Toespraak van minister-president Mark Rutte bij de uitreiking van een koninklijke onderscheiding aan Tjibbe Joustra

Toespraak | 08-05-2019

Beste Tjibbe,

Ik vermoed dat ik niet de enige ben die vandaag terugdenkt aan die gedenkwaardige dag in oktober 2015, toen jij op vliegbasis Gilze Rijen de conclusies presenteerde van het MH17-onderzoek. Dat beeld van die kapotgeschoten romp van het vliegtuig ging de hele wereld over. Indrukwekkend! En jij stond ervoor, heel precies en rustig uit te leggen wat er zich op die afschuwelijke 17e juli 2014 feitelijk had afgespeeld.

Het is een iconisch moment geworden dat wat mij betreft symbool kan staan voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid onder jouw leiding. Een honderd procent professionele organisatie. Honderd procent wetenschappelijk en zorgvuldig. Maar ook: honderd procent bewust van de impact van jullie eigen werk. Want de keuze voor die vorm van presenteren getuigt niet alleen van durf, maar ook van het besef dat het werk van de OVV maatschappelijk invloed heeft en moet hebben. Nationaal en internationaal is dit rapport en jouw toelichting daarop zeer positief ontvangen. En belangrijker nog: de OVV heeft er de basis mee gelegd waarop we vandaag nog steeds verder bouwen, om uiteindelijk recht te kunnen doen aan de slachtoffers. Want dat is wat we willen.

Tjibbe, natuurlijk is dat MH17-rapport zonder precedent. Maar ik kan je uit ervaring vertellen dat ook alle andere OVV-onderzoeken elke keer met enige spanning worden afgewacht op de betrokken departementen. En zo hoort dat ook bij onafhankelijk onderzoek. Die onafhankelijkheid en hoge kwaliteit van het werk hebben de OVV een groot gezag bezorgd in binnen- en buitenland. Niet in de laatste plaats dankzij jouw enorme inzet. En doordat je met open vizier te werk gaat. Zoals je zelf laatst zei: ‘We zijn er natuurlijk niet om zoete broodjes te bakken, maar benoemen de dingen die mis zijn gegaan, keihard zoals ze zijn. Realistisch en overtuigend.’ Einde citaat – en wat is het herkenbaar.

Toen je in 2011 aantrad als voorzitter moest je een paar grote schoenen vullen. Maar ik denk dat ik ook namens je voorganger mag zeggen dat je dat op een voortreffelijke manier hebt gedaan. Maar dat lag eigenlijk ook wel in de lijn der verwachting. Want met name als Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding had je al eerder succesvol met het crisis- en veiligheidsbijltje gehakt. De geïntegreerde aanpak van radicalisering en terreurbestrijding zoals we die vandaag kennen, rust op de fundamenten die jij hebt gelegd. En we herinneren ons ook nog de uitbraken van varkenspest, gekkekoeienziekte en mond- en klauwzeer die je daarvoor als hoogste baas op het ministerie van Landbouw moest managen. Kortom: crisismanagement is zo langzamerhand je tweede natuur geworden. Of misschien wel je eerste.

En nu lonkt dan het pensioen, al is woord ‘lonken’ in jouw geval misschien niet zo van toepassing. Je bent nu eenmaal geen man om stil te zitten. Of zoals je het laatst zelf zei in De Telegraaf: ‘Ik blijf dagelijks bezig met naar ik hoop nuttige zaken. Dat zit in mijn bloed, iets doen voor de samenleving met een hoog rechtvaardigheidsgevoel.’

Waarvan akte. Vorige week werd bekend dat jij een onderzoek gaat leiden naar de kwestie rond ProDemos. En ook nog maar heel recent werd je benoemd tot voorzitter van de onafhankelijke Commissie Onderzoek Interlandelijke Adoptie in het verleden. Het is het spreekwoordelijke topje van de ijsberg, want de indrukwekkende lijst met nevenfuncties die je vervulde en nog steeds vervult spreekt sowieso boekdelen. En zegt ook iets over je brede interesse. Ik doe zomaar een greep. De Floriade en het Groenfonds, de Rijksuniversiteit Groningen en de WRR, de NPO en de Koninklijke Bibliotheek, de Stichting Maatschappij en Veiligheid, maar ook de jeugdzorg en zelfs de scoutingcommissie van de VVD konden of kunnen op jou rekenen. Je bent dus een soort maatschappelijke veelvraat en dat stopt gelukkig niet na vandaag. We gaan ongetwijfeld nog veel van je horen.

Beste Tjibbe, al deze prestaties en activiteiten zijn - om het in de woorden van onze grote volksschrijver Gerard Reve te zeggen – niet onopgemerkt gebleven. Met het allergrootste genoegen mag ik je meedelen dat het Zijne Majesteit de Koning heeft behaagd je te bevorderen tot Grootofficier in de Orde van Oranje Nassau. Als je zo goed wilt zijn naar voren te komen, natuurlijk onder een daverend applaus, dan zal ik je graag de bijbehorende versierselen omhangen.