Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 3 juli 2020

Mediatekst | 03-07-2020

RUTTE
Een paar punten ter inleiding. Het was vandaag de laatste ministerraad voor Martin van Rijn. Hij is er nog tot volgende week, maar volgende week vrijdag is hij weg. En ik moet zeggen: wij hebben afscheid genomen vandaag in de ministerraad. We zullen ook nog op andere plekken afscheid nemen. Maar waardering is echt enorm bij de collega’s voor wat hij heeft gedaan, hoe hij is ingesprongen half maart. En de bijdrage die hij heeft geleverd bij het zoveel mogelijk onder controle brengen van de coronavirus uitbraak. En ik heb daar ook mijn grote waardering, mijn grote dank vanmorgen naar Martin uitgesproken. Echt bijzonder als je dan belt en zegt: we hebben je nodig. Dat die man zegt: oké, ik kom. Dat zijn altijd mooie momenten.

Tegelijkertijd het is niet weg. Als je wereldwijd nu kijkt naar het coronavirus, maar goed dat kunnen we Martin niet aanrekenen, dan zien we natuurlijk dat het over hele grote aantallen gaat. Inmiddels een recordaantal van 11 miljoen besmettingen en 500.000 mensen die zijn overleden aan het virus. En op dit moment neemt het nog snel toe. In landen als de Verenigde Staten, Brazilië, India en ook in Europa zien we lokale brandhaarden. In Nederland zoals u weet is het aantal besmettingen inmiddels dalend. Evenals het aantal mensen wat in het ziekenhuis ligt, of zelfs op de intensive care is behoorlijk gedaald. En daarom ook de stappen die zijn  gezet naar een zekere versoepeling van de maatregelen ook deze week, eergisteren, woensdag. Maar ik blijf erbij zeggen. Die ruimte die hebben we met elkaar verdiend. En die ruimte moeten we ook met elkaar zien vast te houden. Want als je naar het internationale beeld kijkt, dan zie je dus hoe groot het risico nog steeds is. Het is onder ons, dat kan weer oplaaien. En dan zouden eventuele aangescherpte maatregelen weer nodig zijn. Je ziet het ook deze week, Portugal. Het reisadvies moeten aanpassen voor een paar steden daar, Porto en Lissabon. Omdat daar het aantal besmettingen lokaal weer aan het oplopen is en dat is niet Amerika, Brazilië of India. Dat is hier in Europa. En dat betekent ook dat we ons  moeten blijven houden aan de basisregels wat we eigenlijk gemiddeld genomen eigenlijk heel goed doen. Belangrijkste blijft toch thuisblijven bij klachten, je meteen laten testen. Als je buiten bent de anderhalve meter afstand. Drukte vermijden. Handen wassen en alle andere afspraken die we met elkaar hebben gemaakt als we dat doen. En zeker op straat en buiten die anderhalve meter, dan heeft zo’n virus weinig toekomst als we dat met elkaar volhouden. Maar goed, op zichzelf – laten we ook daar reëel over zijn- de cijfers zijn gewoon op dit moment positief. Dat is natuurlijk goed nieuws. Maar mijn pleidooi is, laten we dat met elkaar vasthouden. Want het is ook weer terug als we niet oppassen.

Dan is er tegen de achtergrond van die coronacrisis ook een economische crisis, ook in Europa. En bij veel andere landen. En dat leidt ertoe dat er volgende week – nee, over twee weken – op vrijdag een extra Europese raad is. Die is belangrijk omdat het, natuurlijk bijzonder, omdat we daar gaan praten over: hoe ga je nou in Europa om met een gezamenlijke reactie op dit vraagstuk? Hoe kun je elkaar helpen? En hoe zorg je ervoor dat landen die wat meer hulp nodig hebben ook de nodige hervormingen doorvoeren zodat ze een volgende keer die hulp niet nodig hebben en het zelf kunnen oplossen? Het is ook bijzonder omdat het de eerste raad is waarbij Duitsland het roterende voorzitterschap stoel vervuld. Niet van de vergadering, dat is natuurlijk de vaste voorzitter. Maar wel van de Unie. En het is bijzonder omdat we elkaar voor het eerst weer in lange tijd zoals het er nu naar uitziet live gaan treffen in Brussel. In de aanloop naar die raad zullen er ook veel gesprekken zijn hier in Nederland. Misschien ook in het buitenland met collega’s om dat goed voor te bereiden en daar zie ik ook naar uit om te kijken of het lukt daar tot compromissen te komen.

Hulp aan Caribisch deel van het Koninkrijk

JONKER (NOS)                                      

Meneer Rutte, er waren drie eilanden boos na de Rijksministerraad. Waarom stellen wij überhaupt voorwaarden als er landen in ons Koninkrijk hulp nodig hebben?

RUTTE
Om dezelfde reden waarom wij voorwaarden stellen aan Italië, Spanje en Frankrijk.

JONKER
Dat vindt u vergelijkbaar?

RUTTE

Ja, vind ik heel vergelijkbaar. Ja, als landen zeggen: we hebben ernstige vraagstukken op te lossen, wil je helpen? Dan vind ik dat je daartoe bereid moet zijn binnen het Koninkrijk, binnen de Europese Unie, binnen het Koninkrijk met het Caribisch gedeelte van het Koninkrijk, binnen de Europese Unie met landen die het zwaar hebben. Maar ja, dan zeg ik wel: doe nou alles om een volgende keer het zelf te kunnen oplossen.

JONKER

Die landen zeggen: laat ons nou op ons eigen tempo hervormen. Maar gaat dat u dan te langzaam?

RUTTE
Ja, dat kun je er wel uit concluderen. Dat gaat, dat proberen ze natuurlijk al een tijdje. We hopen dat we dat tempo wat kunnen opvoeren.

JONKER

Welke punten zouden ze moeten hervormen?

RUTTE

Ja, het gaat om een aantal basale dingen. De Financiën op orde, de rechtsstaat op orde. Maar het gaat ook om een aantal zaken doen om ervoor te zorgen dat landen op langere termijn ook concurrerend zijn. Ik praat nu over het Caribisch deel van het koninkrijk. Niet over de Europese landen, daar liggen weer andere vraagstukken. Maar hier ligt, liggen vraagstukken rondom corruptiebestrijding, het financiële stelsel en de financiële degelijkheid. Maar ook die concurrentieversterking op langere termijn. Minder afhankelijk worden van de toeristische sector bijvoorbeeld en wat is daarvoor nodig? Nou, Nederland is onverplicht wel bereid om te helpen, dat doen we ook al een tijdje met liquiditeitssteun. Ook met noodhulp. We zijn ook aan het kijken wat kunnen we meer structureel doen om te helpen met investeren in die economieën? Dat hoort gewoon bij fatsoenlijk samenwerken.

JONKER

Maar vragen we niet het onmogelijke? Want zij zeggen bijvoorbeeld: pensioenen hervormen, daar hebben jullie meer dan tien jaar over gedaan en moeten wij nu snel doen. Ambtenaren ontslaan zonder dat de vakbonden zich ermee bemoeien. Dat is toch heel lastig door te voeren politiek?

RUTTE

Ja, hervorming is altijd lastig door te voeren. Maar ik vind wel dat ik mag vragen, we mogen vragen, als je helpt dat je zegt: wat doen jullie nou om het de volgende keer zelf te kunnen doen? Heb je dit soort dingen wel voor nodig.

JONKER

Maar Aruba zegt: mogen wij nu ook een keer wat vragen, wij houden eigenlijk nooit onze hand op en nu zijn wij afhankelijk van toerisme, mogen we dan nu ook een keer dat vragen zonder de les gelezen te worden?

RUTTE

Niemand wordt de les gelezen. Maar ik zeg alleen, als je steun vraagt mag je toch ook met elkaar de analyse maken waarom kun je het niet zelf? En dat heeft toch vaak te maken met het feit dat er dan achterstallig onderhoud is op terreinen.

BOVEN (BNR)

Meneer Rutte, is het niet wat kil als u het Nederlands deel van de, als u de Caribische eilanden op dezelfde afstand duwt als Europese lidstaten?

RUTTE

Dat doe ik niet. Ik zeg alleen: er zit natuurlijk een vergelijking. Kijk, Nederland is onconditioneel bereid te helpen met medische hulp, daar is geen discussie over. We hebben natuurlijk eerlijk dit jaar ook geholpen met, o.a. via de Karel Doorman en langs andere wegen met IC-voorzieningen etc. op de eilanden om ervoor te zorgen dat daar een verdere uitbraak van het coronavirus medisch kon worden bestreden. Daar ga je natuurlijk nooit, maar dan ook helemaal nooit dingen tegenover plaatsen. Noodhulp, het gaat ook om omvangrijke bedragen die naar de eilanden gaan om te zorgen dat voedselvoorzieningen etc. goed doorloopt, geen voorwaarden tegenover. Maar zodra je praat over liquiditeitssteun, zodra je praat over verdere investering op de eilanden dan vind ik het logisch dat je zegt: als het nou weer gebeurt, een crisis van wat voor aard dan ook, wat zouden we nu kunnen doen om ervoor te zorgen dat dan eilanden er sterker voorstaan? Dat vind ik niet gek.

BOVEN

Maar u benadrukt zo duidelijk andere landen. Zoals er ook landen binnen de Europese Unie zijn, benadrukt u echt heel duidelijk ook landen binnen het Koninkrijk.

RUTTE
Het zijn zelfstandige landen binnen het koninkrijk. Vier, drie zelfstandige landen.

BOVEN

Ja, maar dat bedoel ik met kil. Is dat niet... Ik bedoel er is toch wel wat meer te zeggen over de Nederlandse relatie met de Caribische eilanden dan dat het landen zijn binnen een Koninkrijk?

RUTTE

Het zijn niet zomaar landen, het zijn landen binnen het Koninkrijk. We hebben daar een hele diepe historische band mee. Een unieke band.

BOVEN

Het is eigenlijk gewoon een soort Nederland?

RUTTE

Ja, nou ja, goed, Europa hebben we ook een unieke band mee. Europese lidstaten. Nee, daar wil ik helemaal niks lelijks mee zeggen. Alleen ik vind wel als wij, als Nederland bereid zijn belastinggeld te gebruiken om solidair te zijn met anderen in problemen. Dat je mag vragen: ja, daar zijn we toe bereid, dat vind ik principaal logisch als het gaat om medische hulp zelfs zonder condities, altijd zonder condities. Maar als het verder gaat dan dat mag je toch ook vragen aan landen: wat is er nou mogelijk bij jullie te doen om ervoor te zorgen dat je het de volgende keer zelf kan doen?

Ontmoeting met Merkel

VAN SOEST (ALGEMEEN DAGBLAD)

Komende donderdag gaat u naar Angela Merkel, wat gaat u haar vertellen?

RUTTE

Ik ga nooit naar Angela Merkel om haar iets te vertellen en zij komt niet... nee, we gaan praten over de Europese situatie. Bilaterale relatie, we hebben heel veel te bespreken. Maar het zal het natuurlijk voor een deel ook gaan over de Europese Raad die voorzien is een week later.

VAN SOEST

Ja, alleen u heeft daar natuurlijk al met mevrouw Merkel en met heel veel andere Europese leiders heel vaak al over gesproken. Uw standpunt is duidelijk zou je zeggen. Is het te verwachten dat daar, dat u daar, dat daar iets gaat gebeuren?

RUTTE

In zo’n gesprek niet, maar die gesprekken zijn nuttig om te kijken waar uiteindelijk compromissen te vinden zijn. Ik heb veel van dit soort gesprekken, die zijn nog niet aangekondigd, maar er komen nog meer van dit soort gesprekken de komende twee weken om te kijken: zou je op 17 juli een stap verder kunnen komen?

VAN SOEST

Want, een stap verder komen 17 juli, u verwacht nog geen akkoord zei u eerder?

RUTTE

Ik heb gezegd dat ik niet wel of niet een akkoord verwacht maar dat het niet voor mij een absolute noodzaak is daar een akkoord te bereiken, omdat ik hoor van veel mensen die zeggen: ja, het is nu heel dringend. Dan zeg ik: wacht eens even, we hebben net in april een groot pakket vastgesteld, Eurogroep heeft dat voorbereid, vastgesteld op de Europese Raad. Daar zit onder andere 240 miljard steun in uit het Europese noodfonds voor landen voor de directe kosten van de coronabestrijding. Zonder randvoorwaarden. Daar is nog niks van getrokken. Dus als er nou echt zoveel nodig is zou je denken dat die 240 miljard is aangesproken, dat is niet gebeurd. Dus ik geloof niet dat er zo’n idiote haast is. Maar ik zit ook niet te wachten op het langer te laten rekken dan nodig is. Dus als het lukt 17 juli of 18 juli, graag. Liever wel natuurlijk. Maar het is niet zo dat alles instort als het niet lukt.

VAN SOEST

Voelt u zich nog voldoende gesteund door onze bondgenoten Oostenrijk en Denemarken?

RUTTE

Ja, weet je, in Europa zijn daar een paar bondgenoten waarmee we samenwerken. Zeker op de begroting om bijvoorbeeld de korting te houden. We hebben twee hele belangrijke randvoorwaarden. Eén zijn die kortingen behouden. En daar is, onze grootste bondgenoten zijn de andere kortingslanden, Duitsland zelf, maar ook de Denen, Oostenrijkers, de Zweden. Dus daar werken we intensief mee samen met andere landen. Met de Oostenrijkers, Denen en Zweden werken we sowieso heel gestructureerd samen in dit proces. Maar als het gaat over die randvoorwaarden van die kortingen is dat een bredere coalitie. Tweede absolute randvoorwaarde zijn die hervormingen. Discussie die ik net had. En toen naar aanleiding van het Caribisch gebied. Namelijk: hoe gaan we er wel voor zorgen dat de aanbevelingen die al lang liggen. De landen specifieke aanbevelingen uit 2019 voor Italië, voor Spanje, voor Frankrijk op het terrein van de pensioenen, de arbeidsmarkt, belasting inning, bestrijding van corruptie, het hervormen in Italië van het juridisch stelsel. Dat is voor ons wel heel essentieel en daar hebben we ook weer bondgenoten. Onder andere binnen die club van de 4 verstandige landen.

VAN SOEST

Nou ja, ik vraag het natuurlijk omdat het erop lijkt dat die andere landen wat minder standvastig zijn nog in dat stellen van die eisen dan u.

RUTTE

Nou, op die rebates zitten we er allemaal heel hard in. Die hervormingen, dat is wisselend. Maar er zijn ook verschillende landen die dat belangrijk vinden. Voor Nederland is dat echt een essentiële, omdat ik ook wil kunnen uitleggen aan mezelf, en vervolgens aan de rest van Nederland, dat als je akkoord zou gaan met een compromis, dat je in ruil daarvoor terugkrijgt dat de basale belofte van de Euro 1991 Maastricht, namelijk: je gaat gezamenlijk naar een hoger niveau van competiveness, van competitiviteit, en concurrentiekracht dat we die eindelijk ook echt eens gaan realiseren. En dat een paar hele grote economieën die daar achter lopen, bereid zijn daar nu ook vergaande maatregelen voor te nemen. En dat is ook belangrijk omdat de wereld instabiel is. En ik het van belang vindt dat de Europese Unie – wat ik in het Kamerdebat zei – geen speelveld is, maar een speler. En dat kunnen we niet zijn als we binnen de Europese Unie dit soort enorme disbalansen zitten tussen economieën die zichzelf weer op eigen benen kunnen zetten en economieën die hulp nodig hebben. Dat betekent dat wij minder krachtig kunnen zijn op het wereldtoneel waar China en Amerika natuurlijk met elkaar in gesprek zijn. En wij daar nu geen echte rol in spelen.

VAN SOEST

En als u donderdag zeg maar terugkomt van uw gesprek met Angela Merkel: zegt u dan precies hetzelfde?

RUTTE

Ja, maar ik ga helemaal niet zoveel zeggen, denk ik. U weet wat wij belangrijk vinden. Wij proberen richting 17 juli een eind te komen. En als het kan het af te ronden. En daarvoor zijn dit soort gesprekken echt noodzakelijk om elkaar goed de nieren te proeven en precies te achterhalen waar het nou precies zit. En er zit heel veel techniek achter. Bijvoorbeeld op het punt van op basis welke cijfers bereken je eigenlijk de noodzaak van hulp? Daar hebben wij kritiek op. Daar zit techniek achter over besluitvormingsprocessen in de vervolgstappen. Daar zit techniek achter op het punt van de precieze vormgeving van instrumenten. Daar zit techniek achter over de rebates. Dus daar zit ook heel veel gedetailleerde discussies komen daar achterweg.

GOEDEGEBUUR (ANP)

Meneer Rutte, u heeft eigenlijk nog twee weken om 500 miljard euro aan subsidie om te vormen in leningen. Hoe gaat dat eigenlijk tot nu toe?

RUTTE

Ons doel is om twee dingen te bereiken. En dat is wat ik u zei: Hervormingen en dat is ervoor te zorgen dat wij onze kortingen houden.

GOEDEGEBUUR

Ja, precies. Maar goed het gaat om 500 miljard euro....

RUTTE

Ja, maar dat zijn allemaal voorstellen. Weet u? We zien het allemaal wel.

GOEDEGEBUUR

Ja....

RUTTE

Maar dat is niet mijn probleem. Alleen, we hebben een gezamenlijk probleem.

GOEDEGEBUUR

Maar u heeft er vertrouwen in dat u dat nog wel kunt omvormen in leningen in plaats van subsidies? Want u gaf ook in april aan dat dat eigenlijk wel het doel is. Dat dat uw inzet is. U heeft vertrouwen in dat dat binnen nu en twee weken nog wel lukt?

RUTTE

Ik heb u alles verteld wat ik erover kan zeggen. Meer kan ik er niet over zeggen. Onze doelen zijn de afdrachten zo te houden in het kader van het MFF klassiek. De begroting zoals die er in februari lag. Dat die niet stijgen. Dat die ongeveer vergelijkbaar zijn plus inflatie, plus economische groei met wat we tot nu toe betalen. Daarvoor is het absoluut noodzakelijk dat de rebates blijven. Ik zie geen compromis ontstaan zonder kortingen. Tweede absolute randvoorwaarde is dat hulp van het noorden betekent hervormingen in het zuiden. Dat kan niet anders. Nou goed, en heel veel andere dingen. En wat wel of niet kan. We zullen het zien. Maar uiteindelijk moet je wegen wat er ligt. En je de vraag stellen: is dit voldoende voor een compromis? Dan zijn dit een paar uitermate cruciale randvoorwaarden.

GOEDEGEBUUR

Nog één vraag daarover. We verdienen natuurlijk ook heel veel geld met handel. Bijvoorbeeld met Italië 10 miljard, vorig jaar. We hebben er dan toch ook heel veel baat bij...

RUTTE

Zeker.

GOEDEGEBUUR

…als die landen heel snel economisch weer opkrabbelen? Dan moet je dat soort landen toch niet nog extra gaan volhangen met schulden, zou je zeggen? Dat is toch niet logisch?

RUTTE

De Commissie heeft in april een analyse gemaakt van de schuldhoudbaarheid van deze landen. En gezegd: die schuld is houdbaar. Dat heeft te maken natuurlijk met het feit dat op dit moment de rente heel laag is. Dus de schuldhoudbaarheid is niet het probleem. En de rente is laag als je bijvoorbeeld die 240 miljard die klaarstaat bij het Europese noodfonds nu, sinds de Eurogroep vlak voor Pasen. Voor directe kosten of indirecte kosten die samenhangen met de coronabestrijding – zonder randvoorwaarden – behalve dat je het daaraan uitgeeft. En dat levert natuurlijk enorme rentewinsten op als je dat zou pakken. Maar dat gaat voor een land als Italië om zo’n 38 miljard, zeg ik uit mijn hoofd. Daar is nog geen euro van opgenomen. Dus dan denk ik: oké, mag allemaal. Maar als er dan een enorme druk wordt gezet: er moet nu op 17 juli een akkoord zijn. ja, ik vind dat ook beter, want dat scheelt een hoop gedoe en sfeerverslechtering misschien verder. Maar vanuit de economische rationale begrijp ik dan niet helemaal waarom dan niet die 240 miljard uit april was aangesproken.

Gelijke kansen bij werving en selectie

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)

Meneer Rutte, het college voor de rechten van de mens oordeelde vandaag dat de vacatures op de TU in Eindhoven niet alleen maar voor mensen met het vrouwelijke geslacht mogen worden opengesteld. Wat vindt u daarvan?

RUTTE

Ik heb alleen het berichtje gezien. Maar ik heb me daar niet op voorbereid. Dus ik weet niet, ja, dan neem ik aan dat de TU Eindhoven op basis daarvan er opnieuw naar gaat kijken. Maar ik zou er even op willen inlezen, want ik heb daar niks anders van gezien dan de berichten op de nieuwssites.

DE WINTHER
Oke, nou, het is wel toevallig dat er vandaag nou juist in de ministerraad een wetsvoorstel is aangenomen, waarin staat dat juist bedrijven de wettelijke verplichting krijgen om beleid te voeren gericht op het bevorderen van gelijke kansen bij werving en selectie. Hoe verhoudt dat zich bij het werving en selectiebeleid bij een universiteit? Geldt daar van hetzelfde voor?

RUTTE

Nou dat is een algemene opvatting die wij hebben, dat bedrijven dat moeten doen. Daar horen universiteiten ook bij, maar dat is wat anders natuurlijk dan zeggen ‘er mogen alleen maar vrouwen mogen worden aangenomen’. Ik begreep uit de nieuwsberichten, maar nogmaals, ik baseer mij nu op de nieuwsberichten, als ik het verkeerd citeer, citeer ik de nieuwsberichten verkeerd, dat in het geval van de TU Eindhoven gezegd was: voor bepaalde vacatures mogen alleen vrouwen worden aangenomen. Dat is niet wat wij zeggen. Wij zeggen ‘je moet ervoor zorgen dat je voldoende diversiteit bereikt in je personeelssamenstelling.

DE WINTHER

Maar is het uitsluiten van een bevolkingsgroep, of het nou, mannen, vrouwen of wat dan ook zijn, het bevorderen van gelijke kansen of niet?

RUTTE

Ik zou met de opvatting die in uw vraag gesloten ligt eens zijn, denk ik, dat dat niet zo is, maar ik wil alleen in het geval van die TU Eindhoven voorzichtig zijn, omdat ik alleen maar de nieuwsberichten heb gezien. En ik wil voorkomen dat ik nu hier een universiteit de grond in stamp, terwijl ik niet alle feiten ken.

DE WINTHER

Je moet erg oppassen tegenwoordig, dus dat klopt. Maar misschien moeten we het dan even loskoppelen van TU Eindhoven.

RUTTE

Maar stel nou eens als er een bedrijf is dat alleen vrouwen aanneemt, ja dat zou ik gek vinden, ja.

DE WINTHER

Stel dus dat alleen een bedrijf dat alleen vrouwen aanneemt, dat vindt u, dat zou niet mogen?

RUTTE
Ja, zou niet mogen, dat zou ik vreemd vinden en of dat nou vanuit de wetgeving enzo wel of niet mag weet ik zo gauw niet, maar ik zou het wel vreemd vinden. Ik denk als je, ik geloof erg in teams die divers zijn samengesteld: man - vrouw, blank - zwart, hoog en laag opgeleid, weet ik het allemaal veel wat je allemaal kan bedenken aan diversiteit, en daar krijg je betere besluiten. Dat lijkt mij voor een bedrijf, een universiteit ook aantrekkelijk. Dat je in staat bent om goeie besluiten te nemen.

DE WINTHER
Het gaat eigenlijk dan over alle organisaties, niet alleen maar over bedrijven?

RUTTE
Mijn maatschappelijke opvatting, ik normeer nu, ik heb even niet zicht precies op wat wettelijk nu wel of niet mag, maar mijn norm zou zijn, mijn maatschappelijke norm, dat je zou streven in organisaties naar samenstelling van je personeelsbestand waarbij je tot betere besluiten komt. Het lijkt me in het belang van het bedrijf, of universiteit, of redactie of kabinet zelfs ook.

DE WINTHER
Is het daarmee ongewenst?

RUTTE
Ja, dan ga ik allemaal van die etiketten plakken en dan kom ik weer terug bij die TU Eindhoven. Daar moet ik me eerst in verdiepen, maar in algemene zin zou ik zeggen: als je zegt ‘vacatures staan alleen open voor vrouwen’, ja dan ontneem je jezelf de kans om uit die fantastische groep mannen ook misschien goeie mensen te vinden. Maar als een bedrijf vooral uit mannen bestaat, kan ik me voorstellen dat je probeert geleidelijk aan ook te kijken ‘kan ik een betere mix krijgen van mannen en vrouwen’, daar zou ik naar willen streven.

DE WINTHER

Maar dat is iets anders dan dat je een groep uitsluit, begrijp ik?

RUTTE

Dat zou ik denken ja, maar of dat wettelijk zo is, dat zou ik moeten nakijken voor u. Zo goed zit ik niet in de wetgeving, maar maatschappelijk zou ik het gek vinden om een groep helemaal uit te sluiten, dat past ook niet helemaal in de sfeer van deze week.

Boerenprotest

JONKER

De boeren die protesteerden deze week weer, op kleinere schaal. Snapt u hun woede nog?

RUTTE

Ik snap de woede van iedereen die demonstreert. Probeer ik altijd te snappen. Ja, oprecht. Ik ben het er vaak niet mee eens, maar ik probeer alles te snappen.

JONKER

Ja, want is het nog uit te leggen dat er koeien op dieet moeten om meer te bouwen? Is dat een verhaal wat u nog kunt uitleggen?

RUTTE

Ja hoor, zeker. We hebben gewoon met z’n allen ervoor te zorgen dat die stikstofuitstoot omlaag gaat. Daar moeten ook de boeren een bijdrage aan leveren. U en ik rijden nu 100. Nou, dat is al een hele hijs. Nou moet iedereen een beetje een bijdrage leveren.

JONKER

En dus dat besluit van het veevoer blijft staan?

RUTTE

Dat is gisteravond nog besproken. Er ligt een motie. We gaan nu kijken of dat plan van de boeren of dat ook is door te rekenen voor 1 september. Afijn, dat heeft u allemaal van Carola Schouten gehoord. Maar ja, uiteindelijk moeten zij ook hun bijdrage leveren. Dat hebben we ook steeds duidelijk gemaakt.

JONKER

Die woede van die boeren gaat zo ver dat ze in bepaalde online groepen ook politici bedreigen. Moeten we nou nog met clubs als Farmers Defence Force, moet het kabinet daar nog mee om tafel?

RUTTE

Nou, in algemene zin zijn bedreigingen natuurlijk onacceptabel. Maar ik ga nu niet, ik ken die online groepen niet, dus ik ga niet nu een organisatie op grond daarvan veroordelen. Maar iemand die politici bedreigt is geen gesprekspartner, nee.

ORNSTEIN (VRIJ NEDERLAND)

U zei net: de wereld is instabiel. Hoe stabiel is Nederland? Borrelt er onder de grond iets misschien iets onderhuids, weet ik veel hoe je het noemt? Als je kijkt naar het boerenprotest, de protesten tegen lockdowns, deze week een Kamerdebat waar de vonken vanaf vlogen werkelijk. Hoe ziet...?

RUTTE

Volgens mij is Nederland heel stabiel. Hebben wij een fantastisch land waar het overgrote deel van de mensen zich in het brede maatschappelijke midden beweegt, snapt dat je in het land er alleen komt als je compromissen sluit, als je naar elkaar luistert, samen eruit probeert te komen. En is het belangrijkste bij al dit soort debatten dat je ze niet op de flanken voert, maar in dat brede maatschappelijke midden. Of het nou over het racisme gaat, discriminatie, dat je niet zegt: iedereen discrimineert want iedereen is het slachtoffer zelf, direct passief of actief van institutioneel racisme zoals sommige zeggen. Vind ik niet verstandig. Of Zwarte Piet moet verboden worden, vind ik niet verstandig. Ben geen voorstander van Zwarte Piet, zoals u weet. Maar ik vind niet dat je het moet verbieden. En waarom doe je dat? Omdat je wil zorgen dat je dat brede maatschappelijke midden, dat debat, die discussie en die mars van de geschiedenis naar verdere beschaving de kans geeft. Maar Nederland in de kern is een stabiel land. Met een enorme brede laag van mensen die steun geeft aan onze manier van leven.

Aanpak coronavirus

BOVEN

Meneer Rutte, u heeft een programma directeur-generaal Covid-19 benoemt vandaag.

RUTTE

Zeker.

BOVEN

Wat gaat die doen?

RUTTE

Ja, we hebben natuurlijk nu die crisisorganisatie gehad die, waar betreft ambtelijk, sterk werd aangestuurd vanuit de NCTV. We zijn nu terug naar de normale ministeriële structuur. Ministeriële commissie, en dat betekent dat je ook een hoofd aannemer wil hebben die over de volle breedte alle vraagstukken bij elkaar brengt.

BOVEN

En die werkt dan op AZ?

RUTTE

Nee, op AZ werken nooit mensen. Behalve zij die direct mij adviseren. En wij proberen nooit zelf een institutioneel belang op te bouwen door daar grote groepen mensen neer te zetten.

BOVEN

Want het staat er namelijk niet bij welk ministerie die werkt. Dus ik vroeg me af welk ministerie dan nu leidend is.

RUTTE

Volgens mij VWS. Ik dacht dat ie op VWS werkt...

BOVEN

Ja.  In het verlengde daarvan. De politiek is nu een beetje met zomervakantie gegaan, hè? U bent er nog een week....

RUTTE

Ik ben er nog twee weken. U bent niet van mij af. Maar het kabinet is er nog een week. Dat klopt. Volgende week vrijdag is de laatste ministerraad.

BOVEN

Hoe heeft het kabinet bedacht om de zomer qua corona een beetje in de gaten te houden?

RUTTE

Nou er is een, ambtelijk wordt er dagelijks overlegd over de cijfers en hoe het gaat en of er noodzaak is maatregelen op te schalen. Eventueel regionaal. Dus het wordt constant gedaan. Als het nodig is dan hebben de meest betrokken bewindslieden onmiddellijk contact. Er is altijd in Nederland vertegenwoordiging van het kabinet aanwezig om meteen te kunnen acteren. Ik ben zelf in de buurt. In Nederland of vlakbij Nederland. Ik ben ook zo terug. Dus daar zitten we echt bovenop.

BOVEN

En ambtelijk is er elke dag contact voor mogelijke maatregelen. Kunnen ambtenaren dan ook maatregelen nemen, of wordt het dan de ministers bijeengeroepen?

RUTTE

Nou die worden gewoon onmiddellijk gebeld. Dat is binnen een kwartier geregeld. Als het nodig is dan hebben we heel snel contact en nemen we besluiten, heel snel.

BOVEN

En de crisisstructuur die blijft dus niet, of die....?

RUTTE

Die is opgeheven tijdelijk tot er hopelijk, permanent. Maar eventueel als er weer aanleiding voor is kan die in het leven worden geroepen als er weer flik opliering is van het virus. Maar in principe zijn we van die crisisstructuur nu overgegaan naar een structuur met een normale ministeriële commissie. Vandaar ook de COVID-19 Directeur-Generaal. Maar deze zomer blijven wij uiterst alert. We zijn niet allemaal hier. Iedereen is ook wel even weg. Ik ben zelf ook wel even weg. Maar dagelijks is het contact als het nodig is meteen terug.

BOVEN

En heeft u afspraken gemaakt met de Tweede Kamer over hoe het parlement betrokken blijft...?

RUTTE

Niet dat ik weet. Maar dat zal dan met VWS gemaakt zijn. Maar dat neem ik aan, is ook zo geregeld.

BOVEN

Ja, okay. U heeft trouwens met Arib gesproken inmiddels, of niet?

RUTTE

Nee.

BOVEN

Nog niet? Want zij wilde u...

RUTTE

Ik spreek haar regelmatig, maar niet naar aanleiding van dat interruptiedebat wat ik zag.

BOVEN

Want zij wil van u één en ander weten over transparantie hé en stukken?

RUTTE

Ik wacht het af.

BOVEN

Dat is nog niet gebeurd.

RUTTE

Nee.

BOVEN

Maar u bent er nog twee weken. Dus verwacht u dat nog voor uw vakantie te doen?

RUTTE

Weet ik niet.
Goed weekend. Het wordt regenachtig.