Persconferentie minister-president Rutte en minister Bruins naar aanleiding van de maatregelen tegen verspreiding coronavirus in Nederland

Mediatekst | 12-03-2020

RUTTE
Ja dank jullie wel. De ministeriële commissie crisisbeheersing heeft zich vandaag gebogen over een nieuw advies van het Outbreak Management Team, het OMT. Een concrete aanleiding voor dat advies dat we in Nederland nieuwe gevallen zien die we niet tot de bron kunnen herleiden. En dat is voor ons aanleiding om op advies van dat OMT een aantal additionele maatregelen te nemen voor Nederland. Het maatregelenpakket voor Nederland belangrijk uit te breiden. Ik wil zo eerst aan Jaap van Dissel, van het RIVM, vragen om ons toe te lichten waar we nu staan. Daarna zal Bruno Bruins de maatregelen toelichten en dan zal ik zelf een aantal afsluitende opmerkingen maken.

VAN DISSEL
Het RIVM heeft vanochtend het OMT geconsulteerd om over de actuele situatie in Nederland te praten en de reden daarvoor was dat er een aantal ontwikkelingen zijn, (onverstaanbaar, red.) ons vorige OMT die aandacht vroegen. Ik noem uw er enkele die al een aantal dagen liepen en oplopend waren eigenlijk en een aantal die zeer actueel waren. Allereerst hebben we de afgelopen dagen gezien dat druk op de zorg in een aantal ziekenhuizen in Brabant oploopt en dat met name ook de druk oploopt op de intensive care afdelingen van de ziekenhuizen. Dat betekent dat er nog meer ziektegevallen naar die ziekenhuizen zijn gekomen en dat die in toenemende mate moeite hebben om het allemaal goed op te vangen. Het tweede wat we constateerden is dat de GGD in die regio’s ook onder druk kwamen om alle nieuwe gevallen voldoende te kunnen onderzoeken op de infectiebron. Dat betekent dat we onzekerheid kregen, gewoon niet voldoende tijd hebben om al die infecties en de keet van infectie helemaal terug te lopen en daardoor zekerheid te hebben wat er precies gaande was. Dan zijn er nog een aantal dingen die eigenlijk van gisteravond en vanochtend waren. Allereest hebben we geconstateerd dat er ook een cluster van infecties is opgetreden in Zuid-Limburg. We denken dat dat cluster te maken heeft met de situatie in Duitsland en dat illustreert eigenlijk voor het OMT hoezeer Nederland ook afhankelijk is van de situatie buiten Nederland en dat we dus in de toekomst misschien meer introducties kunnen verwachten uit de buurlanden, waar natuurlijk het aantal gevallen, zoals we even kunnen constateren, ook oploopt. En ik wil daar ook nog even in herinnering roepen dat de ook WHO natuurlijk ook heel recent heeft gezegd: dit is een pandemie. Met andere woorden: we hebben gevallen over de hele wereld en dat heeft natuurlijk uiteindelijk ook weer consequenties voor een open land als Nederland.

Dan zijn er nog een aantal andere dingen die vanochtend ook tijdens het OMT besproken zijn en duidelijk werden. Dat is allereerst dat het op het Erasmus MC de virussen die worden geïsoleerd in Nederland in detail in kaart worden gebracht. Virussen kan je herkennen, je kan als het ware verschillende lijnen van dat virus onderscheiden op grond van kleine veranderingen die optreden tijdens de infectie en worden doorgegeven naar de volgende patiënt en die vlaggetjes kunnen we volgen. We kunnen dus ook van de virussen in Nederland vaststellen of ze zeer waarschijnlijk in Duitsland of in Italië of in China zijn opgedaan en wat opviel bij de clusters in Brabant, waar wij bijvoorbeeld hadden kunnen verwachten dat als daar een lokale uitbraak was geweest dat je eigenlijk hetzelfde virus steeds terugvindt bij de patiënten was dat niet het geval en zien we dat die patiënten op grond van verschillende bronnen uiteindelijk besmet zijn. De consequentie daarvan is, aangezien lang niet alle patiënten worden opgenomen dat we dus ook vermoeden nu dat er in Brabant meer gevallen onder de radar nog zijn die dan leiden, bij de top van de piramide, tot opname en hetzij dat we dus meerdere introducties hebben betekent dat mogelijk de verspreiding verder is dan we in ieder geval op grond van de huidige gevallen konden aannemen. Nou tenslotte nog een toevoeging dat gisteravond ook duidelijk werd dat er in Amsterdam en in Rotterdam een enkel geval was waar in ieder geval direct duidelijk was wat de relatie is met de bron. En al die dingen tezamen maakten dat we als OMT hebben gezegd: de situatie in Nederland is mogelijk aan het kantelen, overigens met name dus, voor de duidelijkheid, in Brabant. Maar met onzekerheid buiten Brabant.

Nou die ontwikkelingen maken dus dat we niet meer exact grip hebben op wat er eventueel zich afspeelt in de zin dat we de infecties kennen en de bron kennen en dat betekent ook dat we het nodig vonden om aanvullende maatregelen te adviseren. Dat betekent eigenlijk dat de fase van onderdrukken van het virus, dat gebaseerd is op herkenning van de patiënt op in duidelijk maken wat zijn contacten zijn en de patiënt isoleren en zijn contacten vervolgen en deels in thuisquarantaine te plaatsen, dat zie die mogelijkheden om dat te doen in gebieden in Nederland afneemt en we dus een fase hebben in sommige gebieden van Nederland, met name in Brabant, natuurlijk al genoemd, waarbij we dus misschien kantelen en in feite met die (onverstaanbaar, red.) fase te maken hebben. Maar dat betekent dat er additionele maatregelen noodzakelijk waren en daar zijn we voor bij elkaar geweest, er zijn een aantal maatregelen opgesteld en die worden verder toegelicht.

RUTTE
Zeer veel dank en dan Bruno als jij de maatregelen zou willen toelichten?

BRUINS
Het gaat over de volgende maatregelen: iedereen in Nederland blijft thuis bij klachten, neusverkoudheid en of hoesten en of keelpijn en daarbij en daarbij eventueel koorts, en mijdt sociale contacten in afwachting van de ontwikkeling van het ziektebeeld. Bel pas met de huisarts als uw klachten verergeren. Ten tweede: evenementen, bijeenkomsten met meer dan 100 personen worden in heel Nederland afgelast. Dat geldt ook voor publieke locaties zoals musea, concertzalen, theaters, sportclubs en sportwedstrijden. Ten derde: mensen in heel Nederland worden opgeroepen zoveel mogelijk thuis te werken en of de werktijden te spreiden. En ook op het werk geen bijeenkomsten te organiseren voor meer dan 100 personen. Vervolgens, mensen wordt dringend verzocht bezoek aan kwetsbare personen, ouderen en personen met verminderde weerstand, om dat bezoek te beperken. Aan ouderen en personen met verminderde weerstand wordt geadviseerd om gezelschappen en het gebruik van het openbaar vervoer te vermijden.

Ik heb nog een speciale boodschap voor zorgpersoneel en personeel werkzaam in vitale processen. Wij weten dat wij ongelooflijk veel van u vragen en we hebben heel grote waardering voor al uw extra inzet in de afgelopen periode. Heel veel dank daarvoor. Aan u willen we vragen, zorgpersoneel en personeel in vitale processen; een, blijf pas thuis van uw werk als u klachten hebt en koorts. Overleg zo nodig met uw werkgever. En ten tweede: reis niet naar het buitenland. Tot slot bij deze maatregelen, deze maatregelen gaan heden in en blijven in ieder geval geldig tot en met het eind van deze maand, dus tot en met 31 maart 2020.

RUTTE
Veel dank. Wil ik zelf nog een paar dingen zeggen. In de eerste plaats over Brabant. Want voor Brabant geldt dat de maatregelen die maandag bekend werden, dat die gelden voor 7 dagen. Dat vervalt hiermee. Die maatregelen gelden ook allemaal uiteraard nu tot en met 31 maart. Ten tweede te verwachten dat Brabant de komende uren en nog dagen ook nog aanvullende maatregelen zal nemen. Dat ze met aanvullende maatregelen zullen komen. Dames en heren naar het geheel kijkend zijn dat natuurlijk zonder twijfel ingrijpende maatregelen, dat realiseren wij ons zeer goed. Dat geldt natuurlijk voor sportevenementen, voor beurzen, voor musea, theaters, maar ook voor het onderwijs. Dat is een sector die nog niet is genoemd in deze persconferentie. Daarover twee zaken: in eerste plaats voor de instellingen van het HBO en de universiteiten geldt dat zij grootschalige hoorcolleges het beste vanaf nu online kunnen aanbieden. Wij denken dat je daarmee ook ervoor kunt zorgen dat je in ieder geval onder die grens van honderd komt. Dus het advies, het dringende advies is: grootschalige hoorcolleges aanbieden online. En dan wil ik iets zeggen over het basis-, het middelbaar onderwijs en het MBO, want daar zien we op dit moment geen reden om scholen te sluiten of andere maatregelen te nemen. Reden is dat daar weinig besmettingen zijn. De omgeving op die scholen is ook minder internationaal en jongeren, dat weten we, zijn niet de groep met de hoogste risico’s. Maar ik zeg er meteen iets bij: wat ons daar ook tegenhoudt is dat de maatschappelijke gevolgen heel groot zouden zijn als ouders, omdat de kinderen thuis zijn, ook ouders noodgedwongen thuis zouden moeten blijven. Want veel van die ouders die werken op plekken waar we ze verschrikkelijk hard nodig hebben. Die werken juist in de ziekenhuizen, bij de GGD, bij de politie, bij de brandweer en bij al die andere organisaties die op dit moment voor Nederland heel belangrijk werk doen. Zeker ook in de zorg zelf. Nou begrijp ik heel goed, en dat zag je ook vandaag terug in de signalen uit de scholen, dat er natuurlijk zorgen leven en dat snap ik. Maar het sluiten van scholen, zeg ik tegen de leraren, tegen de juffen en meesters, tegen leraren en leraressen, het sluiten van die scholen dat draagt op dit moment heel weinig bij aan de bestrijding van de crisis en daar waar je het toch zou doen zouden die effecten in het gevolg, omdat kinderen thuiszitten en dus ook de ouders in veel gevallen dan thuisblijven en niet naar hun werk kunnen, zouden die effecten heel groot zijn. En dat willen we vermijden. En ik doe dus een beroep op die juffen en meesters en leraren en leraressen. Ik realiseer mij, wij realiseren ons dat ook jullie je zorgen maken. Tegelijkertijd de risico’s zijn redelijk beperkt en het risico van de scholen sluiten voor het functioneren van onze belangrijke sectoren zo groot zijn. Dus ik doe een beroep op jullie dat daar begrip voor te hebben, wetend dat wij de zorgen snappen, maar op dit moment dit echt de verstandigste maatregel is om onze scholen, voor basisonderwijs, voor voortgezet onderwijs en het MBO om die open te houden.

En dat laat ook zien, dat voorbeeld van de scholen, hoe moeilijk al die afwegingen zijn te maken, waar wij voor staan. Want elke maatregelen om het virus in te dammen heeft natuurlijk effecten op andere terreinen: elk handelen heeft zijn prijs. Kijk bijvoorbeeld naar het nieuws nu vanuit de Verenigde Staten, een besluit wat wij betreuren, om geen vluchten naar Europa meer toe te staan. En daarom wil ook nog dat bredere punt ook hier nog een keer maken. Wij kiezen in ons land voor een aanpak waarbij we ons uiteraard baseren op het advies van deskundigen, niet dat we blind overnemen, zoals soms gedacht wordt of dat we er helemaal zelf niks van vinden. Maar het advies van deskundigen is belangrijk om dat dit een hoog gespecialiseerd probleem en je moet oppassen dat niet een jurist of een historicus daar uiteindelijk alle besluiten nemen, maar dat wij als bestuurders natuurlijk challengen, doorvragen, met elkaar flink het debat voeren over ‘is dit het goed pakket’, maar uiteindelijk is wel heel cruciaal dat aan de basis van die maatregelen deskundige adviezen staan. En daarbij geldt dat wij in Nederland een dekkend systeem hebben: van huisartsen, van GGD’s, van ziekenhuizen, maar ook van virologen die in de wereld zeer hoog staan aangeschreven. En mag ik ook hier zeggen dat in die hoek van de onze huisartsen, de GGD’s, maar uiteraard ook alle anderen die erbij betrokken zijn, de ziekenhuizen en de virologen, dat daar fantastisch werk wordt verricht en dat sommige mensen daar letterlijk bijna dag en nacht mee bezig zijn. Een heel belangrijk doel van die gefaseerde aanpak is om een zodanige piek in het aantal besmettingen te voorkomen dat bijvoorbeeld onze ziekenhuizen op enig moment overbelast zouden worden. Dat willen we uiteraard voorkomen. Tegelijkertijd is de realiteit dat niemand ter wereld precies kan zeggen wat de juiste aanpak is. Wat precies de juiste maatvoering is. En dat geldt dus ook voor de maatregelen waar wij vandaag over gesproken hebben, gedurende deze dag en waar we zojuist in de ministeriële commissie besluiten over hebben genomen. Feit is dat je in een crisis als deze met 50% van de kennis 100% van de besluiten moet nemen en de gevolgen daarvan dus ook moet dragen. Dat is de fase waar we nu zitten, waarin we dus maximaal op de bal zitten, om te doen wat nodig is, zeker niet te weinig. Je probeert ook te voorkomen dat je teveel doet, maar we moeten er bovenop zitten om dit virus in te dammen en daarbij herhaal ik wat ik ook maandag zei: daarbij hebben we iedereen nodig, 17 miljoen mensen, we moeten dat gevecht met zijn allen voeren als land en met zijn allen ook zien te winnen. Het effect is het grootst als iedereen zich houdt aan wat we vandaag besloten hebben. Tot slot voor de administratie geldt dat er uiteraard een brief aan de Kamer zo snel mogelijk uitgaat waarin Bruno Bruins inzicht zal geven in alle overwegingen en acties tot nu toe en ook de mogelijke vervolgstappen. Die kunt u uiteraard ook lezen. Vanavond is vanaf half 7 het Kamerdebat, daar zal behalve Bruno ook Ferd Grapperhaus en ikzelf aan deelnemen en uiteraard zullen wij u de komende tijd weer regelmatig bijpraten als dat nodig is. Dank jullie wel.

VRAAG
Eerst even concreet voor de mensen thuis wat moeten die doen? Kunnen die nog de deur uit?

RUTTE
Ja, die kunnen nog de deur uit. Wij vragen alleen heel precies, zoals net aangekondigd is, een aantal hele specifieke dingen om die grote groepen te vermijden, niet te laten ontstaan van meer dan 100 mensen, bij specifieke groepen die kwetsbaarder zijn te zorgen dat zij grote gezelschappen mijden en ook het OV mijden en we vragen mensen als ze dat kunnen zo goed mogelijk thuis te werken.

VRAAG
Maar stel je hebt een verjaardagfeest of je wil naar een restaurant, kan dat nog?

RUTTE
Alles met beleid, ja dat kan, maar nogmaals als je behoort tot de wat kwetsbaardere groep is het misschien verstandig dat nu even niet te doen. Dus als je wat ouder bent of als je bijvoorbeeld behoort tot de groep die een bepaald ziektebeeld heeft wat gevoeliger is voor dit virus. Maar ja, dat deel van het leven kan op zichzelf doorgaan, maar we zeggen wel: we willen echt voorkomen dat dat oplopen zijn van meer dan 100 mensen.

VRAAG
Afgelopen tijd was de kritiek een beetje aan het aanzwellen dat de overheid eigenlijk te laks en te afwachtend was. Is die kritiek terecht?

RUTTE
Dat zal je pas achteraf weten. Dat heb ik net ook gezegd. Je weet nooit honderd procent zeker of je precies de goede dingen doet. Maar wij doen dingen op basis van de laatste wetenschappelijke inzichten. En ik heb ook steeds gezegd: wat je aan het doen bent, Jaap van Dissel noemt dat dan de patiënt. Nederland is nu een patiënt. En die patiënt moet behandeld worden. En dat doe je door iedere keer te kijken: hoe reageert de patiënt op de medicijnen die je toedient. Wat we nu zien is dat waar in de afgelopen 24 uur, en ook vanochtend nog, een aantal laatste informatie naar binnen is gekomen, dat wij onmiddellijk bij elkaar komen en zeggen: luister, op basis daarvan is het nu verstandig om weer een aantal aanvullende maatregelen te nemen. Ik sluit ook niet uit dat in dit proces wij de komende uren, dagen, uren niet waarschijnlijk, maar dagen, of weken, ook nog aanvullende maatregelen zullen nemen.

VRAAG
We zien natuurlijk allemaal die beelden uit Italië, lege pleinen. Is dat toch een beetje de situatie waar we in Nederland nu naartoe gaan?

RUTTE
Zo erg is het hier niet. We zitten nu in een fase waarin we nog steeds de ziekte aan het indammen zijn, maar wel een aantal mitigerende – dat zijn de maatregelen uit de tweede fase – een aantal mitigerende maatregelen nu aan het nemen zijn. Waarbij natuurlijk een provincie als Brabant wat verder is dan de rest van Nederland. Jaap misschien kun jij daar nog iets over zeggen.

VAN DISSEL
Zeker. Ik denk dat we verschillen zien binnen Nederland. We hebben nog een aantal provincies. Denk aan Groningen die eigenlijk geen of nog nauwelijks gevallen hebben. Friesland. En u kunt zich voorstellen dat je de balans probeert te vinden steeds tussen wat nodig is om het virus in te dammen en ook de schade die door al deze maatregelen eventueel kan ontstaan. Daarom hebben we voor dit pakket gekozen. Een mitigatie momenteel in Brabant en buiten Brabant proberen we nog steeds de gevallen te traceren, en in feite dus in te dammen, om uiteindelijk, hopelijk zover te komen dat we misschien met een zomer in zicht het virus kwijt raken. Maar dat is natuurlijk een grote onzekerheid.

VRAAG
Nog even over die scholen: andere landen: Italië, Denemarken, kiezen er wel voor om hun scholen te sluiten. Gaan zij dan te ver?

RUTTE
Kijk, ieder land kiest zijn eigen maatregelen. En die zijn ook soms heel specifiek op de fase van waar de situatie, de crisis, zich bevindt. En ook het specifieke gezondheidsstelsel in zo’n land. Dus dat er verschillen zijn tussen landen is op zichzelf alleen al daarom verklaarbaar. We hebben heel uitvoerig besproken vandaag het onderwijs. En die twee afwegingen, die twee elementen, dat aan de ene kant als het gaat om de scholen dat dat een omgeving is waar op zichzelf weinig besmettingen plaatsvinden. En tegelijkertijd: het sluiten van de scholen met kinderen die dan thuis komen, waardoor ook de ouders soms in veel gevallen thuis moeten blijven.. De impact die dat heeft op de inzetbaarheid van die ouders die we zo verschrikkelijk hard nodig hebben nu juist bij de politie en ambulancediensten, de zorg, breed, is de reden waarom wij zeggen: het is niet verstandig op dit moment om die scholen te sluiten. En ik snap de zorg van leraren. Ik zeg nog een keer: alle respect ook voor jullie en jullie zorgen zijn wel verstaan.

VRAAG:
Kunt u zich voorstellen dat het voor ouders een gekke boodschap is als u tegen hen zegt: blijf zo veel mogelijk thuis, maar stuur uw kinderen vooral naar school.

RUTTE
Maar dan zie je, als je kijkt naar de… Misschien kan Jaap dat toelichten: dit virus en kinderen. Het is goed dat nog even…

VAN DISSEL
Zeker! Voor scholen gelden een aantal dingen. U heeft ook gehoord dat als iemand klachten heeft dat je dan thuis blijft. Dat betekent dat we ervan uit moeten gaan dat iedereen dat serieus neemt en dat dus op scholen geen kinderen meer komen met klachten. Dat is natuurlijk al een heel belangrijk iets. Want dat betekent dat de scholen verder door kunnen gaan en de leraren niet uit het proces worden getrokken. en vervolgens ook niet alle ouders of een deel van hen naar huis hoeven, die dan niet in de verpleging of in andere vitale structuren kunnen werken. De scholen is een beredeneerd iets. Als iedereen zich er maar aan houdt dat als er klachten zijn dat je dan inderdaad thuis blijft – en die klachten zijn duidelijk: neusverkoudheid of hoesten of al of niet soms koorts daarbij, maar klachten van de bovenste luchtwegen. Dan blijf je thuis. Dat betekent ook dat dan op de scholen geen zieke kinderen in principe zitten. En dat is ook weer een extra argument om ze dan wel in de lucht te houden.

VRAAG
U had het over extra maatregelen voor Brabant. Kunt u daar iets meer over zeggen?

RUTTE
Nee. Ik heb gezegd dat dit het pakket is wat Bruno heeft toegelicht voor Nederland. Dat voor Brabant die tijdslimiet er nu gaat van 7 dagen – tot en met maandag – en dat de maatregelen uiteraard ook voor Brabant gelden tot en met 31 maart. Maar dat de verwachting is dat Brabant zelf – de veiligheidsregio’s daar – de komende uren of dagen nog met aanvullende maatregelen zullen komen. En zodra dat zover is zullen ze u berichten. Dus daar gaan we nu niks over zeggen.

VRAAG
Wat betekent het nu dat we operationeel in de volgende fase zitten?

VAN DISSEL
In welke fase?

VRAAG
De mitigatiefase voor Brabant.

VAN DISSEL

Dat snap ik, maar voor de zorgverleners?

VRAAG
Zo breed mogelijk.

VAN DISSEL
Kijk, laat ik nog een keer samenvatten wat de veranderingen betekenen met betrekking tot de aanpak van de uitbraak. Want ik denk dat u dat eigenlijk wilt horen. Buiten Brabant zien we introductie van gevallen die over het algemeen tot de bron te herleiden zijn en die bron die ligt buiten altijd buiten Nederland of is een contact met een bekende patiënt in Nederland. Als dat gebeurt, dan voel je enige zekerheid met betrekking tot de situatie die gaande is en verwacht je bijvoorbeeld niet dat er ook gevallen zijn in de supermarkt, in de bioscoop of waar dan ook. Dat is de situatie buiten Brabant.  De situatie binnen Brabant is de afgelopen dagen in verschillende gebieden dat we dus druk op de zorg zien. Dat we zien dat er verschillende introducties naar de zorg zijn. En we weten dat als iemand noodzakelijkerwijs moet worden opgenomen er zich eigenlijk een piramide van minder ernstig zieken onder bevindt, waarvan, gezien het feit dat degene die worden opgenomen uit een andere bron komen, we dus ook weten dat er verschillende piramides onder hangen. En dat maakt dat we onzeker zijn hoeveel gevallen er nu eigenlijk in Brabant circuleren. Dan kan je het natuurlijk niet indammen, want je kan ze niet meteen herkennen. Dan beginnen we dus met de mitigerende fase. En die is erop gericht om te zorgen dat de zorg in de ziekenhuizen voor degene die dat nodig hebben intact blijft.

VRAAG
U had het over evenementen van meer dan 100 personen. Onze Tweede Kamer telt 150 leden. Vanavond is er een debat. Gaat dat door?

RUTTE
Eh… Nou ja… Dat… Daar gaat de Kamer over. Dit is de maatregel die wij afkondigen. Het ware vanaf nu te voorkomen in Nederland dat er oplopen zijn van 100 mensen of meer. En dan is het nu aan de organisaties om dat te implementeren. En ik ga niet over de Tweede Kamer.

VRAAG
Kunnen mensen, gelovigen, zondag nog naar kerkdiensten en geldt die afgelasting van evenementen van meer dan 100 mensen ook voor kerkdiensten?

RUTTE
Nou ook daarvoor geldt natuurlijk dat ook kerken op een verstandige wijze hiermee moeten omgaan en moeten kijken of zij, en daar zijn ook verschillende mogelijkheden voor, maar dan ga ik maar even creatief worden, zij kunnen ook natuurlijk kijken of wellicht diensten over meerdere zalen verspreidt kan worden of met audiovisuele hulpmiddelen, dat laat ik echt aan hen, we gaan... nu ik dat doe stop ik ook meteen, want dan ga ik toch de casuïstiek in. Wij kondigen nu af: dit is de maatregelen. Wij willen eigenlijk niet meer zien bijeenkomsten van meer dan 100 mensen. Dan geldt vervolgens voor allerlei instellingen hoe zij daar nu mee omgaan en ik ga dat nu niet in detail voorschrijven. Dat kunnen ze vast zelf wel.

VRAAG
Kunt u mij toch even uitleggen hoe dat dagelijks leven dan gewoon uit gaat zien? Mag je nog naar een restaurant?

RUTTE
Ja.

VRAAG
Dat mag. Maar wat als het een heel druk restaurant is?

RUTTE
Nou kijk, nogmaals, ik ga niet in de casuïstiek, maar de meeste restaurants, denk ik, zitten niet meteen 100 mensen perse, dat kan natuurlijk een keer en dat zal zo’n restaurant daar maatregelen op moeten nemen. Maar op zichzelf kunnen dat soort instellingen gewoon in Nederland openblijven het geldt wel dat als je wat ouder bent, als je een kwetsbare gezondheid hebt en dat zijn bijvoorbeeld mensen met bepaalde klachten waarvan ook op de website van het RIVM precies staat, dat zijn mensen met een verhoogd risico bij dit virus, dan vinden wij het vanaf tot en met eind deze maand verstandig om dat soort, wat grotere gezelschappen te mijden. Precies zoals Van Dissel, oh sorry, als Bruno Bruins heeft toegelicht.

VRAAG
Maar ik hoorde ook dat reizen naar het buitenland ook wordt afgeraden. Wat houdt dat concreet in?

RUTTE
Dat was speciaal voor zorgpersoneel. Bruno Bruins heeft dat daar speciaal gehad over het zorgpersoneel, omdat we bij zorgpersoneel eigenlijk twee dingen zeggen. In de eerste plaats, we zeggen in het algemeen voor Nederland als je neusverkouden bent en of hoest en of keelpijn hebt en daarbij eventueel koorts, dan is het verstandig om thuis te blijven. Dat willen we. Voor zorgpersoneel geldt dat we zeggen: je moet zowel die verschillende klachten hebben en koorts. Waarom is dat? Omdat anders het zorgpersoneel misschien te snel thuis blijft en vooral die groep hebben we vreselijk hard nodig om de zaak te bestrijden.

VRAAG
U had het over de druk op de IC’s. Hoe groot is die druk momenteel?

VAN DISSEL
Nou, kijk de IC’s zijn er om de standaardziekenhuisingrepen mogelijk te maken. Bijvoorbeeld na hartoperaties, vaatoperaties, daarbij is er een sequentie waarbij men enige tijd op de IC kan verblijven. Dus u kunt zich voorstellen dat de IC’s ook in de ziekenhuizen die nu het hardst getroffen zijn in principe natuurlijk gewoon vol liggen, want daar is het op gebaseerd. Als er nu extra druk komt van buiten om patienten met het COVID-19-virus op te nemen, dan geeft dat dus per definitie druk op de IC. Dus dan moet men zoeken naar extra capaciteit om die niet-geplande opnames mogelijk te maken. En dat is dus eigenlijk ook de oproep die gedaan is aan ziekenhuizen ook breder al: bereid je voor op dit soort gebeurtenissen, want het zou best kunnen dat in de nabije toekomst meer IC’s hiermee geconfronteerd worden.

VRAAG
Over Brabant: is er al zicht op of daar al lokale besmettingshaarden zijn en of die gemeenten of gebieden misschien moeten worden afgegrendeld nog veel steviger zoals bijvoorbeeld in Italie is gebeurd?

RUTTE
Wat we weten is dat Brabant als geheel beschouwd wordt als provincie waarbij we zeggen: daar heb je echt te maken ook nu met mitigerende maatregelen. Nederland als geheel zit in de indamfase met ook een aantal mitigerende elementen. Maar in Brabant, dat heeft Jaap net precies toegelicht, is dat net anders. En binnen Brabant zijn er natuurlijk een paar plekken waar dat wat heftiger is dan op andere plekken. Maar er zijn nu geen plannen om dorpen of steden af te grendelen. Daar zijn geen voornemens voor.

VRAAG
Nog even terug naar de scholen. De schoolleiders – ik weet niet of u dat overwogen heeft – maar die zeiden ook: misschien moet je scholen zelf laten beslissen of ze dicht willen. Heeft u dat misschien nog overwogen?

RUTTE
Ja, dat hebben we overwogen. Dat hebben we niet gedaan vanwege de enorme impact die dat zou kunnen hebben als dat op grote schaal zou gebeuren en daarom ook het beroep dat ik hier doe. Want ik snap dat we iets vragen van de leraren en leraressen op die scholen en de schoolhoofden. En toch doe ik het. In de eerste plaats omdat de risico’s daar op besmetting beperkt zijn. De reden die ook Jaap van Dissel heeft toegelicht. En tegelijkertijd, de impact van het sluiten van scholen, laten we zeggen in de vervolgeffecten, namelijk dat ouders dan ook thuis moeten blijven. En dat zijn vaak ouders die we verschrikkelijk hard nodig hebben op dit moment om het virus te helpen bestrijden. Die effecten zouden groot zijn. En daarom doen we dit. En als je het dan open laat aan de scholen en ze zouden dan kiezen om te gaan sluiten – dat doen we dus niet, omdat die effecten zo groot zijn.

VRAAG
Dat mag ook niet als je als school dat zou willen?

RUTTE
Wij willen dat niet. Ik weet niet precies hoe dat juridisch zit, maar wij willen het niet.

VRAAG
Hoe zit dat bijvoorbeeld in het geval van sportclubs? Aankomend weekend bijvoorbeeld?

RUTTE
Bruno kan daar iets over zeggen. Ook daar geldt natuurlijk die grens van 100.

BRUINS
Jazeker, ook daar geldt natuurlijk dat er heel veel kinderen, mensen aan het sporten zijn in het weekend. Ook daar geldt: als het meer dan 100 mensen zijn die daar op zo’n sportveld rondlopen, niet doen, afgelasten. Alleen kleinschalig kan dus doorgaan.

RUTTE
En hou in de gaten ook wat er in de kantine gebeurt, dat je niet daar een ophoping van mensen krijgt. Dat moet je ook voorkomen.

VRAAG
Wat is het beleid met reizigers uit het buitenland en mensen die juist willen gaan reizen?

RUTTE
Daar is op dit moment geen wijziging. Maar we kijken daar op dit moment wel naar, wat we daar kunnen doen. Maar op dit moment zijn daar geen mededelingen over. Zodra die er.. als die er zouden komen, dan laten we u dat weten.

VRAAG
Zijn er nog specifieke adviezen of maatregelen voor het openbaar vervoer?

RUTTE

Nou anders dan dat het belangrijk is dat in heel Nederland gepoogd wordt gespreid te werken, want dat betekent in het bijzonder ook in het openbaar vervoer dat je daar minder op elkaar gepakt staat, dat is het grote voordeel van gespreid reizen. Dat is eigenlijk het belangrijkste dat we daarover gezegd hebben.

VRAAG
U zei dat de situatie buiten Brabant op dit moment zo is dat de meeste gevallen een herleidbare bron hebben. In hoeverre lijkt de situatie buiten Brabant op de situatie in Brabant een week geleden toen ook daar nog de meeste gevallen een herleidbare bron leken te hebben?

VAN DISSEL
Die vraag is ingewikkeld om te beantwoorden, omdat het alles ook te maken heeft met het feit dat er in Brabant misschien bepaalde gebeurtenissen zijn geweest die tot een extra verspreiding hebben geleid die we niet buiten Brabant hebben gehad. Dus u kunt zich voorstellen dat er een – bijvoorbeeld carnaval is natuurlijk genoemd. Als daar contacten zijn geweest ook met buitenlanders die carnaval hebben gezocht, dan kan je je voorstellen dat er toch een over het algemeen een intensief samenzijn is, dat daar een verspreiding heeft plaatsgevonden waarvan we nu als het ware de staart zien. In de andere gebieden in Nederland komen individuele reizigers terug en krijg je kleine clusters rond individuele reizigers. Dus ik denk dat dat niet een op een met elkaar gelijk te stellen is. En niet zo is dus dat dat zo is – want dat is dan misschien uw vraag – hoe het dan naar de toekomst in de rest van Nederland is. Dat hangt van een heleboel andere dingen af.

VRAAG
Meneer Rutte, ik vroeg me af, wat voor maatregelen worden er bij de politie bijvoorbeeld genomen? Dat zij hun werk kunnen blijven doen.

RUTTE
Nou, kijk, wat wij natuurlijk zeggen is: werk thuis als dat kan. Maar als dan niet kan, en zeker bij vitale diensten zoals brandweer, politie, ambulance en ook de energievoorziening, is dat natuurlijk niet mogelijk. Er zijn ook fabrieken waar je natuurlijk niet kunt produceren als je thuisblijft. Maar je ziet nu in Brabant dat daar toch heel erg veel opvolging aan wordt gegeven, aan het verzoek om thuis te werken. En dat heeft effect, dat draagt bij aan dat verzoek van mij om met zijn allen dit te doen. Met 17 miljoen mensen. Dus ook bij de politie wordt natuurlijk gekeken dan, verwacht ik, vanaf nu wat zij kunnen doen om misschien ook meer thuis te werken. Maar tegelijkertijd zullen u en ik het heel prettig vinden dat we af en toe die fantastische mannen en vrouwen op straat zien in het politiepak die ons land veilig houden. En dat laat zich niet van thuis uit doen, dus dat zal echt heel precies moeten worden bekeken, ook in zo’n organisatie.

VRAAG
Nog even een vraag aan meneer Bruins, u had vanochtend ook verpleegkundigen op bezoek. Heeft u concreet kunnen aangeven wat u nog voor hun kunt doen, omdat zij natuurlijk een belangrijke beroepsgroep zijn in deze periode?

BRUINS
Ze zijn een fantastische beroepsgroep en vanmorgen is het gesprek vooral gegaan over de waardering voor de groep zorgprofessionals en de aandacht die er moet zijn voor dat zij hun werk op een veilige manier kunnen doen. Dus we hebben gesproken bijvoorbeeld over de persoonlijke beschermingsmaatregelen, de mondkapjes, zorgen, we zetten alles op alles om te zorgen dat we de kapjes, de beschermende kleding, dat we dat beschikbaar houden voor mensen die werken in de zorg. Dat vinden we heel belangrijk, daar hebben we het uitgebreid over gehad. Ze hebben ook gezegd we zouden graag willen dat we in overleg met werkgevers kunnen kijken naar als er wat van ons extra wordt gevraagd, dat je ons dan ook een beetje helpt als het mogelijk is bijvoorbeeld met kinderopvang of met maaltijden of met andere zaken. Dat soort praktische aangelegenheden. En dat begrijp ik heel goed en dat zal ik ook overbrengen aan werkgevers.

VRAAG
Maar concreet, heeft u wat kunnen toezeggen daarop? Dus bijvoorbeeld uw kinderopvang wordt betaald als u extra komt werken?

BRUINS
Nou, het gesprek was geloof ik aan het einde van de ochtend dus ik moet daar nog meer werk van maken en dat gaat gebeuren.