Werk aan uitvoering: betere aansluiting tussen verwachtingen en mogelijkheden
De uitvoering staat onder druk. Uitvoeringsorganisaties merken dagelijks dat zij niet altijd zijn toegerust om aan de verwachtingen van mensen, burgers, instellingen en de politiek te kunnen voldoen. Het is bewonderenswaardig dat er nog veel goed gaat, maar de grenzen zijn bereikt. Dat is een van de bevindingen uit het eerste van twee rapporten over het traject ‘Werk aan uitvoering’ dat minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de Tweede Kamer heeft gezonden. ABD TOPConsult onderzoekt in opdracht van het kabinet de mogelijkheden om de dienstverlening van uitvoeringsinstanties te versterken en hun wendbaarheid en toekomstbestendigheid te vergroten.
Een goede uitvoering is cruciaal. Hoewel de dienstverlening van de Nederlandse overheid over het algemeen en vanuit internationaal perspectief bezien goed is, zijn er toch situaties waarin burgers in de knel komen. Doordat dienstverlening alleen digitaal beschikbaar is, is er sprake van te lange wachttijden of fouten in de uitvoering. Of door te ingewikkelde informatie, onlogische processen of een veelheid aan wetten en regels die burgers én uitvoering raken. In dit rapport is de analyse gemaakt hoe het komt dat de balans door de jaren heen sluipenderwijs is verstoord door de dynamiek in de interactie tussen politiek, beleid en uitvoering te laten zien.
Dat moet anders, vindt minister Koolmees: “Goede overheidsdienstverlening sluit aan bij wat mensen nodig hebben. Of je nu een kind krijgt, je rijbewijs haalt, studiefinanciering aanvraagt, een toeslag aanvraagt, werkloos wordt of een verblijfsvergunning voor je partner nodig hebt, het is vaak bij belangrijke levensgebeurtenissen waar je als burger de overheid in de praktijk ontmoet. En vanzelfsprekend met de verwachting dat je goed wordt geholpen. De kwaliteit van de dienstverlening is medebepalend voor het vertrouwen van de burger in de overheid. Om dat te realiseren moeten uitvoeringsorganisaties, ministeries, kabinet en parlement samen aan de slag.”
In juni 2019 heeft het kabinet opdracht gegeven voor een grondige analyse. Hierin staan vier belangrijke uitvoerders centraal: de Belastingdienst, DUO, SVB en UWV. Volgens ABD TOPConsult moet er een balans zijn tussen wat de politiek belooft aan de samenleving en wat de uitvoeringsorganisaties kunnen waarmaken. Een goede uitvoering is cruciaal om de verantwoordelijkheden van de overheid waar te kunnen maken. Ondanks dat er nog steeds veel goed gaat, staat de dienstverlening van de overheid onder druk en vraagt deze om structurele verbeteringen. Het versterken en toekomstbestendig maken van de dienstverlening en uitvoering vergt volgens het kabinet een gezamenlijke inspanning van uitvoeringsorganisaties, ministeries, kabinet en parlement.
Het eerste rapport met de probleemanalyse vormt de basis voor het uitwerken van een tweede rapport over mogelijke handelingsperspectieven. De handelingsperspectieven worden onderdeel van de ‘Werkagenda voor de uitvoering’. Het kabinet informeert de Tweede Kamer hierover naar verwachting voor de zomer.