Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 28 juni 2019

Mediatekst | 28-06-2019

Inleidend statement viceminister-president De Jonge

Goedemiddag.  Vandaag hebben we in de ministerraad een uitgebreid pakket maatregelen vastgesteld om de gevolgen van klimaatverandering zoveel als mogelijk tegen te gaan en zo ons land leefbaar te houden voor toekomstige generaties. Het afgelopen jaar hebben meer dan 100 partijen gewerkt aan een samenhangend pakket aan voorstellen. Dat pakket hebben we nu verder uitgewerkt aan de hand van de uitgangspunten die we in maart hebben vastgesteld. En kent de uitgangspunten: We willen het doel van de halvering van de CO2-uitstoot in 2030 halen. We doen dat op een manier die voor iedereen haalbaar en betaalbaar is. We willen een eerlijke verdeling van de lasten tussen de mensen thuis en bedrijven. We willen de bedrijven en werkgelegenheid uiteraard in Nederland houden. En we nemen de tijd. We hebben nog ruim 10 jaar om de reductiedoelstelling van 49% te halen. En nog ruim 30 jaar voor het doel klimaatneutraal in 2050. Het voorliggende pakket voldoet aan die uitgangspunten. Het kabinet ontziet zoveel mogelijk de huishoudportemonnee, door lasten te verschuiven naar het bedrijfsleven. Het aandeel belastingen van de energierekening gaan omlaag, met gemiddeld 100 euro in 2020. We kiezen voor een verstandige CO2-heffing die de industrie schoner maakt en tegelijkertijd de banen in Nederland houdt. We sporen bedrijven aan te investeren in duurzame en innovatieve activiteiten. En we nemen de tijd die we hebben richting 2030 en 2050. We faseren de maatregelen in de tijd en nemen mensen bij de hand, zodat iedereen mee kan doen. Niemand hoeft bijvoorbeeld van vandaag-op-morgen zijn huis aan te passen, maar wie dat toch al van plan is wordt gestimuleerd en ondersteund om te kiezen voor duurzame oplossingen. Datzelfde geldt voor de auto: niemand hoeft nu meteen een elektrische auto te kopen, maar als je oude auto toch aan vervanging toe is, dan stimuleren we de keuze om elektrisch te gaan rijden. Er is lang gesproken over dit pakket, maar ik denk dat we trots mogen zijn op het resultaat dat nu voorligt: een ambitieus klimaatbeleid dat naast milieuwinst ook kansen voor onze economie en onze welvaart biedt. Door nu te beginnen, kunnen we een voorsprong opbouwen ten opzichte van andere landen. We kunnen nieuwe ideeën en technologieën ontwikkelen die we vervolgens kunnen exporteren. Dit is de hoofdlijn van het pakket zoals we dat vandaag in de Trêveszaal hebben vastgesteld. Eric Wiebes is hier zo dadelijk in Nieuwspoort om het pakket in detail toe te lichten. Ook Kajsa Ollongren en Carola Schouten en Stientje van Veldhoven zijn beschikbaar om uw vragen te beantwoorden. Zij zullen de maatregelen per sector met u doornemen. Zij gaan ook nader in op de samenhang met de Urgenda-maatregelen die we eveneens vandaag hebben vastgesteld. Het Klimaatakkoord, de Urgenda-maatregelen en de Klimaatwet die we vandaag ter bekrachtiging hebben voorgelegd aan de Koning vormen een totaalpakket waarmee Nederland grote stappen zet op het pad naar een duurzame toekomst. Tot slot: Den Haag maakt zich op voor Veteranendag morgen. En die dag is een eerbetoon aan alle Nederlandse veteranen waarbij erkenning en waardering centraal staan. Morgen zullen de Koning, collega Bijleveld en ik bij het traditionele defilé van de veteranen aanwezig zijn.

STEMERDING (NOS)
Meneer de Jonge, u zegt we nemen de tijd die we hebben om de maatregelen voor het klimaatakkoord uit te voeren? Maar we hebben ook de Urgenda-uitspraak nog liggen die geeft u een stuk minder tijd. Wat gaat u dan doen om die uitspraak ook te volgen?

DE JONGE
Dat is een heel pakket aan maatregelen en die gaan vandaag naar de Kamer. Een heel pakket van maatregelen waarmee we ook de Urgenda-uitspraak volgen. En die maatregelen die moeten natuurlijk in samenhang worden gezien met de maatregelen die we ook nemen voor het klimaatakkoord omdat we daar kunnen versterken voor de Urgenda-uitspraak die helpen ook om het klimaatdoel te halen. Maatregelen in de energie, de Hemwegcentrale, geldt voor het een dan geldt het voor het ander. En zo hangen die maatregelen met elkaar samen en zo nemen we ook inderdaad die maatregelen die we samen (onverstaanbaar, red.). 

STEMERDING
Maar de Urgenda-uitspraak is best een forse opgave. Hoe groot schat u de kans dat u dat volgend jaar gaat halen, die reproductie die de rechter zegt dat u, voor elkaar moet krijgen?

DE JONGE
Daar hebben wij met Urgenda maatregelen, we hebben gekeken van wat zou op korte termijn kunnen resultaat kunnen bieden. Dat is noodzakelijk natuurlijk, dat zou ook volstrekt efficiënt zijn. Dat zou efficiënt kunnen zijn in termen van CO2 reductie, een snelle sluiting van een energiecentrale, niet de Hemweg, maar stel een andere in Nederland, daar kan je vervolgens viezere stroom naar het buitenland halen. Het is natuurlijk geen bijdrage aan CO2 reductie, dat moeten we Europees doen, het zou alleen nationaal kennen voordat je doelstelling bereikt. Dus ook daar wordt naar gekeken. Dus dat leidt tot weglekken van het CO2 effect. En kan zo’n maatregel draagvlak regelen. Nou we hebben met elkaar een inventarisatie van gedaan, op wat voor maatregelen kom je dan. En die combinatie, hebben we gekeken, dit zijn dan de maatregelen die je kunt nemen. We verwachten reductie, het zou mogelijk moeten zijn om te komen tot zo’n vier megaton. Of dat genoeg is dat moeten we in het najaar zien als het PBL nieuwe doorrekeningen komt en is zullen we ook kijken of er nog meer nodig is. Dit waren de maatregelen zoals die nu zou kunnen bedenken. 

STEMERDING
Het is in ieder geval niet voldoende als u de uitspraak volgt.

DE JONGE
Nee maar kijk de maatregelen uit het klimaatakkoord zouden ook nog versnellend kunnen werken op het halen, ook van die Urgenda-doelstelling. Dus wat we doen is we kijken, we blijven doorzoeken over nieuwe maatregelen. Maar als je gewoon de uitgangspunten zeg maar neemt zoals we die hebben gehanteerd, dan is zo maatregel toch efficiënt. Kan zo maatregel op een plaats draagvlak rekenen. Kijk leidt zo maatregel niet CO2 weglekken naar het buitenland. Als je dat type uitgangspunt neemt dan zijn dit vooralsnog maatregelen zoals die we hebben, maar we blijven natuurlijk doorzoeken. Dat kan voor iedere aanvullende suggestie en kijken wat we meer kunnen doen. Ik zal omgaan met die Urgenda-uitspraak, maar wat we moeten doen natuurlijk is die Urgenda-uitspraak ook wel zien in het licht van het doel van het klimaatakkoord als geheel. (onverstaanbaar, red.) Wat je niet moet doen in dit geval, laat ik het anders formuleren, wat je niet moet doen maatregelen nemen die het draagvlak onder de maatregelen die je nodig hebt om het doel 2030 te halen ondermijnen, dat moet je niet doen. 

DE WINTHER (Telegraaf)
Meneer de Jonge, u heeft het een paar keer gehad over draagvlak (onverstaanbaar, red.). U zou kunnen reflecteren op de manier waarop het kabinet heeft gewerkt aan het creëren van het draagvlak bij de burgers (onverstaanbaar, red.)

DE JONGE
Ik snap heel goed uw vraag, want dat is terecht namelijk. Als we maatregelen nemen dan moeten die daar rekening op dragen. Het draagvlak is meer dan het draagvlak van een maatschappelijke organisatie. Maar ik begin toch even aan die kant dat dat niet onbelangrijk is, dus ook al is het proces onderweg naar december zijn heel veel mensen gesproken of uitgenodigd geweest ook om mee te discussiëren met die tafels. Daarnaast is de mogelijkheid gekomen om ideeën aangedragen is. Dat is ook gebeurd, dat is tot aan het pakket zeg maar wat is gemaakt in december. Wat we vervolgens hebben gedaan is na de doorrekening hebben we als kabinet zelf een aanloop, uitgangspunten, neergezet waar eigenlijk als huiswerk aan onszelf om bij de definitieve uitwerking van het plan rekening mee te houden. En een van de punten is bijvoorbeeld is de energierekening. We weten dat mensen daarvan geschrokken zijn, de stijging van de energierekening dit jaar, en dat had voor een belangrijk deel te maken met de belasting op die energierekening. Een deel heb je niet zelf in de hand, maar voor een deel is het gewoon de olieprijs, nou dat hebben we allemaal niet in de hand. Wat we wel in de hand hebben is de belasting op de energierekening en dat was een belangrijke oorzaak van de stijging van de rekening. Dus hebben we ons voorgenomen om die energierekening aanzienlijk te verlagen. En op zo’n manier dus te luisteren naar wat je hoort en wat je ziet en wat je terugkrijgt op hoe het gaat. Dus wat we hebben geprobeerd te doen is juist te kiezen voor maatregelen waarvan we weten dat die het draagvlak versterken. Om nog een element te noemen is dat we weten dat als die klimaatdiscussie op zo’n manier wordt gevoerd dat we allemaal morgen ons huis moeten verbouwen of een nieuwe auto moeten kopen. Ja dan worden mensen daar onrustig van, ook bijvoorbeeld wie kan dat dan betalen, dat is één element. Maar natuurlijk ook van ‘ja hoezo dan, waarom zouden we andere dingen moeten doen dan ik gewend was te doen’. Daarom hebben we heel bewust eigenlijk gekozen voor een nuchtere aanpak en die nuchtere aanpak is: niemand hoeft morgen zijn benzineauto aan de dijk te zetten en die benzineauto wordt ook niet duurder de komende tijd en ook de benzine wordt niet duurder de komende tijd. Maar wat wel zo is, als je toch van plan die oude auto in te ruilen. Ja dan stimuleer je wel om dan ook over te stappen op elektrisch, dat is wat we wel doen.

DE WINTHER 
Is dat ook een nuchtere aanpak en (onverstaanbaar, red.) wat concrete (onverstaanbaar, red.)de kant van burger werd opgeschoven. Maar ik was toch heel erg benieuwd naar wat u nou, even terugblikkend, (onverstaanbaar, red.) is niet pas afgelopen maart begonnen. het kabinet is een jaar al bezig geweest met dat nieuwe avontuur. Er is heel veel commotie ontstaan in december, naar aanleiding van het concept-klimaatakkoord. Vanuit de coalitie is een ja geklonken dat het een-op-een moest worden overgenomen. Hoe kijkt het kabinet nou zelf terug op de manier waarop ze dit proces zijn aangegaan en was dat wellicht voor verbetering vatbaar geweest?

DE JONGE
Nou kijk ik denk dat wat echt goed is als je zoiets groots gaat doen als de energietransitie die we zulle moet gaan doormaken dan heb je als je zoiets groots gaat doen dat je dan dat doet met al die partijen die daar een opvatting over hebben en dat is niet noodzakelijkerwijs (onverstaanbaar, red.) die ook weer steun hebben en draagvlak hebben bij delen van hun achterban. Dat je dat doet met partijen van wie je ook (onverstaanbaar, red.) dat vind ik een hele logische aanpak. Ik denk dat we hebben, wat beter had gekund, denk ik dat in december, in dat ontwerp-klimaatakkoord er was dat de we beter hadden moeten toelichten. Dat het ontwerp-klimaatakkoord was dat we gaan die maatschappelijke partijen was gemaakt en dat dat eigenlijk het ontwerp was waarmee we de puzzel aan begin tot een definitief ontwerp te komen. En dat hebben we natuurlijk wel verteld, maar dat is niet automatisch ook op uw manier (onverstaanbaar, red.) en ik denk dat we dat vervolg beter hadden kunnen scheppen. Maar goed we staan nu al een maanden ver. Ik denk dat we wel hebben laten zien dat we ook gehoord hebben wat op dat moment een maatschappelijke reactie was. En dat we goed begrepen hebben wat die maatschappelijke reactie was en dat we daarmee ook aan de slag zijn gegaan door met die aandacht op een hele nuchtere manier vorm te geven. We hebben de tijd, tot 2030, we gaan 2050, doen we op een nuchtere manier. We sluiten aan bij momenten die mensen toch al hebben, dus als je die verbouwing van plan bent, dan is het een goed idee om isolatiemaatregelen te nemen. Je hoeft echt niet morgen naar de Gamma, dat is echt niet nodig. Nou als je toch een auto van plan was te gaan komen dan gaan we je zeker verleiden om een elektrische te kopen, maar als je gewoon je benzineautootje wil blijven rijden voorlopig nog, moet je dat vooral blijven doen. We willen nu gewoon ieder plan blijven doen. We zien gewoon wel dat het heel verleidelijk is om elektrisch te gaan rijden. Elektrisch wordt het nieuwe normaal. Maar we belasten niemand zijn auto uit. We verleiden de mensen wel de elektrische auto in. Maar we belasten niemand de fossiele auto uit. Dat is niet wat we doen.

DE WINTHER
In december leek dat een andere kant op te gaan. Tot slot, wat gaat het kabinet nou, jullie zitten er nou bijna twee jaar, de komende twee jaar doen om te zorgen dat datgene wat u zo belangrijk vinden aan de man en de vrouw gebracht wordt. Gaat het kabinet beginnen met een campagne om mensen mee te nemen, te betrekken, te overtuigen, te verleiden, of is dit het en houdt u het daar ongeveer bij?

DE JONGE
Nee kijk, wat we, ik denk allereerst dat deze persconferentie een hele belangrijke stap is in dat proces.

DE WINTHER
De meeste mensen zijn aan het werk nu, denk ik.

DE JONGE
Gelukkig maar. Wij ook trouwens, toch? Ik denk dat wij, in alle ernst, wij hebben natuurlijk heel veel te doen. We gaan natuurlijk gewoon aan de slag. Kijk, wat er nu voor ligt is het Klimaatakkoord. Waarin alle maatregelen staan. Maar na vandaag, wordt er gewoon per maatregel of een wet aangepast, of wordt er een subsidieregeling gemaakt. Dus we gaan gewoon nuchter aan de slag op basis van dit pakket aan maatregelen. Dat is een. Twee is, ik denk dat je het zo moet zien dat we eigenlijk ook per deelterrein ook gewoon goed de informatie zullen verstrekken die mensen nodig hebben. Als het gaat over bijvoorbeeld het verduurzamen van je huis, dan komt daar allerlei subsidieregelingen voor. Een warmtefonds wordt daarvoor ingericht. Een subsidieregeling op de isolatie van huizen. Er komt een wijkaanpak vanuit de gemeente. En daar hoort gewoon allemaal de voorlichting bij die daar bij hoort. Dus er komt niet een hele grote campagne over het Klimaatakkoord. Maar eigenlijk per maatregel wordt gekeken naar: wie moet er iets met deze maatregel? Wie moet ervan weten? En zo worden mensen heel erg nuchter en praktisch meegenomen. Het is een nuchtere aanpak waarmee we aan de slag gaan. Een beetje op zijn Rotterdams eigenlijk. Gewoon mouwen opstropen en aan de slag gaan.

JOOSTEN (ELSEVIER)
Meneer De Jonge, u zegt nuchtere aanpak. Is het niet eigenlijk een onrealistische manier om te zeggen: wij gaan harder lopen dan andere landen. Is het niet een beetje onrealistisch voor een land dat op allerlei fronten op milieugebied juist achter loopt? Als het nou om Urgenda gaat of om stikstof. Wij houden de huidige doelen niet eens en nou willen we nog harder lopen dan in Europa is afgesproken. Vindt u dat niet irreëel?

DE JONGE
Nee, dat denk ik niet. Kijk, als je kijkt naar de doelstellingen zoals we die onszelf hebben gesteld, dan zitten wij op 49% in 2030. Als je kijkt naar wat Europa als geheel afspreekt, die zitten daar nog niet. En daar zullen natuurlijk afspraken nog moeten worden gemaakt. Wij pleiten eigenlijk voor een nog hoger percentage dan de rest van Europa. Of we dat voor elkaar gaan krijgen, dat weten we nog niet. Maar we zullen uiteindelijk ook op dat Europees gemiddelde landen. Maar onze inzet daarbij is in ieder geval 49, en als het kan de lat nog ietsje hoger richting 55. Dat is een. Twee is: ik denk wel, en dat ben ik zeer met u eens, dat je heel goed naar die Europese context moet kijken. Dat speelt natuurlijk heel sterk in die hele discussie over de CO2-heffing. Als wij een hele stoere CO2-heffing inrichten, die vervolgens betekent dat bedrijven zeggen: mooi, maar dan vertrek ik hier. Dan zijn we eigenlijk niet bezig het klimaat te helpen. Want die bedrijven gaan dan vervolgens wel aan de slag in andere landen en hun concurrenten blijven gewoon vrolijk kennelijk wel aan normen voldoen in andere landen, dan zijn we wel bezig de werkgelegenheid te mollen natuurlijk. Dus we hebben die CO2-heffing expres zo ingericht dat die ook haalbaar is en we hebben daarnaast ook nog een aantal maatregelen genomen zodat we, als het tegenvalt en als het ingewikkeld wordt met die werkgelegenheid dat we daar ook mee zouden kunnen helpen. Daar ook geld voor apart gezet. Kortom, we snappen natuurlijk heel goed dat we in een Europese context functioneren. Zowel als het gaat over de doelstelling, maar ook als het gaat over de maatregelen. Met name vooral internationaal opererende bedrijven hebben gewoon een internationaal speelveld. Daar is Nederland niet een land apart. We werken op een internationaal speelveld en klimaat houdt ook niet op bij de grens. En broeikasgassen die stoppen ook niet als ze ergens een grens tegenkomen. Dus het is per definitie een internationaal vraagstuk. Waarom we dan toch scherp aan de wind zeilen? Dat is omdat natuurlijk wel internationaal ook iemand de lead te nemen heeft. Wij willen dat ook doen, dat is ook vaker uitgesproken. We willen de lead ook nemen. We willen daar ook met like-minded landen optrekken om daarin de lead te nemen. En dat is ook een verantwoordelijkheid die je hebt. 

WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer De Jonge, u zei zojuist, ik vertaal het even in mijn eigen woorden, het komt niet natuurlijk in een pakket naar de Kamer toe en teken maar bij het kruisje en het gaat allemaal met deels wetsontwerpen en veranderingen. U heeft de oppositiepartijen nodig, Partij van de Arbeid, GroenLinks, daar is wellicht steun te verwachten. Maar die zullen ook wel wat eigen hebben. Is die ruimte er nog? Om nog iets aan te passen? De oppositiepartijen tegemoet te komen.

DE JONGE
Uh.. Ja, zei het dat natuurlijk op sommige onderwerpen wat sterker sprake is van een compromis dan op andere onderdelen. Maar kijk: dit is iets groots. Dus dit moet je niet op 76-74 door de Kamer willen krijgen. Het is terecht overigens dat u zegt: het is niet één pakket dat door de Kamer moet, maar het zijn verschillende wetstrajecten, verschillende deeltrajecten. En die gaan inderdaad sowieso nog besproken worden in de Kamer als het gaat over het geheel. Daarnaast gaan al die afzonderlijke trajecten de komende tijd natuurlijk al besproken worden. Het klimaatdebat dat voortvloeit uit de Klimaatwet die klimaatplannen vereist in het najaar. Dat zal natuurlijk ook een vast moment zijn waarop dat debat gaat plaatsvinden. Dus ik verwacht zeker debat. En wat maatschappelijk geldt, zojuist in het gesprek met de heer De Winther aan de orde, wat maatschappelijk geldt, namelijk dat je een zo breed mogelijk draagvlak nodig hebt. Dat geldt natuurlijk ook in de richting van de Kamer. Dus zeker, ik verwacht dat de coalitie open zal staan voor aanvullende ideeën. En op sommige terreinen uiteraard, is wel echt sprake ook van een compromis. Waarbij je natuurlijk wel ervan uit gaat dat je je ook houdt aan de afspraken die binnen dat compromis ook gemaakt zijn. 

WESTER
Maar dat wisselgeld is er?

DE JONGE
Ik weet niet of je moet denken in termen van wisselgeld. Ik dacht dat ik u hoorde in termen van: zou enige oppositiepartij hier nog een goed idee aan toe kunnen voegen, aan dit pakket van toch al goede ideeën. En dan denk ik dat die ruimte er zeker is ja.

VAN DER AA (ALGEMEEN DAGBLAD)
U had het over onderdelen. Een onderdeeltje daarvan is de invoering van rekeningrijden. Er staat dat het kabinet voorbereidingen treft naar aanleiding van drie proeven, of drie scenario’s, voor de invoering van rekeningrijden. Er wordt ook gesproken over het fiscale jaar 2025 waar een aantal dingen gaan veranderen. Hoe zeker is het eigenlijk dat rekeningrijden tegen die tijd wordt ingevoerd?

DE JONGE
Nou kijk, de besluitvorming is aan een volgend kabinet. Dus we hebben gezegd: je moet alle onderzoeken en alle voorbereidingen die je nu gaat treffen moet je doen. Maar je moet de keuze laten maken door een volgend kabinet. Dat is een. Twee is, als je kijkt naar de situatie, dan zie je dat als elektrische vervoer groeit, dus als steeds meer mensen een elektrische auto gaan kopen, dat je qua belastingopbrengsten iets heel merkwaardigs krijgt. Je krijgt een scheve vorm van belastingopbrengst. Want iedereen, het hele wagenpark, maakt gebruik van de wegen die we hebben aangelegd, en de wegen die er nog bij gaan komen en het onderhoud van al die wegen. Maar alleen de fossiele rijders betalen voor het gesbruik daarvan. Nou en als de groep mensen met een elektrische auto steeds groter wordt, dan wordt het eigenlijk steeds oneerlijker zou je kunnen zeggen, dat: je kunt niet verwachten dat het laatste groepje dieselrijders nog opdraait voor de kosten van de wegen natuurlijk. Dus je moet op een zeker moment gaan nadenken over een nieuwe inrichting van hoe je boven die tijd kilomters gaat belasten. En dat hadden we al voorzien natuurlijk. Vandaar ook die belastingherziening in 2025. En we hebben daar nu van gezegd: ja, dan is het ook wel logisch dat daar een vorm van rekeningrijden gaat plaatsvinden. We gaan dat in een aantal varianten onderzoeken de komende tijd. Een variant alleen elektrisch rijden, een variant waarbij je het hele wagenpark betrekt, eerste en tweede variant maar dan zonder de spitsheffing, nog een variant met een spitsheffing. Dus we gaan allerlei varianten uitzoeken. De keuze wordt gemaakt in 2021 in de formatie. Maar om het tijdig in te voeren, dat is 2026 hebben we bedacht dat dat zou kunnen, zul je wel je voorbereidingen moeten treffen. Nou, die voorbereidingen gaan we nu treffen. En eigenlijk geldt ook hier weer, je wilt eigenlijk naar het normaliseren van het elektrisch vervoer. En als je gaat naar het normaliseren van elektrisch vervoer, ja dat betekent dat ook gewoon normaal meebetalen. Normaler gaan meebetalen aan de bijtelling bijvoorbeeld. Maar ook normaal gaan meetellen in het bedrag wat je normaal per kilometer afrekent als je staat te tanken.

VAN DER AA
Maar dat blijkt een paradox. Want van de ene kant zegt u: het is onvermijdelijk. Door de elektrificering van het vervoer. Aan de andere kant zegt u: maar een kabinet later moet er nog maar eens besluit over nemen. Jullie nemen toch wel degelijk echt een aanloop nu naar rekeningrijden? Dat kun je wel zeggen, toch?

DE JONGE
Als je gewoon heel precies kijkt naar wat het kabinet heeft besloten, is dat er in de volgende kabinetsperiode – of bij eigenlijk een volgende kabinetsformatie – zal worden besloten over de, over het rekeningrijden en over de vorm waarin. Maar als je dat besluit op dat moment wil nemen, dan zul je wel moeten voorbereiden nu. Je zult een aantal varianten moeten uitzoeken. Je zult de impact van die varianten moeten uitzoeken. Je moet ook een keuze hebben in die formatie 2021 hoe dat eruit moet komen te zien. En er zijn heel veel variabelen. Je kunt tijdgebonden doen, je kunt plaatsgebonden doen, of regio gebonden, je kunt een vorm van spitsheffing doen, je kunt hem alleen op elektrisch vervoer doen. Dus dat zijn verschillende varianten. Die varianten zullen we allemaal moeten uitzoeken en daar gaan we over besluiten. Dat gebeurt de mensen die dan aan tafel zitten. Die gaan erover besluiten in 2021. 

STELLINGA (NRC)
Nog even terugkomend op Urgenda. Gaat het kabinet aan het vonnis voldoen?

DE JONGE
Nou ja, kijk. We nemen in ieder geval de maatregelen die wij op dit moment zouden kunnen bedenken op het moment dat wij nagaande het moeten maatregelen zijn die kostenefficiënt zijn. Het moeten maatregelen zijn die het doel dichter bij gaan brengen. Maatregelen zijn die niet zorgen voor een weglek elders. Maatregelen zijn die op enig maatschappelijk draagvlak kunnen rekenen. Als we dat in ogenschouw nemen, als we dat een beetje als criteria nemen, dan nemen we alle maatregelen zoals we die zouden kunnen bedenken en we staan, we blijven zoeken eigenlijk ook naar nieuwe maatregelen. 

STELLINGA
U noemde net dat u…

DE JONGE
Wat het effect daarvan is, is natuurlijk ook omdat je de combinatie zult zien met het klimaatakkoord. Wat het effect daarvan exact is, dat kunnen wij ook niet exact voorspellen natuurlijk. En we zien dat het in ieder geval mogelijk moet zijn om daarmee vier megaton te halen. Ja, en als het meer zou kunnen worden is dat natuurlijk mooi. 

STELLINGA
Maar even, met vier megaton voldoet u niet aan het vonnis?

DE JONGE
Nee, maar we blijven zoeken ook weer naar nieuwe maatregelen in het najaar, rond de kerst, de klimaat en energieverkenning van het PBL. En dan bekijken we weer wat dan de stand van zaken is.

STELLINGA
Maar premier Rutte heeft altijd gezegd: dit is een vonnis en daar moeten we aan voldoen.

DE JONGE
Ja. 

STELLINGA
U zegt nu: we komen tot vier megaton. Dus we gaan niet voldoen.

DE JONGE
Nee, het is een vonnis inderdaad en daar moeten we aan voldoen. En om die reden zijn we op zoek gegaan naar maatregelen. Dat is een behoorlijke set aan maatregelen geworden. En ook flink wat extra geld voor uitgetrokken. En vervolgens kijken we in november hoe groot – ik geloof dat het november is dat de cap binnenkomt, hoe groot de aanvullende opdracht is. En we blijven ook zoeken naar nieuwe maatregelen, maar we hebben langs het lijstje criteria dat ik u zojuist noemde hebben we de maatregelen in beeld gebracht die te nemen zouden zijn. En de intentie is natuurlijk om het vonnis uit te voeren, maar de opdracht is wel groter. Dat is wel zo. 

STELLINGA
Ja, en als u, want uw uitspraak was toen eind december. Als u uitstelt dan is de kans dat u voldoet minder groot met elke maand.

DE JONGE
Ja, daarom stellen we ook niet uit. We nemen alle maatregelen die we zouden kunnen nemen. En bijvoorbeeld een maatregel die je ook niet tot dit moment, we vonden het wel aardig om de samenhang in ogenschouw te nemen die er was tussen klimaatakkoord en Urgenda. Maar de maatregelen bijvoorbeeld waarbij we niet hebben gewacht op die samenhang nou juist om de reden die u net noemt. Dat is bijvoorbeeld het sluiten van de Hemwegcentrale. Dus dat hebben we naar voren gehaald juist om daar…

STELLINGA
Wat doet u buiten de sluiting van de Hemweg? Wat doet u nog meer dan de sluiting van de Hemweg?

DE JONGE
Nou dat is een hele set aan maatregelen. Die zal zodadelijk ook worden toegelicht door collega Wiebes.

BOVEN (BNR)
Meneer de Jonge omdat u de vicepremier bent. U komt met heel veel maatregelen die eigenlijk pas in de volgende kabinetsperiodes gaan moeten worden gaan genomen, of effect krijgen. Dus eigenlijk gaat u enorm over uw graf regeren, vanuit dit kabinet. Wat is nu eigenlijk de status van dit klimaatakkoord? Hoeveel politiek wordt hier gebonden?

DE JONGE
Kijk het is natuurlijk altijd zo dat een kabinet maatregelen neemt die ook in de volgende kabinetsperiodes gewoon doorwerken. Het hele pensioenakkoord bijvoorbeeld. Nou, dat is echt voor de komende decennia is dat, is dat voor de wijze waarop we onze pensioenen gaan vormgeven. Hier geldt voor een flink deel van de maatregelen zeker niet dat we wachten tot een volgende kabinetsperiode. Dus we zetten juist alles nu in gang. De hele wijkaanpak bijvoorbeeld om de woningen te verduurzamen. Het warmtefonds bijvoorbeeld. De subsidieregeling rondom isolatie bijvoorbeeld. Allemaal maatregelen die gewoon deze kabinetsperiode gewoon in gang worden gezet. En het is natuurlijk zo dat ieder kabinet opnieuw mogelijkheden heeft om dingen meer te doen, dingen anders te doen. Dingen beter te doen. Dat is iedere keer opnieuw. Dat heet democratie op zich, dus dat is wel een aardig concept natuurlijk. Maar het is altijd zo dat ieder kabinet maatregelen neemt die ook zijn doorwerking hebben in een volgende periode.

BOVEN
Nee, maar u vergelijkt het met het pensioenakkoord. Maar bij het pensioenakkoord worden er nu besluiten genomen die in de toekomst nog gelden. U kondigt nu aan dat in de toekomst besluiten worden genomen. Bijvoorbeeld dat rekeningrijden. U zegt bij de volgende kabinetsperiode moet er worden besloten welke vorm gaat worden ingevoerd. Maar kan een volgend kabinet ook zeggen: we laten dat hele klimaatakkoord en vergeet het maar. 

DE JONGE
Ja, in het gekste geval zou dat wellicht kunnen. Maar dan voldoe je niet aan de grote opdracht die er achter dat klimaatakkoord zit. Namelijk iets doen tegen de opwarming van de aarde. Dan voldoe je niet aan de afspraken die Nederland in Parijs heeft gemaakt. Dan ben je bezig met de rommel van nu door te schuiven naar een volgende generatie. Dan ben je zoveel onverstandige dingen aan het doen dat ik denk dat een volgend kabinet dat niet gaat besluiten. Dat is één. Twee is rekening rijden, dat daarbij regeren we juist niet over ons graf. We leggen juist de bal op de stip voor de volgende formatie. Maar wat we wel doen is alle voorbereidende werkzaamheden treffen om een goed besluit te kunnen nemen in de formatie van 2021 wat ook vervolgens zijn effect heeft in bij de introductie van rekeningrijden in 2026. Dus ja, dat is bij uitstek iets wat zo’n lange aanlooptijd kent dat als we niet nu zouden beginnen, dat er überhaupt niet zo gek veel in te voeren zou zijn ook in volgende kabinetsperiode of in de periode daarna. Maar als het gaat over rekeningrijden, dat is een goed voorbeeld, daar leggen we dus juist de bal op de stip voor de volgende formatie. En de daadwerkelijke introductie van het rekeningrijden zal op zijn vroegst dan zijn in 2026. Dus dat is nog een kabinet verder zelfs. Dus tjsa, sommige besluiten hebben een lange aanloopperiode. Niet alle besluiten zijn ook tot uitvoering te brengen in die vier jaar tijd. 

VAN GALEN (NIEUWSUUR)
Meneer de Jonge, heeft u de Amerikaanse ambassadeur al gebeld om mede te delen dat Nederland geen grondtroepen gaat leveren in Syrië?

DE JONGE
Nee. 

VAN GALEN
Maar mevrouw Bijleveld zegt: dat zit er gewoon niet in. Er is geen mandaat, gaan we niet doen. Waarom eigenlijk niet?

DE JONGE
Kijk, wat we denk ik moeten doen is gewoon de dingen even in goede volgorde doen. Er is een verzoek ingediend door de Verenigde Staten. Ik heb (onverstaanbaar, red.) gezien dat de ambassadeur van de Verenigde Staten dat verzoek nogal kracht heeft bijgezet. Dat mag. Maar wij hebben gewoon ons eigen proces te doorlopen. En dat is dat we allereerst een notificatiebrief sturen in de richting van de Kamer. Als onderdeel van de artikel 100 procedure. Dat is vorige week gebeurd. Daarin is ook gezegd: we nemen het verzoek in overweging. Het gaat over militaire inzet, over niet militaire inzet, en met datgene wat we vervolgens gaan doen, komen we weer naar buiten en zullen we ook richting parlement gaan. Ik verwacht dat eerlijk gezegd niet op hele korte termijn. Ik verwacht dit ook niet voor de zomer eerlijk gezegd. Daar gaan we gewoon goed over nadenken. 

VAN GALEN
Maar wordt het dan niet heel simpel de trainers die nu de Pershmerga in Irak trainen naar Syrië overbrengen. Is dat nou het hoogst haalbare? 

DE JONGE
Ik ga daar echt gewoon niet op vooruitlopen. Er zijn meerdere elementen in dat verzoek. Militaire elementen, niet militaire steun wordt gevraagd. We gaan over alle elementen in dat verzoek gaan we goed nadenken wat we zouden kunnen. Wat we zouden willen. En dat laten we allereerst aan de Kamer weten. En ik verwacht ook echt niet op korte termijn. Ik verwacht dat echt pas na de zomer. 

VAN GALEN
Tot slot, u suggereerde nauwelijks waarneembaar net dat er enige irritatie is over de toon van de Amerikaanse ambassadeur. Kunt u dat eens iets gewoner zeggen?

DE JONGE
Nou, o nee, ik ben geen recensent van de toon van de Amerikaanse ambassadeur. Die heeft ook een taak. Hij is namelijk ambassadeur van de Verenigde Staten. En hij heeft kennelijk de behoefte gevoeld om het verzoek van de Verenigde Staten nog wat kracht bij te zetten. Maar ik heb daaraan te onderstrepen in uw richting dat wij gewoon zelfstandig besluiten over inzet van militairen bijvoorbeeld. Zelfstandig besluiten over wat wij gaan doen, in reactie ook op dat verzoek. En dat doen we altijd in een goede volgorde. Namelijk: eerst door een notificatiebrief te sturen aan de Kamer. Dat hebben we vorige week gedaan. Vervolgens door het besluit voor te bereiden binnen het kabinet, dat gaan we de komende weken doen. 

VAN GALEN
Dat is een soort porseleinkast. Liep Hoekstra daar doorheen?

DE JONGE
Nee, we hebben gewoon de dingen in de goede volgorde te doen. Het gaat over militaire inzet, mogelijkerwijs. Het gaat over niet-militaire steun die ook nogal wat vergt. Dus wij gaan daar op een rustig en op een goede manier over nadenken, in die volgorde.

WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer De Jonge, premier Rutte deed twee weken geleden de oproep aan het bedrijfsleven om over de brug te komen nu het weer goed gaat met de winsten. Verhoog toch alsjeblieft die salarissen. Nu is de overheid zelf ook werkgever, het gaat ook weer goed met de overheidsfinanciën. Moet de overheid dan zelf ook niet een beetje het goede voorbeeld geven?

DE JONGE
Daar waar we zelf als cao-onderhandelaar aan tafel zitten, en dat is inderdaad bij een aantal cao’s, proberen we dat ook te doen. En proberen we ook gewoon tot goede cao’s te komen. 

WESTER
Maar kijk je naar bijvoorbeeld onderwijs, een niet onbelangrijke sector in Nederland, daar lukt het niet. 

DE JONGE
Maar daar zit de overheid ook niet als onderhandelaar aan tafel. Daar is de overheid vorig jaar degene geweest die een salarisverhoging heeft mogelijk gemaakt van 10% meen ik in het basisonderwijs. En ook dit jaar is er gewoon ruimte voor salarisontwikkeling in de cao-onderhandeling. Maar het zullen echt de partijen in de cao-onderhandeling zelf moeten zijn die komen tot een goede cao. Want dat die goede cao nodig is, dat is absoluut waar. Wat wij te doen hebben, dat is onze rol, is daarvoor voldoende financiële ruimte ter beschikking stellen. Maar vervolgens zijn het werkgevers en werknemers in het onderwijs die samen tot een cao moeten komen. Daar zit de overheid niet bij.

WESTER
Want de onderhandelingen zijn nu afgebroken, de bonden zijn van tafel. Zegt u tegen de werkgevers: jongens, jullie hebben geld genoeg van ons gekregen, regel het nou.

DE JONGE
Nou, wij zijn veel milder en veel vriendelijker dan dat. Wat wij eigenlijk meer in algemene zin zeggen is: zorg met elkaar dat je tot een cao komt. Kortom, loop niet van tafel, maar ga aan tafel en maak die afspraken, want dat is nodig voor de leraren. 

WESTER
Maar de Partij van de Arbeid heeft al gedreigd: als het allemaal niet lukt tegen de hele begroting te gaan stemmen straks. Dan heeft u toch weer een probleem.

DE JONGE
Ja, stap voor stap.

STEMERDINK (NOS)
Meneer De Jonge, ik vroeg me af wat u vindt van de dubbele petten van uw partijgenoot. Van meneer Verhagen en zijn advieswerk.

DE JONGE
Ja, ik heb de krant gelezen. Volgens mij is het aan Limburg om goed te kijken of hier conform de eigen integriteitsregels is gehandeld. Om te kijken of die integriteitsregels ook zijn wat ze moeten zijn. Maar het is echt aan Limburg om hiermee aan de slag te gaan.

STEMERDINK 
Meneer Verhagen staat ook op de loonlijst bij Economische Zaken. Voor hetzelfde advieswerk als hij in Limburg doet, is dat dan een goede besteding van overheidsgeld. 

DE JONGE
Ik ga door eventjes niet op vooruit lopen. Dat zou betekenen dat ik dat precies al had kunnen uitzoeken vandaag en ik moest de ministerraad voorzitten, ik heb dat niet kunnen uitzoeken vandaag. En ik denk ook niet dat het mijn werk is in eerste instantie om dat te doen. Volgens mij is Limburg hier aan zet, om hier en te kijken naar de eigen integriteitsregels, maar ook te kijken naar de wijze waarop die zijn nageleefd in de gevallen zoals die worden genoemd als in de krant.