Letterlijke tekst van persmoment minister-president Rutte en minister De Jonge over de coronacrisis

Mediatekst | 13-05-2020

RUTTE
Goedenavond. Ik zal een paar dingen zeggen en daarnaast staan Hugo de Jonge ik graag ter beschikking om als er nog vragen zijn die te beantwoorden. Dit was typisch een ministeriele commissie crisisbeheersing waarin we geen grote nieuwe besluiten hebben genomen. Die staan de komende weken weer op de rol. We hebben natuurlijk vorige week heel veel besluiten genomen. Wel uitvoerig de situatie in ogenschouw genomen. En laat ik beginnen met deze week. En ook het goede nieuws en dat is dat de basisscholen weer gedeeltelijk zijn opengegaan en ook de kinderopvang. En dat gaat over het algemeen eigenlijk heel goed. Complimenten aan iedereen die daar bij betrokken is. En natuurlijk zijn ook de kappers open. Dat lijkt ook goed te gaan. Daar wordt ook verschrikkelijk hard gewerkt door het openbaar vervoer om op 1 juni verder te kunnen opschalen. En ik was vanmorgen hier bij het Centraal Station in Den Haag en echt ook weer complimenten daar. Aan de conducteurs, aan de machinisten. Aan de mensen van de beveiliging. De mensen van de schoonmaak. Hoe vreselijk hard er daar gewerkt wordt om dat mogelijk te maken. Daar leven ook zorgen. Hoe gaat dat dadelijk allemaal. Er wordt ook vreselijk hard gewerkt de komende dagen om die zorgen zoveel mogelijk weg te nemen. En dat wordt ook echt gedaan met de mensen uit de praktijk. Dus niet uit de beleidstorens, maar met de mensen van de werkvloer. Dus dat is ook goed nieuws. En zo moet het ook. En we proberen als wij kunnen helpen vanuit het kabinet daar ook nog verder duidelijkheid te bieden. Maar nogmaals. Goede voortgang, ook in het openbaar vervoer. En mag ik hier nog een keer zeggen: dat is dus niet voor je plezierreisjes. Niet voor de lol. Kinderen gaan op de fiets naar school. Ook in de regen. Daar gaan we weer een beetje terug naar de jaren vijftig. Het openbaar vervoer is echt alleen voor noodzakelijke reizen. En wat betreft de witte boorden: die gaan eigenlijk alleen nog in het openbaar vervoer als ze gespreid werken. Dus als ze vroeg kunnen of later kunnen. Die gaan niet in de spits reizen. Dus in de spits eigenlijk alleen de mensen die dat moeten doen omdat zij niet anders kunnen. Omdat zij in vitale beroepen werken. Dat is echt belangrijk, want het OV zal veel minder capaciteit hebben dan het vroeger had.

Dan hopen we natuurlijk allemaal dat op 1 juni ook kan doorgaan wat in de routekaart staat. In die routeplanner van juni, half, dan nog 15 juni, 1 juli, 1 september en op 1 juni is daar voorzien dat het nodige gaat gebeuren met de horeca. Bioscopen. Uiteraard met maximumaantallen. Ik wijs ook op het middelbaar, het voortgezet onderwijs wat dan gedeeltelijk opengaat. Maar dat hangt wel allemaal af van ook hoe gaat het met de verspreiding van het virus. En daar hopen we ook de komende dagen. Volgende week of uiterlijk de week daarna besluiten over te kunnen nemen of dat pakket ook echt kan doorgaan. En dat is nog geen zekerheid. Dat hangt er echt vanaf hoe het gaat met de ontwikkeling van de verspreiding van het virus. Als je nu kijkt naar de cijfers, maar je kijkt altijd dan natuurlijk in de achteruitkijkspiegel. Dan gaan die cijfers nog steeds de goede kant op. Maar er zit wel een vertraging in. Omdat iemand die deze ziekte oploopt, dagen nodig heeft, soms wel een week, en soms langer om te kijken of hij het ook echt heeft. En dan duurt het nog enige tijd voordat iemand zich bij het ziekenhuis meldt als het zo erg wordt. En dan is er een kleine groep die dan helaas op de intensive care terecht komt. Maar dat betekent dat in die cijfers vertraging zit. Maar niettemin, die cijfers met vertraging gaan nog steeds de goede kant op. Je ziet het met de opnames op de intensive care. Het aantal besmettingen. Het aantal ziekenhuis opnames die gaan nog steeds de goede kant op. En wat dat betreft mogen we vertrouwen hebben, maar we moeten waakzaam blijven. We mogen vertrouwen hebben, we moeten waakzaam blijven. Want de ruimte die we met elkaar hebben verdiend, die kunnen we alleen met elkaar behouden.

En daarom wil ik tot slot nog een keer herhalen wat we daar met zijn allen aan kunnen doen. En dan is het aller, allerbelangrijkste – Hugo de Jonge  zei dat vorige week in de persconferentie – niet stoer doen als je gezondheidsklachten hebt. Dan blijf je thuis. Dus dat Nederlandse adagium: met snotneus ga je naar kantoor is nu even gewoon niet aan de orde de komende tijd. Je blijft met een snotneus thuis. En als je ook nog benauwdheid ontwikkelt, of koorts, dan blijft het hele gezin thuis. Dus niet stoer doen, bij gezondheidsklachten thuis blijven. Dat is het belangrijkste. Als je naar buiten gaat, vermijd drukte. Echt belangrijk, vermijd drukte. Houd je aan de anderhalve meter afstand ten opzichte van andere mensen. En verder de hygiëne voorschriften. Zorg ervoor dat je je handen stuk wast. Zorg ervoor dat je in je elleboog niest. Gebruik papieren zakdoekjes. Al die hygiëne voorschriften zijn belangrij. Schud geen handen. Want we weten dat als we dit doen: bij klachten thuisblijven. De anderhalve meter afstand houden op straat. Ons houden aan die afspraken om onze handen te wassen. Dat we dan dat virus met elkaar kunnen bestrijden. En dan kunnen we de ruimte die we verdiend hebben, die ruimte kunnen we dan ook met elkaar behouden. En dat is belangrijk. Want nogmaals: die cijfers gaan nog steeds de goede kant op. Maar er zit een vertraging in. Dus we moeten echt kijken volgende week wat ook de deskundigen daarover op basis van de laatste inzichten ons melden wat betreft de verspreiding van het virus. Dan zullen mensen zeggen: ja, maar nu zijn toch die scholen open, en de kappers open. Nou, daarvan weten we dat in ieder geval uit alle modellen blijkt dat dat een heel beperkte invloed zal hebben op extra besmettingen. Dus daar maken we ons niet zo’n grote zorgen over. Maar het belangrijkste is, wat wij op straat doen. Hoe verhouden we ons tot elkaar. En dat het drukker wordt, hoeft op zich niet erg te zijn. We kunnen niet allemaal de rest van ons leven thuis blijven. Maar het is wel van belang dat als we dan op straat komen, inderdaad die anderhalve meter afstand, dat we onze handen wassen en als je maar enige klachten hebt, dat je thuisblijft.

Nou, ik wou dit als introductie van dit korte persmoment hier melden. Als er vragen zijn staan we voor jullie ter beschikking.

VRAAG
U zegt dat u vertrouwen heeft, tegelijkertijd hoor ik ook uw waarschuwingen. Heeft u er vertrouwen dat er geen tweede piek komt?

RUTTE
Dat weten we simpelweg niet. Dat moeten we met zijn allen doen en als iedereen zich houdt aan de anderhalve meter, als we niet onnodig tegen elkaar opbotsen, als we dadelijk ook dat mondkapje gebruiken in het openbaar vervoer. Met andere woorden: ons houden aan al die gezamenlijke afspraken in de samenleving dan kunnen we met elkaar dat virus bestrijden en dan kan je er alles aan doen om een tweede piek te voorkomen, maar dat hebben we wel met zijn allen in de hand en ik zou het zo mooi vinden als het nou zou lukken op 1 juni om die verruimingen ook te doen. Ik snak ook naar een terras, u snakt misschien weer is een keer naar een bioscoopvoorstelling, een ander wil naar het theater en kinderen willen weer naar de middelbare school toe. Maar nogmaals: dat is op dit moment nog niet zeker, dan moeten we echt kijken naar de cijfers.

VRAAG
Waar mensen ook naar snakken is een vakantie. Kunnen we deze zomer binnen Europa op vakantie?

RUTTE
Dat is niet helemaal duidelijk op dit moment, omdat in Europa heel veel gesprekken plaatsvindt, ook vanuit de Europese Commissie, over hoe gaan we nou om met die vakantieperiode. Daar is het nog wel een heel verschil wat er tussen allerlei landen gebeurt en wat allerlei landen wel of niet voor quarantainemaatregelen nemen. Dus wij naar streven is om de...

VRAAG
(Onverstaanbaar)

RUTTE
Nou ik ga er nog niks over zeggen. Wij kijken echt op dit moment niet veel meer vooruit, dat kan ook niet, dan twee, drie weken. Dus ik heb ook geen advies voor mensen nu over de vakantie, maar wij hopen zo snel mogelijk daar met nadere adviezen over te kunnen komen.

VRAAG
Wanneer denkt u dat dat is?

RUTTE
Zo snel mogelijk, maar dat hangt ook echt vanaf hoe het in Europa zich ontwikkelt omdat je dan zou moeten kijken of het mogelijk is waar het gaat om grensopeningen, waar het gaat om het verkeer, wat doen landen daar zoveel mogelijk in te coördineren. Dus op dit moment kan ik daar niks over zeggen. Voor dit moment geldt: heel Europa staat op oranje en oranje betekent alleen noodzakelijke reizen,

VRAAG
En houdt u het voor mogelijk dat u straks een paar landen aanwijst waarvan u zegt ‘daar kunnen wel naar op vakantie en andere landen’ of wordt het een afspraak voor de hele Schengenzone?

RUTTE
Ik vind echt dat we moeten proberen te vertellen wat we weten, over die zomervakantie weten gewoon nog te weinig, omdat in Europa nog teveel onduidelijkheid is en nog teveel tussen landen overleg is en ook vanuit de Europese Commissie, dus laat ik daar niet over speculeren.

VRAAG
Dan wil ik u iets vragen over de vouchers. Nederland staat daar anders in dan de Europese Commissie. Er zijn ook andere landen die er net als Nederland zo over denken. Gaat u nog proberen om daar ja... om voet bij stuk te houden of legt u zich daarbij neer?

RUTTE
Nou volgens mij heeft de Europese Commissie gezegd dat ze niet overgaan tot zo’n zogenaamde infractieprocedure...

VRAAG
Ja, ze hebben ook gezegd dat ze het niet eens zijn met die vouchers.

RUTTE
Dat vind ik dan niet zo erg als ze geen proces beginnen, dus dan kunnen we nog even door met de vouchers.

VRAAG
Ja?

RUTTE
We kunnen voorlopig doorgaan met die vouchers. Ja, er is geen strafmaatregel nog.

VRAAG
En ook als dan de Europese Commissie zegt van ‘we vinden dat de consumenten recht hebben op geld’...

RUTTE
Maar mag ik dan ook tegen de consument iets zeggen. We moeten allemaal een beetje solidair zijn met elkaar. Ik heb ook een aantal vliegtickets ongebruikt in de la liggen en zo’n voucher krijg ik dan. Ik vind het ook wel een beetje dat... kijk als je het geld echt nodig hebben, dan is wat anders, maar het feit dat je op vakantie kon gaan betekent blijkbaar dat die ruimte er was en we hebben met zijn allen zo zwaar. Er zijn zoveel mensen die zo meelevend doorgaan met het betalen van de rekening van de sportclub, van de fitnessclub, er zijn zoveel mensen die misschien niet meer live muziekles hebben of wel, maar als ze het niet hebben of (onverstaanbaar) toch doorgaan met het doorbetalen van de saxofoonleraar. Dus ook hiervoor geldt dat het vouchersysteem volgens mij even het beste is.

VRAAG
Er waren natuurlijk mensen die een inkomen hadden toen ze het vliegticket boekten en die inmiddels helemaal geen geld meer binnenkrijgen.

RUTTE
Nee, ik snap dat allemaal, maar we zitten natuurlijk in een hele moeilijke situatie.

VRAAG:
Heeft u inmiddels al iets besloten over hoe het gaat met de boete op het niet dragen van een mondkapje in het OV?

RUTTE
Nee, daar heb ik geen nadere informatie over, nee. Maar die komt er wel vanaf 1 juni. De hoogte ervan wordt nog medegedeeld.

VRAAG
Nog even over die vakanties, want u zegt ‘ja het kan zijn dat je geen geld hebt’, maar sommige mensen hebben nu geen geld meer die hebben even geen...

RUTTE
Dat realiseer ik mij en dan is het vreselijk zwaar... Maar ik kan er niks anders over zeggen dan wij dat vouchersysteem voorlopig niet verbieden.

VRAAG
Maar Europa zegt ‘consumenten hebben daar wel recht op’.

RUTTE
Maar we zitten ook in een ingewikkelde situatie waarin we alle belangen moeten afwegen. Dus ik denk dat dit gegeven alle belangenafweging... ik snap dat het soms ingewikkeld is, het niet verbieden van dat systeem het beste is. Geen vraag?

VRAAG
Vraagje eigenlijk van een, gaat over een adviseur van het OMT, die zegt net deels op de zender, dat is Patricia Bruijning, dat kinderen absoluut geen verspreider zijn van het coronavirus. Er is geen bewijs voor, blijkt ook uit internationaal onderzoek, meerdere onderzoeken.

RUTTE
Dat er geen verspreiding is?

VRAAG
Absoluut niet. Het is goed nieuws, ik weet niet of u het al wist?

RUTTE
Het enige wat ik weet, ik heb dat niet gezien, het enige wat Hugo en ik weten is dat uit de situatie in IJsland het onderzoek, ook naar aanleiding van de scholenopening in Denemarken, het eerdere standpunt van het OMT in maart dat de scholen niet dicht hoefde. Ze zijn toen dicht gedaan omdat de samenleving uiteindelijk zei ‘we halen de kinderen van school’ en de leraren kwamen niet, maar we weten dus dat die risico’s beperkt zijn, maar ik heb geen... deze informatie heb ik verder niet.

VRAAG
Want blijkbaar is het hartstikke veilig en dan is de volgende vraag: dus de scholen kunnen misschien helemaal open, maar kunnen ze ook opa’s en oma’s weer zien?

RUTTE

Luister, ik heb dit onderzoek niet gezien verder. Dus daar kan ik niks over zeggen. Andere vragen?

VRAAG
U zei eerder dat iedere versoepeling een risico met zich meebrengt. De versoepeling van 1 juni, wat denkt u dat het betekent voor bijvoorbeeld het reproductiegetal waar nu wat onduidelijkheid over is?

RUTTE
Hugo, wil jij daar iets over zeggen?

DE JONGE
Ja, wat we doen bij de maatregelen die we per 1 juni willen nemen is dat we dat apart ook voorleggen aan het OMT. Dus daar krijgen we volgende week advies over, of het gegeven de omstandigheden van dat moment en gegeven de cijfers van dat moment gezondheidseffecten heeft die we kunnen dragen met elkaar. Want u weet de belangrijkste doelen die we hebben is het beschermen van onze kwetsbare mensen, onze ouderen, en voorkomen dat de zorg overbelast raakt en daar wil je natuurlijk elke keer als je weer stappen zet wil je dat goed toetsen of de gezondheidseffecten niet dusdanig zijn dat je die doelen in gevaar brengt. Het reproductiegetal is één van getallen waar je op stuurt. Is natuurlijk vooral van betekenis ook in relatie tot het absolute aantal besmettelijke personen op enig moment. En dat wordt weer modelmatig afgeleid eigenlijk van het aantal ziekenhuisopnames. Het aantal IC opnames. Dus de R0 als zodanig zeg maar zegt niet zoveel. Die zegt met name iets in relatie ook tot die andere getallen.

VRAAG
Het kabinet moet uiteindelijk beleid op maken. Daar advies over krijgen. Maar welke verandering daar in is voor het kabinet acceptabel om die versoepeling ook door te voeren. Om daar mee door te gaan?

DE JONGE
Je kunt niet dan één getal eruit kiezen en dan zeggen van: waar zou je nou, wat vind je dan acceptabel. Omdat je die getallen altijd in relatie ook moet zien tot andere getallen. Dus de vraag zoals wij die voorleggen aan het OMT is: wat zijn de effecten van de maatregelen pakket zoals wij dat per 1 juni van plan zijn. En daarover worden wij geadviseerd. En op basis daarvan nemen we dan het besluit. En als je vraagt van welke doelen stuur je dan? Dan is dat die twee belangrijke doelen van het beschermen van kwetsbare personen. Het voorkomen van overbelasting van de zorg. En welke indicatoren gelden daarvoor? Nou daar geldt bijvoorbeeld inderdaad het aantal ziekenhuisopnames geldt daarvoor. De R0 en het aantal besmettelijke personen op enig moment. Dat zijn belangrijke indicatoren waarop je stuurt. Maar wel altijd in samenhang met elkaar. De R0, het aantal mensen wat per besmette persoon wordt besmet en als die R0 lager is dan 1. Ja, dan is er dus minder dan één persoon per coronapatiënt die besmet raakt. Maar als je in zijn totaliteit pak en beet 25.000 besmettelijke hebt, dan is dat natuurlijk een ander verhaal dan als je in zijn totaliteit honderdduizend besmettingen hebt. Dus het maakt nogal uit, die R0 moet je ook zien in de context van het totaal aantal besmettelijke personen op enig moment.

VRAAG
(onverstaanbaar) Wat is de R0 op dit moment?

DE JONGE
Ja die schommelt ergens onder de 1. Dus de R0 op dit moment die schommelt ergens onder de 1.

VRAAG
U weet nog niet precies wat dat....

DE JONGE
Nee, maar u ook niet. En niemand weet dat op dat moment precies. Want bij al dat soort getallen is het altijd een beetje kijken in de achteruitkijkspiegel. En daarom: eens in de zoveel tijd wordt die R0 opnieuw berekend door het RIVM. En dat is ook het moment waarop je daar opnieuw naar kijkt en dat ook weegt in de context ook van wat ik net noem. Die andere getallen.

VRAAG
Mag ik u ook nog een vakantievraag stellen?

DE JONGE
Een vakantievraag? Tuurlijk. Ja.

VRAAG
Want we hadden het er net al even over: die vluchten. Maar er zijn ook een aanbieder nu die vakanties aanbiedt, door middel van zelftests. Is dat nou veilig?

DE JONGE
Nee, dat is het niet. Want die snel tests die zijn eigenlijk niet betrouwbaar genoeg, en zeker niet de bloedtest. De serologische test. Die is niet betrouwbaar genoeg om op individueel niveau te kunnen zeggen of je wel of niet corona hebt gehad. Dus nee, dat is een vorm van schijnveiligheid, dat moeten we echt niet doen met elkaar als je de suggestie wekt dat als je maar getest bent en je stapt met zijn allen op het vliegtuig dat je dan daarna all-inclusive daar lekker veilig zit te zijn. Dat ben je namelijk niet. Want je weet namelijk niet wie op dat vliegtuig is gestapt. Je weet ook niet of de test betrouwbaar is geweest op dat moment. Dus all-inclusive zou weleens inclusive het virus kunnen zijn. Dus nee, betrouwbaar is het zeker niet.