UWV: verstevigen en bestendigen

Nieuwsbericht | 28-06-2019 | 17:31

Minister Koolmees stuurt vandaag samen met staatssecretaris Van Ark vijf brieven naar de Tweede Kamer over de uitvoeringsinstanties in de sociale zekerheid. De stand van de uitvoering sociale zekerheid, een brief over de evaluatie van de wet-SUWI, een signaleringsbrief over de belangrijkste fraudefenomenen, een brief over fraudemaatregelen WW en een brief over onterechte uitkeringen aan gedetineerden. Deze laatste brieven zijn naar aanleiding van incidenten die afgelopen periode rond UWV speelden.

UWV is een grote organisatie die stabiel haar werk moet verrichten in een constant veranderende buitenwereld. Economische krimp en groei, politieke wensen en beslissingen en maatschappelijke veranderingen maken dat de organisatie dagelijks inspeelt op een veranderende vraag. In de recente economisch crisis met zware bezuinigen heeft UWV volop ingespeeld op het neergaande economische tij. Daar kwamen de digitalisering en nieuwe werkprocessen bovenop.

Er wordt elke dag betekenisvol werk verricht door alle medewerkers. Maar duidelijk is ook dat de afgelopen periode zaken onvoldoende snel zijn opgepakt. Daarom wordt er gewerkt aan een nieuwe balans tussen dienstverlening en handhaving. Ook heeft de uitvoeringsinstantie betere voelsprieten nodig voor signalen uit de eigen organisatie en maatschappelijke gevoeligheden. Dat laatste is belangrijk voor het draagvlak voor de sociale zekerheid.

“Ik heb veel waardering voor de betrokken medewerkers van UWV en alles wat er goed gaat, maar er moeten ook echt zaken verbeteren. UWV heeft een slag gemaakt, maar we zijn er nog niet.”

Minister Koolmees

Fraude

Onvoldoende maatschappelijk gevoel speelde met name bij de WW-fraude. De afgelopen periode, met name het laatste jaar, is een groot aantal maatregelen genomen in de handhaving. Hiermee zijn we op de goede weg. Het onderzoek adressenvergelijking heeft bij 64 adressen met drie of meer personen vanaf najaar 2018 tot voorjaar 2019 in 32% van de gevallen fraude vastgesteld vanwege met name verblijf buiten Nederland. Op het terrein van verwijtbare werkloosheid zijn via de pilot met uitzendbureaus in de eerste vier maanden van dit jaar meer dan 774 aanvragen voor een WW-uitkering beoordeeld. Dit leidde tot bijna twee keer zoveel afwijzingen van WW-aanvragen vanwege verwijtbare werkloosheid in vergelijking met het reguliere beoordelingsproces bij de WW (van 13,0% naar 22,7%). Deze aanpak vergt veel capaciteit. Om misbruik te voorkomen, is een breed extern onderzoek gestart, te beginnen met de WW. Dit vormt de basis voor een afwegingskader, waarin naast risico’s ook inzet van mensen, middelen en dienstverlening wordt meegenomen.

Informeren Tweede Kamer

De minister heeft de Tweede Kamer toegezegd haar beter mee te nemen in de fraudevormen en afwegingen, zodat de Kamer in de toekomst beter weet wat er speelt en gewogen beslissingen kan nemen. Daarom stuurt de minister de eerste signaleringsbrief waarmee de Tweede Kamer wordt geïnformeerd over de belangrijkste fraudefenomenen die UWV, SVB, gemeenten en Inspectie SZW in het afgelopen jaar hebben opgemerkt en hoe zij die hebben opgepakt.

Toezicht, cultuur en risicomanagement

De Raad van Bestuur van UWV heeft zelf ook secuur naar alle uitvoeringsprocessen gekeken. Er is een extern cultuuronderzoek gedaan met als doel een open cultuur bij UWV te versterken. De onderzoekers stellen dat bij UWV sprake is van een sterk gedeelde positieve en open organisatiecultuur waarin veel bespreekbaar is, maar waarin men elkaar onvoldoende aanspreekt op ongewenst gedrag. Medewerkers vinden dat de focus te veel op productienormen ligt en er te weinig aandacht is voor fraudedetectie en fraudebestrijding. De Raad van Bestuur heeft toegezegd de aanbevelingen op te volgen. Via het programma Vertrouwen in Vakmanschap zal het gesprek tussen leidinggevende en werknemer beter worden aangegaan. Het ministerie van SZW gaat dit monitoren.

De positie van het Audit Advies Committee (AC) van UWV wordt versterkt zodat dilemma’s en risico’s in de uitvoering eerder zichtbaar en besproken worden. Het AC heeft voortaan een externe onafhankelijke voorzitter en bestaat uit vijf externe leden met een andere blik op UWV. Het AC kan waar nodig ook in contact treden met het ministerie SZW.

Om wat goed gaat vast te houden en energie te steken in dat wat aandacht vraagt, komt er een extra bestuurslid. Dit bestuurslid zal specifiek de taak krijgen het risicobeleid van het UWV te versterken, verbeteracties te begeleiden, de organisatie scherp te houden op gevoelige uitvoeringsproblematiek en deze informatie te delen met het ministerie.

Gedetineerden

Recent was in het nieuws dat UWV uitkeringen had verstrekt aan gedetineerden. UWV heeft inmiddels een aantal acties in gang gezet om de uitvoering van het huidige proces te verbeteren, zo staat in de brief over uitkeringen aan gedetineerden. In ongeveer 95% van de gevallen gaat de vergelijking van de detentiemelding van Dienst Justitiële Inrichtingen met de uitkeringsgegevens en de afhandeling door medewerkers van UWV foutloos. Er wordt gewerkt om ook de laatste problemen op te lossen. Acties ten behoeve van terugvordering van ZW- en WW-uitkeringen hebben nu prioriteit. UWV zal in overleg met DJI een volledige en actuele vergelijking van detentiemeldingen met uitkeringen realiseren.

Sociaal-medische beoordelingen

Tenslotte vermeldt de Stand van de uitvoering actuele informatie over de artsen. Als het gaat om de sociaal-medische beoordelingen is er geen sprake van een trendbreuk. Bovendien zullen de komende jaren steeds meer mensen in de WIA komen en zal het aantal uit te voeren sociaal-medische beoordelingen toenemen. Daarom voert UWV taakdelegatie zo snel en zo breed mogelijk in, om de beperkte artsencapaciteit beter te benutten. Dit betekent onder meer dat UWV de inzet van sociaal-medisch verpleegkundigen gaat verbreden.