‘Cultuur’ als vierde pijler van ‘Beheerst vernieuwen’
Staatssecretaris Snel heeft de eerste voortgangsrapportage over het jaarplan van de Belastingdienst aan de Kamer gezonden. In de aanbiedingsbrief bij de eerste rapportage staat als belangrijkste feit het voorstel om ‘cultuur’ als vierde pijler aan de aanpak ‘Beheerst vernieuwen’ toe te voegen. Daarnaast bevat de brief informatie over het onderzoek dat de Audit Dienst Rijk gedaan heeft naar de ‘ongeschreven regels’ bij de Belastingdienst en het kerndepartement.
In de Kamerbrief schrijft Snel dat op de drie pijlers van Beheerst vernieuwen - personeel, ICT en sturing en beheersing - de nodige stappen zijn gezet. Als onderdeel van de pijler sturing en beheersing loopt bij de Belastingdienst sinds maart 2019 al een omvangrijk leiderschaps- en cultuurprogramma: ‘Wij zijn de Belastingdienst’. In dat programma staan begrippen als openheid, resultaat, samenwerken en integriteit centraal.
Extra aandacht voor cultuur
Staatssecretaris Snel wil nu een stap extra zetten. Hij stelt voor om aan de drie bestaande pijlers van Beheerst vernieuwen – personeel, ICT en sturing en beheersing – nog een vierde pijler ‘cultuur’ toe te voegen. ‘Hiermee beoog ik binnen de Belastingdienst een open en veilig klimaat te creëren waar medewerkers in hun kracht gezet worden, zich veilig voelen en fouten kunnen worden gemaakt. Een klimaat waar fouten op het juiste niveau worden gemeld, nadrukkelijk van die fouten wordt geleerd, dilemma’s worden besproken en moreel leiderschap en rechtstatelijk handelen de mores zijn. En waarbij in de relatie met burgers en bedrijven oog is voor de menselijke maat.’
Onderzoek ongeschreven regels
In de brief komt ook het verkennend onderzoek naar de ‘ongeschreven regels’ van de managementcultuur van de Belastingdienst en het kerndepartement aan de orde. Het onderzoeksrapport van de Audit Dienst Rijk geeft verschillende adviezen om de cultuur te versterken.
De ADR identificeerde twaalf ongeschreven regels die een beeld geven van de samenwerking bij de Belastingdienst en het kerndepartement, en bij de onderlinge samenwerking. Zoals ‘Zorg dat je bewindspersonen niet in de problemen komen’, ‘Doe alleen waar je verantwoordelijk voor bent’ en ‘We lossen het zelf op’.
De bestuursraad van Financiën herkent zich grotendeels in het beeld dat het onderzoek oplevert en is van mening dat het rapport kan helpen bij cultuurtrajecten die al gestart zijn, zoals De Koers, het Verhaal van Financiën en Wij zijn de Belastingdienst. Het rapport over het onderzoek is met de brief mee naar de Kamer gestuurd.
Voorbeeldverhalen van collega’s
Vanuit het traject Wij zijn de Belastingdienst worden inmiddels regelmatig gesprekken tussen medewerkers en de DG en pDG gevoerd. Ook binnen verschillende directies lopen al trajecten om de eigen cultuur onder de loep te nemen.
In het najaar volgen bij álle directies van de Belastingdienst sessies over cultuur met medewerkers. Er komt een toolkit om die sessies te ondersteunen. Ook start dan een Belastingdienstbrede campagne, o.a. via intranet, met een corporate film en voorbeeldverhalen van medewerkers en leidinggevenden. Leidinggevenden krijgen een traject aangeboden met opleidingen en inspiratieworkshops.