Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 18 september 2020

Mediatekst | 18-09-2020

RUTTE

Paar dingen misschien ter inleiding. Elkaar de afgelopen dagen veel gezien en gesproken. Onder andere teruggeblikt tijdens de Ministerraad op de debatten van de afgelopen paar dagen in de Kamer, de Algemene Politieke Beschouwingen. Die stonden dit jaar natuurlijk echt in het teken van de coronacrisis. En ik denk, dat was ook wel de conclusie van ons als je erop terugkijkt, het was stevig maar het was ook constructief. En het is ook gelukt denk ik op tal van punten om ook tussen coalitie en oppositie elkaar te vinden. Niet op alles, er waren ook verschillen van mening die ook aan het einde van het debat nog fier overeind stonden, maar toch ook veel terreinen waar denk ik oppositie en coalitie een poging hebben gedaan elkaar te naderen. En we gaan kijken komende week hoe we daar verder mee kunnen gaan. Ik denk dat er ook, en dat vond ik mooi, ruimte was voor de bespiegelingen op de wat langere termijn. En in die zin was het ook wel echt een debat wat het denken bij iedereen heeft gescherpt. En ook een debat wat past bij het karakter van de Algemene Politieke Beschouwingen, namelijk niet alleen de hele korte termijn, maar de ook iets langere termijn bespreken.

Uiteraard is die toekomst echt onzeker omdat we nog steeds te maken hebben met het virus. We zien dat het nog steeds niet weg is. Integendeel, het is bezig met een opmars. Vandaag zijn bijna tweeduizend nieuwe besmettingsgevallen gemeld, net onder de tweeduizend. En ja, het aantal ziekenhuisopnames en het aantal opnames op de intesive care dat valt nog wel mee. Loopt overigens ook op, heeft nog niet het niveau natuurlijk van dit voorjaar, maar je ziet wel dat ook als het om ziekenhuisopnames gaat dat het ook in de Randstad echt wel begint te knellen. En dat is zorgelijk. Het reproductiegetal staat inmiddels op 1,4. Ook dat is niet zo hoog als in het voorjaar, maar dat is wel zo hoog dat als je de trend niet zou kunnen buigen, dat je binnen een week steeds een verdubbeling hebt van het aantal besmettingen. Binnen een week een verdubbeling van het aantal besmettingen. Dus laat dat even op ons inwerken. Dus het is niet een schuine lijn omhoog, het is een hockeystick omhoog en dat is 1,4. Het betekent dat je bij een niveau van 2.000 zo mogelijk over een week op 4.000 besmettingen zit. Dat zijn gewoon de feiten. Nou om dat te buigen, die trend, is het nodig om echt te kijken ook met de regio’s samen: wat is meer nodig? Ik ga daar nu als er vragen over zouden zijn u beleefd vragen mij toe te staan die niet te beantwoorden omdat vanavond zoals u weet op 19.00 uur Hugo de Jonge en ik daar dan weer samen een toelichting op geven, op de stand van zaken en wat dat betekent. Ook in de nauwe samenwerking met de verschillende regio’s die het nu in het bijzonder betreft.

Tot slot, door dat virus is ook de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties dit jaar anders dan anders. Normaal gesproken is er die grote internationale jaarmarkt in New York. Die zou dit jaar voor de 75^e keer plaatsvinden. Maar die gaat nu grotendeels digitaal. Ook mijn toespraak volgende week zal digitaal zijn in plaats van fysiek in New York. Ik zal in die toespraak aan de orde stellen ons besluit om Syrië aansprakelijk te stellen voor grove mensenrechtenschendingen en foltering. Stef Blok heeft daar vandaag de nodige toelichting op gegeven. Het is een belangrijke stap die Nederland zet. En wij hopen ook op steun van andere landen daarbij. Volgende week donderdag en vrijdag ben ik dan zelf niet hier maar in Brussel voor een Europese Raadvergadering. Daar zullen we onder andere praten, Europese regeringsleiders, over kwesties die te maken hebben met de interne markt. Maar ook over een aantal externe zaken. En dan betreft dat in het bijzonder Turkije, de relatie tussen Europa en China, maar ook natuurlijk de situatie in Wit-Rusland en de stand van zaken daar zal daar uitvoerig worden besproken. En dat betekent dat hier volgende week Hugo de Jonge u te woord zal staan bij de persconferentie na de Ministerraad.

Boete minister Grapperhaus

BORGMAN (NOS)

Mag ik even met u doorpraten over de boete die Minister Grapperhaus nu ineens heeft gekregen voor de gebeurtenissen op zijn bruiloft. Wij zien dus hier een minister van Justitie met een strafblad, kan dat eigenlijk wel?

RUTTE

Ja, dat kan. Het is ook niets iets waardoor je geen VOG zou krijgen. Zo’n Verklaring Omtrent Gedrag. Het is wel een aantekening in het Justitieel register. Maar ja, dat kan. Dat verhoudt zich, dat is niet strijdig met het zijn van minister.

BORGMAN

Maar we zien nu dat de minister die iets verkeerd heeft gedaan een boete krijgt, en de staatssecretaris die ook iets verkeerds heeft gedaan geen boete krijgt. Is dat uit te leggen?

RUTTE

Dat is echt aan het Openbaar Ministerie. Wat ik heb begrepen is dat het Openbaar Ministerie heeft gezegd: normaal gesproken doen we het in drieën. Je waarschuwt, je waarschuwt nog een keer en dan leg je een boete op. Maar omdat dit de minister betreft die in het bijzonder ook verantwoordelijk is voor de handhaving van de regels – uiteraard met het hele kabinet – vinden we daar een bijzondere situatie in. Hebben we daarom besloten om dit te doen.

BORGMAN

Zij hebben het over geloofwaardigheid van de handhaving. U vond eerder dat er met die geloofwaardigheid niet zoveel mis was. De vorige president voor de Raad voor de Rechtspraak zei: de minister had de eer aan zichzelf moeten houden. Nu vind het OM ook dat er een geloofwaardigheidsprobleem is. Hoe kijkt u terug op uw oordeel over die geloofwaardigheid?

RUTTE

Dat is niet veranderd. En ik meen ook dat het Openbaar Ministerie daar zijn eigen positie in heeft. Het Openbaar Ministerie heeft de beelden nog eens goed bekeken en heeft op basis daarvan dit besluit genomen. Ook vanwege de bijzondere positie van de minister van Justitie. Dus ik denk dat dat zich goed tot elkaar verhoudt.

BORGMAN

Maar deze bruiloft was op 22 augustus. Dat is meer dan een maand geleden. De politieke discussie is niet geluwd. We zagen ook de afgelopen dagen dat er in de Kamer allerlei vraagtekens werden gezet bij de geloofwaardigheid. En nu ineens beslist het Openbaar Ministerie dat er alsnog een boete moet komen. Wat voor beeld geeft dat? Denkt u dat mensen dat geloven?

RUTTE

Openbaar Ministerie is onafhankelijk. Dus over hun timing en wat zij doen, daar ga ik niet over.

BORGMAN

Ja, ja. Maar hoe zit het dan met die geloofwaardigheid? Want de minister van Justitie heeft nu gezegd: ik vind nog steeds dat ik geloofwaardig kan optreden als het gaat om andere mensen aan te spreken op het handhaven van de boete. Hoe verhoud zich dat tot elkaar. Hij heeft toch een geloofwaardigheidsprobleem, zegt ook het Openbaar Ministerie.

RUTTE

Het Openbaar Ministerie vindt dat het van belang is om zeker ook als het de minister zelf betreft als die zich niet, als die blijkt de regel niet hebben kunnen handhaven in zijn eigen privésituatie, dat daar een bijzondere verantwoordelijkheid geldt. Nou, dat heeft geleid tot deze boeteoplegging. En ik heb het eerder gezegd: wij houden ons niet aan de regels in Nederland vanwege Ferd Grapperhaus of Mark Rutte of Hugo de Jonge. We doen  dat, dat is erg belangrijk omdat we het virus moeten bestrijden. Dat merk ik ook wel de afgelopen maanden af en toe in het publieke debat als we dan moeten besluiten een bepaalde maatregel te nemen. Dan wordt die maatregel helemaal geanalyseerd en hoe werkt dat dan in de praktijk. Ja, dat zal nooit helemaal perfect zijn, want je moet in moeilijke omstandigheden maatregelen nemen. Maar je neemt ze omdat je het gedrag wil beïnvloeden. En waar het om gaat natuurlijk is ons gedrag. En ons gedrag moet zijn, voor mij, van u, van iedereen, dat in redelijkheid we ons houden aan de anderhalve meter en drukte vermijden, zoveel mogelijk thuis werken. Onze handen stukwassen, ons bij klachten en bij klachten thuisblijven en ons laten testen. En dat doen we niet voor Mark Rutte. Dat doen we om dat virus te bestrijden.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)

Nog even over de timing. Want u zegt, daar ga ik niet over. En dat snap ik wel. Maar de mensen in het land zijn natuurlijk niet gek. Die hebben de afgelopen twee dagen de Algemene Beschouwingen gezien. Die hebben gezien dat de oppositieleider een groot punt maakt van klassenjustitie, van het (onverstaanbaar, red.) van de rechtstaat in Nederland. Daar heeft u ook heel duidelijk afstand van genomen.

RUTTE

Ja.

DE WINTHER

En we zien eigenlijk nu een paar weken nadat zich dit allemaal heeft voltrokken met dat huwelijk en het debat daarover, de officier van justitie zich bij de minister melden. Op donderdag middag om 17.00 uur om te horen over wat er een paar weken geleden is gebeurd. Dat is toch geen toeval?

RUTTE

Luister, het Openbaar Ministerie is onafhankelijk. Ik heb daar geen bemoeienis mee. Daar heeft Ferd Grapperhaus geen bemoeienis mee. Dus dat moet u echt bij hun vragen.

DE WINTHER

Wat vindt u er van?

RUTTE

Ik vind het heel goed dat het Openbaar Ministerie onafhankelijk is.

DE WINTHER

Vindt u de timing niet opmerkelijk?

RUTTE

Nee, want ik g ervanuit dat zij dat doen om hun moverende redenen. Maar wij kennen die niet, en als u daar meer wilt weten moet u ze bellen. Daar gaan wij niet over. Dat is onafhankelijk. Scheiding der machten. Ook wel goed voor de kijker die denkt: hoe zit dat dan. Dit is natuurlijk de rechtsprekende macht en die bevind zich op grote afstand van de uitvoerende en de wetgevende macht. En ik vertegenwoordig hier de uitvoerende macht en samen met de Tweede Kamer vormt het kabinet de wetgevende macht. In de rol van de uitvoerende macht is de Tweede Kamer onze baas in de rol van medewetgever zijn wij elkaars collega’s. Maar de rechtssprekende macht is separaat.

DE WINTHER

Ja, en de connectie tussen het Openbaar Ministerie en een minister van Justitie is er wel degelijk toch?

RUTTE

Ja, op systeemniveau is die er. Het ministerie van Justitie is verantwoordelijk op systeemniveau. Maar is niet verantwoordelijk voor wat dat daar gebeurd. En wordt ook geacht zich in normale omstandigheden daarbuiten te houden. En hij heeft zich er ook niet mee bemoeid. Het is niet op zijn verzoek dat dit gebeurd.

DE WINTHER

Nee, maar die minister van Justitie....

RUTTE

Dan had hij het denk ik als het op zijn verzoek was geweest had hij natuurlijk de timing wel handiger gekozen lijkt mij. Dus dat bewijst eigenlijk ook wel dat dit niet op zijn verzoek is.

DE WINTHER

De minister van Justitie die mag toch wel vragen stellen naar aanleiding van beslissingen die het OM neemt?

RUTTE

Nou, in dit geval zou dat gek zijn omdat als een zaak speelt daar die hem zelf regardeert dan geldt dat in zo’n geval de gevangenisregeling werkt en dat Minister Dekker dat zou moeten doen. Maar dat heeft hier niet gespeeld.

DE WINTHER

Oké, maar is dat niet alsnog misschien wenselijk. Want het is nu het ministerie van Justitie of het Openbaar Ministerie die de minister van Justitie een strafblad geeft, een boete op legt. En vervolgens kan die minister daar geen vragen aan het OM aan stellen omdat hij diegene is die de boete krijgt.

RUTTE

Nee, maar dat wordt hij ook niet geacht te doen. En goed, als burger kan hij de vraag stellen: waarom krijg ik die boete? Dat mag iedere burger natuurlijk aan het OM doen en dan kan het OM besluiten of ze wel of niet antwoorden. Maar in zijn rol van minister van Justitie heeft hij zich hier verre van te houden. Dus hij heeft niet gevraagd om die boete. Hij wist ook niet dat die eraan kwam. Hij is gisteren heeft hij de mededeling te horen gekregen. En de minister van Justitie los van eigen zaken, ook in algemene zin, bemoeit zich eigenlijk in hele uitzonderlijke gevallen met individuele zaken. Wordt soms op de hoogte gehouden van politiek gevoelige kwesties. Publicitair gevoelige kwesties. Maar in dit geval in het geheel niet omdat het natuurlijk op hemzelf regardeert. 

WESTER (RTL NIEUWS)

U zei zojuist, als hij zichzelf ermee had kunnen bemoeien, als het op zijn verzoek was, dan had hij wel een andere timing gekozen. Dus u zegt daarmee wel dat de timing van het OM niet handig is.

RUTTE

Nee politiek gesproken, denk ik, dat je het dan voor de APB had willen gehad. Als hij dit zelf had willen veroorzaken.

WESTER
We kunnen het misschien ook omdraaien. Komt deze boete de geloofwaardigheid van de minister ten goede omdat hij nu net als alle andere Nederlanders behandeld wordt?

RUTTE

Het is echt een zaak van het Openbaar Ministerie en ik vind dat elk commentaar wat ik op zo’n boete geef of een beslissing van het OM, trekt mij toch ook in die afweging. Dat moet ik niet doen.

WESTER

Vindt u het terecht dat hij net als andere Nederlanders een boete krijgt?

RUTTE

In algemene zin vind ik het terecht dat wij allemaal gelijk worden behandeld. Waar het dan betreft individuele zaken is het natuurlijk altijd aan de politie en het vervolgingsapparaat en het Openbaar Ministerie om daar besluiten in te nemen en daar geef ik nooit commentaar op. Dus in algemene zin geldt ‘gelijke monniken gelijke kappen’ en zijn wij als politici niet boven of onder de wet. Daar staan wij gelijk met iedereen in Nederland. Maar dat weerhoudt mij er nog niet van om in de individuele zaken mijn mond te houden, want dan bemoei ik mij met een individuele zaak.

WESTER

Heeft minister Grapperhaus u gister meteen ingelicht over die boete?

RUTTE

Nee, daar heeft hij mij vanmorgen over ingelicht dat dat een paar uur later naar buiten zou komen.

WESTER

Was hij er chagrijnig over?

RUTTE

Nee. Ik heb er kennis van genomen.

WESTER

Nee ik zeg was de minister er chagrijnig over.

RUTTE

Hij heeft het feitelijk aan mij meegedeeld. Ik heb daar geen bijzondere emoties bij ervaren, nee.

HOEDEMAN (AD)
Meneer Rutte, het ministerie van Justitie en Veiligheid gaat met een voorstel komen naar de Tweede Kamer wat er moet gebeuren met mensen die een coronaboete hebben, wat dat betekent voor hun strafblad. Hoe zindelijk is het als de minister van Justitie dat zelf doet, omdat hij belanghebbend is?

RUTTE

Nou, volgens mij is dat, ook wel echt twee verschillende dingen. Kijk, dan zou je ook als hij door rood gereden heeft geen voorstel kunnen doen om de wegen verkeerswet aan te passen. Ik zie daar geen bezwaar in.

HOEDEMAN

Maar tast het zijn geloofwaardigheid niet aan als hij zelf met een voorstel komt van ‘jongens het komt niet tot die strafblad’?

RUTTE

Als dat nu naar aanleiding hiervan het geval zou zijn ‘ja’. Maar volgens mij loopt die discussie al veel langer tussen het ministerie van Justitie en Veiligheid en de handhavers die daar al langer aandacht oor vragen. Dat speelt natuurlijk heel concreet politiek sinds een aantal weken in het kader ook van de wetgeving de behandeld gaat worden, de tijdelijke wet over COVID-19. En nogmaals, ik heb ook wel eens boetes gehad in mijn leven en daar zou ik daar vervolgens geen mening over mogen hebben. Ik ga ook wel eens te hard. Ik heb ook één keer door rood gereden, per ongeluk zeg ik er meteen bij, maar ik kreeg wel terecht een boete. Een paar jaar geleden. Ja dan zou ik niks meer mogen zeggen over door rood rijden. Dat is gek.

HOEDEMAN

Die discussie loopt natuurlijk wel langer, maar juist nu geeft het aan hoe onmogelijk de positie eigenlijk is van de minister.

RUTTE

Nee, dat vind ik niet. Nee. Nee. Hij is de minister van Justitie en Veiligheid en dit is een zaak die hem nu raakt, privé, maar dat kan voor elke politicus gelden als ik. Als ik mij niet aan de wet hou en een boete krijg, dan kan ik nog steeds iets van het boetesysteem.

HOEDEMAN

Maar als hij nou straks toch met het voorstel komt van ‘laat maar zitten, komt niet op je strafblad’, dat tast toch de geloofwaardigheid aan?

RUTTE

Nee, dat vind ik niet. Ook al omdat die politieke discussie al zoveel langer loopt. Dat zou wel het geval zijn als hij nu ineens zou zeggen naar aanleiding van die boete ‘ik vind eigenlijk dat hij omlaag moet’, dan heeft u een punt. Maar dat is niet aan de orde.

WESTER (RTL NIEUWS)

Moet de Koning nu ook niet nog een boete hebben? Of is dat aan de Grieken?

RUTTE

Ik ga niet over... Nou, eh... Dat is juist... Het Openbaar Ministerie gaat over boetes, wel of niet vervolgingen. En de politie of een boa, als die het ziet, dan een waarschuwing geven, nog een waarschuwing en dan een boete opleggen. We hebben ook in het debat gezegd, toen werd er ook gezegd van ‘ja, rechtsongelijkheid’, maar als daar een politieman voorbij was gelopen, ga ik ervanuit, Nederlandse politie kennende, dat ze echt niet hadden gedacht ‘oh dat is Ferd Grapperhaus, we geven hem die waarschuwing niet, nog een waarschuwing en vervolgens een boete’ als hij niet aan die eerdere waarschuwingen gevolg zou hebben gegeven. En dit, ja. Dus dat is aan het Openbaar Ministerie. Ik ga daar niet over.

VRAAG (ANP)

Wat doet dit denkt u met de geloofwaardigheid en het effect van de maatregelen die u straks dan wellicht weer gaat aankondigen?

RUTTE

Nog een keer de kans van mij om tegen Nederland te zeggen dat wij altijd de feiten zullen vertellen. Hugo de Jonge, ik Ferd Grapperhaus, Tamara van Ark, alle leden van het kabinet. Altijd de feiten ‘waar staan we’. En op dit moment gaat het niet goed en u zult het om zeven uur ook horen. Er is echt een situatie die niet de goede kant op gaat. In dit tempo verdubbelt het aantal besmettingen iedere week en dat kunnen we absoluut niet hebben. Dus die feiten zullen we steeds vertellen. En we zullen er ook iets bijzeggen dat vervolgens wij vanuit de kennis die we hebben aan Nederland zullen zeggen wat wij vinden wat we met elkaar zouden moeten doen. Wijzelf en iedereen verder in Nederland. En dan moet Nederland dat niet doen omdat wij het zeggen. Dan hoop ik dat iedereen in Nederland zich aan die dingen houdt, omdat het op basis van wetenschappelijk advies tot stand komt, goed gewogen is en niet omdat Mark Rutte vraagt aan Nederland ‘houd je alsjeblieft aan de anderhalve meter’. Nee, doe dat, omdat je alleen op die manier kunt voorkomen dat we iedere week een verdubbeling hebben van het aantal besmettingen. Het risico lopen dat dadelijk in ziekenhuizen in de Randstad, en dat is dreigend he, dat op een gegeven moment weer er zoveel besmettingen zijn dat er cohortafdelingen moeten worden opgezet. Dat is waarom we dit doen. Niet omdat we, vanwege mij of Ferd Grapperhaus.

VRAAG

En hoe denkt u dat u dat gevoel van klassenjustitie, bijvoorbeeld bij horecaondernemers, kroegbazen, kunt wegnemen? Want zij hebben het gevoel dat er wordt gemeten met twee maten op deze manier.

RUTTE

Nou, ieder geval, heb ik eerder over gezegd, als er een politieman voorbij was gelopen, of een boa, ben ik ervan overtuigd, hen kennende, dat ze niet onder invloed van het feit dat daar de minister van Justitie staat, zouden hebben gezegd ‘oh we houden onze mond’. Zo zijn ze niet. Maar er is niemand voorbij gelopen blijkbaar op dat moment. En inmiddels heeft het Openbaar Ministerie gezegd, vanwege de bijzondere verantwoordelijkheid van Ferd Grapperhaus voor het hele systeem, dat zij toch die boete opleggen. Dat lijkt me dan het bewijs dat er in ieder geval geen klassenjustitie is.

VRAAG

Maar had dat dan niet al veel eerder moeten gebeuren?

RUTTE

Door wie?

VRAAG
Door het OM.

RUTTE

Over het OM geef ik nooit commentaar. En ik kan alleen zeggen: als een politieman voorbij was gelopen was ik ervan overtuigd ter plekke dat hij gehandeld zou hebben zoals in elke andere situatie.

Mondkapjesrichtlijn RIVM

DE KRUIF (NIEUWSUUR)

Meneer Rutte, moeten zorgmedewerkers erop kunnen vertrouwen dat hun veiligheid altijd voorop staat tijdens de coronacrisis?

RUTTE

Zeker. En u refereert naar de berichtgeving denk ik van Nieuwsuur en dat zijn we verder aan het uitzoeken. Want het is belangrijk dat het RIVM als die richtlijnen opstelt dat doet op basis van de meest recentelijke bekende wetenschappelijke kennis over in dit geval besmettingsrisico. Nou uw berichtgeving vandaag in de media over een bepaalde kwestie heeft natuurlijk geleid tot zorgen, ook bij medewerkers. Dus wat wij gedaan hebben is het RIVM gevraagd om ons te melden, ons informatie te geven over de totstandkoming van die mondkapjesrichtlijn. En ik wacht dat nu eerst even af voordat ik daar verder commentaar op geef.

DE KRUIF

Want er is dus zes maanden lang sprake geweest van richtlijnen van het RIVM die gebaseerd zijn geweest op schaarste en niet op veiligheid.

RUTTE
We hebben navraag gedaan bij het RIVM en ik wil eerst even van hen ook een reactie hebben voor ik daar commentaar op geef.

DE KRUIF

Dat is wat het RIVM ons vertelt. U vertrouwde al die tijd ook op de wetenschap. Is de wetenschap iets te politiek geworden ook?

RUTTE
Ja ik snap de vraag, ik snap ook echt de zorg die bij mensen bestaat naar aanleiding van de berichtgeving. Want het is heel belangrijk dat mensen in de zorg weten dat we op basis van wetenschappelijke informatie en feiten, het RIVM althans, zijn werk doet. Dan kan er vervolgens nog een probleem zijn met schaarste, maar dat is dan politiek-bestuurlijk  om dan te wegen: hoe ga je in die schaarste om met capaciteit. Dat kan natuurlijk altijd. Maar je wilt graag dat die richtlijnen daar geen rekening mee houden, dat die zich zoveel mogelijk baseren op de wetenschappelijke inzichten. Uw berichtgeving vandaag daarover is reden om dat aan het RIVM na te vragen, maar ik wil daar geen commentaar op geven voordat we dat verder hebben uitgezocht. Dat vind ik ook niet netjes richting het RIVM.

DE KRUIF

U bent er die hele crisis ook bij geweest. Heeft u af en toe het RIVM misschien te veel onder druk gezet? Of het kabinet het RIVM te veel onder druk gezet?

RUTTE
Nee, we hebben steeds gevraagd ons wetenschappelijk te adviseren en dat doen ze ook. En als er dan tekorten zijn, en op allerlei punten zijn tekorten. Je ziet het nu met het testen dat het niet altijd lukt om alles zo snel te doen als je zou willen volgens de adviezen van het RIVM/het Outbreak Management Team, dan ligt er het advies van de deskundigen en vervolgens zeg je: ja er is ook schaarste en dan ga je in die schaarste keuzes maken.

DE KRUIF

Gevolg is wel dat er dus zes maanden lang zorgmedewerkers en kwetsbare ouderen extra risico hebben gelopen door deze richtlijn. Wat vindt u daarvan?

RUTTE

Ja nogmaals, u stelt die vraag over uw berichtgeving van vandaag. En wat ik u net zei: die is een paar uur oud. Ik vind dat zorgmedewerkers veilig moeten kunnen werken. Het kan zijn natuurlijk altijd dat door schaarste bepaalde wetenschappelijk gewenste bescherming niet mogelijk is, dat zou altijd kunnen. Maar hier werd de indruk gewekt dat ook in de advisering over wat wetenschappelijk noodzakelijk is die schaarste een rol zou hebben gespeeld. En dat hebben we nu eerst eens even precies nagevraagd. En als we meer weten hoort u dat.

DE KRUIF

Maar hoor ik u dus ook zeggen dat het dus absoluut niet de bedoeling kan zijn dat schaarste daarbij een rol heeft gespeeld?

RUTTE

Nou het RIVM adviseert ons op basis van wat zij wetenschappelijk verstandig vinden. Je ziet het ook deze week als het gaat bijvoorbeeld om vraagstukken rondom testbeleid, rondom bron- en contactonderzoek dat de capaciteit niet altijd kan meemaken wat wetenschappelijk verstandig zou zijn. Simpelweg omdat er bijvoorbeeld te weinig testmateriaal is. Maar dan wil je wel dat dat aparte sporen zijn. Dus aan de ene kant: wat zou je wetenschappelijk willen en vervolgens wat kan er in de praktijk?

DE KRUIF

Maar goed, die richtlijn blijkt nu, dat heeft RIVM vandaag of eerder deze week aan Nieuwsuur ook toegegeven, gebaseerd te zijn geweest op schaarste. Schrikt u daarvan?

RUTTE
Nogmaals, dan vind ik het netjes dat wij eerst ook even zelf dat precies navragen.

DE KRUIF

Wat wel zo is, is dat zorgmedewerkers die ziek zijn geworden ook de staat nu zouden kunnen aanklagen volgens een hoogleraar gezondheidsrecht. Vreest u daarvoor?

RUTTE
U gaat nog een stap verder. De berichtgeving van u vanmiddag is een paar uur oud. Ik vraag begrip voor het feit dat ik het dan correct vind dat wij ook eens even navraag doen. In algemene zin kan ik u antwoorden dat het RIVM zijn adviezen baseert op de laatste wetenschappelijke inzichten. Die kunnen overigens ook door de tijd veranderen. Ook dat hebben we natuurlijk gezien in de coronacrisis. Dat, neem bijvoorbeeld, de duur van de quarantaine, die is in de loop van de tijd van 14 dagen naar 10 dagen gegaan op basis van de laatste inzichten. Geleidelijk aan zijn er ook andere inzichten ontstaan op andere onderdelen. Dat kan altijd en dat is dan wetenschappelijk onderbouwd, omdat ja wij varen in de mis hebben we vaker gezegd. Vijftig procent kennis dus die kennis verbetert ook in de loop van de tijd. Dus dat is de wetenschappelijke kant. Dan is het van belang dat dat inderdaad wetenschappelijk is en niet ingegeven door capaciteitsvraagstukken, dat zijn dan de bestuurlijk-politieke afwegingen. Uw berichtgeving lijkt te wijzen op een samenloop van die verschillende elementen. En dat zijn we precies aan het navragen.

DE KRUIF

Wat wij hebben begrepen van het RIVM, wat ze ons hebben verteld, is dat er wetenschappelijk niet iets is veranderd. Dus dat de richtlijn na zes maanden is veranderd, stilzwijgend, zonder dat er een andere wetenschappelijke basis is geweest.

RUTTE
Nogmaals, ik vind het dan correct dat wij de kans hebben, het is een paar uur oud dat bericht, om dat eens even precies zelf na te vragen.

Rode en oranje gebieden in Europa

VAN LEEUWEN (BNR)

Ja ik vraag me al de hele week af: waarom heeft Nederland code rood in het buitenland, dus Duitsland, België en vinden wij dat niet?

RUTTE
Nou, wij zullen vanavond met Nederland praten natuurlijk over de situatie in een aantal regio’s en hoe die zich verhouden tot, maar daar ga ik nu niks over zeggen, dat komt vanavond.

VAN LEEUWEN

Maar dat is niet de vraag. De vraag is: waarom beoordelen andere landen ons als een coronabesmettingshaard en wij tot nu toe eigenlijk nog niet? Waarom zien wij dat anders?

RUTTE

Nou ik heb u volgens mij... Een paar weken vertel ik u dat het veel te snel gaat met de oploop van de cijfers, en op dit moment is een op de 250 Nederlanders besmet. Dus dat is toch een behoorlijk hoog aantal.

VAN LEEUWEN

Maar de vraag is dus....

RUTTE

Besmettelijk zelfs....

VAN LEEUWEN

Reageren wij te laat? Zijn wij te laat of te laks met ingrijpen, met maatregelen nemen?

RUTTE

Nee. Dat staat los van elkaar. Kijk, landen hebben allemaal in Europa – helaas – hun eigen systeem. We proberen meer coördinatie te krijgen tussen Europese landen. Het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse zaken op basis van de adviezen onder andere van het RIVM komt iedere maandag doorgaans met nadere mededelingen. Welke regio’s en landen, of hele landen soms zelfs het advies van geel naar oranje gaat. Dat systeem verschilt per land. Dus Duitsland en België hebben weer hun eigen systemen. En deels overlappen die ook. Maar dat zegt niets over de urgentie die wij voelen. Die voelen wij al een tijdje.

VAN LEEUWEN

Maar als ik naar Duitsland ga, dan moet ik in quarantaine? En dat is hier dus niet...

RUTTE

Nou, daarvoor zou ik u willen adviseren naar de website van Buitenlandse Zaken te gaan. Want dat ligt heel complex nu met Duitsland. Want dat verschilt per deelstaat. Dus dat is echt iets dat ik mensen adviseer als ze naar Duitsland reizen. Raadpleeg de website van Buitenlandse Zaken, want daar vindt u precies de laatste inzichten.

Testcapaciteit

VAN LEEUWEN

Maar Hugo de Jonge, uw minister, een coronaminster zei gisteren tegen mij dat hij eigenlijk het zicht op de tweede golf heeft verloren. Dat hij het eigenlijk niet is voorbereid daarop.

RUTTE

Nee hoor.

VAN LEEUWEN

Hoe kijkt u daar naar?

RUTTE

Nee hoor, dan zou ik die tekst nog weleens willen terug horen, want dat is niet wat wij vinden.

VAN LEEUWEN

Hij is er niet op voorbereid als het gaat om testcapaciteit he....

RUTTE

Maar dat lijkt me allemaal, dat is nogal een andere opmerking dan uw eerste zin. Dus ik stop even met commentaar geven op wat u denkt dat Hugo de Jonge gezegd heeft.

EU-top Brussel

WESTER (RTL NIEUWS)

Misschien in het verlengde hiervan nog een vraagje. Die bijeenkomst met de regeringsleiders volgende week, is dat online, virtueel?

RUTTE

Nee, die is fysiek en dat mag ook omdat wij mogen reizen als het gaat om dit soort politieke...

WESTER

U mag wel naar België? U moet wel naar België toe?

RUTTE

Ja, maar dan mag ik niet – dat doe ik overigens anders ook niet – u kent mij als heel Spartaans. Maar zou ik normaal gesproken ook gezellig in Brussel een biertje gaan drinken wordt mij dringend aanbevolen, sterker nog, afgeraden om dat niet te doen. Dus aanbevolen dat niet te doen en afgeraden het wel te doen. Dus dat beweeg tussen hotel en raadsgebouw.

WESTER

Maar u mag wel het hotel in?

RUTTE

Ja, mag het hotel in en ik mag het raadsgebouw in. Dat zijn de afspraken....

WESTER

En u hoeft dan niet....

RUTTE

Ik verwacht ook binnenkort een bezoek van de president van de Europese Commissie. Dat kan ook. Dat zijn politiek diplomatieke gesprekken die kunnen doorgaan.

WESTER

U hoeft niet twee weken in dat hotel te blijven?

RUTTE

Nee, en u kent het hotel. Dat zou je ook niet willen.

Mensenrechtenschendingen Syrië

VAN DEN BERGH (REUTERS)

Over Europese samenwerking gesproken en coördinatie met andere landen wou ik het nog even hebben over Syrië aansprakelijk stellen. U zegt: ik ga bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties hoop ik dat we steun vinden. Dat klinkt wel als een hele soort on-Nederlandse ‘move’ om opeens voorop te lopen in internationaal recht en iets te doen waarvoor u niet van tevoren steun heeft gezocht.

RUTTE

Nou, we hebben wel aanwijzingen dat de steun er komt. Maar wij vinden dit heel belangrijk. Inderdaad, we hebben vandaag dat besluit nu genomen om Syrië aansprakelijk te stellen. En wij denken dat dit een belangrijke volgende stap is om straffeloosheid tegen te gaan. En ook gerechtigheid te krijgen voor Syrische slachtoffers van de meest ernstige misdrijven. Dat betekent in formele zin dat Syrië nu op de hoogte is gesteld van dit besluit. Met een diplomatieke nota. Die hebben ze vandaag gekregen. Daar wordt zeer gewezen op de internationale verplichting om schending te beëindigen en slachtoffers hun recht te bieden. Ook vraagt Nederland van Syrië om in onderhandeling te treden. Dat is een noodzakelijke stap voordat de zaak aan een internationale rechter kan worden voorgelegd. Dus dat is een processtap dat wij met Syrië in onderhandeling willen treden. Wij zijn van mening dat er inmiddels ruimschoots bewijs dat aantoont dat het regime van Assad zich op grote schaal schuldig heeft gemaakt aan grove mensenrechtenschendingen. Waaronder foltering. Hier wordt al jaren veelvuldig over gerapporteerd. Internationale organisaties. Er wordt al jaren bewijs verzameld. En wij zijn van oordeel dat alleen als de daders ter verantwoording worden geroepen, ook de slachtoffers daarmee de eerste stap kan worden gezet ook naar gerechtigheid voor de slachtoffers. En alleen dan kan er op een zuiver, politieke lange termijn oplossing komen voor Syrië. Het is ook een belangrijk signaal natuurlijk naar andere dictators naar de wereld. Dat je dit niet straffeloos kunt doen.

VAN DEN BERGH

Is dit ook een signaal bijvoorbeeld naar Rusland dit het regime blijft steunen?

RUTTE

Dit is echt een niet een signaal, maar heeft niets met Rusland te maken, dit heeft echt met Syrië te maken.

VAN DEN BERGH

En dan nog even een vraag: u zegt die nota is vandaag gekomen. Ik weet dat er, voordat je die zaak naar het Internationaal Gerechtshof moet brengen heb je een zes maanden periode waarin je dat met arbitrage zou kunnen oplossen. Dus dat gaat dus wat u betreft nu in, die zes maanden?

RUTTE

Dat is de onderhandeling die moet plaatsvinden. Dus in het proces moet Nederland nu in onderhandeling met Syrië. Dat is een noodzakelijke processtap voordat de zaak kan worden voorgelegd aan de internationale rechter. Uiteindelijk wat wij natuurlijk willen is ook gewoon een beëindiging van de nog dagelijks plaatsvindende misdrijven. Gerechtigheid krijgen voor de Syrische slachtoffers van de meest ernstige mensenrechtenschendingen en de daders ter verantwoording roepen. En Nederland heeft in het buitenlandsbeleid dit natuurlijk als een prioriteit. Namelijk onze inzet om straffeloosheid tegen te gaan. En wij denken ook dat het van belang is om een duurzame bijdrage te leveren aan een politieke oplossing in Syrië. Goed weekend.