Wachten is op vaccin, maar operatie vaccinatie al in volle gang
Zodra er een veilig en goedwerkend vaccin tegen het coronavirus is, zal dit snel en zorgvuldig zijn weg vinden naar de bevolking. Ouderen (60-plussers), mensen die tot een medische risicogroep behoren, zorgmedewerkers van deze groepen en zorgmedewerkers die in direct contact staan met patiënten met COVID-19 worden als eerste gevaccineerd. Het kabinet volgt daarmee het advies van de Gezondheidsraad. Vaccins zijn ruim ingekocht, net als veiligheidsnaalden en speciale vriezers. Ook komt er een uitgebreide informatiecampagne over het vaccin en het belang van vaccineren. Vaccinatie is gratis en vrijwillig.
Naar verwachting kan in de eerste maanden van 2021 worden gestart met inenten, schrijft minister Hugo de Jonge (VWS) in de Vaccinatiestrategie, die vandaag aan de Tweede Kamer is gestuurd. De logistieke operatie is in volle gang. Toch zijn ook veel zaken nog onbekend; bijvoorbeeld welke vaccins worden toegelaten tot de Europese markt, wanneer de leveringen goed op gang komen en de geschiktheid van vaccins voor specifieke doelgroepen. Dat maakt dat nu nog niet met zekerheid gezegd kan worden wanneer het vaccineren begint, wie wanneer aan de beurt is en hoe lang het gaat duren voor iedereen die dat wil is gevaccineerd.
Minister De Jonge: “Het vaccin is onze belangrijkste troef om deze crisis te boven te komen, om de pandemie achter ons te laten. En om terug te gaan naar de situatie waarin je gewoon met vrienden je verjaardag kan vieren, je oma kunt knuffelen, niet meer elke dag thuis werkt en weer lekker naar een concert of het voetbalstadion kunt. Toch is het niet het vaccin dat het verschil gaat maken, maar vaccinatie. Het is de prik in de bovenarm die ziekte voorkomt en levens redt en ervoor zorgt dat we ons oude leven weer stukje bij beetje kunnen oppakken. Heel belangrijk dus om je te laten inenten. Niet voor jezelf alleen, maar voor elkaar. We hebben allemaal de verantwoordelijkheid om elkaar te beschermen.”
Aankoop vaccins
Nederland heeft zicht op vaccins van minimaal zes verschillende vaccinontwikkelaars. Met vijf fabrikanten is het contract rond, met de zesde (Moderna) wordt nog onderhandeld. Deze contracten worden vanuit de EU voor alle 27 lidstaten gesloten. Nederland heeft daarbij een actieve rol. Alle vaccins bevinden zich momenteel in de laatste of voorlaatste testfase. Daarna moeten het Europees Medicijn Agentschap (EMA) en het College ter Beoordeling van geneesmiddelen (CBG) oordelen over de effectiviteit, kwaliteit en veiligheid. Als alle vaccins de eindstreep halen en worden toegelaten door EMA, wat op dit moment nog niet zeker is, zou Nederland de beschikking krijgen over ruim 50 miljoen doses. Omdat bij de meeste vaccins twee inentingen per persoon nodig zijn, is dat genoeg voor ruim 29 miljoen mensen. Daarnaast is er in de meeste contracten ruimte voor aanvullende leveringen en er worden ook nog gesprekken gevoerd met andere vaccinontwikkelaars. Voor de inkoop van de vaccins is 700 miljoen euro gereserveerd.
| Bedrijf | Bestelling | Hoeveel NL'ers | Fase | EMA-besluit* | Start levering* |
|---|---|---|---|---|---|
| Astra Zeneca | 11,7 mln | 5,8 mln | Contract rond | Q4 2020 | Q1 2021 |
| BioTech Pfizer | 7,8 mln | 3,9 mln | Contract rond | Q4 2020 | Q1 2021 |
| Moderna | 3,1 mln | 1,6 mln | In onderhandeling | Q1 2021 | Q1/Q2 2021 |
| Janssen | 7,8 mln | 7,8 mln | Contract rond | Q1 2021 | Q2 2021 |
| Curevac | 8,8 mln | 4,4 mln | Contract rond | Q2 2021 | Q2/Q3 2021 |
| Sanofi | 11,7 mln | 5,8 mln | Contract rond | Q2 2021 | Q3 2021 |
| Totaal | 50,9 mln | 29,3 mln | * naar verwachting | * naar verwachting |
Advies Gezondheidsraad en volgorde van vaccineren
De Gezondheidsraad adviseert een vaccinatiestrategie die gericht is op het verminderen van ernstige ziekte en sterfte. Het kabinet neemt dit advies over. De aanbevelingen van de Gezondheidsraad sluiten aan bij de doelstellingen die het kabinet heeft geformuleerd om het virus te bestrijden: beschermen van kwetsbaren en voorkomen dat de zorg verder overbelast raakt. Ook sociaal-economisch is het verstandig om eerst ouderen en kwetsbare groepen te vaccineren. Hoe eerder deze mensen beschermd zijn tegen het virus, hoe sneller we de meest beperkende maatregelen achter ons kunnen laten. Daarom komen ouderen (60-plussers), mensen die tot een medische risicogroep behoren en zorgmedewerkers van deze groepen als eerste in aanmerking komen voor een vaccin.
Zodra EMA de eerste vaccins goedkeurt, komen ook de eerste leveringen naar Nederland. Nederland krijgt de bestellingen in delen geleverd. Op basis van de laatste berichten van producenten is het de verwachting dat in het eerste kwartaal van 2021 ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zich kunnen laten vaccineren. Dat is niet genoeg om direct alle 60-plussers en medische risicogroepen te vaccineren. Het kabinet kiest ervoor de eerste vaccins beschikbaar te stellen aan in ieder geval de circa 155.000 bewoners van verpleeghuizen en aan mensen met een verstandelijke beperking die in een instelling wonen. Ook medewerkers van deze instellingen vaccineren we. Met instellingen werk ik verder uit hoe we de mantelzorgers hierin meenemen. Daarna volgen andere groepen zoals 60-plussers met een medische indicatie (de oudste mensen eerst), 60-plussers zonder medische indicatie, mensen onder de 60 jaar met een medische indicatie, zorgmedewerkers van genoemde groepen en zorgmedewerkers die in direct contact staan met patiënten met COVID-19. Naarmate in de daaropvolgende maanden meer vaccins worden geleverd, kunnen groepen worden toegevoegd.
Logistiek
Het RIVM, dat ook het Rijksvaccinatieprogramma coördineert, leidt de voorbereiding en uitvoering van de corona-vaccinatie. De afgelopen maanden zijn 25 miljoen veiligheidsnaalden aangeschaft. Ook zijn er, speciaal voor de vaccins die bij een temperatuur van -70 graden bewaard moeten worden, extra supervriezers gekocht. Verder bestaat de voorbereiding uit regelen van beveiligde opslaglocaties en bijvoorbeeld transport en distributie. Ook komt er een landelijk registratiesysteem speciaal voor de COVID-19-vaccinatie, belangrijk met het oog op het registreren, monitoren en waarschuwen voor eventuele bijwerkingen.
“Gelukkig heeft Nederland ervaring met grote vaccinatiecampagnes. Als er straks vaccins worden geleverd, staat alles klaar. Waarschijnlijk is dat in de eerste maanden van 2021. Ook als het de vaccinontwikkelaars zou lukken om al in december te leveren, kunnen we direct aan de slag”, aldus minister De Jonge.
Momenteel zijn het RIVM en VWS in gesprek met de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), GGD, bedrijfsartsen, instellingsartsen en ziekenhuizen over de rollen en verantwoordelijkheden bij het toedienen van de vaccinaties. Hierbij wordt zo veel mogelijk aangesloten bij de bestaande en bewezen structuur van de griepvaccinatie. De kosten van de hele vaccinatie-operatie worden, exclusief de aankoop van vaccins, geschat op 900 miljoen tot 1 miljard euro.
Communicatie
EMA beoordeelt de vaccins net zo streng als andere middelen in niet-coronatijd. Toch is het logisch dat er vragen en zorgen leven over bijvoorbeeld de veiligheid en effectiviteit van de vaccins. Een belangrijke element uit de vaccinatiestrategie is daarom de publiekscommunicatie en de dialoog met de samenleving. Er komt een grote campagne, die zich niet alleen zal richten op het algemeen publiek, maar ook op specifieke doelgroepen, zoals zorgmedewerkers, jongeren en laaggeletterden. Desinformatie wordt bovendien actief weersproken. Deze aanpak moet ertoe leiden dat mensen weten waar ze betrouwbare informatie kunnen vinden, zodat ze uiteindelijk een goed geïnformeerde keuze kunnen maken.
Meer informatie: www.rijksoverheid.nl/coronavaccinatie