Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 7 juni 2019

Mediatekst | 07-06-2019

Inleidend statement minister-president Rutte

Goedemiddag. Laat ik beginnen te zeggen dat het natuurlijk een bijzondere week was met afgelopen woensdag de totstandkoming van het pensioenakkoord. Sociale partners, politieke partijen als breed in de Tweede Kamer. Ook heel blij met de uitspraken daarover vanuit GroenLinks en Partij van de Arbeid. En daarmee kunnen we een van de beste stelsels, want dat is het Nederlandse pensioenstelsel, het is gewoon een heel goed stelsel, dat kan met dit akkoord ook goed blijven en wordt daarmee toekomstbestendiger, transparanter maar vooral ook eerlijker, zowel voor jong als voor oud.

Als onderdeel van het akkoord hebben is natuurlijk ook overeenstemming bereikt over een aantal specifieke maatregelen. U kent ze allemaal. De AOW-leeftijd die minder snel gaat stijgen. Inclusief een andere koppeling aan de gemiddelde levensverwachting. De AOW-leeftijd stijgt dan met 8 maanden als de levensverwachting met een jaar toeneemt. Maar er komt ook ruimte, ik denk dat dat heel belangrijk is voor de sociale partners, om mensen met zwaar werk eerder te laten stoppen met werken. Of hen in staat te stellen dat werk langer vol te houden. Het gaat daarbij wel om maatwerk, zodat werkenden in goede gezondheid en goed geschoold hun pensioen kunnen halen. Als je dan kijkt naar zo’n groot proces dan lukt het natuurlijk niet om ervoor te zorgen dat iedereen precies krijgt wat ‘ie wilde hebben. Dat is gewoon onmogelijk. Het is een zeer taaie en complexe materie. Er is ook al heel veel jaren aan gewerkt. Negen jaar. Maar ik denk wat er nu ligt, met steun vanuit de organisaties in de polder, de werkgevers en werknemers, ook breed in de Tweede Kamer, waarin de belangen van de werkgevers, van werknemers, de overheid, evenwichtig naar voren komen. Ik denk dat dit een goed stuk werk is. En ik hoop dan ook vanzelfsprekend dat de achterbannen van de bonden, dat die zich positief zullen uitspreken.

Ik wil tegelijkertijd mijn grote waardering uitspreken voor iedereen die dit resultaat mogelijk heeft gemaakt. Misschien mag ik in het bijzonder daarbij noemen, uiteraard, de vakbonden, de werkgeversorganisaties, de betrokken oppositiepartijen, ik noemde ze al. Maar misschien ook in het bijzonder Mariette Hamer, de voorzitter van de Sociaal Economische Raad die tirelessly, onvermoeibaar, de afgelopen jaren hiermee bezig is geweest. Maar natuurlijk mag ik dat ook één keer zeggen, een eigen collega, en dan zie je hoe waardevol het is als iemand een klein ego heeft en doorzettingsvermogen, namelijk Wouter Koolmees. Het bewijs dat we goed personeelsbeleid voerden op dat vak bij de totstandkoming van het kabinet. 

Misschien mag ik dan uit de ministerraad één besluit uitlichten en dat is natuurlijk dat mijn vriend, Sybrand Buma is benoemd tot burgemeester van Leeuwarden. Ja, groot nieuws, u weet het. Zat er al een beetje aan te komen. Het zal niemand verrassen. Maar ik wil toch nog een keer Leeuwarden en hemzelf van harte feliciteren met deze benoeming en hem daar ontzettend veel succes toewensen. 

Principeakkoord pensioenen en AOW

WESTER (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, vreest u de ledenraadpleging bij de bonden, en in het bijzonder FNV?

RUTTE
Nou goed, ik hoop natuurlijk dat die goed afloopt. Ik denk dat er een evenwichtig pakket ligt. Dus ik heb goede hoop dat dat goed afloopt. Maar het is democratie, we moeten het afwachten.

WESTER
Maar zou het niet raar zijn dat een akkoord waar zo lang over gesproken is en zoveel concessies zijn gedaan over en weer, dat misschien een paar honderdduizend FNV-leden dat dan gewoon kunnen dwarsbomen. 

RUTTE
Elke organisatie die betrokken is heeft de eigen systematiek om intern tot besluitvorming te komen. En ik heb gewoon te respecteren hoe dat bij de Federatie Nederlandse Vakvereniging is georganiseerd, bij het FNV. En daar hebben ze het zo georganiseerd. Daar heb ik verder geen opvattingen over. En ik hoop natuurlijk op een goede uitkomst. En ik denk ook dat er echt een zeer te verdedigen stuk ligt. En ik ben blij dat het Algemeen Bestuur van de FNV ook gezegd heeft: wij steunen deze uitkomst. 

WESTER
Maar zou u niet kunnen zeggen: als een paar honderdduizend leden, dan misschien een meerderheid, tegen zijn, ja jongens, dank voor je mening, maar we gaan gewoon door?

RUTTE
Ja maar ik wil helemaal niet in de als-dans praten: stel nou dat er niet een goede uitkomst komt. Ik hoop van harte op een goede uitkomst. Ik denk dat daar ook alle reden voor is om het pleidooi te houden om vóór te stemmen. Maar ik ben daar verder niet bij betrokken. Dat zal natuurlijk binnen de FNV zelf gebeuren. Maar ik wil niet nadenken over what ifs. Ik vertrouw op de goede uitkomst en ik denk dat er alle reden ook is voor mensen om vóór te stemmen. Maar ik zei net al: niet alles is gerealiseerd, we hebben niet alles voor elkaar gekregen, ook de FNV niet, ook het kabinet niet. Het is altijd ook compromissen sluiten. Maar ik denk dat we hier wel het optimum hebben gevonden tussen alle posities. 

WESTER
Is er een plan B?

RUTTE
Nee. Nee. Dit is het. Geen plan B.

DE ROOY (NOS)
Veel mensen die moeten stemmen over dit pensioenakkoord hebben anderhalve week geleden gestaakt voor iets anders, voor een bevriezing van de AOW-leeftijd op 66. Waarom is dat niet haalbaar?

RUTTE
Wat we nu doen is de AOW-leeftijd voor een paar jaar vasthouden op waar die nu staat. Dan gaat ‘ie veel trager dan we van plan waren door naar 67. Die zou al in 2021 op 67 komen, dat is nu pas 2024. En hij blijft een paar jaar op 66,4 staan waar die nu staat. Tweede is dat hij daarna niet meegroeit met een jaar per levensverwachting, maar 8 maanden. Waarom is dit allemaal nodig? Om uiteindelijk ervoor te zorgen dat het ook betaalbaar blijft, ook over 10, 20, 30 jaar. Op dit moment kost de AOW zelf zo’n 40 miljard per jaar. 40 miljard, dat is meer dan de hele onderwijsbegroting. Het is ongeveer de helft van de hele volksgezondheidsbegroting. Dus wat je moet proberen met elkaar is die belangrijke, waardevolle voorzieningen, zoals de AOW als eerste pijler in het pensioensysteem, om dat op langere termijn overeind te houden. Maar het geldt ook voor de pensioenen zelf. Ook die willen we, de pensioenfondsen waar u en ik zelf sparen, aanvullend op de AOW. Ook die wil je langjarig gezond houden. Dat het mogelijk blijft dat ook jongere generaties ervan kunnen gebruiken en tegelijkertijd de oudere generaties een goed pensioen kunnen genieten. Wat je dan moet doen is denk ik kijken: is dat nou reëel die een-op-een-koppeling. Die is gewoon niet reëel. Dat gaat te snel omhoog. En bovendien gingen we ook te snel naar 67. Dus die twee dingen zijn nu veranderd. We gaan trager naar 67 en die een-op-een-koppeling is losgelaten. Maar, ook  heel belangrijk, daarnaast de mogelijkheid, de afspraken over de RVU-korting. De afspraken over de 800 miljoen om te komen tot maatwerkconstructies. Dat maakt het mogelijk om in sectoren zoals de havens, de politie, de bouw, waar zich natuurlijk veel beroepen voordoen waarvan mensen zeggen: kun je daar nou redelijkerwijze niet zien aankomen dat grote groepen mensen moeite zullen hebben met die stijgende AOW-leeftijd om daar maatwerkafspraken te maken?

DE ROOY
U zegt die een-op-een-koppeling is eigenlijk niet meer redelijk. In november was dat nog heel anders, dat geluid vanuit u en vanuit het kabinet…

RUTTE
Nee, ook toen zeiden we: het is niet redelijk. Toen is er zelfs een motie-Buma aangenomen die zei: daar moeten we vanaf. Alleen, het punt was dat het kabinet zei: laten we dat nou regelen bij de volgende formatie. Het gaat om grote bedragen, dit is voor 2024 of waar je ook precies dan begint met vanaf 67 te tellen. Het was 2021, maar er zat wel een beweging in om dat door te schuiven naar bijvoorbeeld 2024. En dan gaat die koppeling lopen. Maar wij zeiden: laat het nou onderdeel zijn van een volgende kabinetsformatie. En wat de FNV zei, en daar hebben ze keihard over onderhandeld en daar is het ook op vastgelopen, met overigens ook CNV en VCP, is, zij hebben toen gezegd: we willen dat nu geregeld hebben. En daar zit ook bij, een zekere mate van wantrouwen merkte ik bij de vakverenigingen over het hele proces 2011-2012, waar men zei: toen zijn er bepaalde toezeggingen gedaan die in praktijk toen later bij formaties herzien zijn. Wij willen dit nu vastgelegd hebben.

DE ROOY
En financiële dekking…

RUTTE
In financiële zin. En dat is een van de belangrijke veranderingen met november/december. Dat niet zozeer het principe ter discussie stond, maar meer: hoe financier je het? En dat we het nu ook echt financieren. En ik snap ook wel dat er natuurlijk enig wantrouwen is tegenover de politiek omdat de politiek nogal eens bij formaties dingen weer kan veranderen. Dat is soms ook onvermijdelijk, maar in dit geval was er die wens van: nu zekerheid en dat is dus een van de doorbraken, die concessies aan de vakbonden, die gedaan zijn.

DE ROOY
Tot slot, wat zegt u tegen die mensen die deze week moeten gaan stemmen, volgende week?

RUTTE
Dat er volgens mij nu iets ligt waarbij als je al van een pensioen geniet we zicht kunnen bieden op minder kortingen, en als ze toch nog moeten plaatsvinden dat die kortingen zelf ook weer minder zijn. Dat als je in de buurt in je pensioen zit en je maakt je er zorgen over ‘moet ik niet te lang doorwerken vanwege een beroep wat ik heb?’, zonder dat we nou precies definiëren wat een zwaar beroep is, dat er nu heel veel mogelijkheden zijn gecreëerd om maatwerk te maken om ofwel gezond door te werken ofwel eerder te stoppen met werken. Dat voor jongeren en mensen tussen de veertig en de vijftig, zestig het nu zo geregeld is dat het pensioenstelsel lange termijn ook in hoe het in zijn opbouw werkt, hoe je premie inlegt, hoe dat rendeert, dat dat veel toekomstbestendiger is. Dat we ook veel eerlijker zijn met elkaar over: wat beloof je nou eigenlijk? Wat zeg je toe? Maar dat het allemaal niet precies zal zijn wat iedereen honderd procent had willen hebben. Het kabinet krijgt niet honderd procent zijn zin. Ik denk dat de FNV een paar hele grote punten heeft gescoord ten opzichte van wat er in november, december lag. Dus die hebben gewoon goed onderhandeld, maar ook niet honderd procent gekregen wat ze wilden, maar wel veel. En ook de werkgevers hebben niet alles gekregen wat ze wilden. Dus het is ook echt een compromis wat, denk ik, ja, zoals ik dacht de vicevoorzitter van de FNV het zei, zeer verdedigbaar is.

HENDRICKX (VOLKSKRANT)
Ja, u noemde net die één-op-één-koppeling irreëel, eigenlijk. Maar u heeft dat ingevoerd. Dus u heeft toen irreëel beleid ingevoerd? 

RUTTE
Ja, achteraf bezien wel. Wij maken ook fouten. Ja, zeker. Je moet echt erkennen dat dat te hysterisch was, die één-op-één-koppeling.

HENDRICKX
Maar goed, ‘te hysterisch’; u zei toen eigenlijk van ‘we moeten dit doen’, u zei ‘dat heeft niets met Brussel te maken, dit doen we om het betaalbaar te houden’. Dus dat is allemaal toen verkeerd ingeschat? 

RUTTE
Nee, kijk: je had geen één-op-één-koppeling. Je had een pensioendatum van 65. Dus er zijn een aantal dingen gebeurd. 

HENDRICKX
Nee, (onverstaanbaar, red.) 

RUTTE
Dus er zijn twee dingen gebeurd, we zijn naar 66 gegaan, naar 67 en er is een koppeling gekomen aan de stijging van de levensverwachting. En als je helemaal precies kijkt naar de debatten toen, gingen de debatten heel sterk over de stijging naar 66 en 67. Gingen veel minder over die één-op-één-koppeling. Nu we richting 67 bewegen komt dat heel scherp in beeld en ben ik het eens met diegenen die zeggen: als je nu kijkt, de problemen die ontstaan in sommige zware beroepen met het gezond met pensioen gaan en ook proberen vooruit te kijken naar de toekomst, begrijp ik heel goed dat gezegd wordt ‘die één-op-één-koppeling, daar is nog wel het een en ander over te zeggen’. Maar dat hebben we eigenlijk al in november, december toegegeven. Het punt wat nog lag is de vraag: hoe financier je het? 

HENDRICKX
Ja, in november, december, maar het stond in geen enkel verkiezingsprogramma, van ‘dit laten we los’. Dus u zegt, van: ja, ik snap het wantrouwen in de politiek. U zegt: ja, vijf jaar geleden was ik te hysterisch. Hoe kunnen we nou eigenlijk zeker weten dat u over een paar jaar niet weer zegt: ja, sorry jongens, toen was ik toch ook te hysterisch, nu moeten we weer terug. 

RUTTE
Ja, kan ik geen garantie op geven, maar het feit dat we het nu financieel afdekken. Kijk, om te beginnen: de één-op-één-koppeling was er niet. Die is er gekomen in de grote pensioenherziening van een aantal jaren geleden. 

HENDRICKX
2012. 

RUTTE
In aanvulling op… 2012. In aanvulling op de beweging naar 66 en 67. Dat was de grote discussie: de pensioenleeftijd stijgt. En die steeg ook nog versneld - nou, in ieder geval in mijn beleving – naar 67. Onderdeel daarvan is dat hij daarna ging meelopen met de levensverwachting. De Kamerdebatten gingen natuurlijk in hele sterke mate over: hoe snel is de verhoging naar 66 en 67? Dat die vervolgens moet meegroeien met de levensverwachting vind ik een hele logische. Hij is toen alleen gekoppeld één-op-één. Inmiddels… Dat is ook politiek. Politiek is ook besluiten nemen en dan kijken: is de maatvoering de goede? Ik denk dat dat besluit, een koppeling aan de levensverwachting, een goede was. Ik denk dat het besluit om één-op-één te koppelen niet de goede was. Maar weet u? Dat is de tragiek van mijn vak en van iedereen die besluiten neemt. Dat je nooit zeker weet of elk besluit honderd procent goed is. Dat je eindeloos kunt blijven analyseren tot je alleen nog maar goede besluiten neemt, maar dan verzekeren we u één ding: dan worden er geen besluiten meer genomen. Dus je weet als je besluiten neemt, dat het soms nodig kan zijn om in de maatvoering dingen te finetunen. Dat doen we hier op een belangrijk punt. Heeft ook financiële consequenties en daar liep het vorig jaar op vast. 

HENDRICKX
Maar hoe weet u dat nou zo zeker? Want als je die grafieken gewoon kijkt – wat u heeft afgesproken toen, met dat begrotingstekort in 2012, zag je mooi: die uitgaven voor de AOW, die blijven gewoon constant, wat de levensverwachting ook is. Nu zie je gewoon weer dat die weer gaat stijgen, dan moeten de uitgaven nemen meer toe dan…

RUTTE
3,2 miljard ongeveer. 

HENDRICKX
Ja, precies. 

RUTTE
Als je één-op-acht gaat… Als je acht tot twaalf gaat koppelen, stijgen de uitgaven met de AOW. Dat is zo’n 3,2 miljard, maar die moeten we dus ook dekken. Dat zijn extra kosten. Het zou wat anders zijn als we nu hadden gezegd: we laten de één-op-één-koppeling los. Stel dat we gezegd hadden: we blijven op 67. Dan zou je natuurlijk een enorm houdbaarheidsprobleem hebben gehad met de overheidsfinanciën. Dus ik vind die koppeling een logische, want we worden gelukkig steeds ouder. Een meisje wat nu geboren wordt heeft vijftig procent kans honderd te worden. Dus we worden met z’n allen gelukkig steeds ouder, maar daar hoort wel bij dat je dat moet doen in een balans met ‘wat is mogelijk?’ Hoe kan ik ervoor zorgen dat mensen ook gezond de pensioenleeftijd bereiken. Soms is dat eerder stoppen met werken. Soms is dat via omscholing zorgen dat mensen wel langer doorwerken, maar bijvoorbeeld door een ander type werk te gaan doen, gezond die leeftijd kunnen bereiken. En ook daar maken we nu maatwerk voor mogelijk. 

HENDRICKX
Laatste vraag: het is dus niet zo dat omdat we nu hoogconjunctuur hebben, dat er weer geld is, is het betaalbaar, maar u kunt niet garanderen… Want als er straks een recessie komt over twee, drie jaar, dat het dan toch weer gekoppeld wordt aan de levensverwachting? 

RUTTE
Nou, het ligt zeer niet voor de hand dat je hier dan iets aan verandert. En waarom is dat? Omdat toen we geen koppeling hadden aan de levensverwachting, zag je enorme effecten op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën, omdat dan de leeftijd op 65 of eventueel 66 of 67 geklikt zou blijven. Hij blijft nu wel stijgen, alleen: toen is er gezegd, eigenlijk heel digitaal, ‘laten we dan maar gewoon één-op-één doen’. Dus als die levensverwachting een jaar stijgt, dan stijgt ook de AOW-leeftijd. Als je ook kijkt naar hoe een groot deel van je leven je werkt, hoe een groot deel van je leven je dan van je pensioen geniet, is dat als je erop terugkijkt niet precies de goede maatvoering geweest. Plus dat we inmiddels zien nu we langer doorwerken dat het ook reële problemen oplevert in de havens, bij de politie, in de bouw. Misschien ook wel bij anderen met het hele vraagstuk van: kan ik ook op een fatsoenlijke manier die leeftijd bereiken? Nou, we doen nu een paar dingen. We vertragen die opbouw naar 67. We houden die koppeling aan de levensverwachting maar die zetten we in een logischere verhouding ook tot het hele werkzame leven en de tijd dat je van je pensioen kunt genieten. En we maken maatwerk mogelijk om eerder te stoppen. 

JOOSTEN (ELSEVIER)
Even meer een meta-vraag. Kunt u uitleggen aan mensen die zich afvragen hoe kan het dat het kabinet een akkoord sluit met een vakbeweging die in de loop der jaren een steeds kleinere minderheid vertegenwoordigt? 

RUTTE
Om de reden dat nog steeds in Nederland, dat is eigenlijk hetzelfde probleem met politieke partijen, ik heb het wel eens met de VVD vergeleken. De VVD heeft een slinkend ledenaantal op dit moment. Onder de 30.000. Maar de VVD haalt bij Tweede Kamerverkiezingen over de 2 miljoen kiezers. FNV heeft een slinkend ledenaantal maar als je vraagt aan werknemers in Nederland: steun je de afgesloten cao die de FNV ook mede namens jou heeft afgesloten, CNV, VCP, de vakbeweging . Dan zegt meer dan 70 procent: ja wij steunen die afgesloten cao’s. Dus het draagvlak voor onze vakbeweging is heel groot. Het ledental slinkt. Het draagvlak voor politieke partijen bij Tweede Kamerverkiezingen is afhankelijk van hoe die partijen het doen groot, maar het ledental van alle politieke partijen gezamenlijk, zeker ook van mijn partij, is afgenomen. Sterker nog, de FNV heeft meer VVD kiezers als lid dan de VVD. Ongeveer 10 procent van de FNV stemt VVD is voor ons uitgezocht. Dat zijn ongeveer 100.000 mensen, en de VVD heeft zelf minder dan 30.000 leden. Dus ik zeg wel eens tegen Han Busker: zorg goed voor mijn kiezers. Je hebt er meer dan ikzelf. Maar goed, dat is dan weer in de grappende sfeer. Dus je ziet dat dit type organisaties, mensen worden meer lid van single issue organisaties dan van brede vakbewegingen of politieke partijen. Maar als je dan vervolgens kijkt naar hoeveel mensen gaan stemmen of hoeveel mensen zich herkennen in de afgesloten cao’s dan heeft de vakbeweging in Nederland nog steeds heel groot draagvlak. Dus is het ook relevant met hen die afspraken te maken. 

VAN DEN BERGH (REUTERS)
Ik heb een vraagje over Huawei. De Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra, heeft woensdag gezegd dat Nederland Huawei maar helemaal zou moeten bannen van de Nederlandse markt. Is het denkbaar dat Nederland gehoor geeft aan zoiets, gezien het feit dat de KPN in grote mate afhankelijk is van Huawei software en apparatuur. 

RUTTE
U kent het proces waar we inzitten. En dat is dat Nederland aan het kijken is in het kader van de uitrol van 5G hoe we dat op een manier moeten doen dat dat ook vitale Nederlandse belangen niet schaadt zonder dat we daarbij naar landen of bedrijven specifiek kijken. Maar in algemene zin is het heel belangrijk dat we dat op een goeie manier doen. Maar die besluiten moeten nog plaatsvinden. Dus we noemen daar nooit bedrijven of landen in dit stadium. 

Europees overleg

DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, u gaat vanavond eten met collega’s geloof ik? Wat gaat u daar allemaal bespreken? 

RUTTE
Ja, ik ben daar aanwezig, ik ben namens mijn politieke familie gevraagd om samen met de premier van België namens de liberalen, en er is ook zo’n duootje bij de christendemocraten bestaande uit de Letse en de Kroatische premier en een duootje bij de sociaaldemocraten, dat zijn de premiers van Spanje en Portugal om met elkaar te kijken of wij die knoop kunnen oplossen van voorzitter Commissie, voorzitter Raad, hoge vertegenwoordiger. By implication kijk je dan ook naar de voorzitter van het Parlement. Al gaan wíj daar natuurlijk niet over als Europese Raad. Daar gaat het Parlement over. En ergens zweeft dan ook nog de opvolging van Mario Draghi als president van de Europese Centrale Bank. Maar zit nu niet in dit pakketje. Die zes mensen is gevraagd wat te doen. Die vertegenwoordigen overigens niet alle 28 leden van de Europese Raad want de Italiaan en de Pool en de Britse collega en de Litouwse zijn niet lid van een politieke familie. En het is ook niet een officieel clubje. Het is een informeel overleg, een informeel clubje om te kijken of dat dienstig kan zijn om richting de raad van 20 en 21 juni tot consensus te komen, of in ieder geval tot meerderheden te komen waar het gaat om deze benoemingen. 

DE WINTHER
Kunnen Europese burgers eigenlijk tot een andere conclusie komen dan dat ze zien dat er vanavond gewoon baantjes worden verdeeld? 

RUTTE
Nou, was het maar waar. Ik denk dat het vanavond niet gaat lukken. Dat zou mooi zijn als dat vanavond lukte. Want er moeten een paar belangrijke benoemingen gaan plaatsvinden en die vereisen als het gaat om de voorzitter van de Europese Commissie een meerderheid in het Parlement. En onder de Europese regeringsleiders, ik zeg uit mijn hoofd, moeten er 21 van de 28 ja zeggen. Oftewel, 65 procent van het stemgemiddelde.

DE WINTHER
Maar u gaat niet voor niks eten toch? 

RUTTE
Ja, maar mijn verwachting is niet dat we eruit komen. Ik hoop vanavond stap te zetten. 

DE WINTHER
U zegt dat u namens de liberalen gaat. Dat betekent kennelijk iets anders dan dat u als premier van Nederland gaat? 

RUTTE
Ja, ik ben premier van Nederland. Dat ben ik altijd, 24 uur per dag. Dus dat kan ik niet uitzetten. Maar mijn…

DE WINTHER
Welk belang wordt er dan precies gediend vandaag? Is dat het liberale belang of is dat het premiersbelang? 

RUTTE
Ja, luister, ik ben ook partijpoliticus. En natuurlijk in de eerste plaats premier van Nederland. Hier zit ik inderdaad als voorman van de liberalen. 

DE WINTHER
En kan het zo zijn dat de premier van Nederland namens zijn kabinet een andere inzet heeft dan de leider van de grootste liberale partij van het land? 

Voorzitterschap Europese Commissie

RUTTE
Het Nederlandse kabinet heeft geen inzet op de vraag wie nu voorzitter moet worden van de Europese Commissie. We kijken nu wat de ontstane, wat de te ontstane truth, hoe noem je dat in het Nederlands, wat eruit gaat komen uit deze discussie. En daar zal de Nederlandse regering zich toe moeten verhouden. De vraag wie voor Nederland de Commissaris wordt is uiteraard een zaak van het kabinet en coalitie. Daar gaat het nu niet over. 

DE WINTHER 
Maar heeft het kabinet daar een kandidaat voor? 

RUTTE
Nee, we moeten eerst kijken natuurlijk, dat is allemaal in functie van de drie topposities, vooral de twee topposities Raad en Commissie. Omdat als eenmaal bekend is wie president van de Europese Commissie wordt zal ik erop inzetten dat er een Nederlander komt die kans heeft op het mooiste takenpakket. En dan is heel belangrijk hoe die voorzitter van de Europese Commissie er naar kijkt. Vorige keer, ik kan u niet alle inzage geven wat er gebeurd is. Maar toen kwam er ook een andere uitkomst dan ik aanvankelijk verwachte. Omdat je ook hebt te schikken naar de wensen die er op een gegeven moment zijn bij de dan aankomend president van de Commissie. 

DE WINTHER
Maar kunt u dan, want het is denk ik voor veel mensen best ingewikkeld om te begrijpen, ook vanwege de verschillende rollen die u heeft, wat u dan precies gaat doen en met wie u dan aan tafel zit. Frans Timmermans, is dat nou een Nederlandse kandidaat of niet? 

RUTTE
Nee, Frans Timmermans is kandidaat. Nederland heeft geen kandidaat. Frans Timmermans is kandidaat van de sociaaldemocraten. Op dit moment is er geen sprake van een Nederlandse kandidaat. Dat speelt pas als er een Commissaris gezocht wordt. We praten nu over de voorzitter van de Commissie, voorzitter Europese Raad. Dus Nederland heeft geen positie, geen enkel land in Europa heeft daar een formele positie over. De Duitse regering ook niet. De kanselier zal ongetwijfeld voor Weber zijn. De vicekanselier zal voor Frans Timmermans zijn. In de Nederlandse coalitie ben ik voor Margrethe Vestager, D66 steun mij daarin en is het CDA voor Weber. Omdat het nu een partijpolitiek proces is. En daarin moet je ook proberen dat partijpolitiek nu op te lossen. 

DE WINTHER
Maar u gaat wel aan tafel zitten. Daar wordt over functies gesproken, en ik neem aan toch ook poppetjes dan, of niet? Of gaat het alleen over functies. 

RUTTE
Nee, die functies zijn er al. Het gaat om de poppetjes op de functies. Zeker. 

DE WINTHER
Ja precies, dus u heeft in uw achterhoofd wel namen zitten. 

RUTTE
Ja, ik heb Margrethe Vestager in mijn hoofd zitten.

DE WINTHER
En niet Frans Timmermans? 

RUTTE 
Luister, Frans Timmermans is geen kandidaat van de Nederlandse regering. Ik sluit niet uit dat hij voorzitter Europese Commissie wordt want hij is natuurlijk één van de hele sterke kandidaten. Net zoals Manfred Weber en de al genoemde Margrethe Vestager. Dat zijn de drie meest zichtbare kandidaten geweest. Twee formeel Spitzenkandidaten van hun partijen, Weber en Timmermans. De liberalen hadden geen Spitzenkandidat maar hebben wel in de grote debatten Margrethe Vestager uit Denemarken als debatante afgevaardigd. Er worden ook nog wel andere namen genoemd. 

DE WINTHER
Zoals? 

RUTTE
Ja, dat kan ik hier dan niet melden. Maar je hoort wel over andere namen. Maar die zijn nog niet zo zichtbaar geweest in het hele proces. Dat vind ik dan minder erg want als liberaal zeg ik: we waren niet voor die Spitzenkandidaten. CDA in Nederland is daar wel voor, want die hebben ook steun gegeven aan Manfred Weber. Dus kijk, de regeringen in Europa tenzij je één partij in de macht hebt in zo’n land, dan kan het samenvallen, maar de regeringen waar het coalitieregeringen zijn in Europa hebben geen standpunt als regering over wie voorzitter van de Europese Commissie moet worden. 

DE WINTHER
Tot slot, kunt u iets zeggen, er zijn natuurlijk al overleggen geweest over wie die nieuwe voorzitter van Europese Commissie moet worden. Kunt u iets zeggen over als Nederlander, premier, liberaal, wat u het handigst vindt om nu te zeggen, over de kans dat eigenlijk de meest bekende Europese politicus, de Nederlandse Europese politicus, Frans Timmermans, is om voorzitter van de Europese Commissie te worden? 

RUTTE
Hij zit zwaar in de race. Hij maakt zeker kans, hij heeft natuurlijk steun…

DE WINTHER
Maar vergeleken met een paar weken geleden, zijn zijn kansen gegroeid? 

RUTTE
Maar daar ga ik niks over zeggen want daarmee help ik hem niet door daar in positieve of negatieve… Stel nou dat ik zeg: die kans is afgenomen of zijn toegenomen, zal dat reacties uitlokken bij anderen. Oh, Rutte denkt er zo over. En daar speelt ook mee dat ik dat zuiver moet houden omdat ik in de eerste plaats als liberaal en premier praat. In dit geval natuurlijk afgevaardigd door mijn politieke familie om met mijn collega in België, ook liberaal, om met collega-premiers van landen, christendemocraten en sociaaldemocraten dit te doen. En Nederland heeft daar geen positie in, de Nederlandse regering heeft geen positie over wie de voorzitter van de Commissie moet worden. Wij kijken nu dadelijk wat er uit het proces komt en zullen dan bepalen of wij daar steun aan kunnen geven.

BOVENS (BNR)
Nog even in aanvulling daarop, want ik begrijp het toch niet helemaal. Want u heeft altijd gezegd dat het aan de Europese Raad is, dus aan de premiers, de regeringsleiders om de voorzitter van de Europese Commissie uiteindelijk te kiezen en te benoemen. 

RUTTE
Zeker. Met overigens daarna steun van het Parlement hè.

BOVEN
Maar u zegt nu dat het een partijpolitiek proces is. 

RUTTE
In deze fase wel, omdat je nu nog zit met de vraag: wat vinden de verschillende politieke families die natuurlijk ook contact houden met de fracties in het Europees Parlement. Uiteindelijk moet ook daar een meerderheid zijn. Je moet daar een meerderheid hebben en in de Europese Raad, nogmaals ik zeg uit mijn hoofd 21 landen of 65% van de stemmen. Ik dacht allebei: 21 landen en 65% van de stemmen. Volgens mij werkt het zo. Maar op een gegeven moment ontstaat er een consensus of een gevoel van: oké, iemand groeit naar die positie toe. En dan is het de Europese Raad, dat zal ik dan met een mandaat moeten doen van de Nederlandse regering, dan komt de Nederlandse regering in beeld. 

BOVEN
Dus dan gaat u Timmermans weer steunen?

RUTTE
Dan ga ik aan de Nederlandse regering voorleggen wie ik denk dat er uit dit proces naar voren komt als kandidaat met de grootste steun. 

BOVEN
Maar dat moet dan voor u toch een ongelofelijk schizofrene situatie zijn? Of misschien wel belangenverstrengeling, want u zei net tegen Wouter de Winther: ik steun de liberale kandidaat, Vesteger. Maar u wil niks zeggen over Timmermans omdat dat, alles wat ik zeg, zei u, Timmermans niet zal helpen. Maar dat is helemaal niet uw belang om Timmermans niet te helpen, want u bent voor een ander.

RUTTE
Ja maar kijk, om te beginnen: nee, het voelt voor mij ook helemaal goed omdat een premier in Nederland ook partijpoliticus is. En u hoort mij hier zoveel mogelijk praten als premier boven de partijen. Maar het is onvermijdelijk in deze fase van de Europese besluitvorming dat ik ook als partijpoliticus daar mijn rol in pak. Dat kan ook omdat de Nederlandse regering er geen positie in heeft. Ik krijg pas een positie als er consensus dreigt te ontstaan over een kandidaat in Nederland moet besluiten of we in die consensus wel of niet mee willen. Dan wordt het een kabinetsaangelegenheid. Daarnaast: waarom zeg ik niks over anderen? A. vind ik het nooit zo sterk als je zelf voor iemand bent om anderen schade te doen door in te gaan op de vraag die ik net kreeg neemt de steun toe of af. Dus anderen te beoordelen in hoe liggen zij in de markt? Tot slot heb ik natuurlijk ook in het bijzonder ook waar Frans Timmermans betreft, een Nederlandse kandidaat niet van mijn politieke familie, maar van de partijfamilie van de PvdA in Nederland, omdat hij ook Nederlander is en door de Nederlandse regering ooit neergezet als eerste vicepresident en dat ook heel erg goed heeft gedaan, heb ik er in geen enkel opzicht belang bij om hem ook maar in enigerlei mate schade te berokkenen. Maar los van het feit dat ik het überhaupt niet chique vind om als je zelf een kandidaat prefereert om dan over anderen lelijke dingen te zeggen.

BOVEN
Dus als VVD-partijleider steunt u een Deense liberaal? En als Nederlandse premier steunt u Frans Timmermans?

RUTTE
De Nederlandse premier heeft geen positie omdat de Nederlandse regering geen positie heeft. Maar als liberaal, en ik zit daar te onderhandelen namens de liberalen, steun ik Margarethe Vesteger.

BOVEN
Leuk in Brussel hè?

RUTTE
Het is altijd leuk, maar we komen geen stap verder vanavond, vrees ik. Althans, we komen niet tot een conclusie, ik hoop wel een stap verder, maar niet tot een conclusie is mijn verwachting.

Staatssecretaris voor Immigratie

BOVEN
Waarom heeft u eigenlijk Ankie Broekers-Knol voorgedragen als nieuwe staatssecretaris van Asiel?

RUTTE
Wie de opvolger gaat worden op de vacature voor staatssecretaris voor Immigratie wordt bekend als het bekend is.

BOVEN
Want ik zie hier namelijk ook een dubbele-pettenprobleem. Dat u als partijleider van de liberalen heeft besloten dat de VVD-kandidatenlijst voor de Eerste Kamer moest verjongen en u nu als premier een 72-jarige vrouw voordraagt.

RUTTE
Nou, eerst, ik kan hier niks zeggen over wie de kandidaat is voor die post, want dat wordt pas bekend als aangekondigd wordt dat beëdiging gaat plaatsvinden door de koning. Dus daar kan ik niks over zeggen. Ik zie een naam in de pers opduiken, maar ik kan daar verder niks over zeggen. Dus dat is het antwoord eigenlijk.

BOVENS
Wat wordt haar belangrijkste taak? Of althans, wat wordt de belangrijkste taak?

RUTTE
Nou, voor de opvolger van Mark Harbers is de taak natuurlijk te zorgen dat, in lijn met wat hij in gang heeft gezet, er verstandig Nederlands asielbeleid wordt gevoerd.

BREEDVELD (NOS)
Premier Rutte, de Russische krant Novaja Gazeta publiceert vandaag nieuwe documenten waaruit Russische betrokkenheid bij de aanslag op de MH17 blijkt.

RUTTE
Wel of niet blijkt?

BREEDVELD
Wel blijkt.

RUTTE
Een Russische krant die zegt….

BREEDVELD
Ja, Noveja Gazeta, een oppositiekrant, een onafhankelijke krant. Dus in die zin begrijpelijk. Bent u blij met die publicatie?

RUTTE
Ik heb die publicatie niet gezien dus ik ga daar geen commentaar op leveren. Daar ga ik me even in verdiepen en dan ga ik kijken of ik u kan helpen.

Kliniek Den Dolder

WESTER (RTL NIEUWS)
Heeft u nog gesproken over de kliniek in Den Dolder in de Ministerraad?

RUTTE
Ja, daar hebben we het over gehad. Daar heeft uiteraard de staatssecretaris, of sorry de minister, Sander Dekker ons over bijgepraat, ja klopt.

WESTER
En wat was het resultaat ervan?

RUTTE
Nou, dat wij kennis nemen van dat gelukkig de betrokkene, die persoon weer is gepakt. En dat er intensieve gesprekken zijn geweest met de kliniek, maar kijk ik heb daar niks anders over te zeggen dan Dekker zojuist heeft gezegd bij het touwtje.

WESTER
Maar kunt u zich voorstellen dat veel Nederlanders het gevoel hebben: wat is dat voor een duiventil dat dit soort mensen met dit soort stoornissen in en uit kunnen lopen?

RUTTE
Ik snap heel goed dat mensen bezorgd zijn over die zaak en dat ze hem met grote belangstelling volgen want het zijn natuurlijk ernstige berichten, dus ja dat snap ik helemaal. Maar ik wil er nu verder over zeggen, want daar heeft Sander Dekker alles over gezegd. Die heeft natuurlijk de top van de organisatie gesproken en er is afgesproken dat er veel intensiever gecommuniceerd moet worden, ook met de omgeving, als er dingen zijn. Maar ik snap heel goed dat mensen bezorgd zijn over wat er gebeurd is. Uiteraard. Dat zou ik ook zijn. 

WESTER
Heeft de staatssecretaris het niet wat teveel laten vieren? 

RUTTE
Nog een keer? 

WESTER
Heeft de staatssecretaris het niet teveel laten vieren? Na Michael P. werd gezegd van: we gaan het allemaal anders doen. We gaan ze streng aanpakken. Commissies instellen. En het gaat gewoon door. 

RUTTE
De minister, Dekker, die heeft een heel moeilijk debat gehad inderdaad over die kwestie en er zijn ook wetten hebben wij ingediend bij de Raad van State - daar heeft u, een paar weken geleden heeft u mij daarover horen praten hier – die opvolging geven aan dat debat om ervoor te zorgen dat zaken worden aangescherpt. Dus al die acties vinden nu plaats, ook in lijn met het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Dit is op zich een ernstig incident en daarom ook dat hij onmiddellijk zich met de kliniek in verbinding heeft gesteld en er afspraken zijn gemaakt over het veel transparanter communiceren ook naar de omgeving. 

Goed weekend. Vandaag nog wat regen, begreep ik, maar hopelijk wat mooier met Pinksteren.