Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 3 april 2020

Mediatekst | 03-04-2020

Inleidend statement minister-president Rutte

RUTTE
Goedemiddag. En ik zal maar meteen met de deur in huis vallen: het ziet er naar uit dat we komend weekend prachtig voorjaarsweer krijgen. Na een lange, regenachtige winter hét moment om van de zon te genieten. En toch, ik vraag iedereen: doe het niet. Althans: niet op straat, het strand, niet het bos of een recreatiegebied. Het devies is en blijft: blijf zoveel mogelijk thuis. Dus al je een balkon of tuin hebt: ga daar in het zonnetje zitten. En als je dat niet hebt en toch naar buiten wilt: houd je aan de regels. Blijf op minimaal anderhalve meter afstand. Ga niet de straat op als je verkouden bent, laat staan klachten als daar klachten bij komen zoals benauwdheid en /of koorts. Dan blijft het hele gezin thuis. Gebruik vooral het gezonde verstand, zoals we dat met elkaar nu al een aantal weken doen. Ga niet met zijn allen naar de gebruikelijke hotspots toe. En als het toch niet anders kan, kies een rustige plek in je eigen buurt: dat kleine parkje dat je normaal gesproken overslaat, of het bankje langs het water. En ik heb ook een waarschuwing in petto: als het op bepaalde plekken te druk wordt, zal worden gehandhaafd. Dat wil zeggen: sluiten van parken, stranden et cetera en zo nodig overtreders beboeten. Overigens hebben diverse veiligheidsregio’s en gemeenten maatregelen genomen om een toeloop naar plekken waar mensen dreigen samen te komen in grote aantallen, om dat te voorkomen. Denk aan de stranden, de recreatiegebieden en dergelijke. Ik heb gisteren ook aandacht gevraagd voor het paasverkeer, van een weekend verder. De oproep aan de mensen in Duitsland en België is: blijf thuis. En aan Nederlanders is: ga niet jezelf verplaatsen door Nederland, laat staan naar België of Duitsland toe.

Dan hebben wij in de ministerraad ook gesproken over andere ontwikkelingen rond het coronavirus. Daarbij ging het zowel om de medische aspecten, de voortgang van het noodpakket voor banen en economie als ook de repatriëring van de Nederlanders die vastzitten in het buitenland. Er zijn inmiddels 10 zogenaamde BBB-vluchten geweest, waarmee ruim 1.500 mensen zijn teruggekeerd. En de komende dagen zullen er meer van deze vluchten volgen. Het belangrijkste punt van aandacht op dit moment is en blijft op dit moment de capaciteit van de zorg, in het bijzonder die van de intensive care. Zoals Hugo de Jonge tijdens het debat in de Kamer al besprak wordt er met man en macht gewerkt om de IC-capaciteit uit te breiden. Echt alles wordt uit de kast getrokken om ervoor te zorgen dat we over voldoende capaciteit beschikken. En ik wil hier nogmaals mijn grote waardering en respect uitspreken voor al het werk van de schoonmakers, de patiëntenvervoerders, de verpleegkundigen, de artsen in de ziekenhuizen, in het bijzonder nu ook op de IC-afdelingen die in zeer korte tijd qua capaciteit verdubbeld wordt. Die IC-capaciteit wordt in no time verdubbeld op dit moment in Nederland. En het is geweldig dat dat lijkt te gaan lukken dit weekend. En tegelijkertijd vraagt dat enorm veel van mensen i de zorg en ik denk dat we daar alleen maar respect voor kunnen hebben. En als ik vraag: blijf thuis dit weekend, blijf überhaupt zoveel mogelijk thuis, ook de komende weken, dan is dat ook in de eerste plaats om ervoor te zorgen dat de capaciteit in de zorg het aan kan en wij niet onnodig besmetting oplopen of andere mensen besmetten met alle gevolgen dat dat weer zou hebben voor de capaciteiten in de zorg. En ik realiseer me terdege dat wat er nu gebeurt, dat dat veel vraagt van mensen die in de zorg, maar ook van de samenleving als geheel. Van al die mensen die moeten proberen ons land draaiende te houden. Ik was van de week, u zag mijn zeer geslaagde poging om mee te doen aan de gym, ik was getuige hoe het thuisonderwijs plaatsvindt, hoe in het onderwijs gewerkt wordt om in no time het onderwijs van in de klas via internet te organiseren. De thuiswerkende leraar, of de op school vanuit de school maar zonder kinderen werkende leraar om ervoor te zorgen dat de kinderen thuis toch onderwijs kunnen krijgen, de vakkenvuller in de supermarkt, al die mensen zijn bezig om ervoor te zorgen dat in dit land, of het nou het onderwijs is, essentiële voorzieningen zoals onze voedselketen, dat die allemaal goed kunnen blijven functioneren. En laten we daar met elkaar nog steeds het grootste respect voor hebben en houden. En daarmee ook complimenten voor al die mensen die ervoor zorgen dat we in deze moeilijke omstandigheden met al het kunst en vliegwerk wat daarbij komt en alle flexibiliteit en inventiviteit, alle ballen in de lucht houden. Mensen die thuis aan het zoomen zijn of conference callend proberen hun werk te blijven doen en ondertussen hun kinderen helpen met huiswerk. Maar ook de ondernemers die bezig zijn met noodvoorzieningen voor hun bedrijf en personeel zoveel mogelijk vast te kunnen ouden.

En tot slot: we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Dat schuitje is niet aan een kant lek. Het is niet zo dat het daar lek is en niet aan onze kant. Het schuitje is in zijn geheel lek en we moeten er met elkaar voor zorgen dat we dat lek zo gauw mogelijk dichten. En dat kunnen we alleen doen met zijn allen, met 17 miljoen Nederlanders. Dus houdt vol, houdt vol ook als de zon schijnt, want alleen samen kunnen wij dit aan.

Coronacrisis

BREEDVELD (NOS)
Meneer Rutte, het moet wel goed gaan dit weekend.

RUTTE
Ja, uw vraag?

BREEDVELD
Ja, waar hangt dat vanaf? Ik denk twee dingen. Hoe vindt u dat gemeenten daarmee om moeten gaan? Want zij zullen moeten handhaven.

RUTTE
Ja zeker, ja zeker. Nee zeker, geen twijfel over. Dus ik moet zeggen de manier waarop we in Nederland op dit moment met elkaar invulling geven aan de noodzakelijke maatregelen vind ik exemplarisch, is heel bijzonder. Ik heb het van de week genoemd: een volwassen democratisch land. Dat zijn we, we laten ons niet betuttelen, we hebben allemaal de analyse gezien van het probleem en met z’n allen gezegd: gegeven die analyse is dit nodig. En de meewerkingsmate is enorm. En dat is van het allergrootste belang. Want stel je nou eens dat je krijgt wat je twee weken geleden had, dat er toch teveel mensen op de stranden en in de parken waren, dan loop je het risico dat je dat over een tijdje terugziet als een piek in de coronabesmettingsgrafieken. Dat is slecht voor de mensen. Maar een deel van die mensen zal gebruik moeten maken van de zorg, dat leidt weer tot meer druk op de zorg en het beste wat je kunt doen voor de mensen in de zorg is dus zo veel mogelijk thuisblijven.

BREEDVELD
Ja want het is een dunne lijn he, die u moet bewandelen, om mensen zo ver te krijgen zich aan die voorschriften te houden. Want u heeft tijdens de persconferentie van de week ook gezegd: het heeft geen zin om allerlei verboden af te vaardigen en te zeggen ‘u mot dit en u mot dat’. Ik citeer u even. Want waar ligt die scheidslijn wat u betreft? Want kijk als we nu zien, de druk wordt ook groter he, ook gezien uw oproep nu. U voelt toch ook wel aan dat er drang is op erop uit te gaan.

RUTTE
Wat ik vooral voel is dat we in dit land ons realiseren dat er een heel groot probleem is en uiteindelijk is dat ook een inschatting die ik moet maken, die we moeten maken in de crisisclub, namelijk: in wat voor land leven wij? En mijn analyse over Nederland – en tot nu toe is dat volgens mij ook wat er gebeurt – is dat als je de Nederlanders vertelt ‘dit zijn de kale feiten, we hebben hier te maken met een heel gemeen gevaarlijk probleem, wat voor ons allemaal individueel een enorm risico is maar zeker ook voor mensen die wat kwetsbaarder zijn, voor ouderen maar kijk ook naar het aantal jongeren op de ICs, dat is niet leeftijdsafhankelijk – misschien dat de hele jonge mensen onder de vijftien er wat minder last van hebben maar vanaf vijftien, zestien jaar zie je toch ook op de ICs in de ziekenhuizen dat het iedereen kan raken, die zorg kan maar zoveel aan. Volgens mij werkt Nederland zo: als je die analyse met het land deelt, en dat hebben we gedaan en dan zegt ‘daar hoort bij dat we dus die anderhalve meter afstand houden, dat we zo veel mogelijk thuisblijven’, dan ben ik niet teleurgesteld in mijn analyse van hoe Nederland in elkaar zit dat we dan ook tegen elkaar zeggen: oké als dat de kale feiten zijn en dat is blijkbaar nodig om dit te bestrijden, dan gaan we dat zo doen. Zo voel ik het. En dat zal ook aanstaand weekend, is mijn overtuiging, zo zijn.

BREEDVELD
Ja dan zal zich dat natuurlijk wel moeten bewijzen. Vandaar mijn eerste vraag. Want er zijn natuurlijk ook mensen die zeggen: wees nou gewoon duidelijk en vaardig verboden af en handhaaf dat strikt.

RUTTE
Is niet mijn waarneming. Ik geloof dat het overgrote deel van de mensen zegt: we zijn blij dat we als volwassenen worden benaderd en niet als kinderen. En in een volwassen benadering hoort dat je mensen de feiten geeft, zegt ‘jongens dit is wat we weten, dit is wat we nog niet weten, op basis van wat we weten is dit de aanpak die we met elkaar moeten kiezen’ en dan zie je dat mensen dat volgen. Ja dat is volgens mij ook hoe het werkt in een volwassen land. En daar past niet bij dat je bij elke voordeur een politieman zet.

BREEDVELD
Ja toch zie je dat gemeenten wel voorzorgsmaatregelen nemen, door parkeerplaatsen af te sluiten. Kortom: door, vrij vertaald, dom gedrag te voorkomen.

RUTTE
Ja. Er zit altijd een kleine minderheid die dat doet, het overgrote deel houdt zich daaraan. Ik heb hier een hele lijst met voorbeelden, ik zal u daar niet mee vermoeien, van wat er in de afgelopen weken is gehandhaafd. Het zijn vaak toch ook jongeren die zeggen: ach wij kunnen toch niet ziek worden. Onzin, ze kunnen wel ziek worden. En als ze al misschien minder kans hebben ziek te worden, kunnen ze nog steeds de ziekte overdragen aan iemand die wat kwetsbaarder is of wat ouder is. Maar ze kunnen ook zelf ziek worden, dat heeft allemaal enorme gevolgen voor hen, voor die ouderen maar ook voor de capaciteit in de zorg. Maar ik heb hier een hele lijst met voorbeelden hoe daar nu op wordt gehandhaafd sinds een week, anderhalve week wordt daar stevig op gehandhaafd. Er zijn ook allerlei maatregelen genomen in allerlei steden, in regio’s om parkeerplaatsen af te sluiten, om pleziervaart tegen te gaan, al dat soort zaken, zodat mochten er toch nog een paar mensen zijn die denken ‘ach het valt wel mee’, dat die gesloten parken, gesloten stranden, gesloten parkeerplaatsen etcetera aantreffen.

BREEDVELD
Ja dus het blijft die balans van een beroep doen op het gezonde verstand van mensen en tegelijkertijd de autoritaire aanpak van: als je je er niet aan houdt, pats boete.

RUTTE
Nou ik denk dat het over, overgrote deel van de Nederlanders wat het op prijs stelt om nogmaals als volwassenen te worden toegesproken, aangesproken en niet als kinderen, en zeggen ‘op basis van deze feiten snappen we de maatregelen, we doen dit’, dat die het ook belangrijk vinden dat die paar gladiolen die zich er niet aan houden, dat die hard worden aangepakt ja. Dat vind ik in ieder geval persoonlijk heel belangrijk. Want het irriteert mij vreselijk als ik probeer die anderhalve meter in stand te houden en je sociale contacten zo veel mogelijk te beperken, dat er dan anderen zijn – zij het een kleine minderheid – die zich er niet aan houdt. Dan vind ik het wel prettig om te zien dat daartegen wordt opgetreden, althans zo werkt het voor mij. Ik denk dat het voor veel mensen zo werkt.

LAMBIE (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, als Nederland zich er dit weekend niet aan houdt, overweegt u dan strengere maatregelen?

RUTTE
Ik ga ervan uit dat Nederland zich er wel aan houdt dit weekend en ik wil echt niet nadenken over dat het niet gebeurt.

LAMBIE
Dan een vraag over het Europese overleg, of zullen we dat...

RUTTE
Prima, ja laten we gewoon... We zullen eerst het weekend afwikkelen.

MANCHE
Ja het fijne is wel om eerst dit aspect af te maken, komen we zo meteen bij Europa het volgende rondje. Gaan we nu BNR en dan Telegraaf.

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, het is natuurlijk een heel mooi voorbeeld van speltheorie wat u nu eigenlijk in de praktijk wilt brengen.

RUTTE
Weet ik niet wat dat is, sorry.

BOVEN
Nou ja als u zegt dat er niemand naar het strand mag, dan zullen heel veel mensen denken: nou als er niemand gaat, als het rustig blijft, kan ik wel en een leeg strand is het mooiste wat er is. Dus dan zullen er toch best wat mensen gaan denk ik of niet?

RUTTE
Dat is voor mij allemaal te slim, zo vliegend ben ik niet. Mijn oproep is: blijf zo veel mogelijk thuis. Verder vind ik dit te ingewikkeld.

BOVEN
Ja, maar goed ik merk aan uw oproep vandaag, u brengt het wat serieuzer dan de afgelopen dagen, heeft u informatie of voelt u aan dat half Den Haag dit weekend naar Scheveningen gaat?

RUTTE
Nee en u hoort aan mij oproep iets serieuzers wat er niet de afgelopen dagen al zou zijn. Mijn oproep is alle afgelopen dagen geweest en überhaupt sinds wij die afspraken hebben gemaakt en sinds het weekend dat het niet goed genoeg ging en er toch een klein groepje mensen was dat zich er niet aan hield: blijf zo veel mogelijk thuis. En als je toch naar buiten gaat, houd je aan de anderhalve meter. Ga nooit naar plekken waar teveel mensen samenkomen. Beschouw niet winkelen als een uitje, doe dat in je eentje als je naar de supermarkt moet of naar de bakker of de slager, neem niet een kind mee of vrouw of man. Als je verkoudheidsverschijnselen hebt, blijf thuis. Krijg je ook nog benauwdheid of koorts, houd het hele gezin thuis.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte kunt u wellicht benoemen wat er gebeurt als mensen zich niet aan de afspraken houden, wat het betekent voor de aanpak van de crisis en de volksgezondheid?

RUTTE
Risico. Het risico is, waar we nu zien dat omdat we ons over een breed front aan de afspraken houden, je ziet nu dat de overdracht van het virus, dat dat onder 1 ligt. Volgens het RIVM zelfs ver onder 1, in de cijfers van een paar dagen geleden, zoals dat door Jaap van Dissel van het RIVM is toegelicht. Als je dan zo’n weekend zou hebben waarin mensen elkaar weer gaan opzoeken en in te grote groepen bij elkaar komen, loop je het risico dat je een paar dagen lang weer een grotere verspreiding hebt van het virus. Een grotere verspreiding van het virus betekent dat meer mensen ziek worden en dat betekent dat we weten dat een deel daarvan uiteindelijk in het ziekenhuis terechtkomt of op de intensive care zelfs. Die capaciteit is beperkt, daar wordt op dit moment met man en macht gewerkt om het aan te kunnen. Dus ik vind het, ik heb het eerder ook gezegd, fantastisch dat we de hele dag staan te applaudisseren voor de gezondheidszorg, maar het allerbelangrijkste wat je kunt doen voor de mensen in de zorg is je houden aan deze afspraken. Want wat hebben ze eraan dat we applaudisseren als we vervolgens toch weer bij elkaar komen, het risico dat je zo’n piek krijgt in het aantal besmettingen. Daarom is zo’n weekend zo belangrijk.

DE WINTHER
Ja is de conclusie dan niet eigenlijk ook dat de mensen die dit weekend niet binnen blijven in feite de levens van landgenoten in gevaar brengen?

RUTTE
Je mag naar buiten, het is niet zo dat we zeggen: je mag niet naar buiten. Als jij op een klein huisje woont met drie kinderen en je hebt de hele week thuis gewerkt en die kinderen onder controle proberen te houden en je hebt nauwelijks een balkon of een tuin, dan snap ik best dat er mensen zijn die even een frisse neus gaan halen. Dat mag in je eigen buurtje, maar ga niet naar het park of het strand, doe dat in je eigen buurtje. Doe het het liefst alleen, als je het met anderen doet hou die anderhalve meter afstand. Als we dat verstandig doen, zoals het eigenlijk nu al anderhalve week echt goed gaat en trouwens ook voor dat weekend waar het niet goed ging, in die tussenliggende week wel goed ging, dan is het niet verboden dat mensen even een frisse neus halen of een stukje gaan hardlopen of even op de fiets een stukje rijden. Maar houd je wel aan die anderhalve meter afstand. En ik zeg ook: als je nou het geluk hebt wat ruimer te wonen en je hebt een mooi balkon of een grote tuin, blijf dan liever daar. Want dat betekent dat de kans nog kleiner wordt dat mensen tegen elkaar opbotsen. En nogmaals: dat zijn de momenten dat het mis kan gaan. En we weten dat met die afstand de kans van de overdracht van de besmetting echt enorm veel kleiner is.

DE WINTHER
Ja maar ik wil het u toch wat scherper vragen meneer Rutte, want de boodschap die u afgeeft is de afgelopen weken vaker afgegeven. Er komt een warm weekend aan, de logische conclusie is toch dat als mensen zich niet aan de afspraken houden en dus toch samenkomen, massaal naar het bos gaan...

RUTTE
Dan brengen ze zichzelf en anderen onnodig in gevaar, dat klopt. Maar ik ga daar niet zwaardere kwalificaties aan verbinden. Maar natuurlijk is het zo: als je plekken gaat opzoeken waar meer mensen bij elkaar zitten – ik heb hier de voorbeelden van hier in Ter Aar waar tien jongeren in een zuipkeet zaten, zo’n indrinkkeet en die zeiden letterlijk tegen de politie ‘de coronamaatregelen tellen niet voor ons’. Nou gelukkig telde de noodverordening wel voor hen, heeft de politie direct een einde gemaakt aan het festijn en proces-verbaal opgemaakt. Dat is nou zo’n voorbeeld en zo heb ik een hele lijst van voorbeelden uit de afgelopen week, waar de politie handhaaft omdat inderdaad deze tien jongeren in Ter Aar waar dit speelde, die brengen zichzelf in gevaar want ze kunnen het aan elkaar overdragen maar als ze het dan krijgen en ze komen iemand tegen op straat die misschien nog een wat zwakkere gezondheid heeft, dan is het een dubbel gevaar. Want daar kan dat virus net nog eens een keer heel verkeerd gaan toeslaan. En dat kan ook nog leiden tot ziekenhuisopname en overigens ook voor die jongeren: ook jullie kunnen op de IC terechtkomen, daar liggen niet alleen oudere mensen, daar liggen ook mensen onder de vijftig.

DE WINTHER
Laatste vraag meneer Rutte, de strenge toon, u slaat hem vandaag aan, gisteren eigenlijk ook, heeft u reden om op basis van de cijfers die ook weer vandaag bekend zijn geworden, extra reden om somberder te zijn?

RUTTE
Nee. De cijfers tot nu toe laten een afvlakking zien, zeggen de deskundigen. Ik haast mij altijd te zeggen dat ik dat niet analyseer, maar dat zeggen de professionals tegen ons, die laten een afvlakking zien. Als je ziet een stijging in het aantal gevallen, maar dat zegt niet zo heel veel, je kijkt vooral naar ziekenhuisopnames en IC-opnames, dat zijn eigenlijk de belangrijkste cijfers. Zeer te betreuren is het aantal overledenen en dat is nog steeds hoog. Dat zegt ook iets natuurlijk, in ieder geval voor ieder geval, wat over ieder persoon die overlijdt en familie en vrienden waar we zeer meeleven. Maar als je echt wilt kijken naar hoe ontwikkelt het virus zich, dan is het vooral belangrijk om te kijken naar het cijfers van ziekenhuisopnames, hoe gaat het op de IC? We zien in Brabant, dat is echt heel belangrijk, dat het afvlakt. Inmiddels kunnen er ook patiënten uit regio’s waar het wat drukker wordt naar Brabant worden verplaatst, dus de andere kant op van waar het twee weken... Dan ging het uit Brabant naar andere delen van Nederland, nu gaat het terug naar Brabant in een aantal gevallen. Dus je ziet echt dat dingen werken die we doen. Maar het werkt alleen als we het volhouden, het werkt niet als je dan in de weekenden weer met elkaar staan knuffelen op het strand want dan gaat het mis.

DE KRUIF (NIEUWSUUR)
Ja u heeft veel werkbezoeken afgelegd de afgelopen, heeft u nou weleens de neiging als u over straat gaat om een mondkapje op te doen?

RUTTE
Hiervoor geldt dat ik ook zie wat er internationaal gebeurt, in andere landen. We hebben echt de beste deskundigen, die kijken ook constant naar de laatste inzichten. Dus we zien ook inzichten soms verschuiven, omdat je meer cijfers hebt, meer eigen informatie en op dit moment zeggen onze deskundigen: dat is niet nodig.

DE KRUIF
Ja want bijvoorbeeld de Duitse deskundigen, het Duitse RIVM, het Robert Koch-instituut zegt nu wel van: nou, mondkapje op straat, niet per se een slecht idee.

RUTTE
Nogmaals: wij volgen daar echt de deskundigen. We moeten oppassen niet als politiek daar een besluit in te nemen. Maar de deskundigen volgen al dit soort ontwikkelingen, kijken ook internationaal: wat zijn de inzichten? En dan zie je ook soms dat het kan leiden tot bijstelling van maatregelen. En op dit moment is het standpunt van onze deskundigen dat het niet nodig is.

DE KRUIF
Is het denkbaar dat dat in de toekomst wel nodig gaat zijn?

RUTTE
Nogmaals: ik ben geen deskundige. Wij varen hier echt op de wetenschap, dat is belangrijk. Het is niet zo dat wij als politiek die wetenschap zomaar kopiëren. Wij stellen dan vragen en nemen onze maatregelen op basis van de wetenschappelijke inzichten, maar de basis zijn wetenschappelijke inzichten. En echt: dat is echt de kracht vind ik tot nu toe hoe we het in Nederland kunnen doen. Dat er niet een paar politici zijn die denken: wat zou de samenleving leuk vinden? Nee, dat je de samenleving kan zeggen: dit is de analyse van het probleem, dit is wat we weten, we weten ook nog niet alles. Maar op basis van wat we weten moeten we dit doen en ik denk dat daarom Nederland ook bereid is dat te doen. Althans, zo werkt het voor mij persoonlijk. Ja, N=1. Maar goed ik ben ook Nederlander. Ik wil niet als een kind worden toegesproken, ik wil als een volwassene worden toegesproken. Ik wil weten wat de feiten zijn. Nou ik ben nou toevallig degene in deze baan die die feiten moet vertellen. Maar als ik deze baan niet zou hebben en nog in een bedrijf had gewerkt, dan had ik het zo willen hebben. Zo probeer ik het te doen. Ik probeer altijd mijn baan zo te doen zoals dat ook voor mij zou werken. Ja, dat je uiteindelijk moet het ook bij je passen en ik geloof ook dat dat ook bij Nederland past als je kijkt naar hoeveel mensen zich aan de maatregelen houden.

DE KRUIF
Kort over de beademingsapparaten: VWS heeft duizend apparaten besteld bij Philips. Honderd zijn er binnen. Zijn die andere 900 al bijna binnen?

RUTTE
Daar kan ik niet de laatste stand van zaken precies van geven, daar wordt constant aan gewerkt. Maar wat we zien, dat is eigenlijk belangrijker dan hoeveel bestellingen komen er binnen, is dat wij erin gaan slagen, nou wij niet als politiek hoor, maar die helden in de zorg op de IC-afdelingen, om het verdubbelen van de capaciteit, het meer dan verdubbelen van de capaciteit van normaal gesproken ruim 1100 naar 2400 waarvan er 1900 voor corona en 500 voor, ja wat helaas normaal gesproken altijd nodig is vanwege hartinfarcten, vanwege auto-ongelukken, et cetera. Dat het lijkt te gaan lukken dit weekend of vlak na het weekend om dat te bereiken. Je ziet tegelijkertijd dat de oploop in het aantal IC-opnames de laatste dagen ietsjes rustiger is. Dus dat geeft ons ook net even wat meer lucht de komende dagen. Maar echt enorm respect voor de mensen die dit aan het doen zijn.

DE KRUIF
Nee ik vraag dit ook omdat er in de VS een vorderingswet is aangenomen.

RUTTE
Ja maar die is gunstig voor Philips, want die vorderingswet regelt dat de bedrijven die dit soort machines, dit soort longmachines maken, dat die sneller toegang hebben tot de grondstoffen die ze nodig hebben en die blokkeert niet de export van de machines. Dus dat is voor Nederland een gunstige wet.

NIJS (HART VAN NEDERLAND)
In hoeverre is het nog verstandig om de winkels wel open te houden? Mensen mogen nog naar buiten, gaan dat dan ook doen maar kunnen niet meer naar een park, bos of strand. Ligt er dan niet heel veel drukte in de winkelstraten op de loer?

RUTTE
Dat zien we niet en je ziet ook in de praktijk dat mensen zich erg houden aan de afspraken die de detailhandel zelf heeft gemaakt. Ik was vorig weekend even gaan kijken op de Haagse Markt vanwege de problemen die daar geweest waren en reed langs een grote meubelboulevard. Dan zie je keurig mensen buiten wachten totdat binnen het aantal mensen wat binnen is weer zo is afgenomen dat je ook binnen weer de anderhalve meter afstand kunt hanteren. Bij mijn eigen bakkertje kijk je allemaal keurig even naar binnen: zijn er meer dan twee mensen binnen, dan wacht je buiten en buiten wacht je ook weer met anderhalve meter afstand. Dus dat regelt zich goed. Ook daar zie je dat Nederland gewoon een fatsoenlijk land is.

HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, hebt u al zicht op een moment van een afspraak met uw Zuid-Europese collega’s om de ruzie bij te leggen?

RUTTE
Nou ik zit niet te wachten op een moment om de ruzie bij te leggen. Wij hebben uitgesproken deze week dat we zeiden dat de toon niet goed was gekozen. Door Wopke Hoekstra en mijzelf, maar dat is nu afgewikkeld. Nee wat nu nodig is, is met elkaar verder gesprek voeren over: wat is er wel nodig? En dat gesprek wordt georganiseerd door Charles Michel. Dat is nog niet gelukt, ik weet ook niet of dat de komende dagen gaat lukken. Ik had net sms-contact met Guiseppe Conte, de premier van Italië in uiterst goede sfeer. Dat we zeiden: nou het is goed als zo’n gesprek er komt, waarschijnlijk in een wat bredere samenstelling denk ik. En niet alleen hij, de Spaanse premier en mezelf, maar ik denk ook met misschien nog een paar anderen. Maar die opzet organiseert Charles Michel en de timing weet ik niet. Los daarvan, ook als het gesprek niet meteen plaatsvindt, of meer een een-op-een-contact plaatsvindt werken we natuurlijk toe naar de Eurogroep van volgende week en is ook voorzien op afzienbare termijn weer een Europese Raad.

HOEDEMAN
Op verzoek van Kamervoorzitter Arib heeft het kabinet geïnventariseerd hoeveel spoedeisende wetten er door de Kamer zouden moeten. Had u de lawine niet iets beter kunnen doseren?

RUTTE
Nou, we hebben daar vandaag in de ministerraad even over gehad. We gaan nog eens even heel goed die lijst vanwege, ik zag in de Telegraaf en andere media de kritiek daarop, dus we hebben gezegd: we gaan die lijst even op de zeef leggen. Er zitten echt ook dingen in die soms moeten omdat je met de Europese regels zit die normaal gesproken heel vaak bij hamerslag door de Kamer gaan. Dat zijn dan Europese afspraken die je moet omzetten in Nederlandse wetgeving omdat je anders boetes kunt krijgen. Nou vroeger liep je dan het risico dat we in Nederland nog die afspraken gingen goldplaten, heet dat, dus allerlei interessante dingen daaraan toevoegen. Dat doen we al een aantal jaar niet meer. Wij nemen dan letterlijk zo’n Europese regel over zonder verfraaiingen en dan is dat ook vaak in de Kamer een hamerslag. Dus in die lijst zitten ook wel dat type zaken. Maar er wordt nog eens even heel kritisch nu gekeken door alle bewindslieden naar het eigen lijstje of dat nou echt allemaal nodig is. Want wat ik niet wil, we niet willen vandaag zeiden we dat tegen elkaar, is die sfeer alsof wij even snel dingen erdoorheen willen jassen. Dat is niet de bedoeling.

HOEDEMAN
Laatste vraag: gisteren bij het uitgaan bij het MCCb zei u dat er gekeken werd naar goede tests voor mensen die uit vliegtuigen naar Nederland komen. Hoe gaat dat in zijn werk als dat klaar is?

RUTTE
Daar wordt nu aan gewerkt. Ik heb daar niet een laatste stand van zaken van. Wat we nu doen in ieder geval is zeggen tegen mensen die aan boord zitten: blijf thuis twee weken in thuisquarantaine. Dat zijn natuurlijk eigenlijk alleen Nederlanders. Er komen geen mensen van buiten Europa meer naar Europa toe. Schengen is dicht voor niet-Europeanen. Dus je praat echt eigenlijk over zelf-repatrieerders uit Amerika. Dat zijn dan Nederlanders die hier blijven of Europeanen die doorvliegen via het KLM-netwerk binnen Europa. En tegen de Nederlanders of eventueel die Europeaan die hier wel zou blijven uit een ander Europees land zeggen we: blijf lekker thuis. Wat je uiteindelijk wilt, en dat kost wat meer thuis en daar zal Hugo de Jonge en/of Stef Blok snel over berichten is dat je ook een eerste test kunt doen aan de Amerikaanse kant zodat je kunt zeggen: u gaat niet mee. Dan is ook nog een discussie: moet je niet ook een test doen na aankomst, maar dat heeft geen zin, want dat zegt niks. Want dan kan blijken dat iemand niks heeft, maar die kan twee dagen later het alsnog krijgen. Dus die tweede week in thuisquarantaine is in alle gevallen noodzakelijk. Maar die pre-test helpt omdat je dan ook mensen kunt weigeren op de vlucht. En dat is goed voor het personeel aan boord van KLM ook.

LAMBIE (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, nog even terug naar die afspraak met uw Zuid-Europese collega’s, want u zegt nu al een aantal dagen dat u snel overleg wilt, maar het komt er maar niet van. Willen ze misschien niet met u in gesprek?

RUTTE
Nee, ik kan u verzekeren dat dat niet zo is. Dat heeft Conte me ook net verzekerd, maar je moet inmiddels een wat grotere groep bij elkaar zien te krijgen en de gesprekken over: hoe zou je de zaken moeten aanpakken gaan inmiddels ook weer veel verder. Dat gaat ook door, ook in de richting van de Eurogroep, dus ik weet ook niet of dat gesprek nog in die vorm zin heeft. Maar ik sta ervoor open. Ik heb tegen Michel gezegd, de voorzitter Europese Raad, dat het mij goed lijkt zo’n gesprek te hebben. Ik dacht in een samenstelling hij, de Italiaan, de Spanjaard en ik. Ik denk dat die groep wat groter wordt als dat plaatsvindt en anders zien we elkaar snel ik het kader van de Europese Raad en dan zal er ongetwijfeld in de tussentijd regelmatig bilateraal overleg zijn.

LAMBIE
Maar die ruzieachtige sfeer tussen Nederland en een aantal zuidelijke landen, die lucht is geklaard?

RUTTE
Die was al geklaard, dat zag je ook in het interview met Conte in de Telegraaf. Ook de signalen die we uit Spanje krijgen. Het is meer dat wijzelf vonden, Hoekstra en ik, dat wij niet de goede woorden hadden gekozen.

LAMBIE
Hebt u dat miljard wat u hebt beloofd als gift aan de zuidelijke landen, staat dat geld klaar?

RUTTE
Ja dat staat klaar, alleen het is niet bedoelt dat wij een miljard... En het is ook geen gift, ja het is wel een gift in de zin van het is geen lening. Maar het is geen cadeautje. Wat het is is een bijdrage aan een fonds dat wij vinden dat Europa zou moeten opzetten met bijdragen van de meeste Europese landen die wat minder in economische zin getroffen zijn. Dat zijn gelukkig de meeste, ja alle landen zijn zwaar economisch getroffen. Maar laten we zeggen: zoals Nederland ook zwaar getroffen maar ook nog in staat om te helpen. Waarbij je een bijdrage levert aan de directe gezondheidszorgkosten in een aantal landen die en heel zwaar getroffen zijn door corona, misschien nog wel weer erger dan wij als je op dit moment kijkt naar de aantallen waar ook in economisch opzicht ook een enorme kluif ligt.

LAMBIE
Maar daar is Nederland toe bereid, maar we zijn niet bereid om het grote Europese noodfonds aan te spreken?

RUTTE
Jawel, zeker. Nee de discussie, ik heb dat in de Kamer toegelicht, dat miljard als onderdeel van een groter pakket van 15 tot 20 miljard, een fonds voor de directe kosten van de coronabestrijding in de volksgezondheid, dat is een Nederlands initiatief. Maar dat voorziet natuurlijk niet in het weer aan de gang helpen van de economieën. De discussie gaat ook verder niet zozeer over de directe kosten voor de coronabestrijding, dit helpt, maar gaat over: hoe help je weer de economieën op gang? En daar zie je eigenlijk twee scholen. Er is een school die zegt: dat moet je doen door de uitgifte van gemeenschappelijke Europese leningen, staatsobligaties, eurobonds of EU-bonds. Daar zijn wij tegen.

LAMBIE
En daar blijft u tegen?

RUTTE
En de andere school, waar Nederland... Daar zijn we tegen.

LAMBIE
En daar blijft u tegen?

RUTTE
Dat heb ik ook in de Kamer gezegd: daar zijn wij tegen. Want dat doorbreekt het subtiele evenwicht binnen het Europese stelsel, de EMU en de euro. Ook de rolverdeling: de Europese Centrale Bank en soevereine lidstaten. Maar er is een ander instrument, dat is het Europees Stabilisatiemechanisme, dat is Nederland bereid in te zetten. Sterker nog, heb ik ook in de Kamer gezegd: wij zijn bereid dat ook, daar ook extra stortingen in te doen als het nodig zou zijn vanwege de omvang van het probleem, om die pot te vergroten. Daar hoort alleen bij en dat is ook een ander verschil met eurobonds of coronabonds of EU-bonds, daar zitten ook geen, ja er zitten ook geen afspraken bij hoe landen dan uiteindelijk ook zichzelf gaan helpen om de volgende keer dit helemaal zelf te kunnen doen. Dat geldt wel voor het ESM. Dan kun je ook afspraken maken van: ja hoe ga je nou als economie jezelf versterken in ruil ook voor die bijdrage vanuit dat ESM om een volgende keer niet bij het ESM te hoeven aankloppen?

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, ik had nog een vraag. Het ging in het Kamerdebat van de week ook over de triage he, de situatie dat de ziekenhuizen vol zijn en dat er gekozen moet worden tussen welke patiënten behandeld kunnen worden. Ik begreep dat de medische sector daar een plan voor schrijft, hoe dat moet. In welke manier is de politiek, het kabinet daarbij betrokken?

RUTTE
Totaal niet. Dat is echt een zaak van de medische sector. Overigens heet dat... Ja het is heel ingewikkeld. Je hebt natuurlijk: nu gebeurt triage. Dat is normaal. De normale triage is niet op capaciteit, maar is op: welke behandeling is het beste voor iemand? Dat is buiten corona en tijdens corona, als je ziet dat iemand op een intensive carebed drie weken aan zo’n longmachine ligt en al z’n spieren kwijt is en vaak ook nieruitval heeft een tijd en heel lang in revalidatie moet, dan is heel belangrijk: dat is de conditie van de persoon. Dat is niet op leeftijd, want je hebt mensen van tachtig die in uitstekende conditie zijn en dat misschien wel aankunnen en je hebt ook mensen van dertig, veertig die dat misschien niet kunnen. Ik ben geen arts, dat zijn de artsen die dat doen. Dat geldt altijd. Dat geldt altijd. Dat is de normale triage die past in het medisch-ethisch stelsel dat we in Nederland hebben. Waar de politiek in beeld komt is te voorkomen dat je een keuze zou moeten maken dat gezegd zou worden: ja eigenlijk zouden deze twee mensen allebei in aanmerking moeten komen voor een plek op de IC maar er is maar één plek. Dat wil je voorkomen, dat is een keuze maken op grond van capaciteit. Daarom zijn we zo druk bezig om die capaciteit op te schroeven naar die 2400, is 1900 coronabedden. Dan zegt de medische sector, de verpleegkundige gisteren bij Op1 maar ook andere plekken, ook artsen zeggen: jongens, pas op, het verder verhogen na 2400, dat is nogal wat. Wij nemen dat signaal zeer serieus en ik wil dan ook zeggen: nog een keer dank voor het feit dat we die verdubbeling nu gaan zien, ik snap de enorme opgave die dat is, dat levert nog steeds een acceptabel kwaliteitsniveau op en ik snap ook dat het heel moeilijk wordt om daarna verder te gaan. En mijn standpunt zou zijn: als die verdubbeling heeft plaatsgevonden, eerst heel even met z’n allen ademhalen en kijken hoe we dan verdergaan. Intussen hebben we ook natuurlijk de afspraken die gemaakt worden tussen Ernst Kuipers van het verdeelpunt in Rotterdam, de club die bezig is met te kijken naar waar zijn capaciteitsvraagstukken. Die heeft inmiddels afspraken met negen ziekenhuizen in Duitsland en dat breidt ‘ie uit. Er liggen inmiddels ook een tiental mensen, en misschien is dat inmiddels al meer, in Duitse ziekenhuizen en dat aantal zal nog verder groeien. Dus dat geeft ook de mogelijkheid om voorbij die 2400 dat te doen. Verder ga je dan natuurlijk kijken in Nederland: zou het misschien toch nog mogelijk zijn om nog iets uit te breiden? Maar we nemen daarbij zeer serieus het signaal wat we daarvan krijgen natuurlijk, van verpleegkundigen. Kijk je nou naar de daadwerkelijke realisatie van hoeveel mensen liggen op dit moment op een intensive carebed en hoe ontwikkelen die cijfers zich, dan lijkt zich daar de laatste dagen – maar dat zijn altijd dagcijfers – lijkt zich daar een iets gunstiger, nou ja hoe kun je zeggen gunstig in deze crisis, maar goed iets meevallend beeld te laten zien waardoor je ook niet dit weekend die volle capaciteit nodig hebt maar pas over enige tijd, zei Ernst Kuipers, de baas van het Erasmus MC, tevens de baas ook van het verdeelpunt van het landelijke centrum wat kijkt naar de patiëntenverdeling. Dus zo zijn we ernaar aan het kijken. Dus dat betekent als ik nou samenvat: nu eerst met elkaar die verdubbeling realiseren, ook dan echt even als samenleving en in ieder geval ikzelf, een onwaarschijnlijk diepe buiging maken voor de mensen, heel serieus nemen het signaal wat zij afgeven ‘jongens, dan is het eigenlijk ook wel klaar’. Dan hebben we gelukkig ook nog Duitsland wat ons helpt, Duitse ziekenhuizen. En dan wordt er natuurlijk opnieuw creatief gekeken: wat zou er dan misschien nog, maar dat ga je dan echt doen met de artsen en de verpleegkundigen. Maar eerst even zou ik zeggen: als het gelukt is 24 uur ademhalen. Want dat is ook een les in een crisis. In zo’n crisis zijn er nu twee momenten of in ieder geval één ding waar we met z’n allen van mogen zeggen: oké dit lijkt te lukken. En dat is die capaciteit van 2400, is 1900 corona. Laten we daar ook dan even van zeggen: oké – niet u, maar ik richting en Hugo de Jonge en Martin van Rijn richting de zorgsector. Nogmaals, we zijn met de Duitsers bezig, daarna ga ik kijken: is er creatief, wat is er nog verder te realiseren? Wat je uiteindelijk wilt voorkomen, zo lang mogelijk, en het liefst helemaal, is natuurlijk dat je een keuze moet maken tussen twee mensen die allebei in aanmerking zouden komen vanuit medisch perspectief voor een IC-plek en een zou het niet kunnen krijgen.

BOVEN
Ja maar mijn vraag ging specifiek over die situatie, dat er dus gekozen moet worden...

RUTTE
Ja maar het is niet zo dat wij daar iets in doen. Dat zijn medische protocollen. Dus medici praten met elkaar: stel nou dat die code zwart, heet dat dan, zich voordoet – en wij moeten er alles aan doen, geen garantie dat het lukt, maar we proberen er alles aan te doen om die fase te voorkomen, tot nu toe lukt dat – dan zijn het natuurlijk de medici die altijd de taak hebben om zelf te zeggen ‘hoe maak je dan die selectie?’. Maar dat is geen politiek besluit.

BOVEN
Ja dat is natuurlijk altijd de vraag natuurlijk, want het is voor Nederland ongekend die situatie, ook psychologisch en dat soort zaken, maar hoe zit het juridisch? Zijn die artsen die dan een keuze moeten maken, zijn die gedekt?

RUTTE
Volledig, altijd, uiteraard. Dat regelen we. Maar zover willen we het niet laten komen. Dus ik wil er ook verder niet te veel over zeggen, want het is goed dat de medische sector zich altijd voorbereidt op eventualiteiten. Ze hebben de protocollen op basis waarvan ze de normale triage doen. Normaal, ook niet normaal, maar zoals dat normaal gaat. Dus in het normale dagelijkse proces. Niet op capaciteit, maar op: wat is de beste behandeling voor welke persoon? Het maken van keuzes op basis van capaciteit dat is ook een taak van de artsen en die moeten zich altijd natuurlijk in alles wat ze doen, ook in de opschaling die plaatsvindt, waarbij je natuurlijk ook wel een situatie hebt dat niet de topkwaliteit geleverd wordt niet, een zeer aanvaardbaar niveau, maar niet het topniveau wat je 1100 bedden hebt, maar echt een meer dan aanvaardbaar niveau. Zou je voorbij 2400 gaan, komt ook die discussie natuurlijk: wat is dan het niveau wat je acceptabel acht? Dat zal altijd volledig politiek gedekt moeten zijn, dat kan niet anders. [onverstaanbaar, red] bij de inspecteur-generaal komt, of bij het tuchtcollege en te horen zou krijgen: u heeft iets onaanvaardbaars gedaan. Dus wij moeten er altijd voor zorgen, ja behalve als een individuele arts iets vreemds doet, maar daar hebben we geen reden voor, maar als het gaat om hoe we in het systeem dat met elkaar doen, heeft dat altijd natuurlijk politieke dekking.

LAMBIE (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, nog een laatste vraag in de categorie ‘klein leed’, want heel veel kappers in Nederland krijgen verzoeken van mensen dat ze toch heel graag geknipt willen worden. Hoe zit het nu en zijn kappers dan in overtreding als ze toch iets, toch mensen knippen?

RUTTE
Ja het is verboden, he dus dat vak mag niet worden uitgeoefend.

LAMBIE
Mag niet?

RUTTE
Nee.

LAMBIE
Hoe doet u het zelf eigenlijk? Gaat u nog naar de kapper?

RUTTE
Ik zit te denken om de kapper te bellen en te zeggen van: kun je op twee meter afstand gaan zitten en mij dan aanwijzingen geven hoe ik er nog iets van maak? Nou het hoeft nog niet, het zit nog fantastisch, maar er komt natuurlijk een moment de komende weken dat het onhoudbaar wordt en mijn haar heeft de neiging dan uit te groeien tot zo’n legtegel, dus dan moet ik misschien ook iets. Maar goed ik kan altijd uiteindelijk terugvallen op het Grapperhausmodel, maar daar heb ik dan de kapper niet voor nodig. Of op ja precies, het Hoedemanmodel. Maar goed, ik snap dat. En weet je, ook voor kappers is het natuurlijk rampzalig allemaal, maar het is ook weer een voorbeeld van een groep mensen die natuurlijk niks liever wil dan dat u en ik er een beetje beschaafd bij lopen en hun vak kunnen uitoefenen wat nou niet kan. Daarom: jongens, houd je nou aan de regels. Hou vol, want dan hoeft dit niet langer te duren dan nodig is en dan zorgen we er voor dat de zorg het aankan en niet mensen onnodig overlijden.