Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge na afloop van crisisberaad kabinet (3-6-2020)

Mediatekst | 03-06-2020

RUTTE:

Goedenavond, ik zal een paar dingen zeggen en daarna staan Hugo de Jonge en ik graag ter beschikking voor de vragen.

Het eerste besluit dat ik vandaag met jullie wil delen, is dat de basisscholen per 8 juni inderdaad weer volledig open kunnen.  Dat was eerder besloten en het RIVM bevestigt dat uit alle lopende onderzoeken in binnen- en buitenland blijkt, dat er geen belemmering is om dat te doen. Dat is ook in het belang van leerlingen, weer een volle week les te krijgen. En uiteraard lopen de onderzoeken door, dus we houden de vinger aan de pols. 

Maar de hoofdvraag die vandaag op tafel lag, was: ‘Wat te doen met de vakanties?’ Een vraag die veel mensen bezighoudt deze dagen. Want de zomerperiode is in aantocht en we willen erop uit. Dat is ook logisch, juist nadat we zo’n lange periode thuis zijn gebleven willen we weer op pad. En dus vraagt bijna iedereen vraagt zich af: kan ik weg deze zomer? En waar kan ik dan heen? Sommige mensen hebben al geboekt en willen weten of hun reis door kan gaan. Anderen willen graag boeken en vragen zich af wanneer dat inderdaad ook kan. Het korte antwoord op alle vragen is dat we deze zomer inderdaad op vakantie kunnen, maar niet zomaar overal en er zijn hoe dan ook onzekerheden. Als je niet gebonden bent aan de schoolvakanties, overweeg dan sowieso om buiten het hoogseizoen te gaan om ten einde drukte te voorkomen. En voor ons allemaal geldt dat we er rekening mee moeten houden dat de situatie in een vakantieland snel kan veranderen.  Het wordt dus wel een andere zomervakantie dan anders. Het hoofdadvies is: denk goed na wat je doet en ga je toch op vakantie, ga dan wijs op reis. Dus bereid je goed voor, ken de regels in het land van bestemming en vooral: zorg dat je ook tijdens je vakantie steeds op de hoogte blijft, bijvoorbeeld via de reisapp van Buitenlandse Zaken. Ik hak mijn boodschap vandaag voor het gemak in drie delen.

Éen: Op vakantie in eigen land. Twee: op vakantie in Europa of in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Drie: reizen buiten Europa. Over punt 1 kan ik kort zijn. Een vakantie in Nederland kan en mag. Maar het openbaar vervoer is en blijft voor noodzakelijke reizen dus als je in Nederland op vakantie gaat, pak de fiets, of de auto. En verder moet je je natuurlijk ook als toerist in eigen land aan alle basisregels houden. Dus bij klachten, blijf je binnen en bel je 0800-1202 om je te laten testen, bij koorts- en/of benauwdheid blijven ook alle huisgenoten binnen, houd anderhalve meter afstand, vermijd drukte en houd je aan de hygiëneregels.

En dan punt twee: vakantie in het Caribisch deel van het Koninkrijk  en Europa – en met Europa doel ik formeel op de landen in de Europese Unie, het Schengengebied en het Verenigd Koninkrijk. Tot 15 juni staan alle reisadviezen sowieso op oranje en geldt dus een negatief reisadvies, reis alleen als het echt noodzakelijk is. Vanaf 15 juni willen we zoveel mogelijk van deze landen weer op geel zetten. Dus: ‘reizen is verantwoord, maar let op.’ Het belangrijkste criterium om van oranje naar geel te gaan, is of de gezondheidsrisico’s in een land vergelijkbaar zijn met die in ons land. Dat geldt naar verwachting voor eigenlijk bijna alle landen in Europa en voor het Caribisch deel van het Koninkrijk. In principe is reizen naar die bestemmingen vanaf 15 juni dus weer verantwoord. Daarop zijn op dit moment om gezondheidsredenen twee uitzonderingen: het Verenigd Koninkrijk en Zweden. Het RIVM maakt een wekelijkse update van de gezondheidsrisico’s voor alle landen en dat betekent dat het beeld per week kan veranderen. Dat is een van de onzekerheden waar ik het net over had. Een probleem is dat veel landen nog moeten beslissen of ze toeristne toe gaan staan, uit welke landen en onder welke voorwaarden. Die besluitvorming loopt overal net iets anders en niet gelijk in de tijd. Op dit moment is er dus nog een heel aantal bestemmingen waar Nederlandse toeristen formeel niet welkom zijn of waar een strenge quarantaineplicht bestaat. Die landen houden vooralsnog een oranje reisadvies, totdat Nederlandse toeristen er wel welkom zijn en er geen quarantaineverplichting meer is. Dus nog een onzekerheid waar we allemaal mee om moeten gaan. Maar wat verwachten we nu concreet? Met wat we nu weten, denken we per 15 juni voor 12 landen een geel reisadvies af te kunnen geven. Daaronder populaire vakantielanden als Duitsland, België, Italië en Kroatië én ook de zes eilanden van het Caribische deel van het Koninkrijk. Vervolgens hebben we goede hoop daar tussen 15 juni en 5 juli een groep andere landen aan toe te kunnen voegen. Dan zullen naar verwachting onder anderen ook Frankrijk, Spanje, Oostenrijk en Zwitserland weer open zijn voor Nederlanders. Voor sommige landen is het nog even koffiedik kijken. En een volledig overzicht van onze verwachtingen is straks beschikbaar nederlandwereldwijd.nl. En let wel: geel is geen groen, dus het is echt zaak om voor het boeken en voor het vertrek het reisadvies op nederlandwereldwijd.nl te checken. Landen kunnen hun beleid ten opzichte van Nederlandse toeristen veranderen. En als er ergens een grote uitbraak is, kan geel zomaar weer oranje worden, wat betekent dat je bij thuiskomst twee weken in thuisquarantaine gaat. Natuurlijk houd je je als gast in een ander land of een ander deel van het Koninkrijk aan de regels die daar gelden en is het wijs om minimaal de Nederlandse regels in acht te blijven nemen. Het is bijvoorbeeld echt onverstandig om in het buitenland volle clubs en drukke uitgaansgebieden te bezoeken. Als je tijdens je vakantie onverhoopt klachten krijgt, meld je dan bij de lokale gezondheidsdiensten, laat je testen en meld je ook alvast bij de Nederlandse GGD als de test positief is.

Tot slot punt drie, reizen buiten Europa. Ook daarover kan ik kort zijn. Dat raden we af, om de risico’s op een nieuwe uitbraak onder controle te kunnen houden. De reisadviezen voor landen buiten Europa blijven daarom voorlopig oranje. Dat wil zeggen: ga er alleen heen als het echt niet anders kan. En als je terugkomt uit zo’n land, dan ga je meteen twee weken in thuisquarantaine. Dit op hoofdlijnen over de vakanties. Met als belangrijkste advies: ga je op vakantie, bereid je dan heel goed voor. Hou je altijd aan de regels. En zorg dat je per dag geïnformeerd blijft over de situatie in het land waar je heen gaat of waar je bent. En om meteen uw eerste vraag voor te zijn: ja, buitenlandse toeristen uit EU- en Schengenlanden waar de gezondheidsrisico’s vergelijkbaar zijn, zijn vanaf 15 juni welkom in Nederland. Dat betekent dus, zoals het er nu uitziet, dat we dan geen toeristen uit Zweden en het Verenigd Koninkrijk zullen ontvangen. En we zullen de bezoekers die wel komen heel duidelijk maken welke regels, beperkingen en adviezen hier gelden. Bijvoorbeeld de anderhalvemetermaatregel, de regels in de horeca en de musea, en de beperkingen in het gebruik van het openbaar vervoer. Ondertussen werken we de komende tijd hard aan plannen om het toerisme zoveel mogelijk te spreiden en te zorgen voor crowd management op de drukste plekken. Dat is goed Nederlands voor mensen helpen drukte te vermijden. En dan nog twee laatste adviezen voor iedereen die kijkt. Ten eerste: kijk regelmatig op nederlandwereldwijd.nl voor het laatste reisadvies en download vooral de reisapp. En ten tweede: kijk ook op rijksoverheid.nl, voor meer informatie en antwoorden op alle mogelijke concrete vragen. Zo wordt de zomer van 2020 een periode van wel ontspannen, maar niet verslappen – en houden we corona samen onder controle.

BOS (NOS JOURNAAL)

Meneer Rutte, toch eerst even over de actualiteit. Amsterdam gehad, vandaag Rotterdam, groot protest: hoe kijkt u naar die beelden?

RUTTE

Kijk, terug naar maandagavond, Amsterdam: in Nederland is er het recht om te demonstreren, dat is een belangrijk recht in onze democratie, maar er is ook de verplichting om je aan de anderhalvemetermaatregel te houden. En dat kan samengaan, als we dat verstandig met elkaar aanpakken. En je zou wat mij betreft moeten vaststellen dat de dood van George Floyd, dat die onacceptabel is, maar dat de demonstratie op de Dam in deze vorm onverantwoord was.

BOS

En als u dan vanavond kijkt naar Rotterdam?

RUTTE
Ja daar heb ik net, terwijl we de persconferentie voorbereidden, begrepen dat de demonstratie is afgebroken. Ik heb daar geen details over.

BOS

Oké. Gaan we dan nu even naar het toerisme, want we zijn inmiddels net in Nederland in rustig vaarwater gekomen, stellen we onszelf niet heel kwetsbaar op door nu weer over de grenzen te gaan?

RUTTE

Ik, we denken dat het kan, omdat dit landen zijn die vergelijkbaar met Nederland ervoor staan qua verspreiding van het virus, qua aanpak. En daar waar die zorg bestaat dat het er toch nog niet vergelijkbaar voorstaat, dan zeggen we: daar niet heengaan.

BOS

Nee, maar het kan natuurlijk zijn dat mensen ergens naar een land heengaan, die hebben daar natuurlijk niet de controle dat mensen zich misschien aan de afstand houden. Stellen we ons daarmee nogmaals niet heel kwetsbaar op?

RUTTE

Ja Nederland heeft de aanpak gekozen waarin wij veel verantwoordelijkheid neerleggen bij mensen. We hebben hier nooit politiemensen voor de deur gezet en toch zijn de meeste mensen thuisgebleven. We hebben hier een beperkt aantal boetes op de anderhalve meter kunnen uitschrijven, als je het vergelijkt met andere landen een fractie van wat andere landen doen. En toch houdt het leeuwendeel van de mensen, houdt zich aan de anderhalve meter, houdt zich aan de afspraak thuis te blijven bij klachten, vermijdt inmiddels drukte en nu het advies verschoven is, van ‘blijf zo veel mogelijk thuis’ naar ‘vermijd drukte’. En ik heb er echt vertrouwen in dat Nederlanders snappen dat zij verantwoordelijkheid hebben om er met elkaar voor te zorgen dat niet na de vakantieperiode de problemen weer toenemen en onze ziekenhuizen, waar zo vreselijk hard gewerkt is, het weer te druk krijgen.

BOS

Dan nog even heel concreet: stel nou dat je naar een land gaat waar ineens een uitbraak plaatsvindt, ja wat gebeurt er dan? Wat doet Nederland dan: moet je daar dan weg of juist daar blijven, word je gerepatrieerd als het niet anders kan?

RUTTE

Repatriëren gaan wij niet doen, ik zeg het maar even heel duidelijk. Je weet nu dat er risico’s zijn als je gaat reizen, het risico is bijvoorbeeld dat een land dat op geel gaat en waar een reis dus mogelijk is maar je wel moet opletten, dat zo’n land in theorie weer naar oranje zou kunnen flippen als je daar bent. Ja dan zul je dus moeten zien veilig terug te komen naar Nederland en in ieder geval alle drukte daar in de tussentijd te vermijden. En dat zou dus kunnen als zo’n land plotseling te maken heeft met een grote uitbraak. En het RIVM zal wekelijks updaten wat hun opvatting is of Zweden en het VK nog steeds op oranje moeten blijven, maar ook of andere landen van geel naar oranje moeten, kunnen ook gebieden zijn in landen: is niet per sé een heel land, dat kan ook zijn dat een stad of een streek in een land dan naar oranje gaat. Op dit moment is die verwachting er niet en Buitenlandse Zaken zal zo, als het zich voordoet, als er nieuwe informatie is over landen die geen Nederlanders willen hebben of überhaupt geen toeristen, dat ook steeds op de website, maar dat doen ze zo permanent mogelijk, aanpassen. Maar overigens zonder garanties dat dat complete overzichten zijn, want daar kun je verder geen rechten aan ontlenen. Buitenlandse Zaken probeert te snappen wat andere landen doen, dat zetten ze op de website, maar nooit 100 procent garantie dat wij precies de laatste informatie hebben.

BOS

Dus op eigen risico?

RUTTE

Absoluut, is op eigen risico, maar wel waarschijnlijk voor heel veel van die landen vanaf 15 juni code geel. Dus dat betekent dat je kunt reizen, maar dus wel opletten, maar we gaan niet mensen repatriëren.

VAN DE ZILVER (RTL NIEUWS)

Meneer Rutte, in aanloop naar deze versoepelingen zijn er allerlei luchtvaartmaatschappijen die ook alweer het aantal vluchten omhoog aan het duwen zijn. Hoe veilig is het nou om met z’n allen in zo’n vliegtuig te stappen?

RUTTE
Ja luchtvaartmaatschappijen hebben ook afspraken gemaakt zelf, ook binnen IATA en de andere internationale luchtvaartorganisaties, hoe zij moeten omgaan met veiligheid aan boord. Dat is echt ook aan de luchtvaartmaatschappijen, dus je hebt je ook daar te houden aan de instructies die de luchtvaartmaatschappij je geeft. En dat zijn internationale standaarden en afspraken en dat kan dus ook wat dat betreft verschillen per maatschappij soms he, als er nog nationale aanvullende maatregelen zijn. Maar zo is het in algemene zin geregeld.

VAN DE ZILVER

Maar dat is toch een beetje gek, als we dan hier horen ‘we moeten met z’n allen anderhalve meter afstand houden’, maar in een vliegtuig zou dat dan niet gelden?

RUTTE

In het openbaar vervoer geldt dat ook vaak niet, omdat je daar de anderhalve meter niet kunt handhaven. En dan zie je dat daar dan weer de mondkapjes, de niet-medische mondkapjes zijn voorgeschreven. Dus vliegtuigmaatschappijen zullen zelf maatregelen nemen om ofwel de anderhalve meter te handhaven of anderszins aanvullende maatregelen te nemen en daar heb je je dus strikt aan te houden, is mijn advies.

VAN DE ZILVER

En dat is dus, daar vraagt u niet nog aanvullend advies over van het OMT, of dat dat wel veilig is?

RUTTE

Nee, want dat wordt gedaan op basis van internationale afspraken die heel strikt zijn en waar ook luchtvaartmaatschappijen zich aan hebben te houden.

VAN DE ZILVER

Oké een andere vraag dan: u heeft er net al een beetje op vooruitgelopen, maar zoals het er nu naar uitziet zijn er ook Europese landen waar straks geen Nederlandse reizigers welkom zijn. Denemarken is bijvoorbeeld een van die landen. Zijn er straks wel, zijn de Denen wel welkom in Nederland?

RUTTE

Ja. Want we gaan niet daar retaliëren, zo van ‘oh wij mogen daar niet heen, dan mogen ze ook niet hierheen’. Wij kijken voor of landen naar Nederland mogen reizen echt naar de vraag: is het veilig dat mensen uit die landen komen? Nou en op dit moment is dat, vinden wij, niet verstandig voor mensen uit Zweden en het Verenigd Koninkrijk maar andere landen wel, mits binnen Europa.

BOVEN (BNR)
(onverstaanbaar, red.) ...dat je alleen kan reizen naar landen met een geel reisadvies, kán reizen. Maar dat klopt natuurlijk niet helemaal, want het is een reisadvies. Kunt u daar nog eens even dat uitleggen hoe dat nou precies in mekaar zit? Je bént gewoon vrij om naartoe te reizen waar je naartoe wil.

RUTTE

Ja, maar dan heb je waarschijnlijk problemen met je reisverzekering, want dat moet je uitzoeken met je reisorganisatie. En het tweede is: als je terugkomt, ga je in quarantaine.

BOVEN
Ja en ook...

RUTTE

Althans, als zo’n land op oranje staat vanwege de gezondheidsrisico’s. Als een land op oranje staat omdat je er überhaupt niet welkom bent en je slaagt toch daar naar binnen te glippen, dan hoef je niet in quarantaine als je terugkomt.

BOVEN

Ja maar ook die is vrijwillig he? Zoals dat nu ook al vrijwillig is, er komt geen quarantaineplícht voor toeristen?

RUTTE

Nou het is een heel dringend advies, zoals alle gedragsregels in Nederland dringende adviezen zijn waar we ons allemaal in de meeste gevallen meer dan 80 procent aan houden.

BOVEN
En hoe zit dat dan met de Zweden en de Britten? Want tot nu toe heeft Nederland de grens nooit gesloten. Zegt u nu in feite: ik sluit de grens voor Zweden en Britten? Of is dat ook een advies?

RUTTE

Wij zeggen: we willen niet dat ze komen, als ze terugkomen moeten ze in quarantaine. En wij bekijken natuurlijk altijd permanent of de verplichtende kant aan de quarantaine, of die verplichtender zou moeten zijn. Dat is niet zo makkelijk, maar als dat echt niet goed zou gaan, hebben we natuurlijk altijd mogelijkheden om daar verplichtender in op te treden.

BOVEN
Maar is het nu een verzoek aan de Zweden en de Britten om niet te komen? Of worden ze tegengehouden aan de grens?

RUTTE

De mededeling is dat we ze hier niet willen hebben, punt.

BOVEN
Dus als ze komen, kunnen ze wel doorreizen?

RUTTE

Nou als ze hier komen, dan moeten ze in quarantaine. Dat is de opdracht.

BOVEN
Misschien tot slot even: u had het net al over de demonstratie in Amsterdam. Ik begreep dat u de motivatie van de demonstratie wel kon begrijpen, maar dat u een probleem had met de vorm van de demonstratie. Over die motivatie: er gebeurt een hoop in de Verenigde Staten, heeft u ook contact gehad met de Amerikaanse regering over wat er gaande is?

RUTTE

Nee.

BOVEN

Ik begrijp, het is een beetje buiten de orde van de coronapersconferentie, maar ik vind het toch belangrijk.

RUTTE

Nee, ik heb geen contact gehad met de Amerikaanse regering. En laten we overigens heel helder zijn: de vraag of die demonstratie zelf nuttig is of niet, kan nooit een reden zijn om je niet te houden aan de anderhalvemetermaatregel. Er is in Nederland een demonstratierecht en of ik een demonstratie nuttig vind of niet nuttig vind is nooit een reden waarom een demonstratie wel of niet doorgaat, want anders komen er alleen demonstraties die de VVD toejuicht of het kabinet toejuicht. Dat lijkt me niet democratisch. Dus in een democratie is elke demonstratie mogelijk die de lokale driehoek, waaronder de burgemeester, toestaat. Maar daarvoor geldt wel: anderhalve meter. Dat is niet onderhandelbaar en daar is het in Amsterdam fout gegaan. Nu naar de situatie in Amerika, misschien toch ook maar even: dat is niet iets alleen van Amerika. Wat mensen daar meemaken, maken mensen ook in Nederland mee. Ook in Nederland zijn er mensen die worden beoordeeld niet op hun toekomst, maar op hun verleden, op hun afkomst, die niet als individu worden aangesproken maar op de groep waar ze uit voortkomen, niet op hun gedrag maar op hun geloof. Dat gebeurt ook in Nederland, dat raakt ook heel veel mensen in dit land. En ik zei het al: de dood van George Floyd is onacceptabel. Tegelijkertijd is de manier waarop de demonstratie in Amsterdam is vormgegeven, is onverantwoord.

NIJS (HART VAN NEDERLAND)

Ja wat dacht u eigenlijk toen u die beelden zag van op de Dam?

RUTTE

Ik schrok, omdat wij met z’n allen in dit land ons houden aan de gedragsregels waaronder de anderhalve meter afstand en vermijd drukte, hier was de drukte niet vermeden, hier werd de anderhalve meter met voeten getreden en ik vind dat belangrijk dat we hier met elkaar vaststellen dat die gedragsregels er zijn omdat we op die manier met elkaar het virus kunnen verslaan. En het virus houdt geen rekening met de drukte op de Dam en zegt: ach het kon daar even niet, nou dan zal ik niet overspringen. Zo werkt het niet.

NIJS

Nee. Vandaag is het dus net ook weer afgebroken in Rotterdam, omdat het dus ook weer niet te doen was. Vindt u dat er in dat opzicht dan ook misschien een tijdelijk verbod op demonstraties moet komen?

RUTTE

Nee, ik ben tegen een verbod op demonstraties. Demonstraties zijn een essentieel onderdeel van de democratie en je hebt gisteren gezien in Groningen en Den Haag dat het goed samen kan gaan. In Rotterdam weet ik te weinig van, ik begrijp dat de burgemeester heeft gezegd of de driehoek of in ieder geval er is, ik heb het ook maar even gevolgd op de mediaberichten in de aanloop naar dit persmoment, dat de demonstratie is afgebroken. Dus ik heb daar geen finale, geen finaal oordeel over, maar ik begrijp dat de anderhalve meter niet te handhaven was en daarom is ingegrepen. En dat lijkt mij, op basis van wat ik nu weet, passend. Maar nogmaals, ik heb niet het hele beeld nog.

NIJS
Maar maximaal aantal instellen bijvoorbeeld om toch die anderhalve meter overal te kunnen waarborgen?

RUTTE
Dat is echt aan de burgemeester, om daarover te gaan. En je zag gister in Den Haag op het Malieveld, maar ook in Groningen dat gedemonstreerd kan worden en ook he, dat is heel belangrijk, die twee dingen staan naast elkaar: ja je mag in het land demonstreren en ja, niet onderhandelbaar de anderhalve meter.

VRAAG (NRC)
Meneer De Jonge, als straks toeristen naar Nederland kunnen komen, hoe gaat u dat dan doen met bron- en contactonderzoek?

DE JONGE
Die hebben zich ook te melden bij de GGD, zoals wij vragen van onze mensen als ze naar het buitenland gaan om zich te verdiepen in de lokale situatie daar en zich te melden bij de gezondheidsdiensten aldaar om zich te laten testen op het moment dat je klachten hebt. Zo zal ook de GGD mensen erop wijzen dat je je bij ons hebt te melden. En ik hoop ook dat collega-regeringen in andere landen, in andere Europese landen, hun mensen ook zullen wijzen op datzelfde principe: meld je bij de GGD in Nederland als je in Nederland op vakantie bent. En dan zal er zo goed als dat mogelijk is bron- en contactonderzoek worden gedaan. Maar er zijn natuurlijk beperkingen, natuurlijk.

VRAAG
Ja, want wat betekent dat dan concreet voor dat onderzoek straks?

DE JONGE
Naja, je weet, nog veel moeilijker als je op vakantie bent in een vakantiesituatie weet je natuurlijk nog veel moeilijker met wie je allemaal contact hebt gehad, bij wie je allemaal in de buurt bent geweest, hoe lang dat heeft geduurd etc. Dus er zal bron- en contactonderzoek worden gedaan, maar dat zal natuurlijk wel zijn beperkingen kennen. Een van de redenen overigens om die app nog steeds heel graag te willen, daar werken we ook hard aan, ik hoop zelfs dat hij op de drempel van de vakantie af is al, maar dat zal heel hard doorwerken worden. We gaan daar in de eerste helft van juni gaan we daar een eerste proef mee draaien. In de tweede helft van juni willen we die proef ook in het ‘echie’ vorm geven ergens. Ik hoop dat het net lukt op de drempel van de zomervakantie.

VRAAG
Meneer Rutte, toch nog eventjes over de VS waar Trump de afgelopen dagen rubber kogels en traangas heeft gebruikt tegen die betogers die dus de straat op zijn gegaan. Ik ben toch benieuwd, wat vindt u daarvan?

RUTTE
Ik vind dat heel heftige beelden. En ik zei net al, wat daar gebeurd is met de dood van George Floyd dat is, dat is in alle opzichten onacceptabel. En het is niet alleen de Verenigde Staten, ik wil het je echt zeggen, het is niet alleen de Verenigde Staten waar mensen leven die dit gevoel hebben dat ze in de samenleving niet volledig meetellen. Dat ze niet volledig toegang hebben tot de droom die een land collectief probeert waar te maken. De Amerikaanse droom is ook de Nederlandse droom, dat de volgende generatie het beter krijgt. Dat je in je land ongeacht je afkomst, je geloof, welk land je in geboren bent of elders, maar iedereen die er verblijft binnen de wet, evenveel kansen heeft, uiteraard de beperkingen en mogelijkheden van zijn talenten om te worden en te zijn wie hij wil zijn en wie hij wil worden. En dat is zo essentieel en laten we niet vergeten dat ook in Nederland mensen wonen, die op dat punt het gevoel hebben dat zij niet volledig meetellen, dat zij niet volledig in deze samenleving kunnen meedoen. Dat is ook een Nederlands probleem. Ook hier is racisme. Ook hier is discriminatie. Dat is niet alleen een Amerikaans fenomeen.

VRAAG
U geeft een kwalificatie over de dood van George Floyd. Eigenlijk vroeg ik u naar een kwalificatie van een ambtsgenoot.

RUTTE
Ja maar ik ga hier niet verder het Amerikaanse overheidsoptreden in detail becommentariëren. Dat is niet aan mij. Ik schrik natuurlijk van de beelden.

VRAAG
Ja, toch nog eventjes: aan u beiden en meneer De Jonge dan spreek ik u aan als vicepremier. U geeft meneer een Rutte een analyse van de staat van Nederland die we vaak hebben gehoord. Ja, discriminatie en racisme bestaan in Nederland, maar hebben jullie ook een boodschap aan al die duizenden mensen die zich de afgelopen dagen dus hebben verzameld in Den Haag en Amsterdam?

RUTTE
Ja, die heb ik net gegeven. Dat ik snap...

VRAAG
Naja, u gaf een analyse van de situatie...

RUTTE
Nee, ik snap, die gaf ik daarmee. Dat, die ga ik opnieuw doen, sorry dat is een goeie. Excuus. Dan ga ik dat nog duidelijker zeggen. Iedereen in Nederland die die beelden heeft gezien, of je nou blank of zwart bent, of je moslim of christen of ongelovig bent. Waar je ook vandaan komt, of je hier geboren bent of niet, iedereen die die beelden heeft gezien van George Floyd, maar ook ziet welke systemische problemen er zijn in de Amerikaanse samenleving, herkent gelukkig niet de dood van George Floyd hier, maar wel de systemische problemen die ook in onze samenleving zitten. Dat is niet alleen een Amerikaans fenomeen. En dat mensen daar tegen in actie komen, daarvoor gaan demonstreren, dat snap ik duizend procent. Maar, tegelijkertijd geldt in Nederland dat er een pandemie gaande is. In de wereld, ook in Nederland, dat wij grote gezondheidsrisico’s lopen. Dus je hebt je ook te houden aan de anderhalve meter. Dat is niet onderhandelbaar. En dat is niet alleen de verantwoordelijkheid van de burgemeester van de stad of van de politie, dat is ook de verantwoordelijkheid van de individuele demonstranten. Die hadden ook kunnen zien op de Dam dat zij op geen enkele wijze die anderhalve meter konden handhaven en daarmee een groot risico namen met andere mensen die zouden kunnen worden besmet omdat zij die besmetting oplopen. Het waren vaak jongeren mensen die daar stonden, die dachten misschien ‘ach ik ben onoverwinnelijk tegenover zo’n virus’, maar je kunt andere mensen aansteken die dat niet zijn. En die verantwoordelijkheid heb je ook. En die verantwoordelijkheid vraag ik ook aan de demonstranten om in acht te nemen.

VRAAG
Een systemisch probleem met racisme?

RUTTE
Het systemische probleem wat in heel veel landen zit, ook in Nederland, waarin mensen niet altijd worden beoordeeld op hun bijdrage, maar worden beoordeeld op groep, geslacht, geloof, seksuele geaardheid of wat dan ook. Dus gronden van discriminatie worden gevonden op terreinen waar mensen helemaal niets zelf aan kunnen doen, of keuzes die zij volledig rechtvaardig gemaakt hebben.

VRAAG
Tot slot, als u het heeft over systemisch... In andere landen wordt er altijd het woord ‘geïnstitutionaliseerd’ gebruikt, ook in Nederland...

RUTTE
Ik wil echt wegblijven van het sociologenjargon. Ik zeg u wat ik vind en hoe ik het voel, dus.

VRAAG
Meneer De Jonge, ik vroeg u hetzelfde?

DE JONGE
Ja er is zojuist antwoord gegeven. Misschien, laat ik er nog één ding aan toevoegen. Kijk, wat denk ik voor heel veel van die demonstranten ook echt een teleurstelling was toen ze thuiskwamen, dat is... Ik weet dat er ook heel veel naar de Dam zijn gegaan en zagen dat het druk was dat ze zijn vertrokken omdat ze zeiden ‘ja, ik wil graag demonstreren maar ik wil me ook echt aan die anderhalve meter houden’. Er zijn veel demonstranten die op die manier zijn thuis gekomen. Die moeten heel teleurgesteld zijn dat het nu al dagen lang alleen maar gaat over die anderhalve meter en niet over die reden waarom zij daar op die demonstratie aanwezig waren. En ik denk dat het belangrijk is ook om die reden, dat het belangrijk is om te benadrukken: die anderhalve meter, daar moeten we geen discussie meer over hoeven voeren. Die moeten we gewoon met elkaar houden en laat daardoor de ruimte ontstaan om voor alle andere denkbeelden waarvoor je zou willen demonstreren, om daarover discussie te hebben. En demonstraties en die anderhalve meter kunnen echt samen gaan. Dat heeft Groningen laten zien, dat heeft Den Haag laten zien.

BARTELS (DE TELEGRAAF)
Toch nog even over de drukte die er maandag op de Dam dan was. Daarna werd veel gezocht naar ‘hoe komt het nou precies?’. Ook met de rol van het gemeentebestuur, is dat op de juiste manier ingegrepen? Vindt u dat er op de juiste manier is ingegrepen?

RUTTE
Luister, daar ga ik geen oordeel over geven. Het is echt aan Amsterdam en de lokale driehoek om daarover te besluiten. Het is aan de Amsterdamse gemeenteraad om daar toezicht op te houden. Dat is niet aan Den Haag. Maar de beelden lieten zien dat het daar mis is gelopen. Dat laten de beelden zien. Het is misgelopen. Hoe dat precies komt, dat laat ik echt aan Amsterdam.

BARTELS
En een vraag over de reizen, want u zegt de reizen buiten de EU die raden wij nog steeds af. Hoe is dat tot stand gekomen? Is er nog over nagedacht om daar toch meer onderscheid in te maken?

RUTTE
Nee, dat is omdat we het stap voor stap willen doen. En het is al weer een hele verruiming dat we nu zeggen: binnen de EU en ook de Schengenlanden die deels bij de EU horen, soms ook niet, en het VK, dat hebben we allemaal in samenhang bekeken. Nou, VK en Zweden niet, de rest wel. En de zes Caraïbische delen van het Koninkrijk. De zes eilanden in de Cariben waar we mee verbonden zijn, de drie gemeenten en de drie landen. Daar is het mogelijk. Maar dan, je moet ook oppassen... Kijk, de rest van de wereld staat op oranje, sowieso tot 15 juni. En dat wordt misschien allemaal weer verlengd vanuit de Europa, dat is ook nog heel goed denkbaar dat de rest van de wereld langer op oranje blijft. Maar zelfs als dat niet gebeurt, moet je heel voorzichtig zijn hoe je dit aanpakt. Dit zijn landen die je kan overzien, waarvan je weet nou we kennen de cijfers van het Caraïbisch deel van het Koninkrijk, daar gaat het heel goed op dit moment met bestrijden van het virus. In Europa weten we de landen waar vergelijkbare cijfers zijn zoals hier. Dat wordt steeds lastiger naarmate je buiten dat EU-Schengengebied komt.

BARTELS
Wanneer hoopt u daar wel meer duidelijkheid over te kunnen geven?

RUTTE
Nou, ik kan u niet garanderen dat die duidelijkheid er überhaupt komt. Wij zullen regelmatig natuurlijk bezien wat de situatie is, wat andere landen doen met landen buiten Europa. Of de EU ook inderdaad collectief doorzet het op oranje hebben staan van de rest van de wereld na 15 juni. Dat zijn allemaal dingen die we moeten meewegen. Maar laat ik nu niet de hoop wekken bij mensen dat wij nu voorzien dat landen naar geel gaan buiten de EU. Het zou kunnen, maar het is echt op dit moment geen verwachting.

VRAAG (MEDIUM ONBEKEND)
Twee vragen: allereest nog even over die demonstraties. Verwacht u dat de demonstraties zullen doorzetten en blijft dan nog steeds de oproep anderhalve meter afstand of ziet u dat een manier te voorkomen? Te verbieden?

RUTTE
Waarom zou ik dat willen? Demonstreren is een grondwettelijk recht en dat zal ik tot mijn laatste snik verdedigen. Maar je hebt je wel aan de anderhalve meter te houden en wat de reden is dat je gaat demonstreren, voor of tegen mij, voor of tegen Amerika, voor of tegen wat dan ook, daar heb ik niks mee te maken. Dat bepaal je zelf als je gaat demonstreren. Dat is een vrij land. Net zoals u bepaalt wat u opschrijft, bepaalt de demonstrant waar hij voor of tegen demonstreert.

VRAAG
Dat is correct. Maar toch ze hebben een boodschap. U heeft zelf ook al een analyse gegeven over dat er institutioneel racisme is in Nederland. In welke mate...

RUTTE
Ik heb die term niet gebruikt overigens. Ik haat dat sociologenjargon. Uiteindelijk kom je meteen in een hele andere discussie terecht. Er is racisme in het land, maar al die bijvoeglijke naamwoorden breng je ons in een debat wat totaal niet zinvol is. Er is gewoon in Nederland een groep mensen. Mensen die wegens seksuele geaardheid of afkomst, of huiskleur of geloof, die niet altijd het gevoel hebben dat er geen onderscheid wordt gemaakt en dat zij moeten strijden tegen iets wat oneerlijk is. En daar vecht ik tegen.

VRAAG
Goed dat is de analyse. En dan vragen denk ik mensen zich toch af vooral wat bent u van plan om er tegen te doen? Of doet u er al iets tegen?

RUTTE
Nou sorry, ik ben nu tien jaar premier van dit land. Volgens mij heeft u mij over weinig thema’s met zoveel passie horen praten als dit onderwerp.

VRAAG
Maar zeg maar concreet, wat kunt u concreet de demonstranten bieden?

RUTTE
Ik heb dat vaker gezegd. Ik kan niet nog een wet aannemen, nog een keer wet aannemen, nog een keer een wet aannemen... Dat het meest stupide wat je kunt doen is mensen discrimineren of racisme in je gedrag laten doorklinken en dat doet we allemaal. En er zijn allemaal meldpunten, en er is allemaal wetgeving en er is allemaal boetes et cetera. Maar daarmee ga ik nooit garanderen dat het in een land niet voorkomt. Wat ik wel kan doen is normeren. En ik normeer hier. Ik normeer hier door te zeggen: dit land accepteert dat niet. En als je dat toch doet, mensen op dit soort gronden uitsluiten of niet gelijke kansen geven, of niet onderdeel laten zijn van onze collectieve weg waarop we zijn naar de toekomst, die mensen hebben met mij en hopelijk ook met u en heel veel ander mensen, een probleem.

VRAAG
Dus verder geen concrete...?

RUTTE
Nee, ik ga geen... Een actieplan werkt hier niet. Daar ben ik echt van overtuigd. Wat hier werkt is normering. En als samenleving collectief hier weerstand tegen bieden. Net zoals wij ons als samenleving collectief aan de anderhalve meter moeten houden, ook de demonstranten op de Dam in Amsterdam die demonstreerden de dood van George Floyd.

VRAAG
Nog een vraag over de vakanties. Ik begrijp dus dat het per week dus het advies kan veranderen. In hoeverre moeten mensen daarop voorbereid zijn met het boeken van een reis? Dat ze in ieder geval...

RUTTE
Nee, ik ga geen... Een actieplan werkt hier niet, daar ben ik echt wel van overtuigd. Wat hier werkt is normeren en als samenleving collectief hier weerstand tegen bieden, net zoals wij als samenleving collectief ons aan de anderhalve meter moeten houden, ook de demonstranten op de Dam in Amsterdam die demonstreerden tegen de dood van George Floyd.

VRAAG

Nog een vraag over de vakanties: ik begrijp dus dat per week dus het advies kan veranderen, in hoeverre moeten mensen dan daarop voorbereid zijn met het boeken van een reis?

RUTTE
Ja is hun risico he, maar het kan, dat het verandert. Dus het RIVM zal iedere week bekijken of er reden is om landen vanwege veranderingen in de epidemiologische en virologische situatie toch op de lijst te zetten. Is niet de verwachting nu overigens. Maar stel, wat een eerdere vraag was, dat er een plotselinge grote uitbraak is ergens in een hoofdstad of ergens in een regio, dan kan zo’n stad of zo’n regio of het ergste geval een heel land alsnog naar oranje gaan. Is niet de verwachting. En het kan ook zijn dat Zweden en het Verenigd Koninkrijk op enig moment weer op geel kunnen, weten we nu ook niet. Dat zal het RIVM wekelijks doen. En BZ zal proberen dagelijks bij te houden of u en ik welkom zijn ergens als Nederlanders. Maar daar kunt u geen rechten aan ontlenen, want BZ kan nooit garanderen dat het overzicht sluitend is. Want je moet je baseren op wat je leest in lokale bronnen, wat je hoort van collega-regeringen en dat is niet altijd 100 procent duidelijk, omdat regeringen niet altijd zo foutloos communiceren als wij.

VRAAG

Toch nog even: is het dan verstandig om te doen of niet? Is het verstandig om een reis te boeken of niet?

RUTTE

Dat moet je zelf weten, wat je verstandig vindt. Ik vertel u dat wat betreft dit kabinet reizen in Europa, behalve naar Zweden en het VK, mogelijk is en dat daarnaast er landen zijn – en daar zullen we het lijstje van proberen bij te houden – die u niet willen hebben.

VRAAG

Maar er zijn toch mensen die hier geld aan uitgeven natuurlijk, aan een vakantie.

RUTTE

Ja, maar ja, dat is je eigen risico. Het leven is risico’s nemen, dus je neemt een risico.

VRAAG

En dan zegt u van: moet je eigenlijk zelf weten.

RUTTE

Ja natuurlijk, ga ik toch niet... Ik ben geen Frits Bom hier. Nee.

VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Ik heb een vraag voor minister De Jonge en voor de premier. Minister De Jonge, wij horen dat de uitbreiding van het aantal bezoekers in verpleeghuizen, wat nu op 15 juli gepland staat, dat dat vervroegd zou worden, dat daar een besluit over is gevallen. Kunt u dat bevestigen?

DE JONGE

Ja kijk wat we zien is dat die bezoekersregeling natuurlijk heel heftig is geweest en dat die eigenlijk bijna niet meer vol te houden is. Het was nodig, het was ongelofelijk nodig om die besmettingen in die verpleeghuizen uiteindelijk tot stoppen te dwingen, maar het was ongelofelijk zwaar. En vanaf 25 mei is het weer mogelijk om bezoek te ontvangen in een verpleeghuis, als je vrij bent als verpleeghuis van besmetting en als je er klaar voor bent. Dus het is wel echt onder een aantal voorwaarden. En ook is de voorwaarde: één bezoeker per bewoner. Nou per 15 juni moeten in ieder geval alle verpleeghuizen die vrij zijn van besmettingen weer openstaan voor bezoek, dat is de afspraak die is gemaakt met de sector. En wat we de afgelopen weken hebben besproken is: zou het nou ook mogelijk zijn om dan ook weer gelijk, als je dat al een tijdje hebt geprobeerd, ook weer gelijk meerdere bezoekers mogelijk te maken? En daar is inderdaad de afspraak over gemaakt om dat ook weer per 15 juni mogelijk te maken, juno zouden sommigen zeggen.

VRAAG

Een maand eerder dus?

DE JONGE

Een maand eerder, inderdaad, ja.

VRAAG

Oké duidelijk. Voor premier Rutte, ik vroeg me nog af: is er nog bij de vakantieadviezen over nagedacht om het ook per land, per regio te doen? Bijvoorbeeld Noord-Italië is een van de zwaarst getroffen coronagebieden, maar ja we horen toch van: uit Italië mogen... ja je kunt naar Italië en Italianen mogen hierheen. Ja, kunt u daar iets over zeggen?

RUTTE

Het antwoord is ja.

VRAAG

En wat is daar de argumentatie voor dan?

RUTTE

De argumentatie is dat wij ook, dat het denkbaar is dat wij op een gegeven moment ook adviezen geven naar een stad of een regio. Dat zou kunnen.

VRAAG
Dat zou kunnen?

RUTTE
Ja. Maar het RIVM gaat ons daar wekelijks over vertellen wat zij vinden en dan zullen wij het natuurlijk kritisch wegen en waarschijnlijk overnemen. En op dit moment zien zij geen aanleiding om Italië op oranje te houden.

VRAAG

En gaat de Nederlandse regering nog misschien bilateraal spreken met de regeringen van de populairste vakantielanden normaal, zoals Frankrijk, Spanje, Italië, hoe we dat over en weer...

RUTTE

Nee dat is niet nodig, want daar mag je heen en zij mogen ook hierheen.

VRAAG

Oké.

RUTTE

Ja. Althans: daar mag je heen, zeg ik. Dat lijkt nu he, per 15 juni lijken dus Duitsland en Italië en ik zeg uit m’n hoofd wat is het... Nou goed, ik heb het net gezegd en per 15 juni of in de periode tussen 15 juni en 5 juli. Maar ik verwijs even naar m’n statement net.

VRAAG (MEDIUM ONBEKEND)

Een vraag voor ik denk meneer De Jonge. Dat de scholen weer helemaal opengaan, dat heeft alles te maken met het onderzoek van het RIVM natuurlijk waaruit zou blijken dat de kinderen minder gevaar lopen en het virus ook minder doorgeven. Nou blijkt dat voor de iets oudere leeftijdsgroep, bij tieners, dat die eigenlijk niet zo veel onderdoen voor volwassenen he. Betekent dat nu dat deze leeftijdsgroep ook veel meer wordt behandeld zoals volwassenen en minder vergeleken worden met kinderen?           

DE JONGE

Nou dat doen we allemaal stap voor stap. Er is ook op dit moment, is er natuurlijk een onderscheid tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Het basisonderwijs, ja wordt telkens opnieuw bevestigd eigenlijk datgene wat we al dachten, namelijk dat kinderen inderdaad een veel kleinere rol spelen in de verspreiding, dat kinderen zelf minder ziek worden, minder vaak maar ook milder ziek worden als ze wel ziek worden. Dus dat geldt sowieso voor de kinderen in de basisschoolleeftijd. En voor inderdaad wat oudere kinderen zou dat ook op een andere manier kunnen gelden, daarom zijn we iets voorzichtiger met het voortgezet onderwijs. Ja we houden dat allemaal goed in de gaten.

VRAAG

Maar betekent dat dan ook dat er voorlopig geen ruimte is voor tieners bijvoorbeeld voor binnensporten, voor de verdere openstelling van het middelbaar onderwijs?

DE JONGE

Nou er is natuurlijk ruimte voor geboden en ook naar het middelbaar onderwijs kijken we natuurlijk weer wat daar ook weer de volgende stap zal kunnen zijn. En er is voor sporten buiten bijvoorbeeld, is alweer meer ruimte geboden dus we doen het telkens stap voor stap, we bekijken het telkens stap voor stap. Ja.

VRAAG (MEDIUM ONBEKEND)
Meneer Rutte, betekent code geel eigenlijk dat u zegt: op vakantie liever niet dit jaar?

RUTTE
Nee hoor. Nee dat moet je allemaal zelf weten, maar als je gaat, let op. Dat is code geel. Groen is geen probleem, dat is nergens. En er zijn... Heel Europa staat nu op oranje, dat betekent alleen noodzakelijke reizen en dat wordt voor een deel van Europa, denken wij, geel, vanaf 15 juni. En dat betekent: reizen kan, maar let op.

VRAAG

Ja dus u zegt ook niet: liever in Nederland op vakantie bijvoorbeeld, in plaats van dat je naar andere regio’s gaat?

RUTTE

Nee, moet je allemaal zelf weten. Ik geloof niet dat iemand zit te wachten op vakantietips van mij, maar ik vraag één ding wel: als je kunt reizen buiten de schoolvakanties, doe dat alsjeblieft. Dat spreidt hier en dat spreidt ook überhaupt de druk. Dus dat helpt wel.