Toespraak van minister Bruins bij het Jaarcongres van de Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN)

Toespraak | 13-06-2019

Beste mensen,

Dank voor deze governance code.

Deze code – heb ik begrepen – is een aanvulling op de Governance Code Zorg. U gaat een stap verder.

En dat is wat ik ook van u verwacht. Noblesse oblige.

Want u doet het goed, op veel terreinen.

Nou weet u dat na een compliment meestal een kritische noot volgt – en die komt straks heus. Waarna ik tot slot een blik in de toekomst zal werpen.

Maar ik ben allereerst trots op wat u presteert.

Om te beginnen:

Patiënten zijn over het algemeen tevreden over de medisch specialistische zorg in Nederland. Instellingen krijgen gemiddeld een hoog rapportcijfer namelijk een 8.5.

Maar zelfstandige klinieken krijgen het hoogste cijfer voor patiënttevredenheid van alle medisch specialistische zorgaanbieders, namelijk een 8,8 ( Zorgkaart Nederland 2017).

Dit is een mooi resultaat, en ik zie dit graag gepaard gaan met een hoge mate van veiligheid en kwaliteit van zorg.

Beste mensen, Kwaliteit van zorg begint met kwaliteit van bestuur. Die twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

De bedoelingen kunnen nog zo goed zijn, maar als een zorgaanbieder de maatschappelijke verantwoordelijkheid niet neemt of financieel niet gezond is en daarmee haar bestaansrecht ondergraaft – dan worden ook patiënten daar uiteindelijk de dupe van.

Zorgaanbieders kunnen dat beeld kantelen door maatschappelijk verantwoorde keuzes te maken en daar transparant over te zijn. Met deze code zetten jullie een belangrijke stap in die richting.

En maatschappelijk verantwoord ondernemen in de zorg gaat verder dan transparantie:

Het houdt wat mij betreft in dat je de belangen van de patiënt van vandaag én die van morgen centraal stelt bij de besluitvorming.

Dit vraagt van bestuurders om in hun organisatie ruimte te maken voor leren en verbeteren.

Uw code biedt daar belangrijke aanknopingspunten en criteria voor. Daar ben ik blij om. Ronnie van Diemen zal in haar verhaal straks verder ingaan op het belang van het leren en verbeteren in de zorg.

Er is meer om trots op te zijn. Zoals uw inzet voor uitkomstgerichte zorg, zoals dat heet. Waarmee we simpelweg bedoelen dat de zorg de patiënt echt ten goede komt. Dus niet alleen: operatie geslaagd. Maar ook: de patiënt beter af. Dat is niet altijd hetzelfde helaas.

Dit vraagt een andere manier van denken: moet die nieuwe heup nu echt als iemand slechter uit de operatie kan komen dan hij er in gaat? Is die hernia-operatie nodig als afwachten hetzelfde resultaat geeft.

Uitkomstgerichte zorg was ook een belangrijke insteek van uw handtekening onder het hoofdlijnenakkoord medisch-specialistische zorg.

Sinds de ondertekening van het hoofdlijnenakkoord is het programma Uitkomstgerichte Zorg gestart.

En u heeft daar een belangrijke bijdrage aan geleverd, bijvoorbeeld met uw benchmarkplatform Zorgladder, die nu onderdeel is van dit programma.

Zorgladder, beste mensen, mocht u het niet weten, is een onafhankelijk platform waarin de ervaringen van patiënten met de zorg die zij hebben ontvangen, worden verzameld – de zogeheten PROMs [patient reported outcomes].

Het was ZKN die het initiatief nam om de Zorgladder te ontwikkelen, met steun van VWS. In 2017 is het platform gelanceerd en steeds meer klinieken sluiten zich aan voor het meten en verzamelen van data over steeds meer aandoeningen. Bovendien werkt dit platform met alle meetbureaus en EPD’s.

Sinds 1 januari 2016 is het voor ZKN-klinieken verplicht om te meten hoe patiënten de uitkomsten van de zorg ervaren.

Een mooi resultaat, dat we danken aan de grote ervaring die u heeft opgedaan met het meten van resultaten.

Ik noem als voorbeeld de XpertClinic.

Tien jaar uitkomsten meten van de hand- en polszorg is daar nu de basis voor samen beslissen, voor het vergelijken van behandelingen, voor leren en verbeteren, en voor wetenschappelijk onderzoek.

En tot slot een groot compliment voor de voortvarendheid waarmee u aan de slag bent met digitale gegevensuitwisseling. Ofwel het VIPP-programma.

Dit is een initiatief van mijn ministerie om digitale gegevensuitwisseling tussen professionals en patiënten te versnellen.

Dit is cruciaal om de kwaliteit van zorg te verbeteren; mensen hierin ook een gelijkwaardige stem te geven.

Ik begrijp dat u 104 klinieken – leden en niet-leden – hier in ondersteunt.

Met mooie resultaten. Om er 1 uit te pikken: De Keizer Kliniek heeft bijvoorbeeld alle VIPP resultaten behaald.

Patiënten kunnen hun gegevens veilig raadplegen en downloaden in een patiëntenportaal. En ze kunnen die data ook doorsturen naar een andere zorgverlener. Een goed voorbeeld dat hopelijk bij u allen doet volgen.

Dan zoals beloofd, ook wat aandachtspunten die ik aan u wil meegeven.

Het eerste punt waar ik - met de Inspectie - aandacht voor wil vragen is het infectiepreventiebeleid en het operatief proces binnen de gehele sector particuliere klinieken. Het naleven van de richtlijnen kan en moet beter.

Beste mensen, ik vraag overal in de zorg aandacht voor continue kwaliteitsverbetering en ik vraag dit dus ook van u, als sterke partij die deze sector vertegenwoordigt.

En dat brengt me bij mijn tweede punt:

U heeft 133 leden met het ZKN-keurmerk en 7 kandidaat-leden, die samen 375 vestigingen door heel Nederland hebben. Dat is zo’n 60 procent van het totale aantal vestigingen in Nederland.

Ik doet enorm uw best om dat aantal te vergroten. Toch wil ik u vragen om nog een tandje bij te zetten.

Wat kunt u nog meer doen om ook de klinieken die niet bij ZKN zijn aangesloten, mee te trekken in kwaliteitsverbetering. Liefst als lid, met het ZKN-keurmerk, maar om ze anders in elk geval zo dicht mogelijk bij u te houden.

U levert al diensten aan niet-leden, zoals bij het aanvragen van de subsidies, en bij het uitvragen van indicatoren. Dat is heel mooi.

Maar ik zou u willen vragen om de samenwerking verder te versterken.

Want op het moment dat u hoogstaande kwaliteit levert, kunnen zij niet achterblijven. Die kwaliteit zou de norm moeten zijn voor iedereen.

Ik wil u vragen om dit nog actiever op te pakken, in het belang van de patiënt en in het belang van de sector.

En beste mensen, ik zal dit met grote belangstelling volgen.

Want, zoals beloofd een blik op de toekomst: de zorg in klinieken wordt steeds belangrijker.

Het aantal zelfstandige klinieken dat medische-specialistische zorg levert buiten het ziekenhuis is gestegen van ongeveer 250 in 2010 naar ruim 550 in 2019.

Ruim 12 procent van de medisch-specialistische zorg wordt nu geleverd in klinieken.

Dat is onderdeel van een ingrijpend proces, waar we de komende jaren nog veel van gaan horen.

Ik geef u nog wat meer wat cijfers. Misschien kent u ze. Voor mij waren ze verrassend.

In 2012 lagen we met zijn allen nog bijna 10 miljoen dagen in het ziekenhuis. Vijf jaar later in 2016 was dat nog maar 8,8 miljoen. En deze afname zet nog steeds door.

Er wordt meer ingezet op zelfmanagement door middel van e-health. Kijk je naar beeldbellen, dan is het aantal ziekenhuizen dat daar gebruik van maakt tussen 2017 en 2018 zelfs verdubbeld van 11 naar 21%.

Zorg verplaatst zich:

Van het ziekenhuisbed naar de poli. Steeds meer ingrepen gaan in dagbehandeling, dankzij zorgverbetering.

Van ziekenhuizen naar klinieken – naar u bijvoorbeeld. Vaak dichterbij huis, innovatief, met meer service, kortere wachtlijsten en lagere kosten.  Vooral nog bij planbare zorg, zoals knie-operaties of dermatologie.

Van ziekenhuizen en klinieken naar de huisarts – bijvoorbeeld voor de begeleiding van mensen met chronische aandoeningen.

Van de spreekkamer naar de woonkamer – ik denk aan het programma Hartwacht van Cardiologie Centra

Nederland. Telemonitoring van hartpatiënten zorgt voor een verlaging van het zorggebruik, van 30 tot zelfs 70 procent.

Of juist andersom: sommige patiënten zijn juist beter af als de zorg wordt opgeschaald - bij zeldzame vormen van kanker bijvoorbeeld.

Kortom: het beweegt en het schuift in de medische zorg, het piept en kraakt en soms is dat lastig en doet het pijn.

Maar het is – daar ben ik van overtuigd – in het belang van de zorg, in het belang van de patiënt én in het belang van betaalbaarheid dat deze beweging plaatsvindt en verder gaat.

De juiste zorg op de juiste plek!

U heeft zich aan die beweging gecommitteerd, met uw handtekening onder de hoofdlijnenakkoorden.

En dat vraagt enorm veel inzet en commitment, steeds opnieuw.

U bent goed bezig. Het aantal patiënten van zelfstandige klinieken steeg de afgelopen jaren met 34 procent, terwijl het bedrag dat verzekeraars aan deze klinieken betaalden, met 21 procent steeg. Meer patiënten dus, tegen lagere kosten. Dat is alvast een mooi resultaat.

Dus beste mensen, samengevat dus veel waardering voor uw werk, en enkele kritische noten van mijn kant.

Mijn boodschap aan u: Let goed op die infectiepreventie. Blijf het goede doen, maar trek anderen mee. Zodat we samen de zorg toekomstbestendig maken.

En slot: Laat mij vooral weten waar u tegenaan loopt.

Dank u wel!