Keynote speech minister Mark Harbers MobiliteitsPoort (Mobiliteitsalliantie) Nieuwspoort, 15 maart 2022

Toespraak | 16-03-2022

Dank Marjan Rintel, Steven van Eijck,

Dank voor de uitnodiging om hier – in het kloppend hart van de Haagse binnenstad – met jullie in gesprek te gaan.
Dank voor  je introductie, en de heldere toelichting op het werk en de motieven van de Mobiliteitsalliantie. 
En dank ook voor het kort uiteenzetten van de relatie tot het coalitieakkoord. Dat scheelt mij veel spreektijd. Ik kan nu snel tot de kern komen.

Beste mensen,

Een groot aantal van u ken ik al, en voor ons allemaal geldt: we zullen elkaar de komende jaren nog veel beter leren kennen. Want we hebben veel te doen samen. 

Laat ik even met de deur in huis vallen: ik ben heel blij met de Mobiliteitsalliantie en het werk dat jullie doen. Het is een van de pijlers onder ons succesvolle mobiliteitsbeleid, juist door de brede coalitie die jullie zijn, door de onderlinge kruisbestuiving van belangen, achterbannen en ideeën. 

Het is niet altijd makkelijk om alle neuzen vanuit verschillende windrichtingen dezelfde kant op te krijgen, maar toch lukt dat jullie vaak goed. Hulde daarvoor! 

Het Nederlandse mobiliteitssysteem staat bovenin alle internationale lijstjes: de kwaliteit van onze wegen is heel goed, en de laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen is een van de meest dekkende ter wereld. Het Nederlandse spoorwegennet is een van de meest intensief bereden netwerken van de wereld. 4,5 duizend ritten per dag over ruim 7 duizend kilometer spoor  (Marjan, verbeter me maar als ik me vergis).
 

Er gaat veel goed, maar er kan ook nog veel beter en er komt ook veel op ons af.
Om Nederland bereikbaar te houden hebben we veel te doen, en dat zullen we samen moeten doen. In de brief die ik vorige maand naar de Kamer stuurde had ik het over een drietrap: 1) de basis op orde brengen, 2) Nederland voorbereiden op de toekomst, 3) onze ambities waarmaken.

Waar hebben we het over: nieuw kabinet, nieuw coalitieakkoord, nieuw elan, veel ambitie, veel nieuwe plannen. 

De kern van de zaak is: 

• “een goede bereikbaarheid van het hele land. De mobiliteitssector is van groot economisch belang voor Nederland. Een solide mobiliteitssysteem is nodig om naar werk, familie of opleiding te gaan.” 
   

Daarbij zien we een aantal belangrijke ontwikkelingen:

• Nederlandse bevolking groeit. 
• Nederland verstedelijkt. 
• De vraag naar mobiliteit neemt toe.
• Ons reisgedrag wordt steeds flexibeler met deelconcepten, digitale diensten en real time navigatiemogelijkheden.
   

Met deze observaties begint ook uw Deltaplan Mobiliteit uit 2019.
En hoewel we voor grote opgaven staan en flink moeten investeren om het Nederlandse mobiliteitssysteem fit voor de toekomst te maken, mogen we ook niet uit het oog verliezen dat ons vertrekpunt heel goed is. 

We hebben internationaal goede rapportcijfers, maar voor de instandhouding van onze infrastructuur is veel extra geld nodig. U stelt dat in uw brief aan de onderhandelaars van 18 oktober 2021 ook terecht aan de orde.

Want sinds de tijd waaruit de meeste wegen, bruggen en viaducten zijn gebouwd, is er veel veranderd in Nederland, en heeft onze infrastructuur een stuk meer te verduren dan vroeger. 
 

Mobiliteit is een containerbegrip. 
Het gaat over de hardware. Over de kwaliteit van wegen, bruggen, viaducten, over het oplossen van knelpunten, OV-verbindingen, fietspaden, multimodale hubs op strategische locaties en laadinfrastructuur. 

Daarnaast werken we aan de software, aan flexibel reisgedrag, hybride werken, het multimodale mobility as a Service, waarbij de vraag naar mobiliteit centraal staat en niet de specifieke vervoersvorm. Multimodaal reisadvies voor reizigers: een toekomstbestendig systeem.

En ik noem hem als laatste, maar bij alles wat we doen, staat verkeersveiligheid natuurlijk voorop!

Daarbij kruipen we echt in de huid van de verkeersdeelnemer om het verkeer veiliger te maken. Bijvoorbeeld met een eigen Minecraft game van Veilig Verkeer Nederland. Een wereldprimeur!

Boter bij de vis: wat staat er concreet in het Coalitieakkoord:

• 1,25 miljard euro structureel voor het in stand houden en ‘updaten’ van onze infrastructuur!

En de Nederlandse bevolking groeit gestaag door. Dit kabinet heeft als ambitie om 100 duizend woningen per jaar bij te bouwen. Dat is elk jaar een stad als Almere erbij. Om al die nieuwe huizen die we voor de groeiende bevolking bouwen, bereikbaar te maken hebben we de komende 10 jaar € 7,5 miljard gereserveerd. 

Dat gaan we natuurlijk slim inzetten: auto, fiets, OV, mobiliteitshubs, en een groene inrichting die uitnodigt om te lopen.
Stikstof, geluid, en ecologische systemen begrenzen de mogelijkheden. Daarbinnen is alles mogelijk! 

‘Binnen de perken zijn de mogelijkheden even onbegrensd als daarbuiten’  -Jules Deelder

En om de CO2 reductie verder te versnellen zal ik deze kabinetsperiode voorbereidingen treffen voor een systeem van betalen naar gebruik in de automobiliteit dat inwerking moet treden in 2030.

U herkent veel van deze ambities en concrete plannen. Veel ervan heeft u zelf opgeschreven in uw Deltaplan Mobiliteit.t

Dat is logisch: want in Nederland werken we veel samen aan publieke opgaven en doelen. Rijksoverheid, lokale en regionale overheden en maatschappelijke partners leveren elk een aandeel in het geheel.

Dat maakt alles niet per definitie altijd makkelijker. Soms schuren belangen of opvattingen. Het is dus nog steeds hard werken. Maar het resultaat wordt er wel beter van. 

En daarom ben ik blij dat wij vandaag allemaal bij elkaar zijn om de toekomst even recht in de ogen te kijken.

De opdracht is duidelijk. Het Deltaplan Mobiliteit, de ‘7 punten van de Mobiliteitsalliantie’ en het coalitieakkoord laten in grote trekken dezelfde doelen zien. 

En natuurlijk hebben we ook nog veel om over te praten:

• En in uw ‘brandbrief’ van afgelopen oktober schrijft u dat structureel 3 miljard euro extra nodig is voor het oplossen van knelpunten. Een halfleeg glas dus. Ik zie een halfvol glas, met extra structurele middelen voor de instandhouding, en een stevig extra budget voor de ontsluiting van nieuwe woningen. Het lijkt mij vooral belangrijk dat we geen tijd verliezen en samen zo snel mogelijk aan de slag gaan.
   

We hebben elkaar hard nodig de komende tijd. Om elkaar scherp te houden, de creativiteit aan te wakkeren voor innovatieve oplossingen, en om samen aan de uitvoering te werken, elk vanuit onze eigen rol. 

En hoe overzichtelijk de opgaven ook kunnen lijken, de praktijk is weerbarstig en complex. Daarbij spelen een paar stevige dilemma’s:

1. Ruimte in ruimtelijke ordening, stikstof en leefomgevingskwaliteit Klimaatdoelen:Wij dragen niet alleen de zorg voor een bereikbaar land, maar ook voor een gezond land. Water en bodem zijn leidend voor ruimtelijke inrichting.
2. Uitvoerbaarheid (capaciteit en tijd): We staan voor een historisch grote opgave voor woningbouw, nieuwe infrastructuur en de bijbehorende diensten zoals bijvoorbeeld verkeersleiders bij ProRail. Op dit moment is de benodigde menskracht nog voorhanden, maar de arbeidsmarkt in Nederland is nu al historisch krap. 

Beste mensen,

Het is tijd om met elkaar in gesprek te gaan, wat mij betreft. Er is veel common ground. En er is veel te bespreken. De financiële kaders zijn omhoog bijgesteld, er is dus ook ruimte voor uitvoering. 

En dat brengt ons bij de vraag die John F. Kennedy tijdens zijn inauguratiespeech aan zijn toehoorders stelde (“And so, my fellow Americans: ask not what your country can do for you—ask what you can do for your country.”). 

En laten we deze vraag ook meteen in een aantal praktische deelvragen met elkaar bespreken:

• Wat gaat u doen om de gezamenlijke doelen (samen met mij) te realiseren?
• Hoe kan Mobiliteitsalliantie denkkracht mobiliseren? Met bijvoorbeeld  wetenschappers.
• Hoe kunnen we snel en daadkrachtig werken aan mobiliteit, ondanks de schaarste aan (milieu)ruimte en complexe opgaven.
• Op welke manier kunnen we tempo maken. Waar zien jullie in de komende jaren de kansen om snel maatregelen te nemen? Op welke onderdelen zouden jullie een voortrekkersrol willen/kunnen nemen? (afspraken over spreiden).
• Wat heeft de markt nodig om bijvoorbeeld Mobility as a Service op te schalen? Welke rol kunnen wij hier bij spelen?

Dank u wel.