Extra impuls van 1,35 miljard euro voor innovatie vanuit Nationaal Groeifonds

Nieuwsbericht | 09-04-2021 | 14:50

Ze dragen volgens de onafhankelijke adviescommissie bij aan economische groei, het versterken van onderzoeks- en innovatie-ecosystemen en de internationale kennis- en concurrentiepositie van Nederland. Het besluit van de adviescommissie over de eerste ronde van het Nationaal Groeifonds is vandaag door de ministerraad overgenomen. Naast het ondersteunen van innovatiekracht zijn ook voorstellen voor het versterken van infrastructuur (IenW) en kennisontwikkeling (OCW) beoordeeld. Het ging in totaal om 15 aanvragen.

Staatssecretaris Mona Keijzer (EZK): “Innovatie gericht op digitalisering, verduurzaming en gezondheid heeft bij de start van het Nationaal Groeifonds direct een prominente plek verkregen. Dat is goed voor álle Nederlanders. Immers: onderzoek en ontwikkeling is de sleutel voor duurzame groei en dus onze banen en inkomsten van de toekomst.”

De staatssecretaris vervolgt: “De grootschalige publieke financiering voor deze vijf innovatieve toepassingen gaat een belangrijke bijdrage leveren om ons land welvarend te houden. Het is nodig dat de overheid een actievere rol op zich neemt om onderzoek, innovatie en technologie verder te laten ontwikkelen, startups te laten doorgroeien, talent aan te trekken, innovatie in Nederland te houden en daarmee onze internationale positie te versterken. Ik zie grote kansen voor de hierbij betrokken samenwerkende bedrijven, kennisinstellingen en overheden om deze uitdagingen te gaan verzilveren.”

De vijf toegekende voorstellen vanuit onderzoek en ontwikkeling (R&D) en innovatie zijn:

1. Quantum Delta Nederland - 615 miljoen euro

De Nederlandse kennispositie op het gebied van quantumtechnologie behoort tot de wereldtop. Het voorstel om het ecosysteem verder uit te bouwen en om te zetten in bedrijvigheid wordt volledig bekostigd (615 miljoen euro). Quantum Delta Nederland werkt in Amsterdam, Delft, Eindhoven, Leiden en Twente met een grote coalitie bedrijven, universiteiten en andere kennisinstellingen aan het opzetten van de benodigde infrastructuur, het ontwikkelen van de technologie en aan de toepasbaarheid daarvan. Onderdeel van het plan is ook investeren in medewerkers voor de toekomst, zodat deze nieuwe sector straks direct over voldoende opgeleid personeel beschikt.

Quantumtechnologie maakt gebruik van twee principes: verstrengeling en superpositie. Verstrengeling betekent dat twee deeltjes niet-fysiek verbonden zijn. Als er één verandert, verandert de ander direct mee: sneller dan het licht. Dat maakt nieuwe, extreem veilige en snelle (communicatie)netwerken mogelijk. Superpositie zorgt ervoor dat qubits, in plaats van reguliere bits die alleen of 0 of 1 kunnen zijn, 0 en 1 tegelijk zijn. Dat maakt veel rekenkracht los. Berekeningen waar de huidige computers eeuwen over zou doen, kan een quantumcomputer wel.

Quantum Delta Nederland ontwikkelt die eerste quantumcomputer die door de rekensnelheid van groot belang zijn voor efficiëntere productie of transport. Maar werkt ook aan het eerste grotere quantumnetwerk en aan quantumsensoren die in staat zijn veranderingen bij zeer kleine deeltjes te meten zoals in DNA. Een andere toekomstige bijdrage is de bijdrage aan cybersecurity via een veilig (quantum)internet.

2. Regeneratieve geneeskunde: RegMed XB - 56 miljoen euro

Het gevraagde bedrag voor twee biomedische innovatievoorstellen wordt volledig bekostigd. Het gaat als eerste om RegMed XB (56 miljoen euro) dat vier Nederlandse pilotfabrieken (Eindhoven, Leiden, Maastricht, Utrecht) voor de ontwikkeling van regeneratieve geneeskunde gaat bouwen. Hierin staat het herstel van schade aan cellen, weefsels en organen centraal waardoor chronische ziekten kunnen worden voorkomen of genezen.

Gezondheidszorg is een wereldwijde, groeiende markt vanwege de toenemende bevolking en vergrijzing. Effectieve behandelingen met gen- en stamceltherapie zijn dus ook een grote economische kans. Het economische doel van RegMed XB is het Nederlandse bedrijfsleven in staat te stellen om samen met onderzoekers deze innovatieve producten en processen te ontwikkelen en in te spelen op een sterk groeiende buitenlandse markt.

3. Health-RI: infrastructuur voor gezondheidsdata – 69 miljoen euro

Het tweede voorstel binnen het thema biomedische innovatie gaat over het opzetten van een geïntegreerde en veilige nationale gezondheidsdata-infrastructuur. Het gaat hierbij om het bundelen en hergebruiken van de Nederlandse kennis op het gebied van gezondheid, niet om een data-infrastructuur voor patiëntenzorg. Het gevraagde bedrag van 69 miljoen euro vanuit de publiek-private samenwerking Health-RI wordt ook volledig bekostigd.

Data worden nu nog versnipperd beheerd door vele zorg- en wetenschapsorganisaties zoals de Universitair Medische Centra. De krachten bundelen is essentieel om sneller en goedkoper nieuwe en effectievere (gepersonaliseerde) oplossingen te ontwikkelen voor diagnose, behandeling en preventie. De grote hoeveelheid nieuwe fundamentele kennis rond leefstijl, gezondheid en ziekte gecombineerd met een technologie als kunstmatige intelligentie (AI) draagt bij aan zowel onze gezondheid als aan Nederlandse bedrijven die hiermee actief zijn.

4. Opschalen van waterstof en groene elektronen in industrie – 338 miljoen euro

Het voorstel Groenvermogen is gedeeltelijk toegewezen (338 miljoen euro) en is gericht op de opschaling van waterstof en toepassing van groene elektronen in energie-intensieve industrieën. Het betreft een integrale aanpak van bedrijven, overheden en kennisinstellingen in deze sector waaronder een breed samenhangend onderzoeks- en innovatieprogramma en een onderwijsagenda. Het ontwikkelen kan bovendien sterk bijdragen aan de klimaatopgave.

De publieke investeringen moeten een krachtig en flexibel waterstofecosysteem creëren dat de basis vormt voor de opschaling van waterstof en elektrochemie. Industriële clusters waar hiervoor kansen liggen, zijn Noord-Nederland, Amsterdam, Rotterdam/Moerdijk, Zeeland, Arnhem, Brainport Eindhoven en Limburg (Chemelot).

Meer onderzoek en innovaties zijn nodig om groene waterstof uiteindelijk efficiënt en goedkoper te kunnen toepassen. Zo ontstaan ook interessante verdienmodellen voor Nederland zowel in een mogelijke rol als producent of internationale distributeur.

5. AiNed: investeringsprogramma kunstmatige intelligentie – 276 miljoen euro

De Nederlandse AI Coalitie (NL AIC), een publieke-private samenwerking van meer dan 250 deelnemers, heeft de eerste fase van haar investeringsvoorstel voor kunstmatige intelligentie (AI) grotendeels (276 miljoen euro) toegekend gekregen. De ambitie van het zogenoemde AiNed-programma is om Nederland in de internationale kopgroep van landen te krijgen, zowel op het gebied van maatschappelijke voorwaarden als de economische benutting van AI.

AI kan breed worden toegepast voor bijvoorbeeld efficiëntere energiesystemen, slimmere mobiliteit en logistiek of betere zorg. Het voorstel richt zich op een gecoördineerde Nederlandse aanpak om kennis en toepasbaarheid van AI via onderzoek, innovatie, valorisatie, onderwijs te versterken én te zorgen voor mensgerichte, verantwoorde toepassing van AI in de samenleving.

De focus in de aanpak voor de versnelde toepassing van AI in Nederland ligt bij sectoren die het meeste verdienvermogen opleveren: hightech industrie, mobiliteit, logistiek, energie, gezondheid en zorg. Het strategische programma investeert daarom in het aantrekken en behouden van talentvolle AI wetenschappers, scholing en onderwijs, het ontwikkelen van maatschappelijke kaders voor toepassingen en het intensiveren van deelname in Europese programma’s waardoor er ook meer EU-geld naar Nederland komt.

Tweede ronde voor financiering vanuit Nationaal Groeifonds

In totaal diende staatssecretaris Mona Keijzer zes voorstellen namens betrokken partijen in voor de eerste ronde. Het voorstel FoodSwitch is niet gehonoreerd. Het Nationaal Groeifonds heeft aangekondigd dat er dit jaar een tweede ronde volgt waarin verbeterde én nieuwe voorstellen kunnen worden ingediend voor financiering. Onderzoek en ontwikkeling (R&D) en innovatie blijft één van de pijlers van het fonds. In totaal is er 20 miljard euro vanuit het fonds beschikbaar tot 2026, in de eerste ronde is vandaag 4 miljard euro (deels voorwaardelijk) toegekend en gereserveerd.