Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 25 september 2020

Mediatekst | 25-09-2020

RUTTE

Goedemiddag. Het coronavirus dat blijft grote impact hebben op ons allemaal. Ik zou zelf deze dagen, donderdag en vrijdag, niet hier staan maar bij de Europese Raad. De voorzitter daarvan Charles Michel is – conform de richtlijnen van de Belgische overheid – in quarantaine gegaan nadat bij een van zijn beveiligers coronabesmetting is vastgesteld. En daarmee is die raad uitgesteld naar aanstaande donderdag en vrijdag.  En daarom zal volgende week hier ook Kajsa Ollongren staan in plaats van ik zelf.

En natuurlijk hebben wij vandaag in de ministerraad weer uitvoerig gesproken over de verontrustende ontwikkelingen rondom het virus besproken. De cijfers zien er ronduit slecht uit. Inmiddels zit het aantal besmettelijken in Nederland ruim boven de 100.000. Het aantal positief geteste mensen was vandaag 2777, waar dat vorige week 1977 was. Dat vertaalt zich in meer ziekenhuisopnames. Het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis – zowel op verpleegafdelingen als op de intensive cares  – blijft snel toenemen.

Er worden al patiënten gecoördineerd verplaatst omdat de druk op de ziekenhuizen te groot is. Er zijn al ziekenhuizen overgegaan tot cohortverpleging, waarbij coronapatiënten bij elkaar worden verpleegd door een vast team zodat ze niet met andere patiënten in aanraking komen. En de reguliere zorg staat in verschillende ziekenhuizen alweer onder grote druk. Kortom: de situatie baart grote zorgen en noopt tot maatregelen, want het aantal besmettingen vertoont nog steeds een sterk stijgende lijn.

Op regionaal niveau moesten we vorige week in de persconferentie van 19.00 uur ’s avonds door Hugo de Jonge en mijzelf, moesten we vorige week 6 veiligheidsregio’s aanwijzen waar de situatie ‘zorgelijk’ is.  Dus in de drie fases, fase twee. Fase zorgelijk. Nu zien we thans dat nog eens 8 regio’s daaraan moeten worden toegevoegd. Want ook daar is inmiddels dat stadium van zorgelijk bereikt. Dan gaat het om Groningen, Brabant-Noord, Brabant Zuid-Oost. Brabant-Noord heeft als belangrijkste stad van de regioburgemeester Den Bosch, Brabant Zuid-Holland-Zuid, daarvan is de voorzitter de burgemeester van Eindhoven. Zuid-Holland Zuid, waar de burgemeester van Dordrecht de leiding heeft over de regio. Voorzitter is Gooi- en Vechtstreek, met Hilversum. Flevoland, met Almere, Zaanstreek-Waterland, met Zaanstad en Gelderland-Zuid met Nijmegen.

Voor die regio’s, voor deze acht regio’s treedt vanaf zondag 18.00 uur ’s avonds, achttienhonderd uur, hetzelfde (nationale) pakket maatregelen in werking voor de horeca en groepsgrootte dat sinds afgelopen zondag geldt voor de 6 eerder als ‘zorgelijk’ aangemerkte regio’s. Dat waren Amsterdam-Amstelland, Rotterdam-Rijnmond, Haaglanden, Utrecht, Kennemerland en Hollands-Midden.

Ook in de 8 nieuwe risicoregio’s geldt dan dat je na middernacht in de horeca niet meer naar binnen mag. Dan gaat ook de muziek uit. En om 1:00 uur moet iedereen de deur uit zijn.

En ook hier komt een verbod om je op te houden in gezelschappen van meer dan 50 mensen – zowel binnen en buiten. Voor samenkomsten van meer dan 50 mensen geldt een meldplicht. En dat geldt bijvoorbeeld voor publiek toegankelijke concerten in een park.  Daarnaast gelden in deze 8 betreffende veiligheidsregio’s ook vaak nog afzonderlijke aanvullende maatregelen, specifiek afgestemd op de eigen doelgroep en op de situatie in die regio. Die maatregelen zijn in nauw overleg met burgemeesters tot stand gekomen. En zij zullen deze ieder in hun eigen regio toelichten in de loop van vanmiddag.

Maar helaas, daarmee zijn we er nog niet. We maken ons zorgen over de situatie in heel Nederland, en in het bijzonder over de Randstad.

Omdat het aantal besmettingen in de grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag extra snel oploopt, zijn we in gesprek met die burgemeesters, dus van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag en uiteraard de veiligheidsregio’s waar zijn voorzitter van zijn.

Het kabinet heeft daarom ook het Outbreak Management Team verzocht om maandag met een extra advies te komen. En naar aanleiding van dat advies zullen we – in overleg met de betrokken veiligheidsregio’s – besluiten over wat verder nodig is om de opmars van het virus te stoppen.

En dat past ook in de terugkeer van een vast ritme in de besluitvorming en de communicatie. We streven naar weer dat terugkeer van dat vaste ritme. En daarbij is de afstemming van de regio’s afstemming met de regio’s geborgd, evenals snelheid om – waar nodig – na een OMT-advies te komen tot een gewogen en gedragen pakket aan maatregelen. We willen ook weer een vast ritme richting de Tweede Kamer en in de communicatie, onder andere onze persconferentie. En we denken daarbij nu aan een tweewekelijks vast ritme, een tweewekelijks traject.

Natuurlijk hebben we wel te maken met een virus dat zich niet altijd houdt aan onze eigen planning. En dat zich dus ook niet laat leiden in alle gevallen door ons eigen ritme. Dat betekent dat ad hoc besluitvorming en soms ook ad hoc communicatie niet zijn uit te sluiten. Maar de bottom line is dat we in een ritme, in een regelmaat willen communiceren en op die manier blijft voor iedereen in Nederland duidelijk wat de situatie is en waar hij of zij aan toe is.

Want vergeet niet, ik zeg het nog een keer, ons gedrag, niet de maatregelen, ons gedrag maakt het allergrootste verschil. Wanneer we ons met 17 miljoen mensen houden aan alle basisregels dan dringen we het virus het snelste terug, met de minste schade voor onze samenleving en de economie en onze banen.

Coronavirus: groeiend aantal besmettingen

WESTER (RTL NIEUWS)

Meneer Rutte, iedereen maakt zich grote zorgen over dat toenemende aantal besmettingen. Waarom dan toch zulke relatief milde maatregelen nog steeds?

RUTTE

Wat we doen is opschalen regio’s die van fase 1, dus we houden het in de gaten, naar zorgelijk gaan. Dat waren er vorige week zes, inmiddels komen er dus acht bij. We zien nu dat in de Randstad, in een aantal grote steden, de zorgen natuurlijk extra toenemen. Dat is ook reden dat we nu het Outbreak Management Team hebben gevraagd om nadere advisering. En ook snel verwachten daar nadere besluiten over te nemen.

WESTER

Dus u verwacht wel extra maatregelen in die betreffende drie regio’s?

RUTTE

Die kans is er ja, die is serieus aanwezig.

WESTER

En dat komt dan na het weekend pas?

RUTTE

Nou niet pas. We moeten wel zorgen dat we waar we een ritme hebben van wat gebeurt er op het niveau waar je zit, dat is in dit geval het niveau zorgelijk. Als dan blijkt dat steden, regio’s zich ontwikkelen dat je zegt: ja die beginnen richting de volgende fase te gaan, moeten ze nu worden ingeschaald ja/nee in een fase ernstig? Dus de derde, de hoogste fase. Dan horen daar natuurlijk ook aanvullende, soms ook misschien ingrijpende maatregelen bij. Of dat zo is en wat dan precies moet gebeuren, daar zijn we nu over in gesprek met die regio’s en hebben we advies gevraagd. Dus dat zal dan begin volgende week tot besluitvorming leiden is mijn verwachting.

WESTER

Zou dat kunnen betekenen dat in die regio’s er toch iets van misschien een tijdelijke tweewekelijkse lockdown komt?

RUTTE

Ik wil niet speculeren over wat dat kan zijn.

WESTER

Maar u zei zojuist het zijn niet zozeer de maatregelen, maar het feit dat wij ons aan die maatregelen houden. En dat doen we blijkbaar niet. Kijk gisteren wat er in Tilburg gebeurd is bij Willem II.

RUTTE

Ik heb het ook vorige week vrijdag gezegd en dat was na een hele intensieve discussie in de ministerraad van vorige week vrijdag overdag. Waar een heel aantal collega’s zei: ja maatregelen zijn nodig. Maar laten we nooit vergeten: die maatregelen zijn niet het doel. Het doel is het gedrag van ons allemaal in Nederland. En wat je probeert te bereiken met maatregelen is door zoveel mogelijk thuis te werken, door de anderhalve meter en alle andere afspraken die we hebben ervoor te zorgen dat dat virus geen kans krijgt. Waarom moet je toch maatregelen nemen naast de algemene regels die we hebben? Dat is omdat het nou eenmaal in praktijk helaas zo is dat niet iedereen zich aan die afspraken houdt. Maar uiteindelijk is het gedrag wat het doet. Het feit dat wij hier op grote afstand van elkaar zitten. Met dat we ons laten testen als dat nodig is en onze handen stuk wassen en alle anders afspraken die we gemaakt hebben. Dat zorgt ervoor dat dat virus kan worden bestreden. Dat virus is niet geïnteresseerd in maatregelen of wat dan ook, wil overspringen en kan dat niet als wij doen wat we hier doen: anderhalve meter.

WESTER

Maar er zijn groepen, die hebben gewoon lak aan die maatregelen. Kijk gisteren naar die voetbalsupporters in Tilburg.

RUTTE

Ja ik heb die beelden gezien. En dan denk ik ook: ja jongens, dit is zo buitengewoon onverstandig wat daar gebeurt. Dat zoveel mensen zo op een kluitje gaan staan. Dat is natuurlijk wat helemaal niet gaat helpen.

WESTER

Was het verstandig om dat feestje gisteren te organiseren als je weet van tevoren dat heel veel groepen zich niet aan die maatregelen houden?

RUTTE

Ik denk dat Tilburg goed moet evalueren wat daar gebeurd is, ook met de burgemeester en de gemeenteraad. Maar even heel precies. Als een gemeente iets toestaat en zegt: je mag daar bij elkaar komen, blijft het nog steeds het gedrag van de mensen die daar bij elkaar komen die zich hebben te houden aan de anderhalve meter. En als zij dat niet doen nemen zij een groot risico als je weet dat nu zoveel mensen in Nederland besmet zijn. Rond de 100.000 besmettingen verwachten wij en dat is in een range dat het ook nog hoger kan liggen. Dat is ook zoveel meer dan bijvoorbeeld eind mei, begin juni. En je gaat dan met duizend mensen zo op elkaar geklonterd staan, dan nemen die mensen..., nog even los van of dat bestuurlijk is toegestaan, daar kun je ook van alles van vinden, maar ik kijk ook naar het gedrag van mensen. Dan nog steeds hoef je niet als dat mag op zo’n veld op elkaar te klonteren.

WESTER

De burgemeester heeft gezegd achteraf: ik doe dit dus niet meer, ik sta dit niet nog een keer toe. Is dit ook uw advies aan al die andere burgemeesters die dit soort afwegingen moeten maken?

RUTTE

Nee, ik zou... De meeste burgemeesters die ik ken en ik was blij ook met wat de burgemeester van Tilburg hierover zei, dat hij zei: joh dit moet ik zo niet meer doen. Ik begrijp dat ook. Dus dat is allemaal prima. En daar kan iedereen weer van leren. Maar uiteindelijk heb ik het niet alleen over die burgemeester. Dat moet de gemeenteraad in Tilburg en hij in een evaluatie et cetera. Het gaat hier ook weer om het gedrag van mensen. Als u en ik van de burgemeester in Den Haag met 100 of 200 andere mensen op een bepaalde plek iets mogen bekijken, dan hebben we ons als we daarnaar toe gaan gewoon te houden aan de afspraken van de anderhalve meter. Ervoor te zorgen dat als we klachten hebben dat we überhaupt niet ernaar toe gaan. Dus het is ook het gedrag van mensen. En we krijgen dat virus hier nooit verslagen in Nederland als duizend mensen denken: o ik mag daar met zijn allen mogen we daar naar een scherm gaan kijken, dan hoeven we ons zeker ook niet meer aan de anderhalve meter te houden. Nou de tragiek is dat virus denkt: hee dat is lekker, die kan overspringen. Er is maar een doel en dat is zichzelf in stand houden door over te springen op nieuwe mensen met het risico dat ze ziek worden of andere aansteken. Wat je nu ziet gebeuren in Nederland is dat het door de generaties aan het golven is. Dus dat waar eerst jongeren werden aangestoken inmiddels ook steeds meer oudere mensen het krijgen. Dat leidt nu ook tot die grote oploop van de aantallen mensen in de ziekenhuizen. En dat is uitermate zorgelijk.

WESTER

Deskundigen en ook leden van het OMT zeggen: we stevenen eigenlijk nu af op een nieuwe lockdown. Is dat ook uw grote angst?

RUTTE

Wij kijken dit stap voor stap op basis van alle adviezen die we krijgen met een groot gevoel van urgentie. Ik ga niet speculeren over maatregelen tot we besluiten hebben genomen.

DE ROOY (NOS)

We horen alarmerende woorden van u, maar ook vanuit het hele land. Allemaal instanties van GGD tot artsen. Waarom wachten we dan het weekend nog af?

RUTTE

Omdat we dingen in zorgvuldige volgorde moeten doen. We wachten niet af, we besluiten vandaag om acht regio’s toe te voegen aan de lijst van zes regio’s van vorige week. Je wilt zoveel mogelijk precies je maatregelen richten op waar het probleem is en ook zoveel mogelijk op de doelgroepen die daar aan de orde zijn. Dus daarom zie je ook in die acht regio’s zoals je dat ook zag bij de zes regio’s van vorige week dat men naast algemene maatregelen die we landelijk ondersteunen voor de horeca, de groepsgrootte, dat er ook specifieke maatregelen worden genomen voor zo’n regio. Daarnaast zie je nu deze week de cijfers in steden als Amsterdam en Rotterdam en Den Haag zie je zodanig oplopen dat dat tot grote nieuwe bezorgdheid aanleiding geeft. En dan moeten we dus snel handelen en kijken: is er iets nodig en zo ja wat? En die gesprekken zijn volop aan de gang en ik verwacht dat dat leidt tot conclusies begin volgende week.

DE ROOY

U praat zelf altijd over de hockeystick, dat het omhoog schiet. Is dan zo’n weekend niet juist een gevaarlijk moment?

RUTTE

Dat kunnen we nog net hebben. Maar ook in dat weekend zou ik wel tegen de inwoners tegen mijn stad Den Haag en de inwoners van Rotterdam en Amsterdam willen zeggen: het beste wat jullie nu kunnen doen als je ziet wat er gebeurt is niet denken: komt er een naderende maatregel? Nee, wat kan ik met mijn gedrag doen om ervoor te zorgen dat dat virus zich niet verder kan verspreiden? En nog een keer: als we ons allemaal houden aan die anderhalve meter, als we allemaal onze handen stukwassen, als we thuis blijven bij klachten, dan kan dat virus zich niet verspreiden. Dan heb je de minste impact op onze economie. En al die dingen die we nu doen, het feit dat we aan de horeca moeten vragen nu in veertien regio’s: sluit om 1.00 uur en om 24.00 uur niemand meer naar binnen, de groepsgrootte moeten beperken, misschien genoodzaakt zijn om nog weer nadere maatregelen te nemen in de drie steden en hun regio’s waar ik het over had, maar dat zijn we aan het bekijken. Dat heeft natuurlijk allemaal ook weer gevolgen voor de economie, risico’s voor banen. Los van de gezondheidsschade en dat meer mensen overlijden dan nodig is. Dat de druk op de ziekenhuizen toeneemt. Dat misschien planbare operaties voor knie, kanker, hart, moeten worden uitgesteld. Heeft het ook een effect natuurlijk op onze economie, maar ook op die prachtige bedrijven die in de horeca die er vreselijk last van hebben. De bedrijven in de dans- en nachtclubsector die al helemaal nog niet open zijn.

DE ROOY

U heeft het de hele tijd over het gedrag van mensen. Dat ze dat moeten aanpassen. Toch gaat het gewoon vaak mis, dat zien we ook in die beelden. Ondertussen worden het bedrag van boetes gaat omlaag en je krijgt geen strafblad meer. Is dat niet het verkeerde signaal op dit moment?

RUTTE

Nee, omdat ik denk dat er best een argument te vertellen is: ‘ja, er moet worden gehandhaafd op anderhalve meter ook’. Dat gebeurt ook steeds weer steviger.

DE ROOY

Gebeurt dat ook echt?

RUTTE

Dat mag ook met boetes ondersteund worden, maar het breed in de Kamer levende gevoel van ‘moet dat nou bijdragen aan je strafblad?’. Ik begrijp heel goed dat gezegd is ‘dat moet je niet doen’. Waarbij er natuurlijk in algemene zin geldt dat serial offenders, dus mensen die constant iets doen, dan heb je natuurlijk een andere situatie. Maar dat dat enkele feit niet leidt tot een justitiële aantekening, die snap ik.

DE ROOY

Nog even over de beelden die we zagen bij Willem II. Is het eigenlijk verantwoord om dit weekend met publiek te spelen in het betaalde voetbal?

RUTTE

Dat is op zichzelf verantwoord, als je je aan de afspraken houdt. Dat betekent houdt anderhalve meter, en hou je mond dicht als er een doelpunt wordt gemaakt. En als je dat allemaal doet, dan is dat veilig.

DE ROOY

Ook als we die beelden hebben gezien, we zien dat het misgaat, maar...

RUTTE

Bij Willem-II, zat niet in een stadion, die stonden op een veld. Dan wordt de burgemeester verweten dat het is toegestaan. Nou, de burgemeester heeft zelf gezegd ‘dat doe ik niet meer’. Dat laat ik verder aan de gemeente Tilburg. Maar tegen die mensen vooral wil ik zeggen ‘dan mag je...’ Nogmaals, wat net zei tegen meneer Wester... ‘U en ik mogen naar een bepaalde voorstelling kijken in de open lucht’, Dat wordt toegestaan door de gemeente. Dan is het toch nog steeds uw en mijn eigen verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat we ons aan de afspraken houden.

HENDRICKX (VOLKSKRANT)

U kondigt nu eigenlijk al aan dat er wordt gekeken naar nieuwe maatregelen in de Randstad. Kun je daarmee concluderen dat die maatregelen van vorige week tekortschoten?

RUTTE

Nee. Nee, want je bekijkt steeds ‘wat doen de maatregelen?’. Die zijn vanaf zondag ingegaan, dus de echt precieze effectiviteit daarvan kun je ook nog niet exact op dit moment meten. Maar je ziet wel in algemene zin dat de oploop aanzienlijk is nog steeds deze week. Uiteindelijk is er maar één maatregel effectief, één maatregel. En dat is ons gedrag. En dat gedrag hebben we zelf in de hand. Met die maatregelen ga je het niet redden. Wat die maatregelen doen is dat gedrag, waar dat niet vanzelf gaat, bevorderen dat er wel aan de afspraken wordt gehouden. Daarom neem je die maatregelen. Maar ze zijn bedoeld om te stimuleren extra dat we ons aan die afspraken houden.

HENDRICKX

U zegt ook we hebben het nu stap voor stap en zorgvuldig... Is niet ook toch langzaam dat het blijkt dat dat misschien iets te stroperig allemaal gaat. Dat het toch meer zoals voorheen meer landelijk sturing noodzakelijk is?

RUTTE

Dat is grote schade voor de economie, want dan zou je moeten zeggen ‘je neemt landelijke maatregelen, ongeacht wat de situatie is in een bepaalde regio’. Ja het is waar dat dit iets stroperiger is, dat klopt. Ik moet wel zeggen: daar leer je ook heel snel met elkaar van. Dus waar dat vorige week nog even misschien dat je dacht ‘nou het had 24 uur sneller gekund’, is het overleg met deze acht regio’s na alle lessen die we vorige week weer geleerd hebben en nu ook het overleg met de Randstad, zie je toch dat dat aanzienlijk sneller gaat, omdat iedereen, al die burgemeesters, al die voorzitters van de veiligheidsregio’s, die hebben net zoals de landelijke regering maar één taak uiteindelijk. En dat is ervoor zorgen dat we veilig zijn in dit land. Die maken zich natuurlijk grote zorgen over die oplopende besmettingen, dus die willen ook de goeie maatregelen nemen. Maar die willen ook kijken ‘hoe kunnen we dat op zo’n manier doen, dat de schade voor de economie, voor die mooie bedrijven in de horeca, maar ook in de cultuursector, in de musea, dat die schade zo beperkt mogelijk is.

HENDRICKX

Dus betekent dat ook dat u bij die andere regio’s he, dat er nu veertien van de 25 regio’s zijn eigenlijk zorgelijk... Ja, wanneer komt er op een gegeven moment het kantelpunt dat je moet zeggen ‘eigenlijk is heel Nederland zorgelijk’?

RUTTE

Er zijn, kijk... Er werd gisteren gevraagd om meer nationale maatregelen. Er zijn een hele set nationale maatregelen, thans vigerend. Om te beginnen de gedragsmaatregelen, dat we ons moeten houden aan de anderhalve meter en alle andere dingen. Daarnaast zijn nog steeds gesloten, nationaal, nachtclubs en de discotheken. Die zijn nog steeds dicht. Nationaal is de aanwijzing aan Nederland ‘jongens, niet meer dan zes mensen thuis ontvangen’. Daarnaast is het zo dat voor de veertien regio’s vanaf aanstaande zondag en de zes vanaf afgelopen zondag zes uur, geldt, dat wij voor die regio’s nationaal ondersteunen met de maatregelen over de groepsgrootte en op de horeca. Dus je kijkt iedere keer ‘waar ben je het meest effectief?’’. En als dan de besmettingen op bepaalde plekken verder oplopen, dan moet je dus besluiten tot nadere maatregelen, maar iedere keer op zo’n manier dat ze maximaal effectief zijn en zoveel mogelijk de schade beperken. Maar ja, die schade neemt natuurlijk wel verder toe, aan de economie en aan banen en aan mooie bedrijven, als door ons gedrag het nodig is om toch meer maatregelen te nemen. We hebben dat echt zelf in de hand. Dat is het lastige eigenlijk. En ik heb vaak gezegd: het laatste wat ik ga doen is Nederland smeken om mij te volgen in die anderhalve meter. Dat ga ik niet doen. Iedereen is volwassen en heeft daar zijn eigen verantwoordelijkheid in. Mijn rol en van Hugo de Jonge is om tegen Nederland te zeggen: dit zijn de feiten. Op grond van die feiten, de laatste wetenschappelijke inzichten, is het eigenlijk ook niet verschrikkelijk ingewikkeld, namelijk doe wat we hier in dit zaaltje doen, hou anderhalve meter en kom niet naar dit zaaltje als je klachten hebt en was je handen stuk. En op straat vermijd drukte. En werk zoveel mogelijk thuis. Als we dat allemaal doen, dan kan dat virus zich niet verspreiden.

HENDRICKX

Dus die regionale aanpak blijft gewoon, die blijft zoals die is?

RUTTE

Die blijft zoals die is. Ja, natuurlijk. Als het in heel Nederland verder oploopt, en alle regio’s zouden op een gegeven moment in fase zorgelijk zitten. Dan zullen er misschien weer regio’s in de fase ernstig zitten. Maar ik hoop natuurlijk dat het zover niet komt. Dat we zo snel mogelijk weer allemaal op niveau 1 zitten. Namelijk: dat het beheersbaar is.

VRAAG (ONBEKEND)

Meneer Rutte, ik merk dat u heel veel verantwoordelijkheid bij mensen zelf wil leggen. Nou, om maar weer eens terug te komen bij de sporters, dat werkt dus kennelijk niet bij allerlei groepen. Is het dan niet veel handiger om zo’n competitie dan maar stil te leggen? Dan kunnen ze zich ook niet verzamelen. Dan houdt het gewoon op, en is tevens een goede waarschuwing.

RUTTE

Dat is allemaal denkbaar ja. Alleen weet je? Dat heeft ook allemaal gevolgen voor de gezondheid hé. Als je de sport stil legt, we hebben dat natuurlijk moeten doen in het begin van de crisis van maart/april, dat heeft ook grote gezondheidszorgschade. En mensen genieten van het voetbal. Dat is ook een prachtige sport. Mensen genieten van tennis en genieten van hockey en welke sport ze ook mooi vinden. Dus dat je die kan beoefenen en dat je ervan kan genieten is onderdeel natuurlijk van menselijk geluk. Maar u zegt: u laat veel aan de mensen. Nee, luister. Er is geen alternatief. Er is geen alternatief dan het aan de mensen te laten. Zij moeten ervoor zorgen dat ze hun gedrag zo inrichten. Het enige dat je kunt doen vanuit de politiek is met maatregelen komen zodat je – waar het niet voldoende gebeurd – mensen stimuleert om zich wel aan het gedrag te houden. En waar denk ik heel Nederland zich aan ergert bij die beelden van Willem II, op dat veld voor dat grote scherm, is dat... Ja, natuurlijk je kunt van alles vinden van dat besluit om dat scherm neer te zetten en die mensen daar te laten. Nou, daar heeft de burgemeester ook van gezegd: dat doe ik niet meer. Maar daarnaast is er toch ook nog wel de verantwoordelijkheid van die duizend mensen om, ook al mag je naar dat veld toe, nog steeds te zegen: wacht nou even, er is ook nog een gevaarlijke situatie. We kunnen ook nog oma aansteken als we besmet raken. We kunnen zelf ernstig ziek worden. Bovendien. Als dat leidt tot meer ziekenhuisopnames, en tot meer zieken in de categorie mensen met een kwetsbare gezondheid, kan dat ook weer leiden tot extra maatregelen. Is slecht voor de economie. Dat heb je zelf in de hand. En je ziet nu weer in de ziekenhuizen waar op de intensive care afdelingen weer ontzettend hard gewerkt moet worden om het allemaal bij te benen en in de verpleegafdelingen.

VRAAG

Maar we merken dus ook dat die lagere overheden daar ook een beetje mee worstelen. Met hoe dat precies te doseren. Nu is het burgemeester Aboutaleb die zegt ook, Den Haag, doe iets. Want zo kan het niet langer.

RUTTE

Nou ja, dat je natuurlijk met elkaar even precies moet zoeken.... Daarom zeg ik ook net het antwoord op een eerdere vraag. Ja, vorige week ging dat natuurlijk wat langzamer die besluitvorming dan deze week. Dat is als je natuurlijk niet werkt met alleen landelijke maatregelen, maar ook probeert om zo gericht mogelijk regionaal te werken. Vraagt dat iets meer overleg. Maar ik merk deze week dat dat echt wel een stuk sneller gaat. En het voordeel van dat regionaal werken is dat je kunt voorkomen dat in een regio waar weinig besmettingen zijn, dat je maatregelen moet nemen die daar de economie zouden schaden. En je wilt daarnaast ook zo gericht mogelijk werken. Dus die regio’s kunnen op een gegeven moment ook dingen doen. In de communicatie, of in het afsluiten van bepaalde parken of plekken waarvan zij zeggen: ja, maar dat zijn wel hotspots in mijn regio waar het verstandig van is dat ik extra maatregelen neem. Dat kun je nooit landelijk (onverstaanbaar, red.). Maar uiteindelijk is het allemaal ondersteunend en sturend op uw en mijn gedrag. Want dat is uiteindelijk het enige wat we echt moeten doen. Namelijk ons houden aan de anderhalve meter en alle andere dingen.

VAN SOEST (ALGEMEEN DAGBLAD)

Begrijp ik nou goed dat het OMT alleen is gevraagd om advies uit te brengen over de situatie in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag?

RUTTE

Nee, het OMT kijkt regelmatig wat breder. Maar wij hebben het OMT gevraagd ons nader te adviseren over de situatie aanstaande maandag. En uiteraard is ook daar grote zorg over de situatie in de randstad.

VAN SOEST

Oké, want u houdt deze hele persconferentie een pleidooi waarom u vooral door wilt blijven gaan met die regionale aanpak hé. Nou heeft burgemeester Aboutaleb voor Rotterdam deze week al gezegd: joh, die regionale aanpak is gewoon niet houdbaar. Kabinet, kom alsjeblieft met landelijke maatregelen.

RUTTE

Maar dat hebben we al gedaan. Dat heb ik ook eerder gezegd al, eerder gevraagd. Er is een heel pakket landelijke maatregelen wat nu draait. En als het nodig is kun je altijd besluiten in volgende fases om ook dat pakket landelijke maatregelen uit te breiden. Alle opties staan open. We sluiten niets uit. Maar het overnemen van nadere landelijke maatregelen staat niet in het echt dat het verstandig is om twee dingen te doen. Namelijk in regio’s waar weinig aan de hand is geen schade aan de economie aan te richten. En aan het geluk van mensen die zeggen: ja, hier is het aantal besmettingen heel beperkt, waarom mag ik a, b, of c niet meer. En twee, om in de regio’s waar wel problemen zijn ook gericht te werken. Dus het moet allebei.

VAN SOEST

Nou ja, van de week was er een reden waaruit blijkt om dat misschien wel niet te doen. Burgemeester Bruls, de voorzitter van de Veiligheidsraad, die constateerde al van nou: we hebben die maatregelen aangekondigd in die eerste zes regio’s. Bijvoorbeeld over die groepsgrote. En het eerste wat we zagen is dat alle mensen hun bruiloften gingen verplaatsen naar andere regio’s waar het nog wel mocht.

RUTTE

Nou, het is niet zo dat alle bruiloften nu massaal verplaatst zijn. Je zult altijd als je regionaal werkt iets van een waterbed effect hebben. Dat klopt. En ook dan is natuurlijk de oproep aan mensen: doe dat nou niet. Want het is niet voor niets dat in jou regio die maatregel wordt genomen. Dus ook jou bijdragen u aan het bestrijden van het virus is dan niet: in een andere regio je huwelijk organiseren. Maar het is natuurlijk niet zo dat alle huwelijken nu massaal verplaatst zijn.

VAN LEEUWEN (BNR)

Meneer Rutte...

RUTTE

U bent verstopt, achter de camera...

VAN LEEUWEN

Heeft u weleens het gevoel dat heel veel mensen niet meer naar u luisteren en wat is uw analyse daarvan? Hoe komt dat?

RUTTE

Het laatste dat ik wil is dat mensen naar mij luisteren. Mijn taak is mensen te vertellen wat de situatie is, en ze moeten vooral niet iets doen omdat ik het zeg. Ze moeten het doen vanuit het belang dat we met zijn allen hebben. Dat is een democratie. Dus mijn taak is als voorman samen met Hugo de Jonge als collega bestrijder van dit probleem, wij moeten ervoor zorgen dat wij vertellen via jullie wat zijn de feiten? Wat is het beste recept dat bij die feiten past. En dat van volwassenen tot volwassenen te doen. En als wij denken: ja, we moeten maatregelen nemen om mensen nog bewuster te maken van die feiten en het bijbehorende gedrag dan ook die maatregelen te nemen. Maar ik verplicht niemand naar mij te luisteren. Mensen moeten luisteren naar het virus want dat is een groot risico voor hun eigen gezondheid en omgeving.

VAN LEEUWEN

Maar u zet wel kaders en de vraag is hoe uitvoerbaar zijn de regels die u heeft neergezet?

RUTTE

Die zijn zonder enig probleem uitvoerbaar, aan anderhalf meter houden is niet moeilijk.

VAN LEEUWEN

Nou ja, niet schreeuwen met een half liter bier op in een stadion...

RUTTE

Dan kun je op een gegeven moment geen publiek meer bij het betaald voetbal hebben, dat is het risico. Dat risico neem je dan. Dat je op een gegeven moment zou moeten besluiten, dat is natuurlijk heel jammer, slecht voor de voetbal, slecht voor het plezier van heel veel mensen die daar naartoe gaan, de stewards die massaal helpen in de stadions om de zaken in goeie banen te leiden. Dat risico neem je dan met z’n allen. Dat je op een gegeven moment zou moeten zeggen: ja jongens, dit kunnen we dan met z’n allen niet aan. Dus ik hoop van harte dat dat niet nodig is.

VAN LEEUWEN

Ik heb een beetje een deja vu van de eerste golf soms. Dat ik denk van: hoe kan het toch dat we niet lijken voorbereid op de tweede golf, dat het het kabinet toch wel overvalt wat er nu gebeurt?

RUTTE

Het kabinet overvalt niks. Dat virus dat weten we dat sla je plat en dat zal dan in golfjes nog even doorgaan totdat er een vaccin is. Wat je alleen moet bereiken met elkaar is dat die golf niet te hoog wordt. Dat er weer iets opleving is met de mensen die terugkeren van vakantie, dat het werk weer begint, daar hou je natuurlijk rekening mee. Dus ik schrok niet dat in augustus weer een beetje opliep. Op een gegeven moment liep het teveel op, toen zijn we weer persconferenties gaan geven: jongens, pas op. Het doel was niet het op 50 per dag te houden. Ja het liefst wel, maar je weet dat is onmogelijk met een land waar ook zoveel mensen weer terugkeren van vakantie, zoveel mensen naartoe reizen, zoveel bewegingen zijn. De economie zo internationaal georganiseerd is, dat is op zichzelf geen ramp. Dus dat het dan weer iets opkomt, dat weet je. Je slaat het plat en dan gaat het enigszins golven. Wat we nu moeten doen is dat deze golf niet te hoog wordt. Want als die te hoog wordt en hij is nu veel te snel aan het groeien dan heeft dat enorme gevolgen voor mensen met een kwetsbare gezondheid en enorme gevolgen voor mensen die aangewezen zijn op ziekenhuizen en de mensen die werken.

VAN LEEUWEN

Als je kijkt naar de GGD’s die werkelijk overspoeld worden, dan had je toch wat ruimer kunnen inkopen, wat meer marge kunnen creëren?

RUTTE

Je kunt de GGD’s niet dimensioneren op dit soort grote aantallen, dat is bijna onmogelijk. Ze bouwen heel snel capaciteit verder op. Maar als het virus in een paar weken tijd groeit van onder de duizend naar bijna 3000, daar kun je bijna geen GGD op doen. Bij de testen is een ander punt. Daar heeft Hugo de Jonge iets over gezegd in het Kamerdebat en daar zijn we natuurlijk met man en macht bezig om die capaciteit te vergroten. Dat is echt heel belangrijk.

VRAAG (OMROEP BRABANT)

U noemt de situatie zorgelijk, u heeft gisteravond natuurlijk ook die beelden gezien uit Tilburg. Wat was het eerste wat u riep toen u die beelden zag?

RUTTE

Nou, weet ik niet. Weet je, luister jongens, iedereen heeft z’n verantwoordelijkheid te nemen. En als ik dat dat zie dan denk ik: als je nou echt in dit land, als we nou met z’n allen blijkbaar de economie willen slopen door de zaak helemaal op slot te zetten weer, als dat blijkbaar ons gezamenlijk doel is, dan moet je doen wat er gister op dat veld gebeurde. Maar ik merk tegelijkertijd vandaag ook zo’n massale maatschappelijke reactie daarop, dat geeft me ook weer hoop. Er zijn zo verschrikkelijk veel mensen... En hier op straat... Net, ik loop hier naartoe op het Binnenhof, die zeggen ‘moet je niet naar Tilburg vanavond? Wat ga je doen?’. Ik zeg ‘nou, ik ga een persconferentie geven en dan zal het er ook wel over gaan’. Dus, weet je, dat geeft me ook weer heel veel vertrouwen. Nederland is niet gek. En heel, heel, heel veel mensen in dit land die realiseren zich dat we in een spannend moment zitten nu en dat we echt moeten zorgen... Kijk, dat dat virus af en toe een beetje weer opkomt en weer terug... Maar, die snappen heel goed dat het nu zo snel gaat, dat het echt een risico wordt voor zorg, voor mensen met kwetsbare gezondheid, voor onze economie. En dat er dus ingegrepen moet worden als dat zo doorgaat.

VRAAG

De burgemeester had het over een dilemma. Wat had u als burgemeester van Tilburg gedaan?

RUTTE

Ja jongens, ik ben het niet. Daar ga ik niet over.

VRAAG

Nee?

BHIKHIE (NU.NL)

Meneer Rutte, heeft u nog zicht op de verspreiding van het virus?

RUTTE

Ja, dat is natuurlijk wat minder, omdat dat testen nog langer duurt, he, die uitslagen. En ook bij de GGD’s, wij risicogericht nu in de meeste gevallen het bron- en contactonderzoek moeten doen. Dus het zicht is wel iets minder. Maar het zich in algemene zin is er ja.

BHIKHIE

Maar is dat zorgwekkend? Gaat dat richting het punt dat dat er niet meer is en dat je dus...?

RUTTE

Nee. Nee hoor, want mensen... Kijk, het bron- en contactonderzoek vindt gewoon plaats. Alleen je zou het liefst willen dat de GGD’s dat helemaal zelf kunnen doen, maar die moeten dat risicogericht doen. Dus in die groepen die het niet zelf kunnen, of waarvan dat een probleem is, doet de GGD is. Maar u en mij zouden ze vragen ‘bel zelf meteen even de mensen na’. Dan wordt er wel eens gezegd van ‘ja, maar gaan mensen dat dan wel doen?’. Ja, maar ook als de GGD belt zeggen ze wie besmet was. Dus de mensen die zeggen ‘ik wil het geheim houden, nou die zijn natuurlijk heel egoïstisch bezig, maar dat is echt een kleine minderheid gelukkig. De meeste mensen werken goed mee. Dus dat loopt. En bij het testen blijft natuurlijk sowieso de hoofdafspraak blijf thuis bij klachten. Dus het feit dat het testen wat langer duurt is op zichzelf niet wat je wil, maar is geen argument om te zeggen dan ga ik toch maar de straat op. Want de afspraak is blijf thuis met klachten, ook als je dus wat langer op de testuitslag moet wachten. En waar we natuurlijk met man en macht aan werken is dat de testcapaciteit zo is dat je weer binnen de norm kunt komen.

BHIKHIE

Het lijkt er een beetje op dat we ons weer laten overvallen. In juni bij een persconferentie hadden jullie gezegd dat er moet worden gewerkt aan een dijk om die tweede besmettingsgolf tegen te gaan. Onder andere een corona-app zou daar bij helpen. Testen, uitgebreid. En een pakket aan maatregelen wat eigenlijk nog niet van de grond is gekomen. Staat die tweede dijk? Hoe staat het met die bouwstenen?

RUTTE

Maar toch even he jongens, het is natuurlijk niet zo dat met testen en met al die dingen, dat je daarmee en golf kunt voorkomen.

BHIKHIE

Nee, maar ik heb het niet verzonnen. Dat is wat jullie...

RUTTE

Nee, maar ik ga antwoord geven. De golf voorkom je door je aan de afspraken te houden. En als mensen dat niet doen omdat ze denken ‘ach het valt wel mee, of ik ben wat jonger en als ik ziek word, word ik misschien wat minder ziek.’ Als dat alle overwegingen zijn om je niet aan de afspraken te houden, dan is dat heel onverstandig. Want er zijn ook jonge mensen die ernstig ziek worden. Je ziet nu dat het begint te golven door de generaties en dat dus ook, en daarom lopen ook die ziekenhuisaantallen zo op, dat zijn natuurlijk toch vaak mensen van een iets hogere leeftijd, mensen met een kwetsbare gezondheid, dus dat begint nu. Wat je als overheid moet doen is er alles aan doen om te ervoor zorgen dat je zoveel mogelijk zicht hebt erop, zodat je ook gericht het kunt uittrappen. Daar heb je testen voor nodig en bron- en contactonderzoek voor nodig. Ja, dat zicht is natuurlijk minder dan het maximale zicht als je kunt testen, heel snel. Maar het is natuurlijk niet zo dat de overheid een golf kan tegenhouden. Zo werkt het niet.

BHIKHIE

Laatste vraag dan. Er is een debat deze week ook gegaan over die gereedschapskist voor de lokale regio’s, om die dan te vullen. U zei ‘dat kost nog tijd’. Er is ook gevraagd naar een soort omgekeerde routekaart.

RUTTE

Ja motie Jetten, die zijn we aan het uitvoeren. Ja. Alleen...

BHIKHIE

Wanneer kan het normale publiek daar kennis van nemen?

RUTTE

Ja, maar het zal niet zo zijn, zoals geloof ik in Ierland het geval is, dat je zegt ‘bij die besmetting (onverstaanbaar, red.)

BHIKHIE

Maar waarom niet? Dat is toch juist de duidelijkheid...

RUTTE

Nee dat werkt niet. Omdat je uiteindelijk altijd naar onze overtuiging moet je in de situatie de besluiten nemen. Je kunt niet... Het is geen doomsday-machine die zegt ‘als die waarde overschreden is, dan valt dit pakket open en dat gaan we dan doen’. Je moet dan toch nog steeds kijken ‘wat is precies onderliggend de verklaring?’ Je zult altijd één laag dieper moeten graven en daar heb je altijd weer je virologische en je epidemiologische adviezen voor nodig. Wat je wel kunt doen is ervoor zorgen dat je, laten we zeggen, pakketten hebt waarvan je zegt die zijn bij dat type besmettingen goed te doen. In feite zie je ze nu natuurlijk langzamerhand ontstaan in die regionale aanpak. Dus ook wat dadelijk weer naar buiten komt vanuit de verschillende veiligheidsregio’s, dat zijn natuurlijk allemaal elementen die in zo’n aanpak horen, in zo’n gereedschapskist. En dus is, daarmee doen we dus nu ook ervaring op he, ‘wat werkt wel? Wat werkt niet?’ En veel van deze dingen, we weten natuurlijk heel veel meer van het bestrijden van het virus dankzij ervaringen die we hebben opgedaan in maart en april en mei, zodat je ook veel gerichter kunt werken. Maar die motie Jetten, die gaat over ‘kom nou tot die gereedschapskist en dat dan niet een routekaart zoals we die hadden in april, mei, maar dan heb je wel meer voorspelbaarheid. Maar geen totale voorspelbaarheid. Het is niet zo ‘bij deze besmetting gebeurt dit...’. Het blijft nog steeds dat er dan een weging moet worden gemaakt ‘wat is nou heel precies in die situatie nodig?’. Maar het geeft je wel meer focus.

BHIKHIE

Ha dat er eigenlijk niet al veel eerder moeten zijn?

RUTTE

Nou, feitelijk is die natuurlijk in die zin, dat we nu met die regio’s in gesprek zijn en kijken ‘welke type maatregelen werkt nu in jullie geval? En zo ingewikkeld is het natuurlijk ook weer niet. Het is ook niet zo dat je, als u en ik even een half uurtje praten, dan bedenkt u waarschijnlijk ongeveer wat wij in ons hoofd hebben. Want voorkomen dat mensen binnen de anderhalve meter komen in bepaalde situaties van studentensociëteiten, of sportvelden of theaters of op straat. Het aantal opties daarop is ook niet oneindig.

ROFFEL (ANP)

Aansluitend op de vorige vraag. Zo’n routekaart, kan daar bij die vorige routekaart als basis dienen. Dat wat je de vorige keer als laatste versoepelde, bijvoorbeeld sportwedstrijden, horeca, dat je dat weer stap voor stap, voor jezelf als houvast gebruikt bij een nieuwe...

RUTTE

Dat lijkt me niet. Nee, volgens mij... Dat denk ik niet. We zijn ermee bezig. Dus misschien dat uw suggestie daar toch meer inzit dan ik nu vermoed. Maar mijn vermoeden is dat je dat zo niet moet doen omdat je echt moet kijken, heel specifiek in een stad of regio: wat is daar aan de hand. Je zet, zijn er bijvoorbeeld grote groepen mensen met een oorspronkelijk allochtone achtergrond die besmettingen hebben in parken of in moskeeën of is het in meer christelijkere zin. Zij het kerken, of is het bij jongeren in een studentenomgeving. Of op een sportveld. En daarmee is het ook niet zo dat je kunt zeggen: bij die aantallen gaan we deze maatregelen nemen. Die maatregelen moeten zo getarget mogelijk. Het risico namelijk zou dan denk ik zijn, maar nogmaals, we zijn dat allemaal aan het finetunen, zou denk ik zijn dat je dan misschien meer economische schade hebt dan nodig is als je heel precies werkt.

ROFFEL

Nog even over de grote steden. U zei dat daar het ernstige punt nadert. Hoever zijn we daar nog vanaf. Hoeveel ziekenhuisopnames of....

RUTTE

Ja, ook daar moet je voor oppassen, dat is ook het punt met het dashboard. We hebben ook steeds gezegd: daarop staan allerlei waarden waar je niet overheen wilt. Die kun je vervolgens ook regionaal vertalen. Maar het is niet zo als zo’n waarde overschreden is, dat je dan een volgende stap zet in de opschaling. Want dan moet je nog steeds kijken: virologisch, epidemiologisch, met alle deskundigen: wat is nu exact de situatie hier. Is dat misschien tijdelijk? Zijn er omstandigheden waardoor het even doorschiet. Of is dat een hockeystick beweging die je niet wil. En daar moet je precies naar kijken. Nou op zichzelf kijk je nu naar de cijfers in de Randstad is daar natuurlijk zorg. Zeker in de grote steden. En vandaar die gesprekken.

ROFFEL

Nou het zou ook misschien volgende week bereikt wordt dat punt?

RUTTE

Ik ga daar niet over speculeren.

ROFFEL

Oké, nog één vraag: over: soms lijkt het beleid wat tegenstrijdig. Als je bijvoorbeeld kijkt naar mondkapjes is vaak het voorbeeld genoemd dat je in ziekenhuizen geen mondkapje op hoeft, maar op de veerpont wel. Rotterdam en Amsterdam hadden een mondkapjes plicht een tijdje. Maar die is nu ook, daar hoor je weinig mensen meer over. Hoe kijkt u daar naar? Naar die tegenstrijdigheid?

RUTTE

Er zijn twee type mondkapjes. Er zijn natuurlijk de medische mondkapjes. Daar gaan de sectoren over, en de ziekenhuizen en de ouderenzorg et cetera. En daar zijn ook richtlijnen voor en welke situatie die mondkapjes moeten gebruiken. Daar was in maart april een tekort aan. Er is nu een voorraad en dat is op basis van richtlijnen en in de ziekenhuizen besluiten dat vaak zelf hoe ze dat doen. Dat zijn de medische mondkapjes. De vanuit de Rijksoverheid zeggen wij: op basis van alle adviezen die we hebben gekregen dat de meerwaarde van niet medische mondkapjes er wel is, maar wel beperkt. Dat er één hele precieze situatie is waarin ze werken en verstandig is: dat is als je op voorhand weet dat het heel lastig wordt om die anderhalve meter te handhaven. Dat is in het openbaar vervoer. Of op Schiphol. Dat zijn plekken waarvan je zegt: dat je in de rij staat of in de bagageafhandeling. Dan is het verstandig om, dan moet het zelfs, een mondkapje op te zetten. Zeker in het OV zie je ook dat mensen zich daar heel goed aan houden. Amsterdam en Rotterdam hebben aanvullend een proef gedaan om te kijken of het gebruik van mondkapjes zou leiden tot het beter naleven van de anderhalve meter. En dat wordt op dit moment geëvalueerd.

ORNSTEIN (VRIJ NEDERLAND)

U klinkt best heel zorgelijk. Ik denk dat er weinig persconferenties zijn geweest waar zo weinig laat ik zeg grapjes of dingen zijn gemaakt. U heeft het woord communicatie veel gebruikt. Het is ook de week van influencers, van heel veel publieksdebatten. Heeft u eigenlijk een heldere, omdat u straks ook met allemaal burgemeester die allemaal persconferenties gaan geven, heeft u over een heldere mediacommunicatiestrategie nagedacht? Bijvoorbeeld in het kabinet? Lijkt me erg belangrijk. De toon, de methodes en denkt u ook nog na over een soort publiekscampagne? Er worden wel voor minder belangrijke dingen allerlei zaken worden er georganiseerd.

RUTTE

Ga ik toch een grapje maken....

ORNSTEIN

Ja....

RUTTE

Heel veel publiekscampagnes, maar die missen natuurlijk omdat ze op jongeren zijn gericht, of op allochtonen, maar die zijn er. En er zijn ook andere....

ORNSTEIN

Eindelijk de relativering...

RUTTE

En er zijn ook algemenere, ja mis ze ook, er zijn ook algemene publiekscampagnes. En die zie je ook op de borden, et cetera. En natuurlijk is communiceren heel belangrijk en er goed over nadenken. Maar je moet ook een beetje oppassen dat je er niet in doorslaat in een democratie. Ik heb uiteindelijk twee uitgangspunten bij wat ik doe. En dat is dat ik de feiten vertel. En op basis van die feiten vertel, alleen of met Hugo, als we met zijn tweeën een persconferenties geven: dit zijn de feiten en dit zijn de maatregelen die daarbij horen, zodat we het goede gedrag krijgen. En ten tweede: dat ik altijd wil proberen te praten van volwassenen tot volwassenen. Omdat ik zelf een pesthekel heb aan politici die me als een kind toespreken. Dus ik probeer dicht bij mijzelf te blijven. En ik vind mijn rol, dus rolvast zijn, is niet hier de grote (onverstaanbaar, red.) spelen die alles vertelt hoe het zit. Maar die zegt joh: dit zijn de feiten en dit is echt verstandig en hoe we het doen. En ja, we hebben ook de macht als jet het niet doet om als het echt verkeer gaat met die cijfers, en dat is heel vervelend, dat is slecht voor de economie, maar nodig voor onze gezondheid, om aanvullende maatregelen te nemen zodat we dat gedrag bevorderen. En ten tweede: gewoon te praten zoals ik wil worden toegesproken als ik politici weer op tv zie, namelijk als een volwassenen. Dat zijn twee randvoorwaarden. En verder kun je eindeloos filosoferen over communicatie. En dat zal vast allemaal beter kunnen. Daar sta ik ook voor open. En we kijken constant ook met alle deskundigen wat er beter kan.

ORNSTEIN

Met wat voor deskundigen kijkt u daar naar?

RUTTE

Onze communicatiemensen hebben natuurlijk toegang tot echt alle deskundigheid in de wereld die er is. Eén van de vragen is altijd moet je bij persconferenties werken met sheets, of met filmpjes? Ik heb altijd geleerd dat een goed verhaal zichzelf moet vertellen. En dat sheets en filmpjes ook kunnen afleiden. Maar dat soort dingen bekijken we constant of je daar toch misschien mee moet werken of dat het wellicht iets kan toevoegen. Dus dat soort dingen doe je. Je moet altijd bereid zijn om te leren, maar je moet ook dicht bij jezelf blijven. Maar mij opvatting over mijn rol en mijn opvatting over hoe ik wil worden toegesproken is wel leidend voor hoe ik dat doe. Ik zit er nou eenmaal, dus daar moet u het dan mee doen.

ORNSTEIN

Maar waarschijnlijk niet alleen u, een heleboel mensen worden kennelijk niet meer geraakt. Die trekken het zich niet meer aan en gaan bij Willem II tot zo’n feestje over.

RUTTE

Ja dus moet je dan nadere maatregelen nemen om dat goede gedrag wel weer te bevorderen. Dat is waar we nu naar kijken. Dat gebeurt nu in zes regio’s en vanaf zondag in nog eens acht regio’s. Dat zijn natuurlijk allemaal maatregelen die ook gevolgen hebben voor de samenlevingen daar. En niet altijd maatregelen die je eigenlijk wilt. Waarom zouden we grenzen willen stellen aan samenkomsten van mensen in groepsaantal? Waarom zouden we willen zeggen: je moet het café uit om 1 uur en na twaalven mag er niemand meer binnen. Ik wil me er eigenlijk helemaal niet mee bemoeien. Maar dat doe je omdat we zien dat het gedrag niet altijd er is en als dan de cijfers te veel oplopen dan ben je gedwongen om dat soort dingen te doen. En we kijken dus nu ook bij Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of er meer moet en in de Randstad. Maar nogmaals, dat hebben we zelf in de hand. Dus uiteindelijk bepaalt de Nederlander hoe serieus die het neemt en wij kunnen alleen proberen zo goed mogelijk de feiten te vertellen en de bijbehorende adviezen.

NOORLANDER (NOS)

Ja meneer Rutte, toch nog even terug naar het begin van dit jaar. Want ik denk dat de belangrijkste les toen ik geweest: wat fout is gegaan is dat als maatregelen niet hard genoeg zijn en stevig genoeg zijn, dat virus toch weer heel snel toeneemt. Dat zie je nu ook. U zegt: we willen die golfjes plat houden. Maar de eerste keer dat er een golfje is, het is niet anders, loopt die al veel te hard op. Moet het kabinet niet veel hardere maatregelen nemen en die vlucht naar voren kiezen?

RUTTE

Dat is niet uit te sluiten, maar dat moet wel heel zorgvuldig. Want er zit wel een prijs aan. En die prijs is dat je mensen in hun vrijheden beperkt. Dat is een grote prijs. En de tweede prijs is dat dat altijd ook gevolgen heeft voor de economie. Daar staat tegenover dat het noodzakelijk kan zijn als de aantallen te snel oplopen en het gedrag zich niet aanpast vanzelf en daardoor in de ziekenhuizen de mensen die er werken overbelast dreigen te raken en als u of ik erheen zouden moeten voor iets wat, nou ja dat kun je ook een maand later doen, maar ja hoe lang kun je een kankeroperatie uitstellen? Hoe lang kun je een hartoperatie uitstellen? Hoe lang kun je nog met die knie blijven lopen? Et cetera. En twee, als we zien dat de aantallen mensen die een kwetsbare gezondheid hebben of wat ouder zijn, als daar de gezondheid snel van achteruit gaat, van te veel mensen en er overledenen te betreuren zijn, dan moet je snel extra maatregelen nemen.

NOORLANDER

Nu zien we dat natuurlijk ook in andere landen gebeuren. En dan kun je bijvoorbeeld zeggen: we gooien twee weken lang de grote steden in lockdown. Een keer een klap aan het virus geven, want de winter duurt nog heel lang voordat het weer eens lekker weer wordt. Is dat een optie voor het kabinet?

RUTTE

Luister, je wil uiteindelijk het gedrag van mensen ook proberen weer zo mee te krijgen dat iedereen zegt: ik snap die anderhalve meter.

NOORLANDER

Maar wat natuurlijk echt goed werkte was de lockdown. Dat was toen iedereen moest binnenblijven, toen gingen die aantallen pas echt goed...

RUTTE

Er was meer aan de hand denk ik. Er was ook een breed gevoel, sense of urgency. Heel veel mensen waren natuurlijk ook bang zelf ziek te worden. Nu zijn er jongeren die denken: ja, de kans dat ik ergens ziek word is minder groot dan bij opa of oma. Maar je ziet nu dat ze wel naar opa of oma zijn toe gegaan, of naar hun ouders, of naar vrienden met een wat zwakkere gezondheid. En dat ze misschien onbedoeld op straat, nou op straat niet zo makkelijk als je snel voorbij wandelt, maar misschien wel in een restaurant of aan het veld, of op een voetbaltribune, mensen hebben aangestoken die daar wel vergaande gevolgen van hebben. Dat is wat er nu gebeurt. En daarom moet je bereid zijn, natuurlijk altijd, om aanvullende maatregelen te nemen. Is niet voor niks dat we dit nu doen, deze veertien regio’s. En nu heel precies kijken naar die Randstad.

NOORLANDER

Nu is de meest ingrijpende maatregel denk ik voor veel mensen geweest dat de kinderen thuis kwamen te zitten, dat de scholen dicht gingen. Is dat een maatregel die ook weer mogelijk zou zijn?

RUTTE

Die maatregel is nooit virologisch of epidemiologisch geadviseerd. We hebben altijd gezegd, ook in maart was eigenlijk ons doel de scholen open te houden. Die zijn toen zelf gesloten. En toen hebben we gezegd: oké, we kunnen ook niet de samenleving tegenhouden als iedereen z’n kind thuis houdt.

NOORLANDER

Dus de scholen blijven open?

RUTTE

Wat ons betreft en volgens alle deskundigen is het probleem niet bij scholieren. En lost het niet veel op om die dicht te doen. Het heeft natuurlijk wel enorme gevolgen voor die kinderen en hun jeugd. Daarom wilden we ze in maart, op het hoogtepunt toen van de zeer ernstige situatie, al niet sluiten. En ik merk nu ook dat toch wel heel veel ouders en leraren blij zijn dat scholen open zijn omdat denk ik iedereen zegt: laten we dat in ieder geval zo lang mogelijk overeind houden. Dank, goed weekend.