Persconferentie na ministerraad 12 april 2019

Minister-president Rutte:
Ja, goedemiddag. Ik ben hier bij u te gast in Nieuwspoort, maar dat is bijzonder omdat het ook lange tijd de tweede huiskamer was van Max van Weezel. Gisteren kregen u en wij allemaal het droevige bericht van zijn overlijden. En, even los van alle dingen die je over Max van Weezel kunt zeggen. Ik heb gisteren ook een paar dingen gezegd. Wat een bijzonder mens het is en hoe angstig wij allemaal zijn als politici als hij ons gaat interviewen en wat een prettig mens het vervolgens ook blijkt te zijn, en hoe goed ingevoerd. Ik zat vanmorgen op de fiets en toen dacht ik: het is ook en daar komt de melancholie, denk ik, een deel ook vandaan... Hij is begonnen natuurlijk in de jaren 70 en veel van ons, ook zoals we hier zitten zaten op school toen hij, of zelfs nog niet eens op school toen hij bij Vrij Nederland begon in 1976, geloof ik. Dus onder het kabinet-Den Uyl. En voor mij is de meest bepalende cesuur in de naoorlogse parlementaire geschiedenis is toch het kabinet-Den Uyl en ook dat kabinet-Van Agt, dat erna kwam dat waren twee atypische kabinetten en een breuk met de politieke traditie van daarvoor. Wij zijn allemaal opgegroeid met die verslaglegging. En of je als eerste de Vrij Nederland van de plank rukte of de Elsevier dat is vers twee, De Telegraaf of de Volkskrant maar uiteindelijk was dat de dominante politieke situatie en eigenlijk met Max van Weezel.

Ik zat even te denken vanmorgen aan Klaus Mann. In dat mooie boek Wendepunkt beschrijft hij dat je juist als je zo jong bent wat je dan leest, wat je dan ervaart, dat bepaalt in belangrijke mate ook hoe je later dingen gaat duiden. Misschien is dat ook wel wat de melancholie verklaart los van het verlies van de persoon, ook het verlies van een tijdperk een link naar een tijd waar wij allemaal ook nog een beetje in opgegroeid zijn. Althans velen van ons. Ik zie ook hele jonge mensen zitten, die later zijn opgegroeid. Maar waar ik in ieder geval in ben opgegroeid en heb meegekregen. En de chroniqueur van een tijdsgewricht. En ook een van de grote naoorlogse parlementair journalisten en in die zin ook echt iconisch.

Vanmorgen ook in de ministerraad bij stilgestaan en ook met elkaar ervaren dat voor iedereen die eerste ontmoeting zeker voor mij ook in 2002, toen ik staatssecretaris werd de eerste keer dat je dan tegenover hem zat dat je dacht van: wow, nu wordt deze baan echt serieus. En vervolgens ging het ook mis. Tot en met z'n laatste keer dat hij daar op die stoel zat en hij mij bevroeg over het interview van Klaas Dijkhoff in De Telegraaf en ik het eigenlijk best een goede persconferentie vond tot dat moment. En ik dacht later: zie je, hij slaagt er nog steeds in om het mij moeilijk te maken. En zo hoort het ook voor een goede journalist. Goed, dat over Max van Weezel. Wij zullen hem niet snel vergeten. Vandaag is overigens, op dit moment, dacht ik, vanaf drie uur ook het afscheid in Amsterdam van zijn naaste familie en vrienden. En ik begrijp dat er ook nog een herdenking gaat komen. Hij is immers oud-voorzitter hier van Nieuwspoort, dus dat is ook passend. Dan, ja, gek, ook weer even de politiek van vandaag.

De brexit. Ik ga niet alles herhalen wat er afgelopen woensdagnacht gebeurd is maar bekend is dat het is doorgeschoven naar 31 oktober. Althans, tot dan hebben ze de tijd. Als ze eerder klaar zijn, mogen ze er eerder uit. En de vraag is natuurlijk: wat gebeurt er als het 31 oktober is en het is nog niet af? Ja, dan lijkt het mij echt wel onvermijdelijk worden dat je dan toch echt wel die harde brexit krijgt. Hopelijk hoeft het niet. Maar het wordt ingewikkeld om dan nog iets te bedenken om dat te voorkomen. Dus laten we er alles aan doen om, en vooral de Britten er alles aan doen om die harde brexit niet te hebben. Het biedt ook gelegenheid om daar die zoektocht te hebben de komende tijd. Tegelijkertijd betekent het twee dingen aan onze kant.

In de eerste plaats dat we ons even op andere dingen kunnen richten. Er was nog meer op de Europese agenda dan brexit. Bijvoorbeeld knopen proberen door te hakken, niet heel succesvol tot nu toe op het gebied van migratie. Wel belangrijk besluiten te nemen op de interne markt. Daar zit meer perspectief in. Dus in ieder geval de juni-top lijkt niet te worden gedomineerd famous last words, door brexit. Nou, goed, dan richting oktober zou het terug kunnen keren en hopelijk is het dan opgelost. Intussen, wel heel erg belangrijk dat wij doorgaan hier, daar is hij weer met de voorbereidingen op een harde brexit ook de bedrijven, laten we daar niet in verzaken, want het kan nog steeds. En die kan ook nog eerder zijn want zij moeten dus meedoen aan die Europese verkiezingen. Althans, ze moeten die gaan organiseren en als ze er 22 mei nog niet uit zijn, moeten ze ook plaatsvinden. Ik dacht op 23 mei hebben zij ze dan, op donderdag, net zoals wij. De rest van Europa, geloof ik, op zondag de 26e. Maar dan moeten ze plaatsvinden. Doen ze dat niet, dan is het ook echt 1 juni afgelopen. Dus er kan zelfs al, in theorie, op 1 juni een hard brexit-moment zijn als zij niet de afspraak nakomen die verkiezingen te organiseren en er na 22 mei nog wel in zitten. Geen aanwijzing voor, ze lijken het voor te bereiden maar het laat maar zien dat het no deal-scenario nog steeds niet weg is. Zou tegen eind oktober Groot-Brittannië nog steeds niet eruit zijn dan zijn er maar een paar smaken over harde brexit, heel snel goedkeuren van de uittreedverklaring het intrekken van artikel 50. Dat zijn de varianten, maar daarbij dus ook de mogelijkheid van een hard vertrek.