022 | 19:00

Particuliere initiatieven

Het kabinet juicht de vele initiatieven van burgers, maatschappelijke en commerciële organisaties om de vluchtelingen uit Oekraïne te helpen toe en steunt ze waar mogelijk. Mensen zamelen geld en goederen in en stellen hun huis open.

Ter ondersteuning van de particuliere opvang is de Handreiking Particuliere Opvang Oekraïners opgesteld en gepubliceerd. Hierin vinden particulieren informatie over hoe zij een opvangplek aan kunnen bieden, waar zij op moeten letten en welke voorzieningen er beschikbaar zijn.

De overheid ontvangt vragen van particuliere initiatieven om verklaringen af te geven die nodig zijn om personen op te mogen halen uit andere Europese landen. We gaan er van uit dat de meeste initiatiefnemers de beste bedoelingen zullen hebben, maar het is niet uit te sluiten dat er ook initiatieven zijn die voortkomen uit minder goede intenties. Om verklaringen af te kunnen geven, moet de overheid zich een oordeel kunnen vormen over de aard van de initiatieven en bedoelingen van de initiatiefnemers. Dit is niet realistisch bij deze omvang. Daarom wil het kabinet deze initiatieven niet stimuleren en acht het zelfstandig ophalen van vluchtelingen uit Oekraïne vanuit andere landen onverantwoord. Met het oog op de veiligheid van alle betrokkenen geeft het kabinet daarom geen verklaringen af. 

Leefgeld

Zoals eerder is besloten, krijgen vluchtelingen uit Oekraïne leefgeld om bijvoorbeeld eten en kleding van te kopen. Bij de verdere uitwerking van de regeling heeft de VNG samen met een aantal gemeenten gekeken of de regeling goed uit te voeren is. Op basis daarvan is de leefgeldregeling op een aantal punten aangepast. Zo zijn de bedragen afgerond en wordt het leefgeld voor alle vluchtelingen uit Oekraïne van € 260 maandelijks uitgekeerd. Daarnaast krijgen vluchtelingen uit Oekraïne die bij gastgezinnen verblijven een extra maandelijks bedrag, de zogeheten wooncomponent, van € 215 per volwassene en € 55 per minderjarige. Met dit bedrag kunnen vluchtelingen een bijdrage leveren aan de kosten die het gastgezin maakt. Gastgezinnen ontvangen zelf geen vergoeding. Ook is bepaald dat het leefgeld wordt beëindigd als de vluchteling uit Oekraïne betaald werk gaat doen. 

Werk

Vluchtelingen uit Oekraïne die kunnen en willen werken, krijgen toegang tot de Nederlandse arbeidsmarkt. Het kabinet schrapt de verplichting om een tewerkstellingsvergunning te hebben. Wel zijn er enkele voorwaarden om deze kwetsbare groep mensen extra te beschermen.

Eerder deze maand heeft de Raad van de Europese Unie de Richtlijn tijdelijke bescherming geactiveerd. Het kabinet heeft nu besloten dat er voor vreemdelingen die onder deze richtlijn Nederland binnenkomen, geen tewerkstellingsvergunning nodig is. Deze vrijstelling geldt vanaf 1 april (met terugwerkende kracht tot 4 maart).

Om deze kwetsbare groep vluchtelingen extra te beschermen, stelt het kabinet wel een aantal voorwaarden aan de toegang tot de arbeidsmarkt. Zo mogen mensen alleen in loondienst werken. Ook moet de werknemer door de werkgever uiterlijk twee werkdagen voor aanvang van de werkzaamheden aangemeld worden bij UWV en moet de werkgever informatie doorgeven als de werkuren en werkplek.

Wettelijke taak burgemeesters

Zoals al eerder aangekondigd zal het kabinet noodrecht inzetten omdat de opvang van mensen uit Oekraïne door de grote aantallen mensen niet via de bestaande structuur kan. Op dit moment pakken burgemeesters de taak om vluchtelingen op te vangen vrijwillig op. Hier is het kabinet ze erg dankbaar voor. Maar het is belangrijk dat we ook de juridische grondslag goed regelen, daarom ontvangen de burgemeesters binnen enkele dagen formeel de wettelijke taak om mensen uit Oekraïne op te vangen. Dit gebeurt op basis van de Wet verplaatsing bevolking. Via de activering van het noodrecht moeten we met elkaar in staat zijn om voldoende opvangplekken voor vluchtelingen uit Oekraïne te realiseren. Burgemeesters ontvangen hiervoor de benodigde financiële middelen. Met de VNG is afgesproken dat gemeenten er financieel niet op achteruitgaan.

Zorg

De Europese Commissie heeft gevraagd of Nederland patiënten kan opnemen, die zich in EU-buurlanden van Oekraïne melden met een urgente medische vraag. Het Landelijk Coördinatie Patiënten Spreiding (LCPS), als onderdeel van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ), heeft daarop een inventarisatie gemaakt van de beschikbare capaciteit in Nederland. Onder andere op basis hiervan is besloten om deze patiënten op te gaan vangen. De patiënten worden door de Europese Unie aangeboden en door Nederland geaccepteerd in een speciaal daarvoor ingericht systeem. Het LCPS draagt daarna zorg voor de coördinatie en spreiding in Nederland. Het UMC Utrecht wordt verzocht om het Calamiteitenhospitaal open te stellen voor de initiële opvang. Hier worden de benodigde medische onderzoeken gedaan, voordat de patiënten naar geschikte ziekenhuizen in Nederland worden overgeplaatst.

Voor goede en veilige zorgverlening is het van belang dat zorgverleners begrijpelijk kunnen communiceren met hun patiënten. Dat betekent dat bij een taalbarrière in sommige gevallen een professionele talentolk moet worden ingezet. In veel gevallen spreken vluchtelingen uit Oekraïne namelijk onvoldoende Engelsom met een zorgverlener te kunnen communiceren. Het is daarom van belang dat zij laagdrempelig en zonder administratieve lasten een professionele talentolk kunnen inzetten. Om dit mogelijk te maken is een bedrag van €1,6 miljoen beschikbaar gesteld voor een periode tot en met juni 2022.