Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 17 januari 2020

Mediatekst | 17-01-2020

Inleidend statement minister-president Rutte

Goedendag en welkom bij 50 jaar persconferenties vandaag. Een heuglijk moment. Het is begonnen op 16 januari 1970. Ik wil er toch een paar dingen over zeggen, want het is toch wel heel bijzonder. Voor mij is het, nou, volgens sommigen de 250ste, volgens anderen de 280ste persconferentie in mijn periode in deze baan. Maar nogmaals: dat is slechts ruim 9 jaar uit die inmiddels 50-jarige traditie. Begonnen met Piet de Jong. U kent zijn verhaal. Hij werd gestoord tijdens de piepers en dat wilde hij niet. En toen dacht hij: hoe voorkom ik dat? Dat voorkom ik door de journalisten te woord te staan en daarmee hoeven ze me niet te bellen tijdens het eten. Nu moet je een goed verhaal, dat heb ik van u geleerd, nooit kapot checken, maar ik begrijp dat dit toch iets prozaïscher ligt. Hij was natuurlijk de minister-president in een tijd, dit was 1970, waarin er hele grote maatschappelijke veranderingen plaatsvonden. Ook in het medialandschap. En wat je toen zag, is dat er geleidelijk aan behoefte ontstond aan transparantie. Daar zitten we tot op de dag van vandaag mee. En die transparantie, die vereiste natuurlijk ook meer openheid naar de media. En dat heeft uiteindelijk ook geleid tot de persconferentie met na afloop gesprekken met radio en televisie. Het begon heel bescheiden. Het begon in de Statenzaal. Dat is de zaal waar we nu eten op vrijdag, onze lunch hebben. Het begon in die zaal, naast de Trêveszaal. Toen in de Handelingenkamer en uiteindelijk is Piet de Jong terecht gekomen hier in Nieuwspoort, op uitnodiging van de PPV, de Parlementaire Persvereniging. En ik kan mij ook wekelijks koesteren in jullie gastvrijheid en dat vind ik eigenlijk ook heel leuk om te doen. Er is heel weinig terug te vinden van die eerste persconferenties. We zetten op social media na afloop van deze persconferentie – geloof ik één fotootje gevonden uit die begintijd. In ieder geval wat opvalt, ik weet niet zozeer op die foto, maar in het algemeen als je beelden uit die tijd bekijkt, is dat er heel veel gerookt werd, dat er veel gegromd werd en dat er hele lange zinnen werden uitgesproken. Maar een mooie tijd. 

Misschien heel kort een paar actualiteiten. Toch nu ook even in eerste plaats natuurlijk mooie werkgelegenheidscijfers deze week, met een heel groot, inmiddels boven de negen miljoen aantal mensen die aan het werk is en een zeer lage werkloosheid. Het tweede is stikstof. Het rapport van Johan Remkes is uit over de luchtvaart. Daar zijn we even goed naar aan het kijken. Dat is best een... het is een heel gedegen rapport en dat vereist dus ook wel goede studie. Dus daar hebben we nog geen reactie op, maar dat gaan we wel proberen zo snel mogelijk te doen. Dan speelt natuurlijk aanstaande zondag, is er weer een volgende stap in het proces rondom de situatie in Libië, de Libiëconferentie. Een aantal landen is daar bijeen en wij volgen dat heel precies. Ook gesprekken over gehad met premier Conte van Italië afgelopen woensdag, omdat wij natuurlijk ook zeer bezorgd zijn over de situatie daar in de regio. Italië en Frankrijk spelen daar een grote rol, maar je ziet in toenemende mate natuurlijk ook dat Rusland en Turkije proberen daar een rol te pakken. En de stabiliteit, zeker tussen aan de ene kant Haftar, aan de andere kant Sarraj - die wij beschouwen als de legitieme regering van Libië – die situatie is nog niet gestabiliseerd. Dus dat zijn zaken die we met grote aandacht volgen. Dat even als achtergrond. 

BREEDVELD (NOS)
Vanmorgen deed de ambassadeur van de Verenigde Staten een oproep, opnieuw zou ik willen zeggen, om niet een bepaalde chipmachine van ASML te verkopen aan China, daar geen vergunning voor te geven. Hoe reageert u daarop?

RUTTE
Ja, ik ga nooit in op vragen over specifieke bedrijven omdat dat natuurlijk vertrouwelijk is. Overig geldt natuurlijk in algemene zin, dat heeft Sigrid Kaag volgens mij keurig uitgelegd vanochtend, dat Nederland zijn eigenstandige keuzes maakt. Dat doen we op basis van zorgvuldige afweging en daar gaan we dus onverstoorbaar mee verder. En ja, de kranten staat het natuurlijk vrij om al deze heren interviews te laten afnemen. 

BREEDVELD
Maar snapt u de zorg voor het mogelijk weglekken van dit soort kwetsbare technologieën?

RUTTE
Ja, dat is toch een vraag naar een specifiek bedrijf en daar kan ik niet op ingaan. 

BREEDVELD
Het is ook een diplomatiek gegeven dan een ambassadeur van een land een oproep doet. Is dat aan dovemans oren gericht?

RUTTE
Nogmaals, u stelt vragen over specifieke bedrijven, daar kan ik niet op ingaan. En de ambassadeurs mogen van alles in de krant zetten, maar deze regering probeert toch zo onverstoorbaar mogelijk zijn werk te doen, zoals Sigrid Kaag vandaag terecht zei.

BREEDVELD
Mevrouw Kaag heeft vanmorgen gezegd dat ook zij de gevoeligheid wel ziet van verkoop van dit soort technologieën.

RUTTE
Natuurlijk zijn er allerlei gevoeligheden op allerlei dossiers die we proberen in goede banen te leiden.

BREEDVELD
Ja en heeft u de indruk dat het helpt dat zowel de Chinezen als de Amerikanen zich hierover uitlaten?

RUTTE
Dat staat hen vrij. En daar nemen we natuurlijk geïnteresseerd kennis van, maar is verder niet doorslaggevend.

BREEDVELD
En, nou ja, ik geloof niet dat we er heel veel mee opschieten hè?

WESTER (RTL NIEUWS)
U wilt niet ingaan op specifieke bedrijven en eventuele vergunningen die daaraan verleend worden. Maar als de Amerikaanse regering u vraagt om een specifiek bedrijf geen vergunning te geven, mogen zij zich daar wel mee bemoeien of zegt u: nou ja doe maar, maar trekken we ons niks van aan?

RUTTE
Nou ja luister, ambassadeurs staat het vrij om over alle onderwerpen te spreken met ons en ook in de media. Daar is verder volgens mij geen restrictie op, er zijn natuurlijk zaken die, maar dat gaat niet specifiek over deze publiciteit maar in algemene zin zijn er natuurlijk grenzen in wat diplomatiek betamelijk is. Maar ik heb geen aanleiding aan te nemen dat die grens hier is overschreden, dat geloof ik niet. Dus ja allemaal erg interessant, maar wij moeten uiteindelijk onze eigen afwegingen maken.

WESTER
En daarbij speelt de oproep van de Amerikanen geen rol?

RUTTE
Luister, dat is toch een vraag uiteindelijk naar een interview aangaande een specifieke onderneming waar een specifieke zaak zou spelen en daar kan ik in het openbaar niks over zeggen.

WESTER
Maar als ik u goed beluister had Hoekstra het interview, hij mag het geven, maar net zo goed niet kunnen geven.

RUTTE
Ik geloof niet dat hij de enige is die een interview gaf. Ik zag ook de ambassadeur van China daar eerder een interview over geven. En nogmaals, al die interviews nemen we geïnteresseerd kennis van. Het zijn natuurlijk belangrijke contacten voor Nederland. Wij hechten zeer aan onze relaties met Amerika, onze bondgenootschappelijke band, onze historische band, onze NATO-partner. Maar ook met China hebben we goede relaties. Belangrijke economie, tweede van de wereld. Dus met al dat soort landen houden we goed contact, hebben we intensieve politieke en diplomatieke relaties. Maar over specifieke bedrijven en alle dingen die daarin gezegd worden, daar kun je in het openbaar niks over zeggen.

KOOLE (RTL NIEUWS)
(onverstaanbaar, red.)

RUTTE
Ja u stelt nu een vraag naar aanleiding van opmerkingen in de media dat er zaken zouden spelen ten aanzien van een specifieke onderneming. En nogmaals: daar kan ik niks over zeggen. Dus ook niet: I cannot entertain de gedachte dat ten aanzien van die specifieke onderneming er dan ook nog een timingsissue zou zijn.

VAN DEN BERGH (REUTERS)
Ik wou nog even, we hebben het hier vorige week ook al over gehad, over de KLM-vlucht over Iraakse, binnen het Iraakse luchtruim nog een uur voor de aanval op de Amerikaanse luchtbasis. En de vraag is eigenlijk: de wereld verwachtte een soort retaliation van Iran na de liquidatie. Had KLM daar niet meer op moeten anticiperen en die mensen nog hebben moeten laten rondvliegen?

RUTTE
Nee, ik heb daar vorige week antwoord op gegeven. En daar zijn wat Kamervragen over gesteld en die willen we toch even zorgvuldig beantwoorden.

VAN DEN BERGH
Het antwoord vorige week was: we weten het niet zeker. Is dat nog steeds...?

RUTTE
Nee maar inmiddels zijn er Kamervragen gesteld en dan vind ik het ook correct om daar eventjes goed naar te kijken, als we alles op een rijtje hebben.

VAN LEEUWEN (BNR)
Ja, even vooruitlopend op aanstaande maandag. Dan bent u, begrijp ik, in Rijswijk met collega Hoekstra om 250 mensen toe te spreken in de toeslagenaffaire. En  ik vroeg me even af voor het beeld: is dit nu Chefsache geworden, dat u er ook bij staat? Waarom is dat zo belangrijk?

RUTTE
Het hele begrip Chefsache kan ik niet zo veel mee. Kijk, alle grote onderwerpen ben ik op een of andere manier ook bij betrokken. Zeker als het om grote thema’s gaat, zoals de discussie over stikstof toen heel Nederland schreeuwde: Rutte moet de regie pakken. Toen zei ik: het goede nieuws is, dat is ook altijd wel het geval, maar dat betekent niet dat ik zelf die portefeuille op dat moment beheer. Als minister-president is mijn taak bij grote onderwerpen te helpen, om ervoor te zorgen dat de besluitvorming plaatsvindt. Dat als er zaken zouden spelen op het terrein van stikstof toen in het kabinet, dat ik probeer te helpen de knopen eruit te trekken. Dat betekent niet dat al die portefeuilles ineens naar Algemene Zaken gaan. We hebben geen presidentieel stelsel. Gelukkig niet.

VAN LEEUWEN
Voor het beeld is het belangrijk dat u er bent. U pakt de regie?

RUTTE
Dat is een verzoek van de Kamer,  wat ik ook heel goed begreep. Waarvan ik ook meteen zei: ik snap dat verzoek op dat soort hele grote thema’s, maar ik wil daar niet te veel op vooruitlopen. Ik wil maandag eerst eens luisteren naar de mensen. Na afloop is er, dacht ik, is er ook gelegenheid de media te spreken. Ik wil daar niet te veel over zeggen. Er is al veel over gezegd. Dus ik wil eigenlijk ook die maandag zelf even... Nou ‘even’, daar gaan we ruim de tijd voor nemen. Ik wil die maandag ook wel echt de gelegenheid hebben om met mensen in gesprek te gaan. Samen overigens met Wopke Hoekstra, die is er ook bij. We doen het met z’n tweeën. Hij heeft natuurlijk zelf al heel veel gesprekken gevoerd met mensen. Er is ook heel veel emotie, heel veel mensen die zeer geraakt zijn. Dus ik vind het echt van belang om dat maandag te doen.

VAN LEEUWEN
In de Kamer hoor je ook geluiden ‘de rechtstaat is in gevaar’. Want je bent eigenlijk eerst schuldig en dan moet je het tegendeel bewijzen.

RUTTE
Daar zijn in de Kamer heel veel debatten over geweest. Ik wil nu eerst maandag dat gesprek voeren met een grote groep mensen die heel veel pijn ervaart en op deze uitnodiging is ingegaan en hier naar toe komt. Ik stel dat ongelofelijk op prijs en ik denk dat het ook echt luisteren wordt. We kunnen daar niet individuele... Je kunt niet in een zaal met zoveel mensen individuele problemen oplossen. Je kunt wel luisteren, je kunt kijken naar: wat voor lessen kunnen we hier gezamenlijk uit trekken?

VAN LEEUWEN
Heeft de minister van Financiën het onder controle, dat u er ook bij moet zijn?

RUTTE
Dat heeft er niets mee te maken. Het is een verzoek van de Kamer. Wat ik heel logisch vind. Ik vind het altijd zo grappig dat het altijd over regie en Chefsache gaat. We hebben en kabinet met een primus inter pares, dat ben ik. Ik ben voorzitter. Ik beschouw het als mijn taak de eenheid van het regeringsbeleid te bevorderen, conform de Grondwet. En daar hoort dus bij, bij grote thema’s, om zelf in beeld te zijn. Maar het is dus niet zo dat het ministerie van Algemene Zaken, dat wij dan zo’n dossier naar ons toetrekken. Dat is in goede handen van Wopke Hoekstra en te zijner tijd bij de opvolger daar op het staatssecretariaat.

VAN LEEUWEN
Sowieso in een volgend kabinet. Zijn daar mogelijk ook veel meer zaken dan we nu al weten? Toch?

RUTTE
Ik ga eerst maandag een met mensen in gesprek. Ik wil niet over die zaak hier heel veel zeggen. Er is in de Kamer al heel veel over gezegd. Het is nu, denk ik, van belang dat... Ik geloof niet dat iemand ermee is geholpen daar nog heel veel aan toe te voegen. Wat wel helpt, denk ik, maandag is in gesprek gaan. Luisteren naar mensen. De pijn die ervaren wordt met elkaar delen en ook zien wat ons dat leert voor het vervolg. 

SCHRAM (ANP)
Meneer Rutte, er zijn grote zorgen over Citrix. Ik vroeg me af: heeft u beeld over de ministeries in hoeverre daarvan gebruik wordt gemaakt? 

RUTTE
Kijk, daar is vandaag Ferd Grapperhaus mee bezig. Het is natuurlijk een groot onderwerp, dus ik heb daar niet de laatste stand van. Het lijkt mij goed dat u zich even bij hem meldt. Dat kon ik ook niet in de afronding van de ministerraad en het voorbereiden van deze persconferentie heb ik niet het laatste beeld. Dus ik vind het...

SCHRAM
Maar weet u of het bijvoorbeeld op Algemene Zaken wordt gebruikt? 

RUTTE
Nou, al dat soort specifieke vragen leg ik even nu bij Ferd Grapperhaus. Die heeft de laatste informatie. 

VAN DER LEIJ (FINANCIEELE DAGBLAD) 
Er is een pleidooi geweest vanuit het bedrijfsleven dat het National Cyber Security Center wat pro-actiever moet zijn met het informeren van andere bedrijven en niet alleen de kernbedrijven als banken en...

RUTTE
Nou, kijk: het NCSC heeft de hoogste waarschuwing afgegeven, omdat het risico op misbruik groot is en de impact van misbruik ook potentieel groot is. Dat is gebeurd. Zij staan in nauw contact met Rijks- maar ook met vitale organisaties en internationale partners. En monitoren de situatie zeer nauwgelet. In december zijn alle groepen benaderd over het nemen van maatregelen ten aanzien van Citrix. Op basis van de recente aanvullende informatie blijkt dat niet met zekerheid is te zeggen of de eerder afgekondigde maatregelen van Citrix zelf ook echt het risico op misbruik tegengaan. Daarom adviseert de NCSC aan haar doelgroepen om Citrix uit te zetten daar waar de gevolgen beperkt zijn. En als de impact groter is, dan moet de organisatie uiteindelijk daar zelf een afweging in maken of Citrix moet worden afgesloten of dat aanvullende maatregelen nodig zijn. De laatste ontwikkeling van de laatste paar uur kan ik hier niet melden, want die hebben zich afgespeeld op het moment dat ik...

VAN DER LEIJ
Nee, begrijp ik, maar ik had begrepen dat de oproep was, van: kan die doelgroep niet groter worden? Bijvoorbeeld dat ziekenhuizen niet werden...

RUTTE
Ik ben daar niet van op de hoogte, dus dat zou u even bij Ferd Grapperhaus moeten vragen. 

GEERTS (NOS) 
Meneer Rutte, een totaal ander onderwerp: uit verschillende rapporten van de NVWA blijkt dat er nog grote misstanden zijn in varkensslachterijen. Faalt het toezicht op dierenwelzijn in die slachterijen? 

RUTTE
Ik heb daar geen informatie over. Ik heb dat gezien, maar alleen in de media waargenomen. Ik heb daar geen laatste informatie over. 

GEERTS
Nee, er is al langer een roep tot meer inspecteurs, meer geld richting de NVWA. Is dat iets waar het kabinet mee bezig is? 

RUTTE
Ik ga hier niet lopen freewheelen op zo’n onderwerp, dus dan wil ik me er even in verdiepen als u dat echt... Maar ik zou echt bij Landbouw vragen, bij de minister van Landbouw. 

KOOLE (RTL NIEUWS)
Ik wil toch nog even terug met een aanvullende vraag over aanstaande maandag. Kunt u wel iets zeggen wat de burgers die met u gaan praten en met wie Hoekstra gaat praten, van u mogen verwachten? 

RUTTE
Wij gaan daar luisteren. Wij gaan... Ik vind het heel belangrijk om die bijeenkomst daar met elkaar te hebben, niet alleen op verzoek van de Kamer. Ik vond het ook een logisch verzoek. Het is een heel groot onderwerp en dan vind ik het ook logisch dat je ook als premier daarbij natuurlijk aanwezig bent. 

KOOLE
Maar ik kan me voorstellen dat u ook als premier bijvoorbeeld excuses maakt voor wat die mensen is aangedaan door de staat.

RUTTE
Er zijn excuses gemaakt al eerder, in de Kamer. Ook door staatssecretaris Snel. En daarover, wat ik met die excuses ook daar die maandag doe, zal ik u na afloop berichten.

KOOLE
Ik zat nog wat oude stukken terug te lezen en u was voorzitter van de ministeriële commissie Fraudebestrijding volgens mij. En die was in zijn eindrapportage nog redelijk positief over de aanpak van het CAF.

RUTTE
We hebben dat precies nagekeken. Dat zullen we ook in de Kamervragen beantwoorden. Die commissie heeft zich nooit bezig gehouden met deze zaak. Die rapportages gaan in het algemeen over fraudebestrijding waarin de departementen vervolgens schetsen wat zij doen. Maar het is niet zo dat in die commissie erover gesproken is.

KOOLE
Maar je kan toch wel in het licht van nu zeggen dat misschien die aanpak iets te rooskleurig is opgesteld dan?

RUTTE
Ja maar u refereerde aan die commissie en in die commissie is daar dus niet over gesproken. In algemene zin, over de aanpak CAF-11, dus de zaak die in de Kamer uitvoerig aan de orde is geweest en de bredere uitwerking, zijn natuurlijk heel veel debatten gevoerd. Ik ga daar nu niet iets aan toevoegen. Ik vind het echt van belang om eerst met de mensen maandag in gesprek te gaan.

JOOSTEN (ELSEVIER)
Meneer Rutte, wat heeft het kabinet eigenlijk besloten allemaal vandaag? Even een vraag naar aanleiding van het jubileum ook misschien, maar...

RUTTE
Wat we allemaal besloten hebben vandaag. J,a we delen alleen mede de besluiten die u naar buiten ziet komen en de rest hoort u niet.

JOOSTEN
En welke besluiten zijn naar buiten gekomen volgens u?

RUTTE
De benoemingen bijvoorbeeld en dan moet u de persberichten zien, heb ik hier niet bij de hand.

JOOSTEN
Ja ik heb zelf nog, ik zie ze niet, maar... 

RUTTE
Het is niet zo dat het kabinet alleen besluiten neemt die u ziet. We nemen ook besluiten die u niet ziet. 

JOOSTEN
En hoe vindt u eigenlijk zelf dat de persconferenties zich in de loop der decennia heeft ontwikkeld?

RUTTE
Ik vind het een van de leukste momenten van de week, oprecht.

JOOSTEN
En waarom?

RUTTE
Ja omdat ik hou van... Ik ben een mens van gewoonten. En de vrijdag heeft een ritme en dat ritme bevalt mij en u bent daar een groot onderdeel van.

JOOSTEN
Maar vindt u ook niet dat journalisten soms te weinig kritisch zijn, zoals reaguurders altijd ons verwijten?

RUTTE
Nee, dat vind ik absoluut niet. U bent zeer kritisch, en terecht.

JOOSTEN
Nu ben ik helemaal van mijn à propos.