Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 26 april 2019

Mediatekst | 26-04-2019

Inleidend statement minister-president Rutte

RUTTE
Goedemiddag. Vandaag hebben wij de voorjaarsbesluitvorming afgerond, zoals dat in het Haagse jargon heet. Het gaat Nederland economisch gelukkig nog steeds goed. Nog steeds voor de wind. En dat zorgt ook voor een aantal meevallers, maar uiteraard zijn er – zoals ieder jaar – ook tegenvallers. En aan ons was de opdracht om dat weer netjes in de boeken te verwerken en ervoor te zorgen dat die begroting er netjes uit komt te zien. En ik denk dat dat goed is gelukt. Daarbij is gekeken natuurlijk ook naar allerlei wensen die leven in de coalitie, bij bewindspersonen. Prioriteiten die zijn benoemd. Kijken: waar kun je geld voor vrijmaken, je tegelijkertijd realiserend dat de geldkraan verre van open staat en de hoeveelheid geld beperkt is. Mede ook omdat we ons moeten blijven voorbereiden op economisch slechtere tijden. Die zullen op enig moment ook weer dreigen in de verre toekomst, hoop ik, maar misschien ook wel nabijere toekomst. We weten het niet precies. Je moet altijd klaarstaan, ook voor economische tegenwind. En economisch verstandig begrotingsbeleid slaagt er dan ook in om dat soort schokken, dat soort economische schokken, dan ook weer op te vangen. Over de inhoud kan ik verder niets zeggen, maar het goede nieuws is dus dat de uitgavenkant van de begroting voor volgend jaar, daarmee, die discussie is afgerond. En dat zult u natuurlijk dan te zien krijgen bij Prinsjesdag en in de brief die begin juni naar buiten komt. Dan zal de Tweede Kamer worden geïnformeerd over de wijzigingen via de Voorjaarsnota, de wijzigingen voor het lopende jaar. Dat is altijd een normale procedure. Verder is het zo dat u nog even zult moeten wachten op het totale pakket aan maatregelen waarmee het kabinet invulling gaat geven aan de Urgenda-uitspraak. We hadden wel al besloten, zoals u weet, om de vervroegde sluiting van de Hemwegcentrale in Amsterdam aan te kondigen, maar de rest van het pakket zullen we tegelijkertijd met de kabinetsreactie op het concept-Klimaatakkoord naar buiten brengen. Die twee pakketten, eentje voor de wat kortere termijn, één voor de wat langere termijn, daar zit natuurlijk ook een samenhang tussen. En dat betekent dat we op deze manier een integraal beeld kunnen schetsen, zowel waar het betreft het jaar 2020 als in dat Klimaatakkoord het jaar 2030. Daarbij blijft het uitgangspunt dat het haalbaar en betaalbaar moet zijn, met een evenwichtige verdeling van de lasten tussen mensen en de bedrijven. Tot slot een grote aankondiging: morgen is het Koningsdag. De koninklijke familie bezoekt dit jaar Amersfoort, maar natuurlijk is het in het hele land feest. Koningsdag is ook het begin van het meireces en dat betekent dat volgende week er geen ministerraad is. De volgende is weer op 10 mei. En in de tussentijd zal ik zelf nog wel zichtbaar zijn natuurlijk op 4 en 5 mei, maar ook op 9 mei is in Sibiu in Roemenië een informele Europese top, Europese Raad, waar wij informeel zullen praten over de agenda voor de komende jaren. Ook voorbereidend op de Europese Raad in juni waar dan ook daadwerkelijk die strategische agenda zal worden opgesteld voor de komende vijf jaar. Dat is natuurlijk na de Europese verkiezingen.

Huawei

BORGMAN (NOS/RADIO 1)
Meneer Rutte, KPN heeft een overeenkomst gesloten met Huawei over de aanleg van 5G-netwerken. Is dat een verstandige beslissing?

RUTTE
Het is zo dat zij op zichzelf dat nu zo kunnen aankondigen, we hebben er ook kennis van genomen. Zoals bekend zal het kabinet ook binnenkort komen met een opvatting over het 5G-netwerk en de veiligheid ten aanzien van dat netwerk. We lopen daar niet op vooruit. KPN weet van ons dat ze uiteindelijk aan de regels zullen moeten voldoen, die dan worden gesteld.

BORGMAN
En dat u denkt dat die overeenkomst nu aan die criteria, dat die overeenkomst binnen die criteria past?

RUTTE
Dat zal KPN zelf moeten afwachten wat er dan gebeurt. Ik kan daar nu nog niks over zeggen. 

BORGMAN
Het ziet ernaar uit alsof ze rekening houden met toch een wat strengere aanpak vanuit Den Haag, want Jan-Kees de Jager zei vanochtend op de radio dat KPN er vanaf kan als het mocht blijken dat het kabinet strengere criteria aanlegt. Is dat verstandig?

RUTTE
Nogmaals, wij moeten nog besluiten over 5G in de relatie tot staatsveiligheid. Veiligheid in het algemeen en alle regels die daarvoor gaan gelden. Uiteindelijk moet dan KPN voldoen aan die regels en dat weten ze.

BORGMAN
Dank u.

Forum voor Democratie (1)

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Ik heb twee vragen. De eerste vraag is met betrekking tot de commotie bij Forum voor Democratie van deze week. Was benieuwd naar wat u daarvan vindt?

RUTTE
Helemaal niks. 

DE WINTHER
Helemaal niks? 

RUTTE
Luister, ik sta hier als premier. Het is mijn goede gewoonte om als er in andere partijen gedoe is om dat even daar te laten.

DE WINTHER
Maar het kabinet is volgens mij ook toch heel erg belangstellend naar wat straks in de senaat gaat gebeuren, omdat de meerderheid voor de coalitie naar alle waarschijnlijkheid is weggevallen straks. Betekent dus dat u aan het kijken bent naar mensen met wie u kan onderhandelen om eens te worden over uw voorstellen. Ik vroeg me af de commotie en de onzekerheid van wie nou waar precies staat en die partijen straks ook in het senaat daarbij nog een obstakel vormt?

RUTTE
Dat zal dan toch wel uitgehard zijn tegen die tijd lijkt me. Bovendien wij gaan geen grote deals sluiten met andere partijen zoals in 2013. Toen had je natuurlijk een andere situatie: moesten we 6 miljard extra bezuinigen, moesten we voldoen aan aantal hele ingewikkelde afspraken in Europa. We hebben nu een expansieve begroting, we hebben lastenverlichting. We zullen per onderwerp gaan kijken naar meerderheden, wetend dat ook mijn ragfijne politieke gevoel mij doet ingeven dat die meerderheid in de Eerste Kamer er niet meer zal zijn bij de verkiezingen eind mei, begin juni, wanneer ze ook precies zijn. En dan gaan we per onderwerp kijken hoe we tot die meerderheden komt. En dat ja, alle redelijke krachten in die Kamer en ik reken daar Forum ook bij. En daar zullen we tuurlijk dan beroep op doen om te helpen.

VVD-senator Duthler

DE WINTHER
U had het even over uw ragfijne politieke gevoel. In dat kader zou ik u graag willen vragen wat u dacht toen u de eerste berichten las over de handel en wandel van voormalig VVD-senator Duthler?

RUTTE
Nou, daar heeft u volgens mij net de mededeling van gezien uit de Eerste Kamer fractie. Dat zei de voorzitter van die fractie, aanleiding gezien in de rechterlijke uitspraak gisteren om haar niet langer in de fractie te hebben.

DE WINTHER
Maar de vraag was wat u dacht toen u daar de eerste berichtgeving over las. Want we hebben ook in de toelichting van de VVD gezien dat het is gebeurd naar aanleiding van uitspraak van de rechter, hè. Die rechtszaak is zelf toen mw. Duthler (onverstaanbaar, red.) waarop ik dan weer concludeer dat als die rechtszaak niet was gevoerd en door mevrouw was aangespannen, mevrouw Duthler nog steeds senator zou zijn geweest. Want van de VVD kwam de kritiek niet.

RUTTE
Dat vind ik een merkwaardige opmerking, want die zaak is voorgelegd aan de VVD-integriteitscommissie. Inmiddels is er een uitspraak van de rechter waaruit blijkt dat de uitspraak van de integriteitscommissie niet hoeft te worden afgewacht, omdat de rechter zegt, ik constateer nu een aantal feiten in de uitspraak gelegen, waarvan wij als VVD moeten vaststellen dat ze niet in overeenstemming zijn met een onze opvatting over wanneer iemand lid van de senaat kan zijn of van de Tweede Kamer. Dus zou de rechterlijke uitspraak er niet geweest zijn, dan zou binnenkort verwacht kunnen worden een uitspraak van de integriteitscommissie. Het is niet voor niets voorgelegd aan de commissie. 

DE WINTHER
Die was tot dezelfde conclusie gekomen?

RUTTE
Dat weet ik niet. Wat ik zeg is: we hebben als VVD een systeem geleerd, in de afgelopen jaren, door integriteitskwesties zijn we heel scherp dat we dat absoluut niet meer willen. Dat als mensen, als er toch twijfel is, dat we een commissie hebben die heel streng toetst aan onze strenge integriteitsregels, we hebben het niet voor niets daar neergelegd. Uw vraag leek de suggereren dat wij dachten ‘er niks aan de hand’. Wij hebben weldegelijk aanleiding gezien in het hele feitencomplex om die kwestie voor te leggen aan de integriteitscommissie, maar inmiddels is dat in de tijd ingehaald door een rechterlijke uitspraak.

DE WINTHER
U zegt dat is iets wat wij niet willen. Het is toch gebeurd. Weer gebeurd, kunnen we misschien wel zeggen. En niet op de minste plek, namelijk in de senaat. Daar moet u toch ook, denk ik, enigszins over achter u oren gaan krabben want deze mevrouw is niet gisteren aangetreden. Dit is al heel lang kennelijk gaande, zodat iemand bij de VVD daar kennelijk iets van vond of zich zorgen maakte. 

RUTTE
Ik zou hem willen omdraaien: ik denk dat hieruit blijkt dat wij dat heel serieus nemen. En dat wij echt ook wel geleerd hebben, afgelopen jaren, als dingen niet goed gingen. En ik zeg daar altijd meteen bij dat voor de VVD, as we speak, zo’n 1.500 mensen betaald vanuit de pot van de belastingbetaler, als gemeenteraadslid of statenlid of wethouder of gedeputeerde of senator, kamerlid, lid van kabinet of in Europa actief zijn, en het over- over- overgrote deel daarvan gewetensvol het belang van Nederlandse werk doet. Maar als daar mensen tussen zitten die dingen doen die in strijd zijn met onze opvattingen over integriteit, dan hebben wij intern de zaken heel strak aangetrokken. Zowel in de selectie, maar ook in hoe wij omgaan met signalen. 

DE WINTHER
Tot slot, heeft u gehoord of zij ook de Eerste Kamer verlaat. Of komt er een nieuwe VVD-senator? Of neemt ze haar stoel mee?

RUTTE
Ze stond in ieder geval niet meer op de lijst voor de volgende periode. Dus dit zou haar laatste maand zijn. En het enige wat ik nu weet is dat de voorzitter van de fractie aanleiding heeft gezien in de uitspraak gisteren van de rechter om haar te vragen die fractie te verlaten. Maar ik wilde eigenlijk daar nu verder over stoppen. Want dit is een persconferentie over de premier en ik praat nu alweer 10 min over de VVD. Dat doe ik omdat ik er niet voor weg wil lopen. 

DE WINTHER
Dat snap ik, maar het is het laatste nieuws…

RUTTE
Mag ik even afmaken. Dat vind ik gewoon netjes om dat wel te doen. Dus ik beantwoord die vraag, maar ik stop er dan nu wel over. Want ik vind dit echt heel ongemakkelijk voor de RVD die hier niet staat als VVD-woordvoerder…

DE WINTHER
Die kan wel wat hebben volgens mij.

RUTTE
Ja maar, we moeten wel…

DE WINTHER
Als ik u goed begrijp, echt laatste vraag, meneer Rutte, dan weet u dus niet nu op dit moment of die zetel in VVD bezit blijft of verdwijnt?

RUTTE
Nee, dat weet ik niet. Nee. 

WESTER (RTL NIEUWS)
Dus heeft u als premier, als het mag: dan zou u zomaar vandaag, 26 april, de meerderheid in de Eerste Kamer al kwijt kunnen zijn?

RUTTE
Ja, maar dat dreigt toch al, zei ik net al. Over een maand. 

WESTER
Ja, maar drie weken eerder dan verwacht. 

RUTTE
Ja, ik geloof niet dat dat een grote ramp was. Als dat zou gebeuren. En ik heb overigens ook geen aanleiding aan te nemen dat zij die zetel meeneemt, maar ik weet ook niet zeker of ze dat niet doet. 

Sybrand Buma

WESTER
Even een andere vraag: gaat u Sybrand Buma missen? 

RUTTE
Als hij ooit iets anders gaat doen dan ik doe op dat moment, zou ik dat zeer gaan missen. Maar ik heb daar nu geen aanleiding voor om dat aan te nemen. 

WESTER
Nou, er zijn allerlei signalen, die komen uit Friesland, dat hij de nieuwe burgemeester van Leeuwarden gaat worden. Dat betekent dat de derde fractievoorzitter betrokken bij de formatieonderhandelingen vertrekt. Dat was toch een team, een club samen. Gaat u hem missen als hij weggaat? 

RUTTE
Ja, maar nu bent u wel drie ‘als-dan’s verder. Ik zag ook geruchten, maar ik ga daar verder niet op in. Mij is er helemaal niets van bekend. Echt helemaal niets. Behalve wat ik daarover…

WESTER
Dat meent u niet. 

RUTTE
Nee. Ik heb daar helemaal niets over gehoord anders dan wat ik vanmorgen in de krant las. Oprecht niet. En ik ben zeer op Sybrand Buma gesteld. Ik vertrouw hem. We hebben keihard gewerkt aan de opzet van het kabinet en ik zie uit naar onze verdere samenwerking. En de geruchten die ik in de krant zag, die zijn mij niet bekend. 

WESTER
Maar baren die geruchten u zorgen? 

RUTTE
Ja, maar dat is wel een hele gekke. Dan ga ik nu commentaar geven op geruchten uit een krant. En dat ga ik niet doen. 

Forum voor Democratie (2)

BOVEN (BNR) 
Nog even het punt van Forum voor Democratie wat Wouter de Winther al maakte: u heeft enige ervaring, uw partij heeft enige ervaring met het regeren met nieuwe partijen op rechts. De LPF en de PVV. En Forum, daar wordt nu ook over gedacht in de coalitie, om daarmee te gaan samenwerken. Wat zijn voor u nou de criteria? Waar moet zo’n partij aan voldoen om te kunnen samenwerken met u? 

RUTTE
Nou, come on. Ik ga toch niet andere partijen ballotageregels opleggen wanneer ze mogen samenwerken. Wij zoeken in de Kamer buiten de coalitie samenwerking met andere politieke krachten, partijen, meestal natuurlijk in Nederland. En dan gaan we niet eerst kijken aan welke criteria je precies moet voldoen. De VVD heeft bij de laatste verkiezingen één partij gezegd: daar willen we niet in een coalitie mee samenwerken. Dat was de PVV. Maar anders dan dat hebben wij geen ballotage. 

BOVEN
Nou, precies, daar gaat het natuurlijk om. De PVV, daar wilt u niet meer mee samenwerken omdat die, ik vul het maar even zelf in, het besluit niet durfden te nemen wat genomen moest worden. 

RUTTE
Het was een aantal redenen. Dat is er één van, maar ook een aantal andere redenen. 

BOVEN
Bij de LPF was het gewoon eigenlijk hetzelfde. Die vielen uit elkaar terwijl ze met u aan het regeren waren. De vraag is natuurlijk: Forum, is het een probleem wat er nu met Henk Otten gebeurd is, voor u? Want we weten wel dat Baudet de partij met ijzeren hand regeert. Dus ze kunnen wat dat betreft heel betrouwbaar zijn voor u, vindt u niet? 

RUTTE
Maar wat is de vraag nou? Ik bedoel, we hebben verkiezingen gehad. De VVD is niet meer de grootste partij van Nederland. Dat vind ik al erg genoeg. Zeer gemotiveerd om weer de grootste partij te zijn. Er is een andere grootste partij van Nederland. Die heet Forum. Die partij lijkt dertien Eerste Kamerzetels te kunnen gaan halen en ik ga ervan uit, als je zo’n verkiezingsoverwinning boekt waar ik ze steeds ook feliciteer en ook Thierry Baudet mee heb gefeliciteerd, dat je dan ook je verantwoordelijkheid neemt. En ik heb geen enkele aanleiding aan te nemen dat ze dat niet gaan doen. En wat er de afgelopen dagen in die partij gebeurd is, is echt een interne zaak van die partij. Kijk, we zijn niet bezig een coalitie te vormen. Zou je een coalitie gaan vormen, dan kun je nog kijken of interne partijstabiliteit voldoende is om dat te doen. Maar daar is geen sprake van. We hebben een coalitie van vier partijen die naar mijn waarneming intern stabiel zijn. Voor zover partijen dat überhaupt zijn. Er zijn altijd discussieapparaten, gelukkig, en er is altijd gedoe in partijen en debatten. En dat is prima. Maar geen enkele reden aan te nemen dat één van de vier huidige coalitiepartijen intern niet stabiel zou zijn. Maar we gaan geen coalitie vormen met Forum. Je zoekt naar samenwerking met andere partijen op onderscheiden onderwerpen en dan heb ik geen reden om te gaan kijken eerst met een ballotagelijstje ‘ga ik dat wel met jou doen?’ Ook met PVV is dat mogelijk, we gaan alleen geen coalitie met ze vormen. 

BOVEN
Nee, ok, maar als je een deal met ze sluit, dan moet je natuurlijk wel weten dat die deal een paar maanden staat om een wetgevingsproces door de Tweede Kamer en de Eerste Kamer te krijgen. 

RUTTE
Nou, laten we dat nou stap-voor-stap bekijken. Maar ik heb op dit moment geen aanleiding aan te nemen dat dat niet zou kunnen. 

BOVEN
Dus u denkt dat de stabiliteit voldoende is bij Forum voor Democratie om in feite te steunen wat Dijkhoff daarnet nog zei? 

RUTTE
Nou ja, kijk, (onverstaanbaar, red.) we gaan geen coalitie met ze vormen. Er is een coalitie. Er zijn geen landelijke Tweede Kamerverkiezingen geweest. Maar het is een grote partij. In de Eerste Kamer heeft deze coalitie dadelijk geen meerderheid meer, dus we zullen voor onderwerpen op zoek moeten naar meerderheden. 

BOVEN
Nu al geen meerderheid meer.

RUTTE
En… Wat zegt u? 

BOVEN
U heeft nu al geen meerderheid meer, toch? 

RUTTE
Nou, dat hangt ervan af of deze senator haar zetel meeneemt of niet. Maar over een maand in ieder geval sowieso niet meer en dan zullen we per onderwerp moeten kijken hoe we dat doen. 

BOVEN
Eén ding nog even, alstublieft. Kunt u mij uitleggen waarom het nodig is geweest dat Anne-Wil Duthler uit de fractie gezet is? 

RUTTE
Ik ga… Ik heb daar alle vragen over beantwoord, maar ik vind het echt ongemakkelijk…

SCHROVER
Maar nu begint inderdaad de RVD een beetje (onverstaanbaar, red.)

RUTTE
…in een persconferentie als premier daar… Ik ben al vrij ver gegaan, vind ik, (onverstaanbaar, red.). En dat vind ik ook terecht hoor, nu het zo actueel is, maar ik ga nu niet verder. 

Cao-overleg Defensie - Militaire Vakcentrales

RIJLAARSDAM (NRC) 
Ik heb een vraag over het cao-overleg tussen het ministerie van Defensie en de Militaire Vakcentrales. Waarom lukt het maar niet om een cao af te sluiten? 

RUTTE
Ja, weet u, daar ga ik nu niets over zeggen. Ik ben natuurlijk ook helemaal bijgepraat door de bewindslieden over wat daar speelt, maar daar nu een beetje over gaan staan filosoferen in een persconferentie leidt tot niets. Vanuit het kabinet zijn we zeer gemotiveerd wel tot een cao te komen, maar het helpt niet als ik daar nu over ga filosoferen. 

RIJLAARSDAM
En het is deze week voor de derde keer geklapt. Heeft u er vertrouwen in dat het de volgende keer wel lukt? 

RUTTE
Ik denk dat iedereen graag een cao wil bij Defensie, zowel het personeel als het kabinet. 

Populariteit Koningshuis

MEIJER (DE VOLKSKRANT) 
Meneer Rutte, uit peilingen van de NOS en EenVandaag blijkt dat de populariteit van het Koningshuis licht dalende is. Heeft u daar een verklaring voor? 

RUTTE
Come on, ik zou willen dat ik die populariteitscijfers had. Moet je eens kijken hoe hoog ze zijn. Nou, daar mag dan ook eens een procentje af, een procentje bij, maar ze zijn toch extreem populair? En terecht. Ze doen het vreselijk goed. Het symbool van de eenheid van het land. Een familie die al vijfhonderd jaar zich dag en nacht inzet voor ons mooie koninkrijk en daarvoor voor onze republiek. Groot respect voor ze en volgens mij is die steun enorm. Ja, die zal eens een procentje op en neer gaan, maar dat lijken me afrondingsverschillen. Ja, ik zou wensen dat ik die cijfers had. 

MEIJER
Morgen vindt in Amersfoort een ontmoeting plaats tussen de Koning en Johan van Oldenbarnevelt. Geldt hier: de tijd heelt alle wonden? 

RUTTE
Ja, er is wel veel meer te zeggen over die geschiedenis. Maurits zou tot op zijn sterfbed grote moeite hebben gehad met de herinnering aan wat er in 1619 is gebeurd en er is ook nog wel een hele hoop te zeggen over in hoeverre hij daar persoonlijk bij betrokken was. Het is niet voor niets dat de grote staatsman Johan van Oldenbarnevelt zelf ook nooit gratie heeft willen vragen. De familie ook niet heeft willen vragen. Dus het is een ingewikkelder conflict dan wij soms aannemen. Niet zomaar een conflict tussen de regentenklasse, Johan van Oldenbarnevelt, en het Oranjehuis. Het zat echt wel ingewikkelder. 

MEIJER
Maar u vond hem onze grootste staatsman. 

RUTTE
Ja, het is zonder meer in mijn ogen de grootste staatsman van onze geschiedenis. Maar dan moet ik natuurlijk wel altijd mij haasten te zeggen dat degene die het land opricht, en dat was natuurlijk nog altijd wel Willem de Zwijger, dat die natuurlijk ook tot die top behoort. Maar je hebt een oprichter nodig en dan heb je ook vervolgens iemand nodig die een land uiteindelijk ook in zijn instituties en in zijn verankering vormgeeft. En wat Johan van Oldenbarnevelt heeft gedaan tussen 1588 en 1598, nadat we eerst eindeloos met die kroon zijn gaan zeulen langs Europese hoven, en dat we toen zeiden ‘dan maar een republiek’, wat hij in die tien jaar heeft gedaan, dat is denk ik in de wereldgeschiedenis echt tamelijk uniek. Het is niet voor niets dat de Nederlandse gulden in de achttiende eeuw, dan zijn we een heel eind verder, de belangrijkste munt van de wereld was.

MEIJER
Morgen de vijfde Koningsdag nieuwe stijl. Bevalt het u? 

RUTTE
Ja, ik ben er nooit bij. Ik zie het op televisie en ja, het wordt altijd prachtig verslagen. Het ziet er geweldig uit.
Goed reces en een goede Koningsdag.