Letterlijke tekst persconferentie minister Grapperhaus over het coronavirus (22-6-2020)
Minister Ferd Grapperhaus (JenV) geeft op 22 juni 2020 een persconferentie over het toegenomen aantal coronabesmettingen. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
GRAPPERHAUS
Dames en heren, het coronavirus is nog steeds onder ons. Het aantal besmettingen neemt toe. En we zien dit op diverse plekken in het land. Ook in de vier grote steden; Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. En de rode draad in deze vastgestelde besmettingen is telkens grote groepen mensen bij elkaar zonder anderhalve meter afstand te houden. En laat ik daar duidelijk over zijn: dit is geen goede ontwikkeling. De stijging van het aantal coronabesmettingen is een waarschuwing. Het is een stroomstoot die ons alert moet houden. Het is op dit moment geen reden tot strengere maatregelen, maar dit is wel een overduidelijk teken dat we ons allemaal beter aan de basisregels moeten houden. En ik herhaal ze: Houd anderhalve meter afstand. Blijf thuis bij klachten; zoals bij verkoudheid, hoesten of verhoging en laat u testen. Vermijd drukte. Werk zoveel mogelijk thuis. En was uw handen helemaal stuk.
Op 1 juli konden we als kabinet de maatregelen versoepelen. Omdat we in Nederland met zijn allen ons stinkende best hebben gedaan om het coronavirus onder controle te krijgen. En die versoepeling was de verdienste van 17 miljoen Nederlanders, omdat we allemaal onze verantwoordelijkheid namen. Omdat we ons allemaal aan de basisregels hielden. En dat moeten we blijven doen, ook als u denkt dat u niet veel kans loopt om ziek te worden. Doe het dan voor een ander, voor de kwetsbaren. En wie weet toch voor uzelf.
Nu het aantal besmettingen weer stijgt moeten we extra waakzaam zijn en onze verantwoordelijkheid blijven nemen. Zojuist hebben de lokale GGD’s nog eens de oproep gedaan; houd je aan de maatregelen en laat je testen. Zorg dat je gedrag niet verslapt. Ook niet als u deze zomer gezellig op een strand zit, met uw kinderen een pretpark bezoekt of een goed glas wijn bestelt op een terras. U wilt dat toch blijven doen? Houd u dan aan de regels.
We houden als kabinet uiteraard vinger aan de pols. Daar heb ik ook vanmiddag uitgebreid over gesproken met de voorzitter van het Veiligheidsberaad burgemeester Bruls. Als we met z’n allen onverhoopt toch weer de drukte opzoeken, niet die anderhalve meter houden, dan kan het zo maar zijn dat burgemeesters lokaal moeten ingrijpen. En dat te drukke stranden, parken of winkelstraten weer moeten sluiten. Dat heeft negatieve gevolgen voor onszelf, voor ons leven. Maar vooral ook voor ondernemers, winkeliers, mensen die in de horeca werken. Laten we het vooral zover niet laten komen en ervoor zorgen dat we, met de basisregels in ons achterhoofd, gewoon kunnen genieten van dat strand, van dat park of van dat terras. En dat kan alleen samen. Want alleen dan houden we het coronavirus onder controle. Dank u wel.
BREMER (RTL NIEUWS)
Meneer Grapperhaus, waarom kiest u er nu niet al voor om bijvoorbeeld mondkapjes te verplichten op drukke plekken zoals ze in andere landen wel doen?
GRAPPERHAUS
Weet u, wij hebben heel duidelijke adviezen gekregen van het Outbreak Management Team en het RIVM. Die adviezen volgen wij. En daar is gewoon heel duidelijk gebleken dat die anderhalve meter en die hygiëne met de handen in de afgelopen maanden enorm goed hebben gewerkt. We hebben met zijn allen echt die besmettingscurve helemaal omlaag gekregen. Dat is wat we moeten doen. En het OMT en het RIVM bendadrukken ook: dat zijn de regels die het beste helpen.
BREMER
Maar mensen houden zich niet altijd aan die anderhalve meterregel. Is het dan toch niet een idee om toch mondkapjes te doen op drukke plekken?
GRAPPERHAUS
Weet u, die anderhalve meterregel, daar blijf ik iedere keer weer van zeggen: daar moeten we ons aan houden. En daar doe ik ook geen concessies in. Zorg nou dat je op straat altijd overal waar je bent die anderhalve meter houdt en die andere regels die ik genoemd heb die echt overzichtelijk zijn. En het is zo dat je ook als je dit advies in acht neemt ervoor zorgt dat je meehelpt om dat coronavirus helemaal weg te krijgen. Laten we aan die anderhalve meterregel geen concessies doen.
BREMER
En blijft u het monitoren op lokale uitbraken met lokale maatregelen of kan het zo zijn dat als er volgende week bijvoorbeeld weer een verdubbeling is van de cijfers, dat er dan landelijke maatregelen komen?
GRAPPERHAUS
Ik begin er nog steeds mee te zeggen dat ik vind dat wij, wij zijn toch een sterk land, wij moeten het kunnen opbrengen met elkaar, met die 17 miljoen, om met deze regels ook na die versoepeling van 1 juli gewoon ervoor te zorgen dat het weer helemaal de goede kant op gaat met die besmettingen, dat is een. Twee, het kan zijn dat er op enig moment lokaal maatregelen nodig zijn. We sluiten ook niet uit dat dat meer regionaal zou zijn en laten we toch echt er met zijn allen voor zorgen dat het niet landelijk nodig is.
BREMER
Maar stel dat er volgende week weer een verdubbeling is van de cijfers?
GRAPPERHAUS
Nou zo eenvoudig is het niet. Kijk, we hebben een heel goedwerkend dashboard ontworpen waarop zeer verschillende aspecten heel duidelijk van dag tot dag voor ons zichtbaar zijn. Denkt u aan de IC-opnamen, de ziekenhuisopnamen, het aantal besmettingen, wat gebeurt er per regio. En dat dashboard is voor ons van dag tot dag een leidraad. Dat kan als we echt op deze manier doorgaan en het gedrag niet weer, laat ik zeggen, aanscherpen, dan kan dat op enig moment tot de conclusie leiden dat we veel strenger moeten gaan handhaven terwijl we het nou juist zo goed deden op basis van vrijwilligheid van mensen. En laten we echt niet in de situatie komen dat we moeten gaan overwegen om toch weer de maatregelen strenger te maken. Ik zou dat echt zonde vinden als u ziet hoe ver we met elkaar gekomen zijn in die drie maanden.
BREEDVELD (NOS)
Moeten we dit zien als een laatste waarschuwing, uw oproep?
GRAPPERHAUS
Ik vind dat u dit echt als een hele ernstige waarschuwing moet zijn aan iedereen die denkt: ach het kan wel. Nee mensen, het kan niet. Het virus, ben ik vandaag begonnen, is nog onder ons. Het is een levensgevaarlijk virus. We hebben echt met elkaar, met die maatregelen die echt ontzettend goed zijn nageleefd, waar een groot draagvlak voor bestond, hebben we echt heel veel bereikt. En dat moeten we nu door, ja ik zeg het toch maar hard weer, door verslapping in ons gedrag gaan prijsgeven. Dat moeten we niet doen.
BREEDVELD
Ondernemers vrezen een nieuwe lockdown. Ouderen zijn bang voor hun gezondheid. En u komt met een oproep. Schiet u niet tekort?
GRAPPERHAUS
Nou, ik zal u dit vertellen: ik heb ook begrepen dat ondernemers, bijvoorbeeld het MKB, ook zelf met een oproep zou komen. En dat vind ik enorm te prijzen. Want ik denk dat het heel goed is dat ook ondernemers, ondernemersverenigingen hier meehelpen. We moeten dit met elkaar doen. Ik vind nog steeds, dat heb ik steeds in deze crisis ongeveer iedere maandag na het Veiligheidsberaad gezegd: complimenten voor de Nederlandse bevolking hoe goed men zich eraan hield. En dan vind ik dat ik ook voor camera’s moet gaan staan als ik constateer dat men zich er minder goed aan houdt. En dan moet ik de mensen in het gezicht kijken en zeggen: mensen we moeten ons gedrag met zijn allen echt verbeteren, want anders haat het de foute kant op en komen we straks misschien weer in de situatie die we nou juist niet meer terug willen.
BREEDVELD
Toch gaat u niet steviger handhaven, toch gaat u geen mondkapjes verbieden. Is dit niet wat, wat de Kamer ook zegt: een gebrek aan urgentie. U kunt toch ook veel preciezere maatregelen nemen, bijvoorbeeld onder jongeren, in de horeca.
GRAPPERHAUS
We hebben natuurlijk nog steeds, en vergist u zich daar niet in, heel precieze maatregelen. Ik kan me herinneren dat ik in een eerder stadium ook wel eens van u, of van een van de mensen de vraag heb gekregen: die maatregelen, zijn die soms niet te ingewikkeld? Nee dat zijn ze niet. Het zijn echt precieze maatregelen die we hebben getroffen. Juist om in de goede situatie zoals bijvoorbeeld in de horeca of op een terras of in een bioscoop juist de situatie te creëren met inachtneming van die hoofdregels: anderhalve meter afstand, geen drukte, thuis blijven bij klachten, nou u kent ze. En dat is waar we echt op door moeten. U zegt: we gaan niet strenger handhaven, er wordt op dit moment goed gehandhaafd. Maar we zullen als mensen niet gewoon zeggen inderdaad: we moeten echt weer even heel goed opletten, ja dan kom je op een punt dat je dat echt strenger moet gaan oppakken. En ik vind nog steeds: als wij, ook bevolking, zo’n groot aantal mensen, 17 miljoen, de afgelopen maanden dit hebben bereikt wat we hebben bereikt. Dat die curve echt op een geweldige manier helemaal zo omlaag is gegaan, dan moeten we het ook kunnen opbrengen om na zo’n waarschuwing van mij namens het kabinet ook echt weer te zeggen: ja we pakken dat ook weer op, laten we dat nou doen.
BREEDVELD
U noemde een van de risico’s heel precies: de besmettingen komen bij samenkomsten van grote groepen. Moet daar dan niet harder op opgetreden worden, zoals ook eerder in de coronacrisis is gebeurd door parken te ontruimen, feestjes te verbieden, dat soort zaken?
GRAPPERHAUS
Nou weet u, in de begintijd was het heel duidelijk dat mensen ook moesten wennen aan die nieuwe situatie. Ik bedoel: ikzelf als Nederlander moest ook ineens een aantal dingen helemaal omschakelen net als iedereen hier aanwezig en iedereen die kijkt. Op enig moment zag je dat mensen daar toch ook in het ritme van de maatregelen kwamen, zeer te waarderen, ze ook echt met 90% werd het allemaal opgevolgd. We zien nu dat dat afneemt en dat mensen eigenlijk daar soms zelfs laconiek of afwijzend tegenover doen.
BREEDVELD
Een reden om in te grijpen zou ik zeggen.
GRAPPERHAUS
Ja maar, weet u, ik waarschuw, u zei dat terecht: ik waarschuw heel duidelijk en ik vind mensen: herpak je gedrag van de vorige maanden. Er is nu meer mogelijk, er zijn terrassen open. Je kunt naar de bioscoop. Je kunt naar het strand. Je kunt allerlei dingen doen, maar hou die regels nou in acht. Want anders...
BREEDVELD
Want anders?
GRAPPERHAUS
Nou ja, dan gaat de ontwikkeling, hoop ik niet, maar dan zou die verder de verkeerde kant op kunnen gaan en dan krijg je op enig moment toch dat je voor het moment komt: moeten we niet strengere maatregelen weer gaan nemen?
BREEDVELD
En de vraag is: moeten we nu niet gaan handhaven? Dat is de vraag denk ik.
GRAPPERHAUS
Ja maar ik had daarop geantwoord, toen zei ik al tegen u: er wordt gehandhaafd. Op enig moment ga je zeggen: we gaan strenger handhaven. En dan gaan we weer meer mensen eerder een bon geven om het zo maar te zeggen. En dan ga je ook echt nadenken: ja moeten we dan niet, als het op deze manier met deze versoepelde maatregelen toch niet zo gaat als het zou moeten gaan, moeten we dan niet gaan verstrengen? En ik vind, daarom ook deze oproep, ik vind dat we dat met elkaar moeten voorkomen. Dat is toch, ik zou bijna zeggen beneden de stand van de Nederlanders dat het zo ver zou moeten komen.
BREEDVELD
Maar ik stel u deze vraag ook in deze toon omdat de Tweede Kamer vindt dat u te zeer verslapt.
GRAPPERHAUS
Nou, ik heb gehoord dat er mensen zijn in de Tweede Kamer die zich zorgen maken over de mate van urgentie.
BREEDVELD
Terecht denk ik toch?
GRAPPERHAUS
Nou nee, dat is niet terecht. Wij zijn dagelijks als kernkabinet met elkaar in contact. We bekijken ook, zei ik u al, dagelijks die monitor. Ik sta hier omdat wij met elkaar op enig moment vaststelde: we moeten nu nog eens heel duidelijk een rood uitroepteken neerzetten, zoals u dat net zei: een ernstige waarschuwing: mensen, scherp je gedrag aan, dat hebben we nodig met elkaar om dat virus te bestrijden. Dat is niet omdat ik zo nodig iets moet, maar dat is omdat we als maatschappij dat virus moeten bestrijden.
BREEDVELD
Ja een laatste kans voor de volksgezondheid dus, maar ook een laatste kans om steviger maatregelen te voorkomen.
GRAPPERHAUS
Ik vind het heel duidelijk een waarschuwing aan iedereen: denk er nou om: we willen toch met elkaar in deze zomer met meer mogelijkheden door de versoepelde maatregelen om op een terras te gaan zitten, in een park, in een pretpark en dergelijken. Mensen, laten we dat nou niet verpesten doordat we ons gedrag verslappen. Hou nou vast aan die regels, want die zijn toch echt overzichtelijk.
BOVEN (BNR)
Meneer Grapperhaus, deelt u de analyse van een aantal virologen die ik vandaag in de media hoorde dat in augustus, dus eigenlijk over twee weken, we al midden in een tweede golf kunnen zitten met een zelfde soort ziekenhuisopnames als een paar maanden geleden?
GRAPPERHAUS
Nou weet u, ik ben geen viroloog, dus het is voor mij niet mogelijk om de mening van virologen te gaan delen. Iets anders is dat wij zeer nauwlettend op dat dashboard kijken en tegelijkertijd, u weet: wij worden uiterst deskundig geadviseerd door het Outbreak Management Team. En daar blijven we ook heel consistent in.
BOVEN
Betekent dat dat u rekening houdt met een nieuwe uitbraak, massale ziekenhuisopnames in de maand augustus?
GRAPPERHAUS
Op dit moment ontwikkelt het zich zo, dat heeft u kunnen zien, dat er een zekere stijging is van besmettingen. Ik roep op dat iedereen echt weer zijn gedrag aanscherpt. En als het zo is dat er werkelijk, laat ik zeggen, zorgwekkende ontwikkelingen zijn, dan zullen wij ook echt daar heel tijdig door het OMT bij betrokken worden of zullen wij hen daarbij betrekken. En daar hebben we dat dashboard ook voor.
BOVEN
Is het niet riskant om zo in te zetten op de hoop dat mensen hun gedrag aanpassen. Dat is ook in veel situaties praktisch onmogelijk om die anderhalve meter afstand vol te kunnen houden. Zeker als je in Amsterdam gewoon over straat loopt.
GRAPPERHAUS
Nou ik ben dat niet met u eens. Dus daar verschillen we dan al van mening. Ik denk dat op elke straat in Nederland kan iedereen, en trouwens ook in heel veel binnenruimtes kan iedereen anderhalve meter uittellen. En die anderhalve meter ook echt in acht nemen. Dus er is geen enkele reden, en daar ben ik ook heel, laat ik zeggen, koersvast in. Geen concessie mensen op die anderhalve meter. Want alles laat zien dat dat een van de belangrijkste, mag ik het zo zeggen, wapens is tegen Covid-19. En daar blijven wij dus ook echt aan vasthouden.
BOVEN
U vindt niet dat het onmogelijk is in de Amsterdamse binnenstad en andere binnensteden, op campings, op cafés, op terrassen? Mondkapjes echt wel een noodzaak gaan worden net als in het buitenland.
GRAPPERHAUS
Wat we hebben gezien een tijd geleden bijvoorbeeld is dat de burgemeester van Leiden enige tijd de binnenstad daar heeft afgesloten. Ik weet bijvoorbeeld burgemeester Remkes heeft hier op enige moment een markt afgesloten omdat het, ik zal maar zeggen, het loopverkeer te druk werd en die anderhalve meter in het gedrang kwam. Dat zijn concrete situaties waarin je dus echt kunt ingrijpen. En ondertussen gaat het om de mensen zelf. Want u slaat nog steeds een regel over: vermijd drukte. En daar doe ik ook een oproep aan mensen: bedenk nou dat misschien wil je ergens graag heen, maar als het te druk is dan kun je daar op dat moment gewoon niet heen. Dan is het niet verstandig om dat te moeten doen.
BOVEN
Kan de Nederlandse economie een hernieuwde lockdown betalen?
GRAPPERHAUS
U gaat uit van een wel erg vergaande assumptie, namelijk dat we straks heel vergaande maatregelen zouden moeten nemen. En ik moet u er echt op wijzen: we hebben in Nederland niet wat een definitie is van lockdown hebben we uiteindelijk niet gehad. We hebben juist met elkaar gezegd: we blijven weg van het volledig, helemaal dichtgooien van alles in onze maatschappij.
VRAAG
Meneer Grapperhaus, u noemt al de steden, Amsterdam, Den Haag, Hillegom, er zijn overal lokale uitbraken.
GRAPPERHAUS
Goes ook.
VRAAG
Goes, inderdaad. Zou een mogelijkheid zijn inderdaad, u heeft het net al even gezegd, maar dat er een regionale lockdown zou komen?
GRAPPERHAUS
Weet u, op dit moment gaat het in de vorm van dat er laat ik zeggen gelokaliseerde uitbraken zijn waar de GGD ook echt goed op ingrijpt, ook met dat contact- en vervolgonderzoek. Dat loopt goed. Ik heb gezegd en dat herhaal ik, op een eerdere vraag van een van uw collega’s, dat we inderdaad niet moeten uitsluiten dat je op enig moment een verdergaande maatregel moet nemen. Dat je maatregelen moet nemen die regionaal doorwerken. Laten we echt het met elkaar niet zo ver laten komen. Je kunt het niet uitsluiten.
VRAAG
(Onverstaanbaar, red.) Was er een feestje in Den Haag, in de wijk Transvaal. Daar komen 30, 40 jongeren bij elkaar. Die zeggen: ja corona bestaat hier niet. Wat zou u tegen hen willen zeggen?
GRAPPERHAUS
Ik zou tegen hen willen zeggen: jullie hebben niet goed opgelet. Corona is helaas wereldwijd overal aanwezig. Jullie hebben niet goed opgelet. En als je desondanks toch vindt dat je dat soort dingen moet doen, dan is dat asociaal. Ik vind dat je jezelf op die manier buiten je eigen gemeenschap plaatst. Want je doet het dan alleen maar het leven voor jezelf en niet voor de kwetsbaren in e omgeving die jij ook zelf zou kunnen zijn. Want wat we merken is dat de laatste tijd juist veel jongeren het virus krijgen zoals u wellicht weet.
VRAAG
En nog een vraag over de boerenprotesten. Bent u tevreden hoe die zijn verlopen vandaag? Want daar was de anderhalve meter ook best een probleem.
GRAPPERHAUS
Ja maar weet u, daar heeft de veiligheidsregio, ik heb ook gebeld met de voorzitter, had geen tijd om te appen, en ik heb hem gezegd: ik heb hem complimenten gemaakt over de wijze waarop hij dat heeft gedaan. Hij heeft mij daar goed van op de hoogte gehouden de afgelopen dagen en ze hebben daar ook op ingegrepen. En ik moet ook dat zeggen dat de boeren daar vervolgens gehoor aan hebben gegeven. Dus ik denk dat de veiligheidsregio, want het is hun prestatie, dat echt op een goede manier gemanaged hebben.
VRAAG
U bent blij hoe het is verlopen?
GRAPPERHAUS
Nou ik zeg net: ik vind dat ze dat op een goede manier gemanaged hebben. En verder, als minister van Justitie en Veiligheid ben ik de laatste om zich verder uit te laten over hoe de demonstraties, nou ja wat mensen daar zeggen of niet, dat respecteer ik volledig.
VRAAG
U bent nog niet zo ver om ook bijvoorbeeld demonstraties te verbieden?
GRAPPERHAUS
Dat doen we hier niet, in dit land. En ik wil u er nogmaals aan herinneren: we hebben in het begin, heeft premier Rutte toen uitgelegd, steeds uitgelegd: we zijn een vrij land. Wij gaan niet allemaal enorme maatregelen zoals een noodtoestand, dat doen we niet. We gaan ook geen demonstraties verbieden. We zeggen wel, heb ik vandaag ook nog aangegeven, we zeggen wel: als je demonstreert: hou je aan de regels. En die zijn op dit moment anderhalve meter afstand, vermijd drukte, laat je testen en blijf thuis als je klachten hebt.
VRAAG
Meneer Grapperhaus, als u naar het gedrag kijkt van sommige mensen, denkt u dan ook: de communicatie over die regels heeft tekort geschoten?
GRAPPERHAUS
Ik moet u zeggen, die, ik reed een stuk door Nederland eerder deze week. Ik zag overal bij de snelwegen borden, ook in het Engels: Avoid busy places. Ik weet niet of het helemaal correct Engels is, maar het stond er in ieder geval. Het was goed te begrijpen. Ik zie het in de televisie een keer in zo’n balkje voorbij komen en ik kijk heel weinig televisie dus dat zegt wel wat als ik het gezien heb. En ik heb ook echt het idee dat we van schoolkinderen tot en met bejaarden, dat ieder die regels kent. We zullen zeker als overheid daar aandacht aan blijven besteden, maar ik sta hier omdat ik wel vind, als ik een aantal keren complimenten heb gemaakt voor uw camera’s aan het Nederlands volk, dat ik ook moet zeggen: mensen, nu gaat er iets niet goed en nu moet je echt je gedrag aanscherpen.
VRAAG
Waarom komt het dan bij sommige mensen niet aan denkt u?
GRAPPERHAUS
Ik denk dat het bij iedereen best aankomt, althans het bericht waar ik net op antwoordde. Ik denk dat mensen echt wel de berichten meekrijgen en ook weten hoe gevaarlijk het is, het coronavirus. Hier speelt een heel klein beetje dat, omdat we met elkaar dat virus zo omlaag hebben gekregen qua verspreiding, een beetje toch bij mensen iets kan ontstaan van ‘nou ja, het gevaar, ja dat is toch eigenlijk weg?’. Het is niet weg. Ook als je het niet direct ziet, dat virus is een heel onzichtbaar beest.
VRAAG
Even over de bevoegdheden van het lokale gezag. Sommige mensen wordt aangeraden om in quarantaine te gaan, maar het kan niet altijd verplicht worden. Moet dat wat u betreft veranderen?
GRAPPERHAUS
Op dit moment vinden we dat dat met dat dringend advies van quarantaine, dat doet nog steeds een beroep op de verantwoordelijkheid van mensen. We zien dat echt overgrote deel van de mensen zich daar ook aan houdt. En dat vind ik te waarderen. En ik vind ook hier weer, als wij zo’n samenleving zijn, waarin we op democratische wijze elkaar wat ruimte in dat opzicht gunnen, dan vertrouwen de mensen ook dat ze het echt gaan doen.
VRAAG
Dus niet verplicht quarantaine opleggen?
GRAPPERHAUS
Nou, het is een heel dringend advies en dat komt er toch eigenlijk op neer dat je toch echt wat moet gaan doen.
VRAAG
Een andere lokale bevoegdheid, zou je misschien ook lokaal kunnen zeggen: daar moet je wel mondkapjes dragen, bijvoorbeeld in de winkelstraat?
GRAPPERHAUS
Weet u, ik zie dat de adviezen van het OMT hier, van het Outbreak Management Team, hier heel consistent in zijn geweest. Telkens, was die handen, vermijd die drukte, blijf thuis bij klachten en hou die anderhalve meter. Dat heeft ons enorm geholpen en laten we nou echt daar met zijn allen aan vast houden. En daar zie ik op dit moment niet een advies van hetzelfde Outbreak Management Team om daar nog andere dingen aan toe te voegen. En laten we dan ook zo door gaan.
VRAAG
Gister was de reactie van Volksgezondheid nog (onverstaanbaar, geluid valt weg, red.)
GRAPPERHAUS
Nou dat lijkt me voor veel ondernemers niet verstandig, want ze hebben vaak vergunningen en die vergunningen hebben ook gewoon in algemene zin, dus ook los van Covid-19, voorwaarden op het punt van publieke gezondheid en veiligheid. En dat heb ik ook steeds gezegd, ook in de gesprekken, van luister: de primaire verantwoordelijkheid berust bij de ondernemer zelf. Daarnaast wordt er gehandhaafd. En het is zo dat we er wel op moeten kunnen vertrouwen dat het uit drie factoren bestaat. Eén: de verantwoordelijkheid van mensen zelf. Waarom zou je nou in een café gaan zitten, of op een terras en zeggen ‘ik ga me niet aan die regels houden’. Je kunt je toch beginnen met aan die regels te houden? Dan is het tweede: verantwoordelijkheid van de horecaondernemer, of de bioscoopondernemer of wat dan ook voor ondernemer, om te zeggen tegen de klanten ‘je moet je aan de regels houden’. En dan zijn er klanten die dat keihard in de wind slaan. Ik heb daar inderdaad ook met horecamensen ook over gesproken hoe vervelend dat is. Dan zijn ook echt handhavers die optreden. Daar hebben we ook met de Veiligheidsregio’s goede afspraken over.
VRAAG
Maar heeft de overheid niet de verantwoordelijkheid om nu al harder te gaan handhaven? (Onverstaanbaar, red.) Ook om mensen te beschermen die in de buurt wel zich aan anderhalve meter houden, maar in de buurt komen van mensen die dat niet doen.
GRAPPERHAUS
Kijk, we handhaven. Laten we even dat misverstand uit de weg ruimen dat er niet wordt gehandhaafd. Wacht, nee, maar... Dat gebeurt wel. En dat u dat niet altijd ziet, dat is dan heel spijtig, maar dat gebeurt. Het punt is dat je, je kunt niet op alle plekken in het land helemaal tegelijk zijn. Dan zou ongeveer een kwart van de bevolking handhaver moeten zijn. Laten we daar heel eerlijk over zijn. We zijn afhankelijk van de verantwoordelijkheid van mensen zelf en als dat op enig moment, vandaar dat ik hier sta, als mensen elkaar zeggen ‘ja, we zien dat eigenlijk niet meer zo nodig en we blijven toch die lacunes in ons gedrag maar gewoon voortzetten’, dan kom je op het punt dat je veel strenger gaat handhaven en dan krijg je ook over een tijdje dat je zegt: nu moeten we echt nog eens heel goed heroverwegen hoe het met die maatregelen zit. En dat willen we niet, want nogmaals, ik zeg nog maar eens heel simpel, deze versoepeling hebben we met zijn allen verdiend met elkaar. En laten we dan ook die verdiensten vasthouden.
VRAAG
Er werd eerder gezegd dat als het reproductiegetal te hoog zou zijn, dat er dan toch weer maatregelen nodig zouden zijn. Nu is het boven de 1, maar ik hoor u daar niet over.
GRAPPERHAUS
Wij hebben als kabinet heel duidelijk gezegd: wij houden dat dashboard dagelijks in de gaten. En we zullen aan de hand van dat dashboard ook echt kijken wat moet er gebeuren. Wij vonden dat het echt in het licht van de ontwikkelingen van belang was dat we hier vandaag echt een waarschuwing zouden geven en zeggen: mensen, we moeten dat gedrag aanpassen. Ik vind ook, als je dan kijkt naar wat we in drie maanden bereikt hebben met elkaar, dat klinkt misschien wat gek, maar dan vind ik ook dat de Nederlanders verdiend hebben dat we niet meteen nu de boel op slot draaien. Dat we wel zeggen: mensen, pas je gedrag aan. Let nou op die regels en leef ze na. Dat is een insteek die wij hebben en intussen houden we zeer goed, met de deskundigen, in de gaten hoe de ontwikkelingen zijn.
VRAAG
Gaat het kabinet nu op een andere manier ook communiceren? Nu de afgelopen drie, vier weken er geen persconferenties zijn geweest?
GRAPPERHAUS
Nou, kijk. We hebben die afgelopen paar weken geen persconferenties gehad, omdat we heel duidelijk zagen dat er een consistentie was in de lage lijn en ook omdat het draagvlak onder de bevolking van de regels ook in het licht van de versoepeling. Ik sta hier vandaag, omdat ik echt duidelijk wil maken namens het kabinet: mensen, we moeten ons echt wel vasthouden aan die regels. Iedereen moet dan zijn gedrag daar op richten. En ik ga er vanuit. Er werd net gezegd of ik daar op hoopte, nee. Als ik zie hoe het de afgelopen maanden is gegaan, dan ga ik er echt vanuit dat Nederland, dat we echt het besef hebben met zijn allen, iedereen dus, jongeren en ouderen, mensen in de stad en op het platteland, we moeten die regels naleven.
VRAAG
Er komen geen extra persconferenties om op een andere manier te communiceren?
GRAPPERHAUS
Nou, ik sta hier en dat is toch wel mooi.
VRAAG
Gisteren zei het ministerie van Volksgezondheid: een stijging in het aantal besmettingen was eigenlijk wel te verwachten. Nu staat u hier te waarschuwen. Waarom staat u er nou echt? Omdat u zich zorgen maakt? Of omdat de Kamer zich zo’n zorgen maakte en de samenleving zich roerde?
GRAPPERHAUS
Nee, ik sta hier, omdat ik mij zorgen maak over de verslapping in het gedrag van de mensen ten opzichte van die regels. En daarvan zeg ik...
VRAAG
(Onverstaanbaar, red.)
GRAPPERHAUS
Nou dat is mij niet iets van bekend. Ik heb heel duidelijk natuurlijk, dat zeg ik ook, we hebben dagelijks, met zijn vieren, minister Van Ark, minister de Jonge, premier Rutte en ik, gewoon contact met elkaar over de ontwikkeling. Het dashboard wordt heel goed bijgehouden en wat we gewoon zien is dat die lokale uitbraken die we hebben gezien, dat het allemaal gedragsaspecten zijn. Daar ben ik ook mijn verklaring mee begonnen. Het is allemaal terug te voeren tot het gedrag. En dan vind ik wel dat ik als minister van Justitie en Veiligheid hier over de handhaving ga en over het zorgen dat die regels ook doorgaan, dat iedereen zich daaraan houdt, tegen de mensen moet zeggen: mensen, pak dat op. Oké? Mensen, dank u.